Sygn. akt X GC 402/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, X Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Iwona Wańczura

Protokolant: Katarzyna Bocian

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2018 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. S.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1. pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty wydanego
w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy w Gliwicach w dniu 23 października 2006 r., sygnatura akt VII GNc 2113/06 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, w części obejmującej odsetki umowne od należności głównej, przewyższające wysokość odsetek maksymalnych za okres od dnia 23 października 2006 r. do 31 grudnia 2015 r.
i maksymalnych odsetek za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r.,

2. oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4 800 zł (cztery tysiące osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

4. nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach 1 813 zł (tysiąc osiemset trzynaście złotych) tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony,

5. nie obciąża stron pozostałymi kosztami sądowymi.

SSO Iwona Wańczura

Sygn. akt X GC 402/18

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym 26 października 2016 r. przeciwko (...) Spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością w B. powód K. S. domagał się pozbawienia w całości wykonalności tytułu wykonawczego
w postaci nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Gliwicach z 23 października 2006 r., sygn. akt VII GNc 2113/06 i zasądzenia od pozwanej kosztów postępowania.

Twierdził, że powołanym nakazem zapłaty Sąd zobowiązał go do zapłaty na rzecz spółki (...) 36 242,41 zł tytułem należności głównej z odsetkami
w wysokości 0,6% za każdy dzień opóźnienia, liczonymi od kwot:

- 10 000 od 1 grudnia 2005 r.,

- 26 242,41 zł od 1 czerwca 2006 r.







Postanowieniem z 20 marca 2017 r., sygn. akt I C 1132/16 (k.49, 50) Sąd Rejonowy w Rybniku zabezpieczył powództwo przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w sprawie Km 737/14 przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Rybniku M. R. (2).

W piśmie procesowym z 21 maja 2018 r. (k.162) powód na wezwanie sądu poinformował, że według Komornika zadłużenie na chwilę wniesienia pozwu wynosiło 776 546,64 zł, na którą składa się należność główna i kwota odsetek - 740 304,23 zł.

Sąd ustalił:

Sąd Rejonowy w Gliwicach nakazem zapłaty z 23 października 2006 r. wydanym w sprawie VII GNc 2113/06 nakazał K. S., by zapłacił (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w T. 36 242,41 zł tytułem należności głównej z odsetkami w wysokości 0,6% za każdy dzień opóźnienia, liczonymi od kwot:

- 10 000 od 1 grudnia 2005 r.,

- 26 242,41 zł od 1 czerwca 2006 r.

oraz 2 869 zł tytułem kosztów procesu.

dowód: nakaz zapłaty – k.70,


dowód: wyrok – k.74

Zakłady (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
w C., której prezesem zarządu był powód, wystawiły faktury VAT, obciążając pozwaną kwotami 31 800,93 zł i 54 595,35 zł z tytułu sprzedaży maszyn (faktura (...) z 5 maja 2007 r. i (...) z 9 maja 2007 r. forma płatności: kompensata). Pozwana pismem z 28 lipca 2007 r. poinformowała prezesa zarządu spółki (...), że dokonała rozliczenia jej zobowiązań wynikających z powyższych faktur do kwoty 80 595,03 zł, a po dokonaniu potrącenia – kompensaty z nakazu (...) pozostaje do zapłaty kwota kapitału 36 242,41 zł, koszty 2 869 zł oraz wymagalne na dzień kompensaty odsetki umowne w kwocie 3607,12 zł.

W okresie od 30 czerwca 2008 r. do 1 marca 2010 r. spółka (...) wystawiła spółce (...) faktur za składowanie komór chłodniczych, w tym jedną odsetkową, na łączną kwotę 107 321,56 zł. Po sprzedaży maszyn spółka (...) chciała, „by te maszyny zostały na zakładzie, jak sprawa była już na ostrzu noża, chcieliśmy zapłacić za ich dzierżawę; spółka (...) wystawiła faktury za ich przechowywanie, bo myśmy się obawiali, że jak one ulegną zniszczeniu J. D. (reprezentant pozwanej, a przez krótki czas prokurent spółki (...)) znowu nas o coś oskarży i dodatkowo obciąży”.

dowód: faktury – k.11, 12, pismo pozwanej – k.13,faktury – k.18 – 29, zeznania B. S. – k.148, 149

W dniu 10 maja 2010 r. K. S. sprzedał swoje udziały
w spółce (...) Z. M., który został powołany do pełnienia funkcji prezesa zarządu. W dniu 17 czerwca 2010 r. spółka (...) scedowała należności wobec (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kwocie 107 321,56 zł z odsetkami – na rzecz S. S.. Pismem z 14 kwietnia 2015 r. K. S. złożył oświadczenie spółce (...) o potrąceniu kwoty 107 321,56 zł z odsetkami w kwocie 76 119,82 zł
z należnościami tej spółki w wysokości 36 242,41 zł i odsetkami w wysokości 0,6% za każdy dzień liczonymi od kwoty 10 000 zł od 1 grudnia 2005 r. i od kwoty 26 242,41 zł od 1 czerwca 2006 r. oraz kosztami procesu 2 869 zł, wynikającymi z nakazu zapłaty z 23 października 2006 r., sygn. akt VII GNc 2113/06. Twierdził, że przysługuje mu wyłączne prawo dysponowania należnością na kwotę 107 321,56 zł na podstawie umowy cesji należności
z 17 czerwca 2010 r.

dowód: uchwała – k.15, umowy: sprzedaży i cesji – k.16, 17, oświadczenie o potrąceniu – k.31

(...) spółki z o.o. (...) przed Sądem Rejonowym w Gliwicach pod sygn. akt XII GUp 4/09 toczyło się postępowanie upadłościowe, w którym spółka (...) zgłosiła wierzytelność, wynikająca z nakazu zapłaty wydanego
w sprawie X GNc 57/07.

dowód: zgłoszenie wierzytelności – k.66

Przeciwko K. S. zapadł również z powództwa (...) spółki z o.o. nakaz zapłaty, wydany przez Sąd Rejonowy w Gliwicach
w dniu 26 września 2006 r. w sprawie VII GNc 2146/06, którym zobowiązany został do zapłaty kwoty 62 824,95 zł z ustawowymi odsetkami od 14 września 2006 r. i kosztów procesu – 4 401 zł.

dowód: nakaz zapłaty – k.69







dowód: dokumenty zawarte na kartach: 1, 25, 26, 27, 36, 37, 50, 55, 58. 79 akt KM 2695/07 i kartach: 1, 29 i 100 akt Km 737/14

Egzekucja na podstawie nakazu zapłaty z 26 września 2006 r. wydanego w sprawie VII GNc 2146/06 wszczęta została także przez Komornika Sądowego Rewiru II przy Sądzie Rejonowym w Rybniku z wniosku spółki (...) i toczy się pod sygnaturą akt KM 736/07.

dowód: dokumenty zawarte w aktach KM 736/07

Według informacji Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w R. M. R. (2) z 21 października 2013 r., wystawionej
w sprawie KM 2696/07, dotyczącej tytułu wykonawczego VII GNc 2113/06 zadłużenie K. S. wynosiło 613 915,63 zł, w tym 36 242,41 zł stanowiła kwota należności głównej, reszta – to odsetki.

dowód: informacja – k.79

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, których treść nie była przez strony kwestionowana oraz zeznań świadka B. S..

Sąd zważył:

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne.

Powód w uzasadnieniu pozwu wymienia dwie wierzytelności, jakie miał wobec pozwanej, a których potrącenie z wierzytelnością pozwanej spowodowało wygaśnięcie jego zobowiązania. Należy podnieść, że pierwsza
- w kwocie 80 595,03 zł, została już uwzględniona w procesie toczącym się pod sygn. akt II C 143/08 przez Sąd Okręgowy w Gliwicach, który wyrokiem
z 17 listopada 2008 r. pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Gliwicach dnia 23 października 2006 r., sygn. akt VII GNc 2113/06 w części, tj. do kwoty 80 595,03 zł. Nie stanowiła więc przedmiotu badania w niniejszym procesie. Jako drugą wierzytelność powód podawał należność w wysokości 107 321,56 zł. Wbrew obowiązkowi dowodowemu wynikającemu z przepisu art. 6 k.c. nie wykazał jednak, by służyła mu ta wierzytelność, gdyż po pierwsze nie udowodnił, by spółka (...) i pozwana uzgadniały fakt przechowania wcześniej sprzedanych pozwanej maszyn za zapłatą określonego wynagrodzenia, a świadek B. S. nie tylko nie potwierdziła zawarcia umowy przechowania – w rozumieniu art. 835 k.c., lecz wręcz zeznała, że spółka była zainteresowana pozostawieniem maszyn w jej pomieszczeniach. Po drugie natomiast, nawet, gdyby hipotetycznie przyjąć, że spółce (...) przysługiwałaby ta wierzytelność, nie została ona scedowana na mocy umowy
z 17 czerwca 2010 r. na powoda, lecz na S. S..

Z tych względów powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie
w zakresie, w jakim powód żądał pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności na skutek potrącenia wymienionych wyżej kwot.

Zasadne natomiast okazało się w części, w której powód kwestionuje istnienie zobowiązania wynikającego z tytułu wykonawczego w zakresie odsetek ponad ich maksymalną wysokość. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 15 marca 2018 r. III CZP 107/17 wskazał, że powództwo opozycyjne, skierowane przeciw tytułowi wykonawczemu, którym jest prawomocne orzeczenie sądowe, nie może służyć ponownemu merytorycznemu rozpoznaniu sprawy. Nie jest ono środkiem prawnym, za pomocą którego można by podważyć prawomocność materialną orzeczenia. Z tego względu zmiana stanu prawnego po powstaniu tytułu egzekucyjnego będącego orzeczeniem sądowym lub po zamknięciu rozprawy poprzedzającej jego wydanie nie stanowi podstawy powództwa opozycyjnego tylko z tego powodu, że według nowych regulacji prawnych należałoby odmiennie ocenić zagadnienia, które są rozstrzygnięte tym orzeczeniem, a tym samym inaczej przesądzić kwestię istnienia zobowiązania. Nie można bowiem wtedy mówić, że nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane. Odmiennie rzecz może się przedstawiać wtedy, gdy zmiana stanu prawnego spowodowała, że zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym w części lub w całości wygasło albo nie może być egzekwowane (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.). Sytuacja taka może być rezultatem tego, że nowe regulacje prawne wyraźnie retroaktywnie odnoszą się do określonych zobowiązań stwierdzonych tytułami wykonawczymi albo ingerują na przyszłość, tj. od dnia ich wejścia w życie, w stwierdzone takimi tytułami zobowiązania, w szczególności zobowiązania do świadczeń powtarzających się lub zobowiązania, których treścią są - działające na przyszłość - nakazy albo zakazy określonego zachowania się dłużnika. W takich przypadkach zmiana stanu prawnego kwalifikuje się jako zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., gdyż nie chodzi wtedy o ponowną ocenę - według nowych regulacji - zagadnień rozstrzygniętych prawomocnym orzeczeniem, lecz o oddziaływanie takiej zmiany na istnienie albo możność egzekwowania zobowiązania, które zostało stwierdzone w tym orzeczeniu. Skoro strona powodowa jako zdarzenie mające uzasadniać powództwo opozycyjne wskazała zmianę normatywną wynikającą z ustawy z 2005 r., polegającą na tym, że ustawodawca z dniem
20 lutego 2006 r. ustanowił odsetki maksymalne w określonej wysokości (art. 359 § 2 1 k.c.) i postanowił, że przekroczenie ich progu w czynności prawnej sprawia, że należą się odsetki maksymalne (art. 359 § 22 k.c.), to odpowiedź na pytanie o dopuszczalność kwalifikowania tej zmiany normatywnej
w odniesieniu do powstałych przed dniem 20 lutego 2006 r. tytułów wykonawczych w postaci prawomocnych orzeczeń sądowych zasądzających odsetki w wysokości wyższej od wprowadzonych odsetek maksymalnych
w kategoriach zdarzenia, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zależy od tego, czy przedmiotowa zmiana normatywna miała wpływ na zobowiązania do zapłaty odsetek stwierdzone takimi tytułami. Zgodnie z art. 5 ustawy z 2005 r. jej przepisy stosowało się do czynności prawnych dokonywanych po jej wejściu w życiu, tj. od dnia 20 lutego 2006 r. Brzmienie tego przepisu, jeśli uznać go za wyczerpującą regulację intertemporalną, mogłoby prowadzić do wniosku, że wprowadzona ustawą z 2005 r. konstrukcja odsetek maksymalnych miała znaczenie tylko dla takich czynności prawnych, które dokonane zostały po dniu wejścia w życie ustawy z 2005 r. i rozciągała się również jedynie na stosunki prawne wynikające z takich czynności. Gdy chodzi o czynności prawne dokonane przed wejściem w życie ustawy z 2005 r. i wynikające z nich stosunki prawne, to konstrukcja odsetek maksymalnych ich nie dotyczyła,
a wprowadzony ustawą z 2005 r. pułap odsetek maksymalnych mógł być wykorzystany w odniesieniu do takich stosunków prawnych jedynie przy dokonywaniu oceny, czy przewidziane w ich ramach odsetki mieściły się w dozwolonej stronom swobodzie kształtowania ich treści. Takie podejście nie odpowiada zasadniczemu celowi ustawy z 2005 r., którym była eliminacja
z obrotu nadmiernych, lichwiarskich odsetek, grożących "pętlą zadłużenia". Poszukując innego rozwiązania należy podnieść, że art. 5 ustawy z 2005 r. nie musi być uznany za wyczerpującą regulację intertemporalną, gdy odróżni się od siebie czynność prawną jako zdarzenie prawne będące źródłem stosunku prawnego od tego stosunku prawnego. Można wówczas przyjąć, że art. 5 ustawy z 2005 r. przesądza jedynie, że czynności prawne dokonywane od dnia 20 lutego 2006 r. poddane były reżimowi jej przepisów, podczas gdy czynności prawne dokonane wcześniej temu reżimowi nie podlegały. Odrębną jednak kwestią jest reżim prawny stosunków prawnych wynikających z czynności prawnych dokonanych przed dniem 20 lutego 2006 r., zastrzegających określone w nich odsetki. W konkluzji Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że wejście w życie ustawy z 2005 r. spowodowało, iż zobowiązania zapłaty odsetek za opóźnienie, które stwierdzone były wcześniej tytułami wykonawczymi, w zakresie,
w którym odsetki te przekraczały wysokość wprowadzonych ustawą z 2005 r. odsetek maksymalnych (art. 359 § 2 1 k.c.), wygasły i od tego dnia należały się tylko odsetki maksymalne (art. 359 § 2 2 k.c.). W związku z tym wejście w życie ustawy z 2005 r. w tym zakresie stanowiło zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., mogące uzasadniać powództwo opozycyjne. W wyniku tych rozważań Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą zmiana stanu prawnego jest zdarzeniem, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., gdy spowodowała, że zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym w części lub całości wygasło albo nie może być egzekwowane.

W dniu 1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy –Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.1830). Ustawą tą zmieniono art. 359 § 2 1 k.c. W nowym brzmieniu stanowi on, że maksymalna wysokość odsetek z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych, określonej w 359 § 2 k.c. jako równa sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Jednocześnie ustawą tą zmieniono art. 481 § 2 k.c. Po zmianie stanowi on, że jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych; jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Ponadto uzupełniono art. 481 k.c. o § 2 1 i § 2 2 . Według pierwszego z nich, maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie), a zgodnie z drugim, jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek 12 maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie. Dodanie dotyczących odsetek za opóźnienie przepisów art. 481 § 2 1 i § 2 2 o analogicznej treści jak art. 359 § 2 1 i § 2 2 k.c. wyklucza oczywiście stosowanie tych ostatnich – tak jak to miało miejsce przed 1 stycznia 2016 r. – do odsetek za opóźnienie. Dodanie dotyczących odsetek za opóźnienie przepisów art. 481 § 2 1 i § 2 2 o analogicznej treści jak art. 359 § 2 1 i § 2 2 k.c. wyklucza oczywiście stosowanie tych ostatnich - tak jak to miało miejsce przed 1 stycznia 2016 r. - do odsetek za opóźnienie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2018 r. I CSK 351/17). Odsetki orzeczone nakazem zapłaty z 23 października 2006 r. mają w świetle zmian obowiązujących od 1 stycznia 2016 r. charakter odsetek za opóźnienie
w rozumieniu art. 481 k.c.


Ustalone przez strony i orzeczone nakazem zapłaty odsetki umowne miały bez wątpienia lichwiarski charakter, a ograniczenie ich niniejszym orzeczeniem do odsetek maksymalnych doprowadzi do ich ponownego przeliczenia, które
z pewnością radykalnie zmniejszy zadłużenie powoda. Mimo zatem częściowego oddalenia powództwa Sąd, orzekając o kosztach zastępstwa procesowego na mocy art. 100 k.p.c. w związku z §2 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie obciążył nimi w całości pozwaną, uwzględniając że powód wygrał proces w przeważającym zakresie. Wysokość tych kosztów uwzględniona została według podanej w dacie wniesienia pozwu wartości przedmiotu sporu. Ponieważ powód został zwolniony od kosztów sądowych, zgodnie z art. 113 ust.1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych należną, a nieuiszczoną opłatą od pozwu należało obciążyć pozwaną, stąd orzeczono jak w punkcie 3 wyroku.

Ustalona przez Sąd Rejonowy wartość przedmiotu sporu po
19 miesiącach od wniesienia pozwu, która skutkowała przekazaniem sprawy według właściwości Sądowi Okręgowemu, spowodowała też zwiększenie kosztów sądowych w związku z upływem czasu i wzrostem zadłużenia powoda wobec naliczania dotychczasowych odsetek. Tymi kosztami, powstałymi
w toku procesu, Sąd postanowił nie obciążać stron.

SSO Iwona Wańczura