UZASADNIENIE

W dniu 3 lipca 2018 roku U. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. wniósł przeciwko P. K. pozew o zapłatę kwoty 1.262,34 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 4 lipca 2018 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód podniósł, iż dochodzone roszczenie wynika z zawartej przez pozwanego z (...) Spółką Akcyjną umowy pożyczki. Następnie powód zawarł z pozwanym umowę ugody z dnia 2 października 2017 roku, w której pozwany uznał swoje zobowiązanie za istniejące.

Na dochodzoną pozwem kwotę złożyły się według powoda: kwota niespłaconego kapitału w wysokości 1237,65 zł oraz kwota odsetek w wysokości 24,69 zł. Fundusz podał, iż wcześniej pozwany dokonał na poczet zadłużenia wpłat w łącznej wysokości 959,23 zł (pozew – k. 3 - 9).

Postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2018 roku sprawa została do tutejszego sądu z uwagi na brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym (postanowienie – k. 10).

Powód poparł powództwo w toku procesu przed tutejszym Sądem (pismo – k. 13).

Na terminie rozprawy w dniu 11 października 2018 roku nikt się nie stawił, pozwany o terminie powiadomiony został w trybie doręczenia zastępczego (protokół rozprawy – k. 36)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 lutego 2013 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z konsumentem P. K. umowę pożyczki pieniężnej nr (...) na kwotę 1500 złotych. Koszt ubezpieczenia wyniósł 240 złotych, zaś opłata przygotowawcza 156,60 złotych, dodatkowa opłata przygotowawcza 52,20 zł, opłata za obsługę pożyczki w domu 771 zł i 233,69 zł odsetek - oprocentowanie 19 % w skali roku. Całkowita kwota do zapłaty wyniosła 2.120,29 złotych, a wysokość łącznego zobowiązanie do spłaty określona została na (...),49 Pożyczka miała być spłacana w tygodniowych ratach. Czas obowiązywania umowy wynosił 60 tygodni od dnia zawarcia umowy (potwierdzona kserokopia umowy – k. 15 – 15v).

W dniu 25 czerwca 2015 roku (...) spółka z siedzibą w L. zawarł z U. Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym umowę sprzedaży wierzytelności, a na liście wierzytelności objętych umową wskazano dane pozwanego i numer pożyczki - (...). W umowie wskazano, iż pierwotnym pożyczkodawcą była (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., a sprzedawca oświadczył, że wszystkie wierzytelności stanowiące przedmiot umowy podlegały wcześniej cesji przez pierwotnego pożyczkodawcę na rzecz sprzedawcy na podstawie umowy ramowej zawartej przez te podmioty w dniu 18 lipca 2003 roku. Potwierdzeniem tej cesji miał być załącznik nr 8. Strony umowy sprzedaży wierzytelności postanowiły, iż przeniesienie tytułu prawnego do wszystkich wierzytelności nastąpi ze skutkiem wstecznym w dacie zawarcia umowy pod warunkiem zawieszającym zapłaty przez nabywcę na rzecz sprzedawcy ceny umownej najpóźniej w dacie zamknięcia transakcji oznaczonej na 10 dni roboczych po dniu zawarcia umowy. Zapłatę sprzedawca miał potwierdzić nabywcy w terminie 15 dni przez podpisane oświadczenia stanowiącego załącznik nr 9. Oświadczenie takie sprzedawca złożył w dniu zawarcia umowy (potwierdzona kserokopia umowy – k. 17 – 18v, potwierdzona kopia oświadczania o zapłacie ceny – k. 23v, potwierdzony fragment załącznika 1 – k. 24).

W dniu 5 lipca 2018 roku, po wszczęciu postępowania w (...), powód wystawił ostateczne wezwanie pozwanego do zawarcia ugody dotyczącej zadłużenia z umowy (...) zawartej z (...) S.A. (kopia wezwania – k. 29).

Przedmiotowy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanego materiału dowodowego, uznając go za wiarygodny.

Powód załączył do akt sprawy ugodę zawartą według jej treści przez stronę powodową z P. K., a dotyczącą wierzytelności wskazanych w tabeli 1 zawartej na odwrocie ugody. W tabeli wskazano dwie wierzytelności, w tym wierzytelność nabytą od (...) S.A. wynikającą z umowy (...). Ugoda zawiera nieczytelny podpis klienta oraz datę złożenia przez niego podpisu oznaczoną jako „19.09.2014”.

Wątpliwości co do zawarcia ugody z pozwanym, zwłaszcza ugody wskazanej w pozwie, potwierdza wezwanie pozwanego do zawarcia ugody z dnia 5 lipca 2018 roku, w którym brak jakiegokolwiek odniesienia do rzekomo zawartej wcześniejszej ugody, a jako podstawa roszczeń wskazana została wyłącznie umowa pożyczki zawarta z pierwotnym wierzycielem.

Niezgodność treści ugody i daty złożenia pod nią podpisu nieidentyfikowanego klienta wskazują, że ugoda ta nie dotyczy niniejszej sprawy, ponieważ w pozwie powód powołuje się na ugodę zawartą z pozwanym w dniu 2 października 2017 roku.

Powód nie przedstawił żadnego dowodu wskazującego na przerwanie biegu terminu przedawnienia, a tym bardziej zrzeczenie się przez pozwanego zarzutu przedawnienia.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu jako przedawnione.

Jak stanowi art. 339 § 1 k.p.c., jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. W tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa (§ 2). Przewidziane w art. 339 § 2 k.p.c. domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda dotyczy natomiast wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego. Domniemanie to zastępuje jedynie postępowanie dowodowe i to tylko wówczas, gdy twierdzenia powoda nie budzą uzasadnionych wątpliwości (wyrok Sądu Najwyższego z 31 marca 1999 r., I CKU 176/97, LEX nr 37430, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1997 r., I CKU 87/97, LEX nr 30397). Sąd zawsze jest zatem zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu, w zakresie tym bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 września 2013 r., I ACa 494/13, LEX nr 1378705). W tym miejscu należy podnieść, iż pozwany o terminie rozprawy powiadomiony został przez awizo, co jest traktowane jako domniemanie doręczenia.

Stosownie do przepisu art. 6 k.p.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W myśl art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę. Art. 232 k.p.c. dotyczy ciężaru dowodu w znaczeniu formalnym tj. kto powinien przedstawiać dowody, a art. 6 k.c. - ciężaru dowodzenia w znaczeniu materialnym tj. kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2006 r., V CSK 129/05, LEX nr 200947).

W niniejszej sprawie powód dochodził od pozwanego zapłaty, a jako bezpośrednią podstawę swojego roszczenia wskazał ugodę zawartą przez powoda z pozwanym, dotyczącą wierzytelności z umowy pożyczki zawartej przez pozwanego z poprzednim wierzycielem ( (...) Spółka Akcyjna) w dniu 14 lutego 2013 roku. Według twierdzeń powoda, ugoda została zawarta w dniu 2 października 2017 roku.

Zgodnie z art. 720 § 1 k. c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie z art. 720 § 2 k.p.c. umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.

Zgodnie z art. 117 § 1 i 3 k.c. w brzmieniu nadanym mu ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 roku - o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1104) z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, przy czym po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. W myśl art. 5 ust. 4 ustawy nowelizującej roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w ustawie zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Powyższe oznacza, że od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. od dnia 9 lipca 2018 roku – Sąd z urzędu bada, czy roszczenia kierowane przeciwko konsumentom nie uległy przedawnieniu, a w przypadku stwierdzenia, że przedawnienie roszczenia nastąpiło – Sąd jest zobowiązany oddalić powództwo.

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, iż pozwany zawarł umowę pożyczki jako konsument z podmiotem udzielającym pożyczek w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zatem Sąd z urzędu zobowiązany był zbadać, czy dochodzone roszczenie nie jest przedawnione. Strona powodowa nie załączyła do akt wypowiedzenia umowy przez poprzednika prawnego. Jak jednak wynika z załączonych do akt dokumentów wierzytelność wymagalna była najpóźniej dnia 11 kwietnia 2014 roku, kiedy to upływał termin, na jaki umowa została zawarta (60 tygodni). To oznacza, iż wierzytelność była już przedawniona przed dniem 9 lipca 2018 roku, a zatem zastosowanie będą miały przepisy w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją.

Zgodnie zaś z treścią art. 118 k.c. (w poprzednim brzmieniu) jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Przepisy dotyczące umowy pożyczki nie wprowadzały przepisu szczególnego odnośnie przedawnienia roszczeń, a zatem roszczenie powoda uległo przedawnieniu po 3 latach od dnia wymagalności roszczenia, tj. w dniu 11 kwietnia 2017 roku. Należy przy tym wskazać, iż wstąpienie przez osobę trzecią w prawa wierzyciela nie pogarsza sytuacji dłużnika, ponieważ przysługują mu wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy (art. 513 § 1 k.c.). Dotyczy to również zarzutu przedawnienia, które nie ulega przerwaniu wskutek przejścia wierzytelności na inną osobę. Zmiana dotyczy bowiem strony podmiotowej, nie zaś treści wierzytelności nabytej przez osobę trzecią (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2003 roku, sygn. akt IV CKN 430/01, LEX nr 466006).

Powód załączył do akt sprawy poświadczoną za zgodność przez pełnomocnika kserokopię umowę pożyczki, jednakże nie załączył do akt sprawy ugody zawartej w dniu 2 października 2017 roku. Fakt istnienia powołanej w pozwie i dalszych pismach ugody podlega udowodnieniu. Tymczasem powód nie złożył do akt sprawy ugody, na którą powołuje się w pozwie. Do pozwu została jedynie załączona kserokopia ugody zawartej dnia 19 września 2014 roku, w dodatku zawierająca nieczytelny podpis klienta. Tak sformułowany dokument budzi poważne wątpliwości co do faktycznej daty zawarcia ugody oraz jej stron. Powód nie uzasadnił zatem swego żądania w sposób dostateczny, pozwalający na zasądzenie dochodzonej pozwem kwoty. Powód jako podmiot profesjonalny zajmujący się skupowaniem wierzytelności winien dysponować całością dokumentacji związanej z zawartą umową pożyczki. Nadto nikt w imieniu powoda nie stawił się nawet na rozprawie w dniu 11 października 2018 roku. Powód jako profesjonalista, korzystający nadto z profesjonalnej obsługi prawnej nie może liczyć w procesie na brak aktywności strony pozwanej i wydanie korzystnego rozstrzygnięcia wyłącznie w oparciu o twierdzenia pozwu, a inicjatywę dowodową wykazywać dopiero na rozprawie i to tylko jeśli Sąd zadba o doręczenie mu stanowiska strony pozwanej zaprotokołowanego na rozprawie. Przeciwnie, powód miał zakreślony termin na wszelkie wnioski dowodowe pod rygorem ich pominięcia w dalszym postępowaniu i przewidując skorzystanie przez pozwanego z możliwości zakwestionowania wszelkich podnoszonych w pozwie okoliczności faktycznych winien wnioski te zgłosić w terminie mu wyznaczonym. Nieprzygotowanie materiału dowodowego nie może obciążać pozwanego ani obligować Sądu do podejmowania czynności z urzędu. Rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń strony i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie.

Sąd podejmuje z urzędu inicjatywę dowodową jedynie w sytuacjach szczególnych. Obecnie obowiązek dowodzenia obciąża same strony. Możliwość przewidziana w zdaniu drugim powołanego wyżej art. 232 k.p.c. stanowi jedynie wspierające uprawnienie sądu. W żadnym razie nie może prowadzić do zastępowania stron w spełnianiu ich obowiązków. Działanie Sądu z urzędu w sytuacji nieuzasadnionej może prowadzić do naruszenia jednej z naczelnych zasad (wywiedzionej z treści art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), a mianowicie prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron. Mając na względzie powyższe, w ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uniemożliwia weryfikację dochodzonego przez powoda roszczenia.

Nawet jednak gdyby uznać, iż strony rzeczywiście zawarły ugodę w dniu 2 października 2017 roku, to brak jest podstaw do uznania, aby doszło do przerwania biegu przedawnienia lub zrzeczenia się przez pozwanego tego zarzutu. Wierzytelność stała się wymagalna najpóźniej 11 kwietnia 2014 roku, a zatem przedawniła się w dniu 12 kwietnia 2017 roku. roku. Ugoda zawarta by była już po upływie terminu przedawnienia i nie mogłaby doprowadzić do jego przerwania. Jednocześnie powód nie wykazał by okoliczności towarzyszące zawarciu ugody i jej treść potwierdzały zamiar zrzeczenia się przez pozwanego zarzutu przedawnienia.

Jednocześnie okoliczności towarzyszące zawarciu ugody i jej treść nie potwierdzały zamiar zrzeczenia się przez pozwanego zarzutu przedawnienia.

Dla wywołania takiego skutku pozwany zawierając ugodę musiałby zdawać sobie sprawę z istniejącej możliwości uchylenia się od spełnienia świadczenia na skutek upływu czasu. Zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego jest wysoce nieprawdopodobne by pozwany wiedział, że ustawodawca dał mu prawo skorzystania z zarzutu przedawnienia, a tym bardziej nie sposób uznać, by jego wolą było zrzeczenie się tegoż zarzutu. Oznacza to, że brak jest podstaw, by złożone przez pozwanego w ugodzie oświadczenie o uznaniu długu potraktować jako dorozumiane zrzeczenie się zarzutu przedawnienia.

Sąd podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi zgodnie, z którym co prawda możliwe jest, iż uznanie przedawnionego już roszczenia zawiera także zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia, jednak musi to wynikać z treści lub z okoliczności, w których takie oświadczenie zostało złożone, zatem musi być oczywiste, że taka właśnie była rzeczywista wola dłużnika. Zatem dorozumiane oświadczenie woli dłużnika o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia uzasadnione jest jedynie wówczas, gdy zamiar zrzeczenia się zarzutu wynika w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności. Oznacza to, że dla skutecznego zrzeczenia się zarzutu przedawnienia konieczna jest świadomość, zamiar i wola dłużnika, co do skutków związanych ze zrzeczeniem się zarzutu. Składający oświadczenie o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia musi zatem wprost lub też w sposób dorozumiany wyjawić swoją wolę, że rezygnuje z przywileju, jaki stwarza przedawnienie, to znaczy, że pomimo upływu terminu przedawnienia wierzyciel będzie mógł dalej skutecznie dochodzić od niego spełnienia świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 stycznia 2013 roku, sygn. akt I ACa 1023/12, LEX nr 1280416).

Reasumując - zrzeczenie się zarzutu przedawnienia musi być wyraźne oraz powinno jednoznacznie wskazywać na zamiar rezygnacji przez dłużnika z możliwości podniesienia wobec wierzyciela zarzutu i dlatego też konieczna jest po stronie dłużnika świadomość przedawnienia roszczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 marca 2018 roku, sygn. akt VII AGa 846/18, LEX nr 2505756). Podobny pogląd wyraził Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawach o sygn. akt III Ca 1126/16 oraz III Ca 35/17 (publikowane na portalu orzeczeń sądów powszechnych).

Powód nie udowodnił ani istnienia ugody z 2 października 2017 roku ani okoliczności wskazujących na spełnienie przesłanek do uznania oświadczenia o uznaniu przedawnionego roszczenia za zrzeczenie się tego zarzutu. Udowodnienie skutecznego przerwania biegu przedawnienia czy też zrzeczenia się zarzutu przedawnienia przez zobowiązanego obciąża wierzyciela, a powodowy Fundusz ciężarowi temu nie podołał.

Złożenie pozwu w dniu 3 lipca 2018 roku wobec upływu terminu przedawnienia nie mogło doprowadzić do jego przerwania, a zatem roszczenie nie może być skutecznie dochodzone.

Z tych wszystkich względów, Sąd oddalił powództwo.

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE