UZASADNIENIE

Powód W. T. wniósł pozew przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego: wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt II C 287/17, opatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem Referendarza z dnia 16 kwietnia 2018 roku, a także zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że wyrokiem z dnia 20 grudnia 2017 roku w sprawie o sygn. akt II C 287/17 Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i obciążył go kosztami procesu w wysokości 5.400 zł.

Powyższa wierzytelność pozwanego o zapłatę kosztów procesu została zajęta w postępowaniach egzekucyjnych o sygn. Km 965/17 oraz Km 756/17 prowadzonych przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie E. M., gdzie pozwany (...) sp. z o.o. jest dłużnikiem.

Powód podał, że uregulował należność do rąk tego Komornika dnia 07 marca 2018 roku i tym samym dług wygasł. Pomimo tego pozwany wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności, a następnie na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego wszczął egzekucję.

Powództwo oparte zostało na art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

(pozew – k. 3-8)

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu.

Pozwany w uzasadnieniu podniósł, że składając dnia 09 maja 2018 roku wniosek o wszczęcie egzekucji na podstawie zaskarżonego tytułu wykonawczego przeciwko W. T. w sprawie Km 375/18 nie posiadał wiedzy, że dnia 06 marca 2018 roku dłużnik dokonał spłaty posiadanego względem wierzyciela zadłużenia na ręce Komornika Sądowego E. M.. Pozwany wskazywał, że należna mu wierzytelność wobec W. T. nie została skutecznie zajęta w sprawach o sygn. Km 756/17 z wniosku Z. R. oraz Km 965/17 z wniosku D. B., ponieważ w dacie zajęcia wierzytelność ta nie była jeszcze wymagalna, a wyrok nieprawomocny. Pozwany podał, że otrzymał informację o zajęciu wskazanej wierzytelność w momencie otrzymania od Komornika pism z dnia 25 stycznia 2018 roku, które doręczone zostały dnia 13 lutego 2018 roku w sprawach Km 756/17 oraz Km 965/17. Zdaniem pozwanego Komornik nie sporządziła planu podziału kwoty 5.400 zł. Poza tym pozwany podniósł, że niniejsze postępowanie jest bezprzedmiotowe z uwagi na to, że tytuł wykonawczy został wykonany.

(odpowiedź na pozew – k. 61-63)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 20 grudnia 2017 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt II C 287/17 wydał wyrok, w którym w punkcie II. zasądził od W. T. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: tytuł wykonawczy – k. 12)

Pismami z dnia 22 stycznia 2018 roku D. B. w sprawie egzekucyjnej prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie E. M. pod sygn. Km 965/17 oraz Z. R. w sprawie prowadzonej przez tego samego Komornika pod sygn. Km 765/17 - wnieśli o skierowanie egzekucji do wierzytelności w kwocie 5.400 zł przypadającej dłużnikowi, tj. (...) sp. z o.o. od powoda z tytułu kosztów procesu, zasądzonych punktem II. wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 roku w sprawie o sygn. akt II C 287/17.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pisma z dnia 22.01.2018r. – k. 13, 14 wraz z potwierdzeniem nadania – k. 14v.)

Dnia 25 stycznia 2018 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie E. M. w sprawach egzekucyjnych prowadzonych pod sygn. Km 965/17 oraz Km 765/17 dokonała zajęcia wszelkich wierzytelności przysługujących dłużnikowi (pozwanemu), w tym w szczególności z tytułu zasądzonych, zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 roku w sprawie o sygn. akt II C 287/17 z tytułu kosztów procesu.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: zajęcia wierzytelności z dnia 25.01.2018r. – k. 15-15v., 16-16v.)

Pismami z dnia 20 lutego 2018 roku w sprawach Km 965/17 oraz Km 756/17 pozwany poinformował powyższego Komornika, że otrzymał pisma z dnia 25 stycznia 2018 roku o zajęciu wierzytelności obejmującej przedmiotowy tytuł wykonawczy, jednak w jego ocenie jest ono nieskuteczne, ponieważ postanowienie Sądu nie jest prawomocne.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pisma z dnia 20.02.2018r. – k. 72, 73 wraz z potwierdzeniami nadania – k. 74)

Pismami z dnia 06 marca 2018 roku powód W. T. w sprawach Km 965/17 oraz Km 756/17 poinformował powyższego Komornika, że dłużnikowi (pozwanemu) należy się zajęta wierzytelności w kwocie 5.400 zł, a także oświadczył, że kwota ta została wpłacona na rachunek organu egzekucyjnego i według jego wiedzy nie jest zajęta.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pisma z dnia 06.03.2018r. – k. 17, 18)

Przelewem bankowym z dnia 07 marca 2018 roku powód uiścił na rachunek powyższego Komornika kwotę 5.400 zł tytułem „W. T. realizacja zajęcia egzekucyjnego do spraw Km 756/17 Km 965/17”.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: potwierdzenie transakcji – k. 19)

Dnia 07 marca 2018 roku wyżej wymieniony Komornik sporządził plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji z wierzytelności wynikającej z kwoty wpłaconej przez powoda na poczet postępowań egzekucyjnych prowadzonych pod sygn. Km 756/17 oraz Km 965/17.

(dowód: plan podziału – k. 67 akt Km 965/17)

Pismami z dnia 09 marca 2018 roku wyżej wymieniony Komornik zawiadomił wierzycieli Z. R. w sprawie Km 756/17 oraz D. B. w sprawie Km 965/17, że dnia 07 marca 2018 roku sporządził plan podziału kwoty 5.400 zł uzyskanej z zajętej wierzytelności.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pisma z dnia 09.03.2018r. – k. 20, 21)

Dnia 16 kwietnia 2018 roku Referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Warszawie nadał klauzulę wykonalności w zakresie punktu II. wyroku tego Sądu z dnia 20 grudnia 2017 roku w sprawie II C 287/17.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: tytuł wykonawczy – k. 12)

Dnia 14 maja 2018 roku pozwany złożył u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chodzieży P. L. wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko W. T. na podstawie tytułu wykonawczego, stanowiącego wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w sprawie o sygn. akt II C 287/17 i zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Postępowanie egzekucyjne zarejestrowane zostało pod sygn. Km 375/18.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek egzekucyjny z dnia 09.05.2018r. – k. 1 akt Km 375/18, tytuł wykonawczy – k. 2 akt Km 375/18)

Dnia 16 maja 2018 roku wyżej wymieniony Komornik zawiadomił powoda o wszczęciu egzekucji z wniosku pozwanego na podstawie przedmiotowego tytułu wykonawczego, zażądał od powoda złożenia wykazu majątku w trybie art. 801 k.p.c. oraz zajął wierzytelności dłużnika (powoda) należne mu od Pierwszego Urzędu Skarbowego w G.. Powód odebrał wymienione pisma dnia 21 maja 2018 roku.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: zawiadomienie z dnia 16.05.2018r. – k. 22-23, żądanie z dnia 16.05.2018r. – k. 24-25, zajęcie wierzytelności z dnia 16.05.2018r. – k. 26-27, (...) k. 15 akt Km 375/18)

Dnia 22 maja 2018 roku powód (drogą elektroniczną) złożył do powyższego Komornika w sprawie Km 375/18 wniosek o wstrzymanie się przez niego z dokonaniem czynności na podstawie art. 822 k.p.c. z uwagi na uiszczenie należności względem wierzyciela (pozwanego), która została zajęta w postępowaniach prowadzonych przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie E. M. pod sygn. Km 965/17 oraz 756/17. Wniosek został przesłany również pocztą i wpłynął do Komornika dnia 25 maja 2018 roku.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek z dnia 22.05.2018r. – k. 30-30v., k. 17-17v. akt Km 375/18)

Dnia 24 maja 2018 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Chodzieży P. L. w sprawie Km 375/18 dokonał zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego powoda prowadzonego przez Bank Spółdzielczy w D..

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: zawiadomienie z dnia 24.05.2018r. – k. 38-38v.)

W odpowiedzi na wniosek powoda, pismem z dnia 11 czerwca 2018 roku pozwany poinformował wyżej wymienionego Komornika, że podtrzymuje złożony wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi (powodowi).

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 11.06.2018r. – k. 75-76)

Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2018r Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie o sygn. akt IC 555/18, sprostowanym postanowieniem z dnia 3 lipca 2018r, udzielił zabezpieczenia roszczeniu powoda poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika przy Sądzie Rejonowym w Chodzieży P. L. w sprawie egzekucyjnej Km 375/18 do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie. Postanowienie uprawomocniło się z dniem 3.07.2019r, zaś postanowienie o sprostowaniu w dniu 3.08.2018r. Zaskarżony tytuł wykonawczy nie został wyegzekwowany, świadczenie zajęte od powoda zostało przekazane do depozytu.

(dowody – postanowienie k. 45-46 akt, dowody doręczenia k. 52, 83; karta rozliczeniowa w sprawie Km 375/18 Komornika P. L. przy Sądzie Rejonowy w Chodzieży).

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony do akt niniejszego postępowania, a także zawartych w aktach egzekucyjnych Komorników: przy Sądzie Rejonowym w Chodzieży P. L. o sygn. Km 375/18 oraz przy Sądzie Rejonowym w dla (...) o sygn. Km 756/17 oraz Km 965/17 - które nie budzą wątpliwości co do ich autentyczności i wiarygodności, ich istnienie i treść nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

W niniejszej sprawie powód domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego tj. postanowienia o kosztach procesu zawartego w punkcie II. wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 roku wydanego w sprawie o sygn. akt II C 287/17, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2018 roku, z uwagi na uregulowanie zobowiązania do rąk Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie E. M., która w sprawach o sygn. Km 756/17 oraz Km 965/17 dokonała zajęcia tej wierzytelności przysługującej pozwanemu.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwym było, że tytuł egzekucyjny stanowiło postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie II. wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 roku wydanego w sprawie o sygn. akt II C 287/17, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2018 roku, któremu przysługuje przymiot prawomocności, a powództwo oparte zostało na zarzucie spełnienia świadczenia, stąd podstawą prawną był art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., którego zastosowanie uzależnione jest od wystąpienia zdarzeń spełniających dwa warunki – muszą nastąpić po powstaniu tytułu i skutkować wygaśnięciem zobowiązania lub niemożnością jego egzekwowania.

Zgodnie z tym przepisem dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne.

Ustalony w sprawie stan faktyczny był w zasadzie bezsporny. Pozwany kwestionował jedynie fakt sporządzenia planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji kwoty 5.400 zł wpłaconej przez powoda tytułem wierzytelności należnej pozwanemu, jednak z akt egzekucyjnych wynika, że taki plan został sporządzony, a prawdziwości tego dokumentu pozwany nie starał się nawet obalić.

Rozstrzygnięcie powstałego sporu koncentrowało się na ocenie, czy wpłacenie przez powoda dnia 07 marca 2018 roku kwoty 5.400 zł na rachunek bankowy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie E. M. z wniosku Z. R. (Km 756/17) oraz D. B. (Km 965/17) zwolniło go ze zobowiązania względem pozwanego, które objęte zostało przedmiotowym tytułem wykonawczym.

W powołanych sprawach na podstawie wniosku wierzycieli Z. R. oraz D. B. wyżej wymieniony komornik dokonał zajęcia wierzytelności przysługujących dłużnikowi (pozwanemu) od powoda, w tym w szczególności wynikających z punktu II. wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie wydanego dnia 20 grudnia 2017 roku w sprawie o sygn. akt II C 287/17.

Zgodnie z treścią art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c. komornik dokonując zajęcia wierzytelności wezwie jej dłużnika (tzw. poddłużnika), aby należnego od niego świadczenia nie uiszczał dłużnikowi, lecz złożył je komornikowi lub na rachunek depozytowy Ministra Finansów. Natomiast stosownie do treści art. 815 § 1 k.p.c. złożenie świadczenia pieniężnego komornikowi może być dokonane gotówką lub poleceniem przelewu na rachunek komornika, a za zgodą komornika także w inny sposób.

W sprawach Km 965/17 oraz Km 756/17 tzw. poddłużnikiem wierzycieli pozwanego stał się powód W. T.. W momencie zajęcia wierzytelności należnej pozwanemu zobowiązany był on do spełnienia świadczenia nie do rąk pozwanego, lecz komornika, ewentualnie na rachunek depozytowy Ministerstwa Finansów. W przypadku, gdyby powód po zajęciu przedmiotowej wierzytelności należnej powodowi, spełnił świadczenie do jego rąk, nie zaś do rąk komornika, mogłaby powstać odpowiedzialność odszkodowawcza względem wierzycieli pozwanego, tj. D. B. oraz Z. R.. Powód spełnił świadczenie do rąk Komornika, przelewając na jego rachunek bankowy kwotę 5.400 zł celem realizacji zajęcia egzekucyjnego w sprawach Km 756/17 oraz Km 965/17. Wraz z dokonaniem tej czynności powód zwolnił się ze swojego zobowiązania względem pozwanego. Pozwany stał na stanowisku, że dokonane zajęcie przysługującej mu względem powoda wierzytelności w powyższych sprawach egzekucyjnych nie było skuteczne. W tej sytuacji pozwanemu przysługiwała możliwość wniesienia skargi na czynności komornika na podstawie art. 767 k.p.c. W tym miejscu należy podkreślić, że istotą niniejszego postępowania nie jest ocena prawidłowości działania Komornika prowadzącego postępowania egzekucyjne. Na marginesie można jedynie zaznaczyć, że niewykonanie przez Komornika obowiązku z art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c. polegającego na wezwaniu poddłużnika egzekwowanej wierzytelności, aby nie uiszczał objętego nią świadczenia dłużnikowi głównemu, lecz przekazał to świadczenie komornikowi, może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą przewidzianą w art. 769 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1998 r., sygn. I CKN 406/97, LEX nr 50606).

Sąd doszedł do przekonania, że zachowanie powoda jako dłużnika pozwanego i jednocześnie poddłużnika Z. R. oraz D. B. było prawidłowe. Zważyć należy, że dłużnik (czy też poddłużnik) ma prawo domniemywać legalność działań komornika, zwłaszcza że działa on na podstawie tytułu egzekucyjnego, który cieszy się domniemaniem legalności. Dobra wiara dłużnika musi w tym zakresie zasługiwać na ochronę, ponieważ w przeciwnym razie podważone zostanie zaufanie obywatela do państwa. Obywatel nie może a priori domniemywać bezprawności działania organu państwa. Skoro więc powód jako poddłużnik odpowiedział na działania komornika i dobrowolnie spełnił świadczenie, nie może ponosić negatywnych konsekwencji tego faktu. Już na tle kodeksu postępowania cywilnego z 1930 roku Sąd Najwyższy stwierdził, iż "wypłata zajętej sumy na rzecz organu egzekucyjnego, który zajęcia dokonał, zwalnia dłużnika zajętej wierzytelności z długu wobec wierzyciela w części przekazanej organowi egzekucyjnemu. W tej części zobowiązanie dłużnika zajętej wierzytelności wygasa" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.09.1962r., 4 CR 68/62, OSNCP 1963/12, poz. 265). Oznacza to, że także w przypadku przymusowego spełnienia świadczenia spełnienie to następuje z chwilą, gdy świadczenie otrzymał Komornik, niezależnie od tego, kiedy i czy w ogóle skorzystał z niego wierzyciel. Stanowisko to podtrzymał Sąd Najwyższy na tle obowiązujących przepisów, stwierdzając, iż "jeżeli komornik prowadzi egzekucję z rachunku bankowego dłużnika, spełnienie świadczenia na rzecz wierzyciela następuje w chwili uznania rachunku bankowego komornika (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.07.1999r., II CKN 394/96, OSNC 2000/2, poz. 30; również K., J. S. świadczenia do rąk nieuprawnionego w wyniku postępowania egzekucyjnego. Przegląd Prawa Handlowego, 2008, nr 12. s. 44-47.)

Odmiennie natomiast kształtuje się ocena zachowania pozwanego. Pozwany już w lutym 2018 roku ( k. 72 akt) poinformował Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie E. M. o otrzymaniu pisma z dnia 25 stycznia 2018 roku, z którego wynika, że Komornik w sprawie egzekucyjnej z wniosku wierzyciela D. B. dokonał zajęcia m.in. wierzytelności obejmującej tytuł wykonawczy będący przedmiotem niniejszego postępowania. Już w tym momencie pozwany miał wiedzę, że nie może domagać się od powoda, aby ten spełnił świadczenie objęte zaskarżonym tytułem wykonawczym do jego rąk. Co więcej powód już 07 marca 2018 roku spełnił świadczenie do rąk komornika, do czego był zobowiązany w drodze przymusu państwowego, wyrażonego czynnościami komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjnego. Odnosząc się do zarzutu pozwanego należy stwierdzić, że brak jest podstaw, aby uznać, że dłużnik nie może spełnić świadczenia, objętego jeszcze nieprawomocnym wyrokiem. W interesie wierzyciela jest jak najwcześniejszego zaspokojenie się. Tym nie mniej wyrok ten korzysta z przymiotu prawomocności. Pomimo tego pozwany wystąpił z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności w zakresie punktu II. wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie wydanego dnia 20 grudnia 2017 roku w sprawie o sygn. II C 287/17 i następnie skierował wniosek egzekucyjny do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chodzieży P. L.. Co więcej powód w toku postępowania egzekucyjnego pismem z dnia 11 czerwca 2018 roku podtrzymał złożony wniosek egzekucyjny przeciwko powodowi, mając już z całą pewnością świadomość, co do przebiegu postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie E. M. pod sygn. Km 756/17 i Km 965/17, a w szczególności fakt uiszczenia przez powoda na rachunek bankowy komornika kwoty 5.400 zł, wynikającej z przytaczanego wyroku. Pozwany nie wskazał, aby zapłata tej kwoty dotyczyła ewentualnie innych wierzytelności należnych mu od powoda.

Z powyższych względów należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie po wydaniu tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 roku w sprawie o sygn. II C 287/17, opatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2018 roku wystąpiło zdarzenie, o jakim mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w postaci zaspokojenia roszczenia w całości, tj. w kwocie 5.400 zł, co skutkowało pozbawieniem wykonalności przedmiotowego tytułu wykonawczego w całości, o czym orzeczono w punkcie 1. wyroku. Wskazać również należy, że zaskarżony tytuł wykonawczy nie został wyegzekwowany, świadczenie zajęte od powoda zostało przekazane do depozytu.

O kosztach procesu orzeczono jak w punkcie 2. wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 z póź. zm.), uznając, że powód wygrał proces w całości zasądził na jego rzecz od pozwanego całość poniesionych przez niego kosztów procesu, a więc kwotę 2.094 zł, na co składają się: opłata za czynności profesjonalnego pełnomocnika w stawce minimalnej – 1.800 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł oraz opłata od pozwu – 277 zł.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE