UZASADNIENIE

A. K. w dniu 15 listopada 2017 r. wniósł o wydanie wyroku łącznego i połączenie:

1) kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 16 września 2011 r. w sprawie sygn. akt II K 722/11,

2) kary 3 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie o sygn. akt II K 1606/11,

3) kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 15 listopada 2013 r. w sprawie sygn. akt II K 1200/13,

4) kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 19 lutego 2014 r. w sprawie o sygn. akt II K 677/13,

5) kary 3 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 19 maja 2014 r. w sprawie o sygn. akt II K 233/14,

6) kary 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt II K 533/14,

7) kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 18 maja 2015 r. w sprawie o sygn. akt II K 194/15,

8) kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie o sygn. akt II K 364/15,

9) kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 21 września 2015 r. w sprawie o sygn. akt II K 218/15,

10) kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 8 września 2015 r. w sprawie o sygn. akt II K 138/15,

11) kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 4 kwietnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt II K 56/15.

Wyrokiem łącznym z dnia 28 grudnia 2017 r. (sygn. akt II K 415/17) Sąd Rejonowy w Lubaniu rozpoznał sprawę z wniosku A. K. skazanego prawomocnymi wyrokami:

1. Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 19.02.2014r. w sprawie II K 677/13 za czyn z art. 279 § 1 k.k. i art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełniony w dniu 29 marca 2013r. na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 (cztery) lata, którą to karę zarządzono postanowieniem z dnia 27.04.2015r.,

2. Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 18.05.2015r. w sprawie IIK 194/15 za czyn z art. 279 § 1 k.k. popełniony w dniach 6-7 grudnia 2014r. na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,

3. Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 22.06.2015r. w sprawie IIK 364/15 za czyny z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. i art. 279 § 1 k.k. popełnione w nocy z 5 na 6 stycznia 2015r., w nocy z 10 na 11 stycznia 2015r., w okresie od 5 do 6 stycznia 2015r. i w nocy z 12 na 13 stycznia 2015r. przy przyjęciu ciągu przestępstw z art. 91 § 1 k.k. na karę łączną 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

4. Sądu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 08.09.2015r. w sprawie IIK 138/15 za czyn z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 109 k.k. popełniony w nocy 9/10 października 2014r. na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,

5. Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 21.09.2015r. w sprawie IIK 219/15 za czyn z art. 242 § 4 k.k. popełniony w dniu 3 lutego 2015r. na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

6. Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 04.04.2016r. w sprawie IIK 56/16 za czyny z art. 279 § 1 k.k. i art. 222 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w nocy z 2 na 3 stycznia 2015r., w dniu 17 lutego 2015r. i w dniu 23 lutego 2015r. na karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności,

i po rozprawie

I. na podstawie art. 85 § 1, § 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył skazanemu A. K. kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami w sprawach II K 677/13, II K 194/15, II K 364/15, II K 219/15, II K 138/15 oraz II K 56/16 i wymierzył karę łączną 6 (sześciu) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

II. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawiania wolności zaliczył skazanemu A. K. okres odbytej w sprawie II K 677/13 kary pozbawienia wolności od dnia 05.10.2017 r. do dnia 28.12.2017 r.

III. na podstawie art. 572 k.p.k. w pozostałym zakresie postępowanie w sprawie umorzył,

IV. na podstawie art. 624 §1 k.p.k. zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów postępowania i kosztami tymi obciążył Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego. Zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze i na podstawie art. 438 pkt 4 k.p.k. zarzucił rażącą niewspółmierność kary pozbawienia wolności w łącznym wymiarze 6 lat i 6 miesięcy wymierzonej na zasadzie aspiracji w okolicach pełnej sumy w sytuacji, gdy, mając na uwadze aktualną opinię o skazanym, która wbrew twierdzeniom Sądu I instancji nie jest negatywna, a co najwyżej przeciętna, winna być wymierzona kara w mniejszym rozmiarze, tj. 5 lat pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył,co następuje :

Apelacja okazała się o tyle zasadna, że skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Kierując się dyrektywą art. 440 k.p.k., Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę w szerszych granicach niż te zakreślone w środku odwoławczym, albowiem utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe. Ograniczenie rozpoznania sprawy w granicach zarzutu tylko w zakresie wymiaru kary pozostawiłoby poza kontrolą instancyjną decyzje procesowe i rozstrzygnięcia Sądu I instancji, które nie mogły zostać zaakceptowane. Doprowadziły bowiem do wydania wyroku łącznego nieuwzględniającego pełnej sytuacji prawnej skazanego A. K. i tym samym do wydania wyroku rażąco niesprawiedliwego.

Jak wynika z porównania treści wniosku oraz treści wyroku łącznego (części wstępnej) poza orzeczeniem pozostało 5 skazań wyszczególnionych dokładnie we wniosku o wydanie wyroku łącznego (pkt 1, 2, 3, 5 i 6). Sąd Rejonowy wprawdzie zgromadził orzeczenia wydane w tych sprawach, jednak w części wstępnej ich nie wymienił. Z pisemnego uzasadnienia zdaje się wynikać, że mimo to analizował te pominięte wyroki. Wskazał przecież sygnatury spraw, o których połączenie wnioskował obrońca, a które nie zostały wymienione w części wstępnej wyroku łącznego. Wszystko to powoduje daleko idące wątpliwości co do tego, w jakim zakresie orzekał Sąd Rejonowy zaskarżonym wyrokiem łącznym, tym bardziej zważywszy na pkt III zaskarżonego wyroku o treści „na podstawie art. 572 k.p.k. w pozostałym zakresie postępowanie w sprawie umarza”. Ani treść wyroku, ani też jego uzasadnienie nie wyjaśniło, w jakim to konkretnie zakresie postępowanie zostało umorzone: czy dotyczyło to właśnie tych innych wyroków niewymienionych w części wstępnej, czy może jakichś rozstrzygnięć zawartych w wyrokach opisanych w części wstępnej.

Sąd Okręgowy nie był w tej sytuacji w stanie jednoznacznie ustalić, co było przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Wymienienie w części wstępnej jedynie wyroków podlegających łączeniu wskazuje jednak na zamierzone działanie w tym zakresie, a nie na oczywistą omyłkę pisarską, którą ewentualnie można byłoby sprostować w trybie art. 105 § 1 k.p.k. Skoro tak, to należało wyprowadzić wniosek, który również z punktu widzenia kierunku zaskarżenia wyroku na korzyść skazanego, jest jedynie możliwy, tj. że Sąd Rejonowy – niezależnie od treści uzasadnienia – rozpoznał sprawę w sposób niepełny, z pominięciem określonych i istotnych okoliczności, tj. wszystkich skazań wyszczególnionych we wniosku o wydanie wyroku łącznego. W sytuacji, gdzie postępowanie nie zostało wszczęte z urzędu, ale zainicjował je bardzo konkretny wniosek obrońcy skazanego, nie budzi żadnej wątpliwości, że przepisy postępowania nakładały na Sąd I instancji rozpoznanie sprawy w zakresie co najmniej wyznaczonym przez ten wniosek. Sąd musiał nie tylko zgromadzić wszystkie dowody mające w tym zakresie znaczenie (akta spraw lub przynajmniej odpisy orzeczeń), ale przede wszystkim uczynić je bez wyjątku przedmiotem rozpoznania i oceny. Wyrazem zaś tego winien być wyrok łączny, z którego jednoznacznie i jasno będzie wynikać, które sprawy były przedmiotem analizy, które kary zostały połączone, zaś które nie i w jakim zakresie postępowanie zostało umorzone.

Tego wymogu zaskarżony wyrok nie spełnia. Nie może się więc on ostać, tym bardziej, że analiza pozostałych (spoza części wstępnej wyroku łącznego) skazań prowadzi do wniosku, że rozpoznanie sprawy w całości skutkowałoby prawdopodobnie odmiennym rozstrzygnięciem sprawy. Możliwe było bowiem także połączenie innych kar wymierzonych w przeszłości skazanemu. Sąd Rejonowy obraził przepis art. 569 § 1 k.p.k. i art. 570 k.p.k. w sposób rażący i miało to wpływ na treść wyroku.

Przepisy obowiązujące przed 1 lipca 2015 r. nie stanowiły jako przesłanki połączenia kar ich niewykonania. Tym samym przedmiotem wyroku łącznego mogły być również kary wykonane w całości, o ile zachodził pomiędzy czynami, za które zostały one orzeczone, realny zbieg w rozumieniu art. 85 k.k. w brzmieniu przed 1 lipca 2015 r. Już ogólna analiza skazań A. K. objętych wnioskiem o wydanie wyroku łącznego wskazuje na to, że wśród pominiętych wyroków były takie, którymi orzeczono kary podlegające łączeniu na zasadzie przepisów sprzed 1 lipca 2015 r. (wyroki w sprawach Sądu Rejonowego w Zgorzelcu o sygn. akt II K 722/11 i II K 1606/11 – pkt 1 i 2 wniosku obrońcy, wyroki w sprawach tego Sądu II K 1200/13 i II K 677/13 – pky 3 i 4 wniosku obrońcy, a także wyroki Sądu Rejonowego w Zgorzelcu w sprawach II K 233/14 i II K 533/14 – pkt 5 i 6 wniosku). Rzeczą Sądu Rejonowego przy rozpoznawaniu wniosku o wydanie wyroku łącznego było zbadanie tych powiązań oraz analiza, czy nie zachodzą przeszkody dla objęcia wyrokiem łącznym tych skazań, czy nie łącza się one z innymi. W szczególności ta analiza powinna zaś dotyczyć jeszcze niewykonanej kary ze sprawy II K 677/13 – pkt 4 wniosku i pkt 1 części wstępnej wyroku łącznego). Należy przy tym wskazać, że Sąd nie był ograniczony wyborem tylko jednego z reżimów prawnych – albo w całości unormowania obowiązujące przed 1 lipca 2015 r., albo w całości te obecnie obowiązujące. Nic nie stało na przeszkodzie, by w zakresie części skazań zastosowanie znalazły przepisy uprzednie, zaś w zakresie pozostałych – aktualne. Nawet więc orzeczenie wyroku takiej treści jak zaskarżony nie stało na przeszkodzie, by wymierzyć też skazanemu kary łączne (karę łączną) z tytułu innych skazań, jeżeli zachodziły między nimi powiązania, o których stanowił art. 85 k.k. przed 1 lipca 2015 r., a takie można niewątpliwie dostrzec, co wskazał Sąd Okręgowy wyżej.

Szczególna analiza powinna dotyczyć kary orzeczonej wyrokiem Sadu Rejonowego w Zgorzelcu z dnia 19 lutego 2014 r. (sygn. akt II K 677/13), albowiem wymierzona została ona za czyn pozostający w zbiegu realnym z czynem osądzonym wyrokiem tego samego Sądu z dnia 15 listopada 2013 r. (sygn. akt II K 1200/13 – pkt 3 wniosku o wydanie wyroku łącznego), ale również z czynami, za które wymierzone został jeszcze niewykonane kary ze spraw wskazanych w pkt 7-11 tego wniosku (i pkt 2-6 części wstępnej wyroku łącznego). Sąd Rejonowy musi w tym zakresie ocenić, czy dla skazanego korzystniejsze będzie połączenie aktualnie wykonywanej kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z już wykonana w całości karą 1 roku pozbawienia wolności, czy tez z kilkoma karami czekającymi w kolejce do wykonania. Może się bowiem okazać, że w tej pierwszej konfiguracji, zwłaszcza w przypadku zaliczenia już odbytej kary w całości, sytuacja skazanego będzie lepsza niż w razie zastosowania również do sprawy II K 677/13 przepisów obowiązujących po 1 lipca 2015 r.

Rozpoznanie przez Sąd Rejonowy wniosku o wydanie wyroku łącznego tylko w części, pominięcie niektórych skazań, w stosunku do których istnieją przesłanki do orzeczenia kary łącznej, spowodowało, że zaskarżony wyrok jest rażąco niesprawiedliwy i jako taki nie może się ostać. Tym bardziej, że wątpliwości dotyczą tego, w jakim zakresie zapadło rozstrzygnięcie o umorzeniu postępowania. Celowe jest więc ponowne rozstrzygnięcie w granicach złożonego wniosku z dnia 15 listopada 2017 r. i uwzględnienie całej przeszłości kryminalnej A. K.. Do tego czasu przedwczesne jest rozstrzyganie o zasadności zarzutu podniesionego w apelacji rażącej niewspółmierności wymierzonej kary. W tej sytuacji należało na podstawie art. 440 k.p.k. i art. 437 § 2 k.p.k. zaskarżony wyrok uchylić a sprawę przekazać sądowi Rejonowemu w Lubaniu do ponownego rozpoznania.

Ponownie rozpoznając sprawę, Sad Rejonowy musi przede wszystkim dokonać analizy wszystkich skazań wymienionych we wniosku o wydanie wyroku łącznego oraz ewentualnie innych nowych skazań (np. z wyroku Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 30 sierpnia 2017 r., sygn. akt II K 197/17). Na tej podstawie będzie musiał rozstrzygnąć, który reżim prawny będzie dla skazanego korzystniejszy (sprzed czy po 1 lipca 2015 r.), w razie potrzeby wymierzy więcej niż jedną karą łączną, stosując w zakresie każdej z nich przepisy obowiązujące zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Rozstrzygnie w szczególności, z jakimi karami powinna zostać połączona kara orzeczona wyrokiem wydanym w sprawie II K 677/13. Sąd musi przy tym baczyć, by przedmiotem połączenia były wszystkie skazania objęte uchylonym wyrokiem, albowiem wymaga tego przepis art. 443 k.p.k. (sytuacja skazanego nie może się pogorszyć). Przy rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy musi mieć oczywiście również na uwadze argumenty przedstawione przez obrońcę w apelacji. Powinien przy tym właściwie zważyć wszystkie okoliczności, które mają wpływ na wymiar kary łącznej, a zatem powiązania podmiotowe, czasowe, rodzajowe. Sąd Rejonowy winien więc uwzględnić i to, że kary orzekane wobec A. K., choć w dużej liczbie, to jednak mieściły się mimo wszystko w dolnych granicach zagrożenia ustawowego, co wyraźnie przemawia przeciwko przyjęciu zasady łączenia zbliżonej do kumulacji.

SSO Klara Łukaszewska SSO Andrzej Żuk SSO Waldemar Masłowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE