UZASADNIENIE

W. K. został oskarżony o to, że :

w dniu 7 kwietnia 2018 r. we W. przy ul. (...) na terenie Szkoły Podstawowej nr (...) dokonał rozboju na osobie A. B. w ten sposób, że używając wobec pokrzywdzonego przemocy polegającej na przytrzymywaniu go ręką za szyję oraz przystawieniu do niej rozbitej szklanej butelki tzw. tulipana, a także grożąc mu pozbawieniem życia, zabrał w celu przywłaszczenia należący do pokrzywdzonego portfel z zawartością 30 zł, tj. mienie o łącznej wartości 130 zł, dowód osobisty wystawiony na nazwisko A. B. i kartę bankomatową banku (...), której następnie użył podczas zakupu alkoholu w kwocie nie większej niż 30 zł, a nadto działając w ten sam wyżej opisany sposób, usiłował dokonać rozboju na osobach A. T., P. S. i Z. W., żądając od nich wydania wartościowych przedmiotów, przy czym zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę wyżej wymienionych pokrzywdzonych,

tj. o czyn z art. 280 § 2 k.k. i art. 278 §5 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 5 lipca 2018 r., sygn.. akt: III K 176/18:

I. oskarżonego W. K. uznał za winnego tego, że w dniu 7 kwietnia 2018 r. we W. przy ul. (...) na terenie Szkoły Podstawowej nr (...) dokonał rozboju na osobach A. B., A. T., P. S. i Z. W. w ten sposób, że używając wobec pokrzywdzonego A. B. przemocy polegającej na przytrzymywaniu go ręką za szyję oraz przystawieniu do niej rozbitej szklanej butelki tzw. tulipana, a także grożąc mu pozbawieniem życia, zabrał w celu przywłaszczenia należący do A. B. portfel z zawartością 30 zł, dowodu osobistego wystawionego na nazwisko A. B. i należącą do niego kartę bankomatową banku (...), której to oskarżony następnie użył podczas zakupu alkoholu za kwotę 33,50zł, a tym samym spowodował szkodę w mieniu A. B. w łącznej kwocie 163,50zł, a czyn ten stanowi przestępstwo z art. 280§2 kk w zw. z art. 275§1 kk w zw. z art. 11§2 kk i za to na podstawie art. 280§2 kk w zw. z art. 11§3 kk wymierzył mu karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 46§1 kk orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz A. B. kwoty 163,50zł;

III. na podstawie art. 63§1 kk zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 9 kwietnia 2018 r. godzina 6.15 do dnia 5 lipca 2018 r.;

IV. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ust. 1 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tj. Dz. U. z 1983, nr 49, poz. 223) zwolnił oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

Apelację od tego wyroku wnieśli prokurator oraz oskarżony.

Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, zarzucając:

rażącą niewspółmierność kary pozbawienia wolności wymierzonej przez Sąd W. K. w wysokości odpowiadającej dolnej granicy zagrożenia ustawowego, co skutkuje tym, że tak ukształtowana kara, orzeczona wobec oskarżonego za czyn stanowiący zbrodnię, w oczywisty sposób nie pozostaje w korelacji ze stopniem jego zawinienia, jak też nie uwzględnia społecznej szczególnie wysokiej szkodliwości czynu, jakiego się dopuścił, a ponadto nie wypełnia celów zapobiegawczych i wychowawczych założonych przez ustawodawcę w przepisie art. 53 § 1 k.k., jak również potrzeb w zakresie kształtowania świadomości prawnej, które winny zostać zrealizowane w postępowaniu karnym.

Podnosząc powyższy zarzut, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze i wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności w wymiarze 5 lat, z utrzymaniem wyroku w pozostałym zakresie.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w całości, zarzucając: obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, a w szczególności art. 2 § 2 k.p.k., 4 k.p.k., 7 k.p.k., 170 k.p.k., 410 k.p.k., 424 § 1 pkt 1 k.p.k. – polegającą na:

1. nieuwzględnieniu i nie wyjaśnieniu okoliczności wynikających z wyjaśnień oskarżonego i przemawiających na jego korzyść i oparcie orzeczenia wyłącznie na kwestionowanych przez oskarżonego zeznaniach pokrzywdzonych:

- niewyjaśnieniu wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, w tym m.in. jakiego rodzaju alkohol oskarżony kupował w sklepie (...) i z jakim alkoholem – butelką z wódką czy butelką z piwem – wychodził ze sklepu udając się na teren boiska szkolnego i przebywając na tym boisku;

- sprzeczności zachodzących w notatkach służbowych policjantów w przedmiocie zasięgu kamer monitoringu zainstalowanych na budynku Szkoły Podstawowej w odniesieniu do miejsca przestępstwa;

- niezasadne oddalenie wniosków dowodowych obrony:

● z dnia 26 czerwca 2018 r. o dopuszczenie dowodu z rejestratora monitoringu zainstalowanego w Szkole Podstawowej Nr (...) we W. przy ul. (...), obejmującego wszystkie kamery umieszczone na budynku szkoły – i zlecenie dokonania analizy dysku twardego tego rejestratora firmie (...) we W. ul. (...), celem odtworzenia przebiegu zdarzenia z dnia 7 kwietnia 2018 r., będącego przedmiotem postępowania w przypadku stwierdzenia krótkiego okresu zatrzymania danych – odtworzenie tych danych specjalnym programem nadpisywania dysku;

● z dnia 28 czerwca 2018 r. o dopuszczenie dowodu z 18 szt. zdjęć fotograficznych obrazujących m.inn. miejsce przestępstwa „kamery zainstalowane na budynku Szkoły, sklepie (...) oraz z kamer monitoringu zainstalowanych na budynku sklepu oraz Bankomatu.

2. dowolną ocenę materiału dowodowego, szczególnie poprzez brak dogłębnego rozważenia wszystkich dowodów w sprawie.

Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji ponownego rozpoznania.

Wniosek o uzasadnienie wyroku Sądu odwoławczego złożył wyłącznie prokurator.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja prokuratora nie była zasadna.

Dla uwzględnienia zarzutu apelującego niezbędnym było wykazanie, że kara wymierzona W. K. jest nie tylko niewspółmierna, ale rażąco niewspółmierna. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza zaś znaczną dysproporcję między karą wymierzoną, a karą sprawiedliwą, zasłużoną. Nie każda więc różnica w zakresie oceny wymiaru kary uzasadnia zarzut rażącej niewspółmierności kary, przewidziany w art. 438 pkt 4 KPK, ale tylko taka, która ma charakter zasadniczy, a więc jest niewspółmierna w stopniu nie dającym się zaakceptować. Chodzi tu o tak istotne różnice ocen, że dotychczas wymierzoną karą można byłoby nazwać także w potocznym znaczeniu tego słowa - rażąco niewspółmierną. Należy dodać, że przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie wskazanych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że zachodzi wyraźna różnica między karą wymierzoną, a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 kk oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 1 grudnia 1994 r., III KRN 120/94, OSP 1995, Nr 6, poz. 138; z dnia 14 listopada 1973 r. III KR 254/73, OSNPG 1974, nr 3-4, poz. 51; z dnia 2 lutego 1995 r. II RN 198/94, OSNPK 1995, nr 6, poz. 18; wyrok Sądu Najwyższego - Sądu Dyscyplinarnego z dnia 16 lutego 2009 r., SNO 2/09 Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach dyscyplinarnych 2009, s. 187). Również w orzecznictwie sądów powszechnych ugruntowany jest pogląd, iż aby uznać, że kara jest rażąco niewspółmierna, różnica między karą wymierzoną, a karą wnioskowaną przez skarżącego winna być różnicą „rażącą” i to charakterystyczne określenie winno oznaczać, że jest ona „jaskrawa”, „bijąca w oczy”, „oślepiająca”, a więc jest różnicą tak istotną, że wymierzonej kary nie można w żaden sposób zaakceptować (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 25 marca 2015 r., II AKa 33/15, Legalis,; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 marca 2001 r., II AKa 55/01, Prok. i Pr. 2001, nr 10, poz. 21; wyr. Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 września 2005 r., II AKa 165/05, KZS 2005, nr 10, poz. 32; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 16 stycznia 2007 r., II AKa 350/06, KZS 2007, nr 9, poz. 51). Przy ocenie rażącej niewspółmierności nie chodzi więc o każdą ewentualną różnicę w ocenach wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, że karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby również w potocznym znaczeniu tego słowa rażąco niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się zaakceptować (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 kwietnia 2015 r., sygn. II AKa 308/14, Legalis).

W perspektywie powyższych wywodów, teoretycznie można by uznać, że pomiędzy karą 3 lat pozbawienia wolności orzeczoną W. K. a postulowaną przez autora środka odwoławczego karą 5 lat pozbawienia wolności istnieje taka dysproporcja, która ma charakter rażący. Rzecz w tym, że skarżący nie wykazał, iż w świetle ustawowych dyrektyw wymiaru kary zawartych w art. 53 § 1 kk oskarżony na karę w wysokości 5 lat pozbawienia wolności zasługuje. Sięganie do takiej sankcji było by uzasadnione tylko „zdecydowaną” przewagą okoliczności obciążających, rzutujących na ocenę społecznej szkodliwości czynu i winy oskarżonego. Nie można zgodzić się z autorem apelacji, że czyn oskarżonego charakteryzował się aż tak bardzo wysokim stopniem społecznej szkodliwości, skoro pokrzywdzeni nie doznali jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu, wartość zabranego mienia nie była znacząca, oskarżony wskazał miejsce ukrycia skradzionego dowodu osobistego, który został pokrzywdzonemu zwrócony.

Błędem apelującego jest wskazywanie wśród okoliczności mających wpływ na wymiar kary znamion dokonanego przestępstwa. Uwaga ta dotyczy przede wszystkim posłużenia się przez oskarżonego niebezpiecznym narzędziem.

Na korzyść oskarżonego przemawia dotychczasowa niekaralność oskarżonego, pozytywna opinia środowiskowa, młody wiek, sprawowanie opieki nad dzieckiem. Tych okoliczności prokurator zdaje się nie zauważać. Nie przekonuje argument skarżącego, że „sposób działania oskarżonego cechowała wyjątkowa brutalność”, jeśli zważyć, że nie doszło nawet do naruszenia nietykalności cielesnej pokrzywdzonych, a sprawca poprzestał na samej – acz bardzo poważnej – groźbie. Nie znajduje żadnego uzasadnienia twierdzenie autora apelacji, że sąd orzekający zbyt duże znaczenie przywiązał do takich okoliczności, jak ustabilizowany tryb życia, dotychczasowa niekaralność, dobra opinia w środowisku, brak demoralizacji oraz młody wiek. Okoliczności te, zgodnie z treścią art. 53 § 2 k.k., winny wszakże zostać uwzględnione przy wymiarze kary, a skoro przemawiają na korzyść oskarżonego, to musiały znaleźć odzwierciedlenie w orzeczonej sankcji. Wskazane wyżej właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz sposób życia przed popełnieniem przestępstwa przekonują również, że kara 3 lat pozbawienia wolności jest wystarczająca dla osiągnięcia celów zapobiegawczych i wychowawczych w stosunku do skazanego. Odnosząc się z kolei do ostatniej z dyrektyw art. 53 § 1 kk, Sąd Apelacyjny nie opowiada się za uproszczoną i wąsko pojętą prewencją ogólną w sensie odstraszenia surowymi karami potencjalnych sprawców przestępstw. Skuteczność tak pojętej prewencji ogólnej (prewencja ogólna negatywna) kwestionowana jest też w nauce. ( A. Zoll, O reformie prawa karnego, PiP 1992, Nr 1, s.98; K. Buchała, System sądowego wymiaru kary, s. 145). Należy przyjąć, że cele kary związane z prewencją ogólną wyrażają odmienną jej strategię, tj. strategię prewencji generalnej pozytywnej, społecznie integrującej, w miejsce odstraszającej. Celem tak rozumianej prewencji ogólnej jest wymierzenie takich kar, które utwierdzają w świadomości społecznej przekonanie o respektowaniu prawa, dają gwarancję skutecznego zwalczania przestępczości, tworzą atmosferę zaufania ludzi do obowiązującego systemu prawnego i potępienia, a nie współczucia dla ludzi, którzy to prawo naruszają. Innymi słowy, czynnikami decydującymi o takim działaniu prewencji ogólnej są nieuchronność kary, efektywność ścigania, szybkość jej orzekania i wykonania, przekonanie w świadomości społecznej o egzekwowaniu prawa, akceptacja orzeczonej kary jako sprawiedliwej, a więc nie przekraczającej stopnia winy sprawcy. Orzeczona wobec W. K. kara czyni zadość tym wszystkim postulatom.

Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku, natomiast o kosztach sądowych postępowania odwoławczego orzekł zgodnie z art. 624 § 1 kpk k.p.k., obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Bogusław Tocicki SSA Andrzej Kot SSO (del. do SA) Agata Regulska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE