UZASADNIENIE

Powód J. M. w pozwie przeciwko Gminie Miejskiej S. domagał się ustalenia, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...). Nadto, wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że jego ojciec W. M. na podstawie umowy najmu z dnia 1 kwietnia 1995 roku był najemcą wskazanego powyżej lokalu. Ojciec powoda zmarł 20 kwietnia 2018 roku. Powód zaś od dnia urodzin do chwili obecnej stale zamieszkuje w tym lokalu i jest tam zameldowany. Z uwagi na charakter swej pracy często przebywa w delegacjach i wykonuje pracę poza granicami miasta S. i poza granicami Polski. Powyższe jednakże, w ocenie powoda, nie jest równoznaczne ze zmianą miejsca stałego zamieszkania i miejsca stałego pobytu. Powód nigdy nie utracił zamiaru zamieszkiwania w lokalu przy ul. (...), tam znajduje się jego centrum życiowe. Fakt zamieszkiwania w lokalu przy ul. (...) w S. potwierdziło w pisemnym oświadczeniu 10 sąsiadów. Powód jest osobą niepełnosprawną, nie jest właścicielem żadnej innej nieruchomości.

Pozwana Gmina Miejska S. wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew twierdziła, że stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w S. wygasł wraz ze śmiercią najemcy tj. W. M.. Z akt lokalowych prowadzonych przez Zakład (...) w S. wynika, że powód od kilku lat przed śmiercią najemcy, nie mieszkał w lokalu nr (...). W 2006 roku został czasowo wymeldowany spod tego adresu i w tym czasie najemca uiszczał opłaty za lokal od dwóch osób – siebie i żony. W dniu 29 września 2014 roku W. M., po śmierci swej żony, złożył oświadczenie o zamieszkiwaniu, w którym wskazywał jedynie siebie jako osobę, która zamieszkiwała w tym lokalu. Nadto, powód od 4 września 2015 roku prowadzi działalność gospodarczą w P.. W Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jako miejsce prowadzenia działalności gospodarze i adres do doręczeń wskazał os. (...) (...) (...)/5 w P.. Powyższe zdaniem pozwanej wyłącza możliwość przyjęcia, aby lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w S. stanowił centrum życiowe powoda, a tym samym, aby powód spełniał przesłankę stałego zamieszkiwania z najemcą w tym lokalu do chwili śmierci najemcy.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód J. M. jest synem W. i H. M.. Od urodzenia jest zameldowany na pobyt stały pod adresem S., ul. (...).

(dowód: odpis skrócony aktu urodzenia k. 12, zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały k. 15)

Ojciec powoda W. M. w dniu 1 kwietnia 1995 roku zawarł umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...). W okresie trwania małżeństwa powoda mieszkał on z żoną i synem wspólnie ze swoimi rodzicami w tym lokalu mieszalnym. Po rozwodzie powód związał się z A. J., z którą ma małoletnią córkę. Powód mieszka w P., gdzie w dniu 4 września 2015 roku zarejestrował działalność gospodarczą w P.. Jako miejsce wykonywania działalności gospodarczej oraz jako adres do doręczeń wskazał w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej adres os. (...) (...) (...)/5 w P.. Powód często odwiedzał ojca w S., w tym zwłaszcza w okresie letnim, świątecznym. Przeprowadził remont lokalu mieszkalnego, którego najemcą był ojciec.

(dowód: umowa najmu lokalu mieszkalnego k. 9-11, wydruk z (...) k. 69, zeznania świadka E. P. k. 75v- nagranie 00:09:06-00:24:46, zeznania świadka C. L. k. 75v-76 – nagranie 00:24:46-00:41:04, zeznania świadka M. Ł. k. 76-76v – nagranie 00:41:04 – 01:06:42, dowód z przesłuchania stron – powoda k. 77-77v – nagranie 01:07:43-01:32:00 )

Powód jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim.

(dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 13-14)

W. M. w dniu 29 września 2014 roku, po śmierci swej żony, która miała miejsce we wrześniu 2014 roku, złożył pisemne oświadczenie, że lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) zajmuje sam. W. M. zmarł w dniu 20 kwietnia 2018 roku.

(dowód: oświadczenie k. 68, odpis skrócony aktu zgonu k. 12)

Sąd ustalił, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawą prawną zgłoszonego przez powoda J. M. powództwa o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego po swym zmarłym ojcu jest przepis art. 189 k.p.c., który stanowi, że powód może żądać ustalenia istnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Podstawową przesłanką zasadności tak sformułowanego powództwa jest istnienie interesu prawnego, który zdaniem Sądu, w przypadku powoda, polega niewątpliwie na uzyskaniu tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego i uregulowania sytuacji prawnej po śmierci dotychczasowego najemcy. Powód nie może w inny sposób zrealizować swojego roszczenia, bowiem właściciel lokalu –Gmina Miejska S. - kwestionuje jego prawo. Zatem jedyną formą ochrony było wytoczenie niniejszego powództwa.

Kwestię wstąpienia w stosunek najmu reguluje art. 691 k.c., który wskazuje zarówno na krąg osób mogących wejść w stosunek najmu po zmarłym najemcy, jak również przesłanki, jakie te osoby muszą spełnić. W myśl powołanego przepisu osobami uprawnionymi są: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Warunkiem wstąpienia w stosunek najmu z mocy prawa, a zatem niezależnie od woli wynajmującego, przez osoby wskazane powyżej, jest stałe zamieszkiwanie z najemcą w chwili jego śmierci. Istotny w świetle art. 691 § 2 k.c. jest fakt rzeczywistego wspólnego mieszkania osoby bliskiej z najemcą aż do chwili jego śmierci. Ustalając, czy dana osoba stale zamieszkiwała ze zmarłym najemcą, bierze się pod uwagę, czy lokal ten stanowił jej „centrum życiowe", czy w lokalu tym była „ześrodkowana” przez tą osobę cała jej działalność życiowa (wyrok SN z dnia 17 października 1997 roku, I CKN 90/97)

Nie budzi wątpliwości, że powód jako syn zmarłego W. M. spełnia warunek przewidziany w przepisie art. 691 § 1 k.c. W ocenie Sądu powód nie spełniał warunku przewidzianego w przepisie art. 691 § 2 k.c.

Na wstępie dalszych rozważań podkreślić należy, że w obecnym kształcie procesu cywilnego ustawowo podkreślono jego kontradyktoryjny charakter, czego potwierdzeniem są regulacje zawarte w art. 232 k.p.c. oraz art. 6 k.c.. Ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania, to one są dysponentami toczącego się procesu i mają obowiązek przejawiać aktywność w celu wykazania wszystkich istotnych okoliczności i faktów, z których wywodzą skutki prawne. W rozpatrywanej sprawie to na powodzie ciążył obowiązek wykazania, że stale zamieszkiwał wspólnie z najemcą w lokalu mieszkalnym nr (...) przy ul. (...) w S. do dnia śmierci najemcy tj. do dnia 20 kwietnia 2018 roku. Powód ograniczył się w tym zakresie do złożenia wniosków o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków – 2 sąsiadek, szwagra – męża swej rodzonej siostry oraz swoich zeznań.

Powód twierdził, że stale do dnia śmierci swego ojca mieszkał wspólnie z nim w lokalu mieszkalnym przy ul. (...). Tu znajdowało się jego centrum życiowe, a jedynie charakter pracy, którą wykonywał powodował, że często przebywał poza S. świadcząc prace w innych rejonach kraju i poza jego granicami. Twierdził, że zawsze gdy nie pracował przyjeżdżał do S. do domu, a nie wracał do P., gdzie jedynie była zarejestrowana jego działalność gospodarcza.

Powód, co niewątpliwe i co wynika z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej od września 2015 roku rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej jako osoba fizyczna. Działalność tą zarejestrował w P. i jako miejsce prowadzenia działalności gospodarczej i jednocześnie adres do doręczeń wskazał osiedle (...) (...) (...)/5 w P.. Powód twierdził, że zarejestrowanie działalności gospodarczej w P. było wymogiem podmiotu, na rzecz którego jako przedsiębiorca świadczył pracę. Okoliczności tej jednakże powód w żaden sposób nie wykazał, nie przedłożył żadnego dokumentu, z którego wynikałaby taki właśnie warunek.

Zeznał, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczył pracę w różnych rejonach kraju i poza jego granicami, jednakże to nie P., a S. stanowiło jego centrum życiowe. Powód twierdził, że powyższe potwierdzał również wpis w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, gdzie jako adres zamieszkania powoda wskazany został adres ul. (...) S.. Tymczasem w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej nie jest w żaden sposób ujawniony adres w S., a jako adres do doręczeń wskazany jest adres w P..

Świadkowie – sąsiadki W. E. P., C. L. w swoich zeznaniach dość ogólnie wypowiadały się na temat sytuacji rodzinnej powoda. Nie miały również szczegółowej wiedzy odnośnie charakteru pracy, którą wykonuje powód, miejsca prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. W ocenie Sądu zeznania tych świadków nie dają podstaw do przyjęcia, że powód do dnia śmierci W. M. mieszkał wspólnie z nim w spornym lokalu i nie chodzi tu o to, że wymienione nie miały wiedzy o miejscu i charakterze pracy powoda.

Świadkowie widywały powoda w S.. C. L. widziała powoda, gdy wykonywał prace remontowe w spornym lokalu, widywała go w okresie świątecznym, latem. Podobnie E. P., której powód pomagał przy wykonywaniu drobnych prac w domu. Wymienione twierdziły, że powód często odwiedzał ojca. E. P. zeznała, że powód zabierał ojca „do siebie tam, gdzie mieszka”. Odnosząc się do tych twierdzeń powód przyznał, że powyższe miało miejsce, ale w okresie, gdy pozostawał w związku z matką swego dziecka. Wtedy, jak twierdził dwa razy ojciec odwiedził go w P.. Powód zeznał, że od ponad 3 lat w związku tym nie pozostaje i gdy nie pracuje to mieszka w S.. Twierdził, że wyjeżdżał ze S. do pracy na około tydzień czasu i po wykonaniu pracy wracał do S.. W ocenie Sądu gdyby powyższe miało miejsce, to znaczy gdyby powód wyjeżdżał do pracy zawsze ze S. i po wykonaniu pracy zawsze do S. wracał to świadkowie nie zeznaliby, że powód „odwiedza” ojca, a M. Ł. nie zeznałby, że powód mieszka w S. „jak ma dłuższą przerwę”.

Powód twierdził, że od 2014 roku tj. od śmierci matki ojciec powoda nie mieszkał sam, a wspólnie z powodem. Zdaniem Sądu powód powyższego nie wykazał. Odwiedzał ojca, pomagał, przeprowadził remont mieszkania. Podkreślić należy, że udzielanie przez stronę pomocy w codziennych sprawach życiowych poprzedniemu najemcy z uwagi na łączące ją z nim pokrewieństwo i w związku z tym przebywanie w zajmowanym przez najemcę lokalu, a nawet fakt zameldowania w nim, nie przesądzają o tym, że strona w lokalu tym stale zamieszkiwała i by tam znajdowało się centrum jej sprawa życiowych, rodzinnych i majątkowych (wyrok SN z dnia 29 kwietnia 1998 roku, I CKN 637/97, wyrok SA w Szczecinie z dnia 28 marca 2013 roku, I ACa 879/12, wyrok SN z dnia 12 września 2001 roku, V CKN 1827/00)

Zaświadczenie o zameldowaniu, które załączył powód do pozwu dowodzi jedynie tego, że w momencie zameldowania lokal opisany w pozwie stanowił miejsce stałego pobytu powoda. Nie może być jednak mowy o tym, że zameldowanie tworzy stan faktyczny i domniemanie, że osoba zameldowana w lokalu faktycznie przebywa. W aktualnie obowiązującym stanie prawnym instytucja meldunku ma wyłącznie ewidencyjny charakter.

W orzeczeniu o niepełnosprawności, jakie powód załączył do pozwu jako adres zamieszkania wskazany został adres w S.. (...) Centrum Pomocy (...), które takie orzeczenie wydaje w żaden sposób nie weryfikuje zapisów dotyczących miejsca zamieszkania, opierając się w tym zakresie na oświadczeniu. Zwrócić należy uwagę, że orzeczenie to wydało (...) Centrum Pomocy (...) w P., a nie w S.. Jeśli byłoby tak, jak twierdzi powód, że jego centrum życiowe znajdowało się w S. i w okresie czterech lat przed śmiercią ojca tj. od 2014 roku, mieszkał w S. to brak jest racjonalnych podstaw by wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności w 2017 roku składać w (...), które swą siedzibę ma prawie 400 km od miejsca zamieszkania powoda, skoro taka sama jednostka znajduje się 1,5 km od miejsca zamieszkania powoda.

Powód i świadek M. Ł. w swoich zeznaniach deprecjonowali oświadczenie ojca powoda złożone przez niego 29 września 2014 roku. W oświadczeniu tym złożonym dla celów ustalenia i rozliczenia świadczeń, opłat związanych z zajmowanym lokalem W. M. oświadczył, że sam zamieszkuje w spornym lokalu.

Wymienieni wskazywali że W. M., gdy składał to oświadczenie był w złej kondycji psychicznej po śmierci swej żony, która zmarła 3 tygodnie wcześniej. M. Ł. zeznał wręcz, że w tym czasie W. M. podpisałby każdy dokument. Wskazywał, co starał się również czynić powód, że oświadczenie to W. M. złożył nieświadomie. Z drugiej strony tak powód, jak i świadek twierdzili, że oświadczenie to W. M. złożył kierując się chęcią czynienia oszczędności w wydatkach, albowiem dochód rodziny z uwagi na śmierć żony W. M. uległ zmniejszeniu. Zdaniem Sądu złożenie takiego oświadczenia przez najemcę, z uwagi na zmianę liczby osób zajmujących lokal było działaniem racjonalnym i jego złożenie 29 września 2014 roku nie było w żadne sposób wymuszone przez pracowników pozwanego.

Powód twierdził, że nie przysługuje mu tytuł własności do żadnego innego lokalu, ale powyższe jest irrelewantne w zakresie oceny przesłanek wstąpienia w stosunek najmu na podstawie art. 691 k.c.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego Sąd opierał się na dokumentach przedłożonych przez strony, zeznaniach świadków oraz przesłuchaniu powoda. Sąd nie znalazł podstaw by kwestionować wiarygodność zeznań świadków w zakresie okoliczności faktycznych, które opisywali.

Ustalony przez Sąd stan faktyczny daje asumpt do stwierdzenia, iż powód w chwili śmierci najemcy nie zamieszkiwał w przedmiotowym mieszkaniu w tym sensie, że w lokalu tym nie koncentrowały się jego wszystkie sprawy życiowe, osobiste i majątkowe, chociaż w nim przebywał, co było uzasadnione więzami rodzinnymi łączącymi go z najemcą tego lokalu oraz wolą niesienia pomocy. Niewątpliwie powód z uwagi na fakt, że w S. się wychował i mieszkał w lokalu przy ul. (...) z miejscem tym jest i był emocjonalnie związany. Tym niemniej powyższe nie oznacza, że w lokalu tym w chwili śmierci najemcy znajdowało się „centrum życiowe powoda”

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 691 § 1 i 2 k.c. powództwo oddalono.

Sąd o kosztach procesu orzekł zgodnie z przepisem art. 98 § 1 i 3 k.p.c., który wyraża zasadę, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na koszty procesu pozwanej składa się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, którego wysokość ustalono w oparciu o § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t. Dz.U. 2018r., poz. 265)

Przewodniczący:	SSR Małgorzata Banaszewska
Protokolant:	Starszy sekretarz sądowy Monika Nalewajk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE