UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 marca 2018r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ
w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, orzekając w sprawie z powództwa M. K. przeciwko Prokuratorze Okręgowej (...) w W. o ustalenie wysokości wynagrodzenia, oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że powódka M. K. począwszy od dnia 1 września 1988r. pełni stanowisko prokuratora w jednostkach organizacyjnych prokuratury. Po zdaniu egzaminu prokuratorskiego została mianowana z dniem 1 października 1990r. na asesora Prokuratury Rejonowej w C., natomiast z dniem 15 listopada 1991r. została mianowana prokuratorem Prokuratury Rejonowej w C. W następnych latach była mianowana na kolejne szczeble hierarchii prokuratorskiej – z dniem 4 maja 1994r. na prokuratora Prokuratury Wojewódzkiej w W. oraz z dniem 1 marca 2001r. na prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w W. Z dniem 31 marca 2010r. powódka została powołana na stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej. Z kolei decyzją z dnia
8 marca 2016r. Prokurator Generalny przeniósł powódkę z dniem 9 marca 2016r. na stanowisko prokuratora Prokuratury Okręgowej (...) w W. z zachowaniem tytułu „prokuratora byłej Prokuratury Generalnej” oraz prawa do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku prokuratora Prokuratury Generalnej. Decyzją p.o. Prokuratora Okręgowego (...) w W. z dnia 24 marca 2016r., znak: (...), stwierdzono, że od dnia 9 marca 2016r. przysługuje powódce wynagrodzenie zasadnicze w stawce podstawowej sędziego Sądu Najwyższego przy zastosowaniu mnożnika 4,13. Wynagrodzenie powódki za okres od lipca do września 2017r. wynosiło 19.918,56 zł brutto miesięcznie.

Pismem z dnia 17 maja 2017r. powódka zwróciła się do Prokuratora Okręgowego (...) w W. o wypłacenie, począwszy od dnia 31 marca 2017r., należnego wynagrodzenia zasadniczego podwyższonego do stawki awansowej stanowiącej 115% stawki podstawowej. Powódka wskazała, że poza decyzją Prokuratora Generalnego z dnia 8 marca 2016r. nie otrzymała aktu powołania, lecz została przeniesiona do wykonywania obowiązków służbowych w innej prokuraturze. Wobec braku aktu powołania, została pozbawiona możliwości uzyskania stawki awansowej, mimo że spełnia warunki do jej uzyskania. W odpowiedzi na w/w pismo powódki, Prokurator Okręgowy (...) w W., pismem z dnia 14 lipca 2017r., znak: (...), wskazał, że zostało ono przekazane do Prokuratury Krajowej, która w całości podtrzymała dotychczas prezentowane stanowisko zawarte w piśmie Dyrektora Biura Prezydialnego Prokuratury Krajowej z dnia 28 czerwca 2016r. W przedmiotowym piśmie określono, że brak jest możliwości nabycia prawa do kolejnej stawki awansowej wynagrodzenia zasadniczego przez prokuratora byłej Prokuratury Generalnej przeniesionego na inne stanowisko w trybie art. 36 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych oraz w aktach osobowych powódki. Ich autentyczność, treść i wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron i nie wzbudziła zastrzeżeń Sądu Rejonowego, dlatego też zostały one uznane za pełnowartościowy materiał dowodowy.

Sąd Rejonowy zważył, że powództwo jako niezasadne nie zasługiwało na uwzględnienie. W ocenie Sądu I instancji powódka niewątpliwie posiadała interes prawny występując z pozwem, gdyż ustalenie wysokości należnego jej wynagrodzenia miałoby bezpośredni wpływ na szereg uprawnień wynikających z przepisów prawa pracy, w tym także na możliwość dochodzenia zapłaty ustalonego w tym postępowaniu wynagrodzenia.

Dokonując szczegółowej analizy przepisów, na które powołały się strony procesu, Sąd I instancji wskazał, że z dniem 4 marca 2016r. weszła w życie ustawa z dnia 28 stycznia 2016r. - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2016r., poz. 178 ze zm.). Było to połączone ze zmianami dotyczącymi funkcjonowania jednostek prokuratury. Przepisy ustawy uregulowały sytuację prawną powódki w chwili reorganizacji jednostek prokuratury. Decyzją z dnia 8 marca 2016r. Prokurator Generalny przeniósł powódkę z dniem 9 marca 2016r. na stanowisko prokuratora Prokuratury Okręgowej (...)w W., z zachowaniem tytułu „prokuratora byłej Prokuratury Generalnej” oraz prawa do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku prokuratora Prokuratury Generalnej. Kwestię wysokości wynagrodzenia powódki na dotychczasowym stanowisku regulowało natomiast rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 kwietnia 2010r. w sprawie wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów oraz wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących prokuratorom (Dz. U. z 2010r., nr 56, poz. 339). Zgodnie z tabelą zawartą w § 2 przedmiotowego rozporządzenia, wynagrodzenie prokuratora Prokuratury Generalnej ustalało się według mnożnika 4,13 – wg stawki podstawowej sędziów Sądu Najwyższego. Co do zasady wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur rejonowych
i okręgowych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur regionalnych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów sądów apelacyjnych. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów Prokuratury Krajowej jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów Sądu Najwyższego. Dodatki funkcyjne Prokuratora Krajowego i pozostałych zastępców Prokuratora Generalnego są równe dodatkom funkcyjnym odpowiednio Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prezesa Sądu Najwyższego.

Art. 42 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz. U. z 2016r., poz. 1254 ze zm.) stanowił, że wynagrodzenie zasadnicze sędziego Sądu Najwyższego stanowi wielokrotność podstawy ustalenia tego wynagrodzenia, z zastosowaniem mnożnika 4,13. Z kolei zgodnie z § 4 ww. przepisu wynagrodzenie sędziego Sądu Najwyższego określa się w stawce podstawowej albo w stawce awansowej. Stawka awansowa stanowi 115% stawki podstawowej.

Analizując sytuację prawną powódki po zmianach organizacyjnych w jednostkach prokuratury, Sąd Rejonowy stwierdził brak podstaw do ustalenia, że przysługuje powódce, zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 42 § 4 ustawy z dnia 23 listopada 2002r. o Sądzie Najwyższym, wynagrodzenie w stawce awansowej 115%. Powódka z dniem 9 marca 2016r. została przeniesiona na stanowisko prokuratora Prokuratury Okręgowej (...) w W., z zachowaniem tytułu „prokuratora byłej Prokuratury Generalnej” oraz prawa do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku prokuratora Prokuratury Generalnej, które było równe wynagrodzeniu zasadniczemu w stawce podstawowej sędziego Sądu Najwyższego przy zastosowaniu mnożnika 4,13. Przepisy ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze wskazują, że prokuratorom, którzy nie zostali powołani do Prokuratury Krajowej nie przyznaje się prawa do wynagrodzenia zasadniczego ustalonego na zasadach, jak dla prokuratorów nowo utworzonych jednostek, lecz prokuratorzy ci zachowują prawo do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku. Oznacza to, że powódka zachowuje prawo do dotychczas otrzymywanego wynagrodzenia, które na mocy art. 36 § 3 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze jest waloryzowane w terminach i w wysokości odpowiadających zmianom wynagrodzenia prokuratora Prokuratury Krajowej. Zachowanie prawa do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku oznacza, że prokuratorom, których Prokurator Generalny nie powołał do Prokuratury Krajowej, przepisy ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze nie przyznały prawa do wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów nowo utworzonych jednostek, jak np. Prokuratury Krajowej, prokuratur regionalnych czy okręgowych. W ocenie Sądu Rejonowego tym prokuratorom nie przysługuje prawo do uzyskania kolejnej stawki awansowej przewidzianej dla prokuratora Prokuratury Krajowej, regionalnej czy okręgowej. W konsekwencji oznacza to, że wynagrodzenie nabyte na dotychczasowym stanowisku zachowane zostało w kwocie ostatnio przysługującej i podlega waloryzacji na mocy przepisów przejściowych ustawy Prawo o prokuraturze. To z kolei oznacza, że brak jest podstaw do przyjęcia, że zachowanie przez powódkę prawa do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku jest równe nabyciu przez nią prawa do stawki awansowej wynagrodzenia sędziego Sądu Najwyższego. Powyższe wykluczają przepisy ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł stosownie do zasady odpowiedzialności
za wynik procesu, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. Sąd I instancji zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, ustaloną w oparciu o § 9 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U.
z 2015r., poz. 1804 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia powództwa (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie z dnia 22 marca 2018r. wraz z uzasadnieniem, k. 44 i k. 50 – 53).

Powódka M. K. w dniu 4 maja 2018r. złożyła apelację, zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości i zarzucając mu naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego, tj. art. 42 § 5 ustawy z dnia 23 listopada 2002r. o Sądzie Najwyższym, a obecnie art. 48 § 4 ustawy z dnia 8 grudnia 2017r. o Sądzie Najwyższym
w związku z art. 36 § 1 i 3 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze oraz art. 124 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. Prawo o prokuraturze poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie w sposób ogólny, że przepisy ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze, nie przyznają prokuratorom przeniesionym w trybie art. 36 § 3 cytowanej ustawy prawa do uzyskania stawki awansowej przewidzianej dla pozostałych prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury;

2. prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia podstawy prawnej wyroku i niewskazanie przepisu ustawy
o prokuraturze i ustawy Przepisy wprowadzające ustawę prawo o prokuraturze, który wykluczałby prokuratorów przeniesionych w trybie art. 36 § 3 ustawy przepisy wprowadzające ustawę prawo o prokuraturze z uzyskania wynagrodzenia podwyższonego o stawkę awansową, a tym samym pominięcie argumentacji prawnej zawartej w uzasadnieniu pozwu.

Wskazując na powołane zarzuty powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa poprzez ustalenie, że od dnia 31 marca 2017r. przysługuje jej wynagrodzenie zasadnicze podwyższone do stawki awansowej stanowiącej 115% stawki podstawowej. Ewentualnie powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi – Północ VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Uzasadniając apelację powódka wskazała, że Sąd I instancji nie podał, które przepisy na zasadzie wykluczenia pozbawiają przeniesionych prokuratorów prawa do stawki awansowej. W ocenie skarżącej Sąd Rejonowy nie odniósł się w żaden sposób do argumentacji prawnej zaprezentowanej w uzasadnieniu pozwu, w którym opierając się na wykładni prawa i bogatym orzecznictwie Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, a także orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego, przedstawiono zasadność roszczenia w oparciu o zasadę poszanowania praw nabytych.

Zdaniem apelującej uzasadnienie nie spełnia wymogów określonych w art. 328 § 2 k.p.c., ponieważ nie została podana podstawa prawna wydanego orzeczenia, a jedynie Sąd I instancji powołał się ogólnie na przepisy ustawy prawo o prokuraturze oraz na przepisy wprowadzające ustawę prawo o prokuraturze. Uzasadniając natomiast zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego powódka wskazała, że art. 42 § 5 ustawy z dnia 23 listopada 2002r. o Sądzie Najwyższym, a obecnie, po zmianie, art. 48 § 4 ustawy z dnia 8 grudnia 2017r. o Sądzie Najwyższym, powinny być zastosowane przy ustalaniu jej wynagrodzenia w decyzji Prokuratora Okręgowego (...) w W. z dnia 24 marca 2016r.

Powódka podniosła również, że strona pozwana nie kwestionowała przed Sądem I instancji przedstawionej przez nią argumentacji, a jedynie wskazywała na brak interesu prawnego w dochodzeniu roszczenia, czego ostatecznie Sąd Rejonowy nie podzielił (apelacja powódki z dnia 4 maja 2018r., k. 57 – 59).

Prokuratora Okręgowa (...)w W. w odpowiedzi na apelację
z dnia 5 czerwca 2018r. wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powódki kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko strona pozwana wskazała, że wyrok Sądu I instancji jest w pełni zasadny, znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym materiale dowodowym, jak
i w obowiązujących przepisach prawa i powinien zostać utrzymany w mocy. Nadto, podkreślone zostało, że nie jest prawdą, aby pozwany kwestionował jedynie interes prawny powódki w wytoczeniu powództwa, gdyż jasno została wskazana również argumentacja prawna, z której wynika, że jest ono niezasadne (odpowiedź na apelację z dnia 21 maja 2018r., k. 70).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Powódka w apelacji powołała się na naruszenie przepisów prawa materialnego oraz procesowego, nie formułowała jednak zarzutów dotyczących ustalenia stanu faktycznego, który w ocenie Sądu Okręgowego został ustalony w sposób prawidłowy i nie ma potrzeby jego powtarzania.

Sąd II instancji nie uwzględnił zarzutu naruszenia prawa procesowego. Zgodnie z art. 328 § 2 k.p.c., którego naruszenie powódka zarzuciła, uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W orzecznictwie podkreśla się, że z ujęcia redakcyjnego zacytowanego przepisu wynika, że punktem wyjścia dla przedstawienia w pisemnych motywach wyroku materialnoprawnej koncepcji rozstrzygnięcia sprawy powinny być prawidłowo poczynione ustalenia faktyczne. Ustalenia muszą zaś odpowiadać postulatowi jasności i kategoryczności. W uzasadnieniu wyroku musi znaleźć odzwierciedlenie dokonany wybór dowodów, które stanowiły podstawę zrekonstruowanych faktów (podstawę faktyczną rozstrzygnięcia), a także wybór określonych przepisów, będących jego podstawą prawną, ustalenie w drodze wykładni ich znaczenia oraz zastosowanie norm prawnych w związku z poczynionymi ustaleniami faktycznymi ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2016r., sygn. akt II PK 96/15). Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub
w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 roku, I UK 129/09, LEX nr 558286). W rozpatrywanej sprawie sytuacja taka nie zachodzi, gdyż przeprowadzone przez Sąd I instancji rozważania pozwalają na prześledzenie toku rozumowania prowadzącego
do wydania rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku, a tym samym również na ocenę jego prawidłowości. W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał nie tylko podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, ale również – wbrew zarzutowi apelacji - wyjaśnił podstawę prawną z powołaniem przepisów prawa, szczegółowo wyjaśniając przyczyny, dla których ustalone w toku postępowania fakty oraz zastosowane przepisy uzasadniają oddalenie powództwa.

Wedle powódki Sąd Rejonowy nie odniósł się m.in. do jej wywodów zaprezentowanych w pozwie, odwołujących się do koncepcji prawa nabytych, wspartej licznymi orzeczeniami sądów powszechnych oraz Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem Sądu Okręgowego, o ile wskazane twierdzenie odpowiada prawdzie, o tyle nie można na jego podstawie wywodzić, że zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. jest zasadny. Jak już zostało podniesione, o uchybieniu wskazanemu przepisowi można mówić wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów konstrukcyjnych pozwalających na kontrolę orzeczenia, a tym samym na weryfikację stanowiska sądu. W przedmiotowej sprawie tego rodzaju sytuacja nie zachodzi. Powódka dla skuteczności stawianego zarzutu powinna wykazać, że z powodu wadliwości, o których była mowa, nie ma możliwości jednoznacznej rekonstrukcji podstaw rozstrzygnięcia sprawy. Temu zadaniu jednak nie sprostowała, a zaprezentowane w apelacji subiektywne przekonanie, że zawarte w pisemnych motywach wyroku rozważania prawne nie są wyczerpujące, nie jest wystarczające dla uznania zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. za słuszny (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15 stycznia 2013 roku, sygn. akt I ACa 774/12, LEX nr 1271828).

W dalszej kolejności, przed dokonaniem oceny sformułowanego przez powódkę zarzutu naruszenia wymienionych w apelacji przepisów prawa materialnego, Sąd II instancji dokonał oceny interesu prawnego powódki w żądaniu, jakie sformułowała w przedmiotowej sprawie. Co prawda, apelacja na naruszenie art. 189 k.p.c. nie wskazuje, niemniej jednak powołany przepis jakkolwiek umiejscowiony w Kodeksie postępowania cywilnego, ma również charakter materialnoprawny, co oznacza, że brany jest on pod uwagę z urzędu w granicach zaskarżenia przez sąd drugiej instancji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 lipca 2016r., I ACa 512/16). Zdaniem Sądu II instancji, w rozpatrywanej sprawie, Sąd Rejonowy błędnie zważył, że powódka posiada interes prawny w zgłoszeniu żądania, z którym wystąpiła, ponieważ ustalenie wysokości należnego jej wynagrodzenia miałoby bezpośredni wpływ na szereg uprawnień wynikających z przepisów prawa pracy, które jednak przez Sąd I instancji nie zostały określone. Sąd ten doprecyzował jedynie, że żądanie ustalenia, z jakim M. K. wystąpiła, ma wpływ na możliwość zgłoszenia powództwa o zapłatę ustalonej w postępowaniu wysokości wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy analizując ww. zagadnienie i dochodząc do wniosków odmiennych niż Sąd I instancji miał na uwadze, że podstawową przesłanką merytoryczną powództwa o ustalenie jest istnienie interesu prawnego powoda w żądaniu ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje tylko wtedy, gdy powód w potrzebie ochrony swej sfery prawnej, uczynić może zadość przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Inaczej mówiąc, uznaje się, że interes prawny zachodzi wówczas, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. Należy bowiem zauważyć, że w pewnych sytuacjach powództwo to stanowi jedyny sposób dochodzenia praw (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009r., sygn. akt II CSK 33/09; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1972r., sygn. akt III CRN 607/71).

Dodatkowo podkreślić należy, że interes prawny powoda musi istnieć obiektywnie. Nie może być on rozumiany subiektywnie, tj. według odczucia powoda, ale na podstawie rozumnej oceny sytuacji, w której powód występuje z tego rodzaju powództwem. Interes prawny powoda musi być ponadto zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jak również z celem, któremu służy art. 189 k.p.c. ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2002r., sygn. akt II CKN 1047/00). Ciężar jego wykazania spoczywa na powodzie.

W świetle tego co odnośnie interesu prawnego zostało wskazane, w zasadzie powództwo o ustalenie jest niedopuszczalne, gdy istnieje możliwość wytoczenia powództwa o świadczenie. W takich sytuacjach brak jest bowiem interesu prawnego, gdyż ustalenie jest tylko przesłanką do uwzględnienia roszczenia o świadczenie. Art. 189 k.p.c. nie znajduje więc zastosowania wtedy, gdy ochrony swoich praw można dochodzić w drodze powództwa o świadczenie albo o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2012r., sygn. akt IV CSK 589/11). Jeśli zatem zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw, w orzecznictwie wskazuje się, że interes prawny nie zachodzi ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2002r., sygn. akt IV CKN 1519/00).

Uwzględniając zaprezentowane rozważania, Sąd Okręgowy ocenił, że w rozpatrywanej sprawie powódka nie posiada interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie wysokości wynagrodzenia. Z treści pozwu wynika, że tym co powódka w działaniach strony pozwanej neguje jest brak wypłaty wynagrodzenia w związku z uzyskaniem stawki awansowej. Wobec tego, aby ten cel osiągnąć, może być skierowane przeciw pozwanemu powództwo o świadczenie, to bowiem na tej drodze, a nie poprzez żądanie ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c., powódka uzyska zaspokojenie. Samo zaś ustalenie, sporu między stronami nie zakończy. Z ustaleniem nie wiążą się też żadne inne, dalsze skutki, których powódka w drodze powództwa o świadczenie nie mogłaby uzyskać. Co prawda, w treści pozwu, a także apelacji, M. K. wskazywała również na bezzasadność działań Prokuratora Generalnego, który dokonał przeniesienia jej do wykonywania obowiązków służbowych w Prokuraturze Okręgowej (...), bez aktu powołania. Zdaniem Sądu II instancji, powództwo o ustalenie, z jakim powódka wystąpiła, nie jest jednak właściwe do tego, by wskazaną wątpliwość rozstrzygnąć. Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie, stosunek pracy prokuratora, choć zgodnie z literalnym brzmieniem przepisów powstaje wskutek powołania, jest stosunkiem pracy wynikającym z mianowania (uchwała składu siedmiu Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 1996r., I PZP 9/96, OSNAPiUS 1997/3/34; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 kwietnia 2001r., I PKN 379/00, OSNP 2003/5/116 i z dnia 15 października 2015r., II PK 260/14, M.P.Pr. z 2016r., nr 2, str. 84-89). Prokurator jest więc pracownikiem w rozumieniu art. 2 kodeksu pracy, a w konsekwencji w sprawach o roszczenie ze stosunku pracy prokuratorowi przysługuje droga sądowa przed sądem powszechnym - sądem pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1996r., I PRN 106/95, niepubl.). Przesądza o tym również art. 101 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. o prokuraturze, zgodnie z którym "w sprawach o roszczenia ze stosunku służbowego prokuratorowi przysługuje droga postępowania przed sądem właściwym dla spraw pracowniczych". Przepis ten powtórzył unormowanie wynikające z art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985r. o prokuraturze. W dotychczasowym orzecznictwie rozstrzygnięto, że sprawą ze stosunku pracy prokuratora jest sprawa o roszczenia związane z odwołaniem ze stanowiska (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1996r., I PRN 106/95). Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 lipca 2016r. (III PO 3/16, Lex nr 2142564) tak samo należy zakwalifikować sprawę, w której prokurator kwestionuje legalność i celowość decyzji Prokuratora Generalnego, wydanej na podstawie art. 36 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. wprowadzającej przepisy ustawy – Prawo o prokuraturze (dalej jako u.w.p.p.). Skutkiem podjęcia takiej "decyzji" jest przeniesienie prokuratora na inne stanowisko służbowe, co w istocie odpowiada zmianie treści stosunku służbowego w zakresie miejsca i rodzaju wykonywanej pracy. Wspomniany art. 36 u.w.p.p. zawiera przesłanki pozwalające zweryfikować sądowi pracy, czy dokonana przez Prokuratora Generalnego zmiana treści stosunku służbowego prokuratora należycie uwzględnia określone w tym przepisie kryteria "miejsca zamieszkania" oraz "miejsca pracy". Wobec tego Sąd Najwyższy przyjął we wskazanym postanowieniu z dnia 14 lipca 2016r., że prokuratorowi przysługuje droga sądowa od decyzji Prokuratora Generalnego wydanej na podstawie art. 36 u.w.p.p. Zastosowanie znajduje tu ogólna regulacja drogi sądowej w sprawach o roszczenia ze stosunku służbowego prokuratora z art. 101 ust. 2 Prawa o prokuraturze. Odmienną kwestią jest również możliwość zastosowania w przypadku prokuratorów zasady prawa pracy, zgodnie z którą dopuszczalność jednostronnego obniżenia wynagrodzenia przez pracodawcę powinna nastąpić za wypowiedzeniem. Stosowną gwarancję w tym zakresie zawiera art. 42 k.p. W judykaturze przyjmuje się, że w razie braku określenia przez przepisy prawa - dopuszczające jednostronne obniżenie przez pracodawcę wynagrodzenia - okresu wypowiedzenia, należy na zasadzie analogii stosować odpowiednie przepisy o wypowiedzeniu warunków pracy lub płacy. Zasadę tę SN stosował w dotychczasowym orzecznictwie do wypadków jednostronnego obniżenia przez pracodawcę wynagrodzenia w pozaumownych stosunkach pracy (z mianowania i wyboru), w których przepisy prawa nie przewidywały okresu wypowiedzenia warunków płacy. Takie stanowisko Sąd Najwyższy zajął w odniesieniu do mianowanych nauczycieli (uchwała SN z 8 kwietnia 1998r., III ZP 5/98, OSNAPiUS Nr 22/1998, poz. 647), pracowników służby cywilnej, których stosunki pracy z mianowania uległy z mocy prawa przekształceniu w umowne stosunki pracy (wyrok SN z 6 stycznia 2010r., I PK 130/09, Legalis), czy pracowników przenoszonych na inne stanowiska w trybie ustawy z 24 sierpnia 2006r. o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych - Dz.U. Nr 170, poz. 1217 ze zm. (wyroki SN: z dnia 13 stycznia 2010r., II PK 175/09, Legalis i z dnia 10 marca 2011r., II PK 245/10, Legalis). Podobny pogląd został wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012r. (I PK 64/12, OSNP Nr 15-16/2013, poz. 178), w którym stwierdzono, że przywrócenie prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej na podstawie art. 47 ust. 4a ustawy z dnia 18 grudnia 1998r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jedn.: Dz.U. z 2007r., Nr 63, poz. 424 ze zm.) na wcześniej zajmowane stanowisko w powszechnej jednostce prokuratury mogło być dokonane tylko za stosownym wypowiedzeniem (uprzedzeniem). Odwołując się do wymienionych przypadków Sąd Najwyższy wskazał, że również w przypadku prokuratora, w razie jednostronnej decyzji pracodawcy, obniżającej wynagrodzenie, może nastąpić odpowiednie zastosowanie przepisów o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy. Na zasadzie analogii prokuratorowi będą wówczas przysługiwały roszczenia określone w art. 45 k.p. w związku z art. 42 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2015r., II PK 260/14, M.P.Pr. 2016/2/84-89; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2012r., I PK 64/12, OSNP 2013/15-16/176).

Z powyższego, zdaniem Sądu II instancji, jednoznacznie wynika, że powódka chcąc kwestionować obniżenie jej wynagrodzenia i uzyskać jego zapłatę bądź chcąc kwestionować decyzję Prokuratora Generalnego o przeniesieniu, ma szereg innych, adekwatnych roszczeń, z którymi może wystąpić. Powództwo o ustalenie, na podstawie art. 189 k.p.c., nie jest w tym zakresie właściwe, ale przede wszystkim powódka nie ma interesu prawnego w jego wytoczeniu. Skoro w innym trybie, poprzez wytoczenie powództw, które można wywieść z obowiązujących przepisów, powódka może domagać się skutecznej i pełnej ochrony swoich praw, które w jej ocenie naruszono, to nie występuje po jej stronie interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie wysokości wynagrodzenia. Sąd Rejonowy taki interes prawny dostrzegając, w ogóle nie pochylił się nad omówionymi zagadnieniami, kwitując swe teoretyczne rozważania jednym, ogólnym zdaniem wskazującym, że ustalenie wysokości wynagrodzenia powódki miałoby wpływ na szereg uprawnień wynikających z przepisów prawa pracy. Sąd Okręgowy z takim stwierdzeniem nie zgodził się z przyczyn, o których była mowa, a w dalszej kolejności przyjął, że powództwo M. K. powinno być oddalone z uwagi na brak interesu prawnego.

Gdyby podzielić jednak stanowisko, że wspomniany interes prawny powódka posiada, co przyjął Sąd I instancji, to i tak stanowisko zaprezentowane w pozwie oraz zarzuty apelacji, nie mogły skutkować uwzględnieniem powództwa. Rozważania należy zacząć od przypomnienia, że powódka od 31 marca 2010r. została powołana na stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej. W tym czasie art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985r. o prokuraturze (tekst jednolity Dz. U. z 2011r., poz. 1599 ze zm.) stanowił, że wynagrodzenie zasadnicze Prokuratora Generalnego i prokuratorów Prokuratury Generalnej jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów Sądu Najwyższego.

Wysokość wynagrodzenia zasadniczego sędziów Sądu Najwyższego określał do 3 kwietnia 2018r. art. 42 ówcześnie obowiązującej ustawy z dnia 23 listopada 2002r. o Sądzie Najwyższym ( Dz. U. z 2016r., poz. 1254). W § 1 wskazywał, że wynagrodzenie zasadnicze sędziego Sądu Najwyższego stanowi wielokrotność podstawy ustalenia tego wynagrodzenia, z zastosowaniem mnożnika 4,13. Z kolei art. 42 § 4 w/w ustawy stanowił, że wynagrodzenie sędziego Sądu Najwyższego określa się w stawce podstawowej albo w stawce awansowej. Stawka awansowa stanowi 115% stawki podstawowej. W myśl art. 42 § 5 ustawy z dnia 23 listopada 2002r., sędzia Sądu Najwyższego, obejmując stanowisko, otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w stawce podstawowej. Po siedmiu latach pracy wynagrodzenie zasadnicze sędziego podwyższa się do stawki awansowej.

Od dnia 4 marca 2016r. zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 28 stycznia 2016r. o prokuraturze (Dz. U. z 2017r., poz. 1767), która wprowadziła zamiany w funkcjonowaniu prokuratur. Określa ona m.in., że powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury są: Prokuratura Krajowa, prokuratury regionalne, prokuratury okręgowe i prokuratury rejonowe. Wśród ww. jednostek nie ma już Prokuratury Generalnej, w której powódka była prokuratorem. Art. 35 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze (Dz. U. 2016r., poz. 178 ze zm.) – dalej jako p.w.p.p., uregulował kwestie związane z ww. zmianą, wskazując że Prokurator Generalny, na wniosek Prokuratora Krajowego, powoła prokuratorów Prokuratury Krajowej spośród prokuratorów Prokuratury Generalnej, prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej, prokuratorów prokuratur apelacyjnych, prokuratorów prokuratur okręgowych, prokuratorów wojskowych prokuratur okręgowych i prokuratorów wojskowych prokuratur garnizonowych, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Z kolei w myśl art. 36 § 1 p.w.p.p., Prokurator Generalny przenosi prokuratorów Prokuratury Generalnej oraz prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej, których nie powołał do Prokuratury Krajowej, na inne stanowisko służbowe w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury z zachowaniem tytułu "prokuratora byłej Prokuratury Generalnej" lub "prokuratora byłej Naczelnej Prokuratury Wojskowej" oraz prawa do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku, kierując się przy tym ich dotychczasowym miejscem zamieszkania lub miejscem pracy.

Powódka, zgodnie z zacytowanymi regulacjami, po wejściu w życie ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. o prokuraturze, nie została powołana do Prokuratury Krajowej. Z dniem 9 marca 2016r. została przeniesiona na stanowisko prokuratora Prokuratury Okręgowej (...) w W. z zachowaniem tytułu „prokuratora byłej Prokuratury Generalnej” oraz prawa do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku prokuratora Prokuratury Generalnej. Zachowanie prawa do wynagrodzenia nabytego na dotychczas zajmowanym stanowisku, zdaniem Sądu II instancji, oznacza, tak jak przyjął Sąd Rejonowy, wynagrodzenie wedle takich zasad i w takiej wysokości, jaka była ukształtowana w dacie przeniesienia.

Powódka, polemizując z takim stanowiskiem, odwoływała się do praw nabytych. Odnosząc się do tej kwestii wskazać należy, że pierwszym i podstawowym postulatem ochrony praw nabytych jest zakaz znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym. Ochroną objęte są zatem zarówno prawa nabyte w drodze decyzji bądź wyroku organu władzy, prawa wynikające wprost z ustawy, jak i prawa tymczasowe (ekspektatywy). Zasada ochrony praw słusznie nabytych chroni wyłącznie oczekiwania usprawiedliwione i racjonalne, nie obejmuje zaś takich dziedzin życia i sytuacji, w których jednostka musi liczyć się z tym, że zmiana warunków społecznych lub gospodarczych może wymagać zmian regulacji prawnych, w tym również zmian, które znoszą lub ograniczają dotychczas zagwarantowane prawa podmiotowe. Ochrony pozbawione są również prawa nabyte niesłusznie lub niegodziwie oraz te, które nie znajdują uzasadnienia w warunkach nowego, demokratycznego ustroju państwa. Zasadę ochrony praw słusznie nabytych stosuje się wyłącznie do ochrony praw podmiotowych lub maksymalnie ukształtowanych ekspektatyw tych praw. Ekspektatywy praw objęte są ochroną tylko wówczas, gdy spełniają wszystkie przesłanki ustawowe nabycia praw pod rządami danej ustawy bez względu na stosunek do nich ustawy późniejszej.

W piśmiennictwie (M. Jackowski „Ekspektatywa jako przedmiot ochrony konstytucyjnej”, PiP 2007 nr 11, s. 93; D. Dzienisiuk „Ekspektatywy praw emerytalno-rentowych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego”, PiZS 2004 nr 8, s. 2) wskazuje się, że ekspektatywami są oczekiwania prawne, sytuacje prowadzące do powstania (nabycia) prawa podmiotowego. Występują one tylko wtedy, gdy powstanie (nabycie) prawa podmiotowego nie dokonuje się jednocześnie, ale wymaga spełnienia wielu warunków, realizowanych w pewnych odstępach czasu, sukcesywnie. Aby można było mówić o ekspektatywie, przynajmniej jedna z przesłanek nabycia prawa podmiotowego musi zostać spełniona, a co najmniej jedna - nie. Ochroną konstytucyjną obejmuje się tylko ekspektatywy ukształtowane maksymalnie, co przykładowo w odniesieniu do świadczeń emerytalno-rentowych oznacza, że spełnione zostały niemal wszystkie przesłanki nabycia prawa, w szczególności przesłanka upływu wymaganego prawem okresu (składkowego, nieskładkowego lub wieku) niezbędnego do uzyskania prawa. U podstaw zasady ochrony praw (słusznie) nabytych z jednej strony leży wartość konstytucyjna, jaką jest bezpieczeństwo prawne (i związana z nim pewność prawa), zaś z drugiej strony wartości te nie mogą być rozumiane jako postulat prawa niezmiennego. W rezultacie trafnie podnosi się, że zasada ochrony praw nabytych chroni wyłącznie te uprawnienia, które usprawiedliwiają przekonanie obywatela o ich trwałości. Tym bardziej ochronie konstytucyjnej podlegają wyłącznie ekspektatywy, co do których w sposób racjonalny można zakładać, iż powinny doprowadzić do nabycia praw podmiotowych w zakresie wynikającym z ekspektatywy.

Według przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym, zarówno obowiązującej poprzednio, jak i obecnie, prawo do stawki awansowej w wysokości 115% przysługuje sędziemu Sądu Najwyższego (a także analogicznie prokuratorowi Prokuratury Generalnej) po siedmiu latach pracy na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego (analogicznie prokuratora Prokuratury Generalnej). Powódka takiego warunku nie spełniła, gdyż – jak zasadnie podnosiła w toku procesu strona pozwana – nie przepracowała siedmiu lat jako prokurator Prokuratury Generalnej. W dacie przeniesienia oraz w dacie zmiany przepisów ustawy – Prawo o prokuraturze, jej staż pracy wymagany do uzyskania stawki awansowej, zgodnie z ustawą o Sądzie Najwyższym, wynosił niepełne 6 lat. Ekspektatywa prawa do stawki awansowej nie była więc maksymalnie ukształtowana i nie podlega ochronie, na jaką powódka się powoływała.

Zdaniem Sądu II instancji, bezzasadne było twierdzenie powódki o naruszeniu przez Sąd I instancji art. 124 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. - Prawo o prokuraturze poprzez niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie w sposób ogólny, że przepisy ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze, nie przyznają prokuratorom przeniesionym w trybie art. 36 § 3 cytowanej ustawy prawa do uzyskania stawki awansowej przewidzianej dla pozostałych prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury.

Wskazany przez powódkę art. 124 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze stanowi, że wysokość wynagrodzenia prokuratorów zajmujących równorzędne stanowiska prokuratora różnicuje staż pracy lub pełnione funkcje. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur rejonowych i okręgowych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur regionalnych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów sądów apelacyjnych. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów Prokuratury Krajowej jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów Sądu Najwyższego. Dodatki funkcyjne Prokuratora Krajowego i pozostałych zastępców Prokuratora Generalnego są równe dodatkom funkcyjnym odpowiednio Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prezesa Sądu Najwyższego.

Sąd Rejonowy oddalając powództwo o ustalenie, nie naruszył ww. przepisu, ani rozpatrywanego samodzielnie, ani w związku z przepisami, które powódka wymieniła w apelacji. Powódka po wejściu w życie nowej ustawy Prawo o prokuraturze, nie została powołana do Prokuratury Krajowej, a więc to zdanie art. 124 § 1 Prawa o prokuraturze, które stanowi o wynagrodzeniu przysługującym prokuratorom Prokuratury Krajowej, nie może mieć do powódki zastosowania. Jednocześnie, z uwagi na zniesienie Prokuratury Generalnej, powódka i w tej jednostce nie mogła pracować. Została zatem przeniesiona do prokuratury okręgowej, a wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur okręgowych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. Powódka – jak wynika z informacji strony pozwanej oraz stanowiska Sądu Rejonowego – takie wynagrodzenie, jakie maksymalnie może uzyskać prokurator prokuratury okręgowej już osiągnęła, zatem nawet jeśli została pozbawiona stawki awansowej przewidzianej dla pozostałych prokuratorów tej jednostki, to jej wynagrodzenie i tak ukształtowane jest korzystniej. U podstaw żądania zgłoszonego przez powódkę w istocie legło jednak to, że powinna – mimo pracy na stanowisku prokuratora prokuratury okręgowej – mieć prawo do takiej stawki awansowej, jak w okresie wcześniejszym, przed przeniesieniem. Jak już zostało wskazane, nabycie prawa do tej stawki jest i było w przepisach ustawy o Sądzie Najwyższym uzależnione od siedmioletniego okresu pracy w Sądzie Najwyższym (analogicznie Prokuratury Generalnej, a obecnie Prokuratury Krajowej). Powódka takiego stażu pracy nie miała i wciąż nie ma. Można byłoby rozważać, czy poprzez decyzję o przeniesieniu nie została takiej możliwości niesłusznie pozbawiona. Sąd wskazał już jednak przy okazji oceny interesu prawnego powódki w wytoczeniu powództwa o ustalenie, że do tego, by podważyć decyzję Prokuratora Generalnego, a także zmianę warunków płacy, dokonaną niekorzystanie, w sposób jednostronny, służą inne środki prawne aniżeli wynikające z art. 189 k.p.c. powództwo o ustalenie.

Podsumowując, z przyczyn, o których mowa, Sąd ocenił apelację jaką bezzasadną i dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała ona oddaleniu.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym, Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik procesu (art. 98 k.p.c.), zasądzając od powódki M. K. na rzecz strony pozwanej kwotę 120,00 zł na podstawie § 9 ust. 1 pkt 3 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018r. poz. 265).

SSO Agnieszka Stachurska SSO Marcin Graczyk SSR (del.) Zofia Pawelczyk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE