UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 7 maja 2009 r. Sąd Rejonowy w Gryficach w sprawie sygn. akt V Dz, Kw. (...), (...), (...), (...), (...), (...) KW nr (...) w pkt III oddalił wniosek wnioskodawcy P. B. o wpis hipoteki kaucyjnej łącznej na wniosek Dz. Kw. 1746/09, Dz. Kw 1831/09, Dz. Kw. 1834/09.

W uzasadnieniu wskazał, iż jak wynika z treści ksiąg wieczystych KW nr (...) w dziale III dokonano wpisu ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji w dniu 2 grudnia 2003 r. do których nastąpiły kolejne przyłączania. Sąd przytoczył treść art. 930 § 3 k.p.c. wskazując, iż obciążania przez dłużnika nieruchomości po jej zajęciu jest nieważne.

Apelację (błędnie nazwaną zażaleniem) od powyższego postanowienia o oddaleniu wniosku o wpis hipoteki kaucyjnej łącznej wniósł M. S. wnosząc o zmianę postanowienia. Do odwołania załączył kserokopię postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Środzie W.. wydanym w sprawie KM 932/03 o stwierdzeniu umorzenia postepowania egzekucyjnego z dnia 21.02. (...). z mocy samego sprawa na podstawie art. 823 k.p.c. m.in. co do nieruchomości objętych księgą wieczystą KW nr (...).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Zgodnie z treścią art. 925 § 1 k.p.c. w stosunku do dłużnika nieruchomość jest zajęta z chwilą doręczenia mu wezwania. W stosunku do dłużnika, któremu nie doręczono wezwania, jako też w stosunku do osób trzecich, nieruchomość jest zajęta z chwilą dokonania wpisu w księdze wieczystej lub złożenia wniosku komornika do zbioru dokumentów. Natomiast zgodnie z art. 927 § 1 k.p.c. Wierzyciel, który skierował egzekucję do nieruchomości po jej zajęciu przez innego wierzyciela, przyłącza się do postępowania wszczętego wcześniej i nie może żądać powtórzenia czynności już dokonanych; poza tym ma te same prawa co pierwszy wierzyciel. § 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, komornik składa do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej wniosek o wpis o przyłączeniu się wierzyciela do egzekucji lub o złożenie wniosku do zbioru dokumentów.

Podkreślić zatem należy, iż pierwsze zajęcie nieruchomości nie wyklucza dokonania kolejnego w interesie i na rzecz innego wierzyciela. O ile nie jest to powtórzenie pierwszego zajęcia, to ma ono zagwarantować każdemu wierzycielowi udaremnienie usunięcia rzeczy spod egzekucji.

Jak wynika z odpisu Kw nr (...) na dzień 31 marca 2009 r. egzekucja z nieruchomości prowadzona była już w szeregu spraw m.in. w sprawie Km 1072/04, Km 1073/04, (...), km 2637/04, km1877/03, km 1517/04, (...), (...), Km 1752/05, Km 1395/05, Km 445/07, km 1089/05, km 1079/08, km 15373/08, km 1722/08, Km 1578/08, km 1648/08, (...), km 1605/08, km 1819/08, km 1913/08, km 179/09, 130/09, 322/09, 321/09, km 353/09.

W tym stanie rzeczy rację należy przyznać Sądowi I instancji, iż dokonana 27 marca 2009 r. czynność w postaci ustanowienia przez P. B. hipoteki kaucyjnej m.in. na rzecz apelującego była nieważna w myśli art. 930 § 3 k.p.c.. Na ten moment bowiem nieruchomość była zajęta na rzecz innych jeszcze wierzycieli zgodnie z art. 927 § 1 k.p.c. , a nie tylko na rzecz (...) Sp. z o.o.

R. legis art. 930 § 3 k.p.c. wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 29 kwietnia 2008 r. (III CZP 15/08) stwierdzając, że przepis ten dodany został do Kodeksu postępowania cywilnego przez ustawę z 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 172, poz. 1804), która weszła w życie z dniem 5 maja 2005 r., gdyż wcześniej w judykaturze utrwalił się pogląd, że do obciążenia przez dłużnika nieruchomości po jej zajęciu ma zastosowanie art. 930 § 1 k.p.c., zgodnie z którym czynność prawna obciążająca nieruchomość była ważna, ale nie wywierała wpływu na dalszy bieg egzekucji. Ustawodawca miał wątpliwość, czy obciążenie nieruchomości może być prawidłowo uznawane za „rozporządzenie”, o którym mowa w art. 930 § 1 k.p.c. i dlatego do art. 930 dodał § 3. Po nowelizacji KPC obciążenie nieruchomości przez dłużnika po jej zajęciu jest nieważne. Z treści tego przepisu należy wyciągnąć dwa wnioski. Po pierwsze, nie każde obciążanie nieruchomości jest nieważne, ale tylko to dokonane przez dłużnika. Po drugie, wszelkie obciążenia dokonywane przez dłużnika z mocy prawa są nieważne (zob. Łukasz Matys, NIERUCHOMOŚCI 2015, Nr 8, za SIP Legalis).

Powyższych wniosków nie zmienia również okoliczność, iż na mocy postanowień Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowy w Gryficach J. K. o umorzeniu egzekucji z nieruchomości we wszystkich wskazanych sprawach w oparciu o treść art. 985 § 1 k.p.c. - czynności zajęcia podlegały uchyleniu i na wniosek wykreśleniu z księgi wieczystej (tom IX KW (...)). Co ważne bowiem postanowienia komornika pochodzą z października 2010 r., a więc z daty po dokonaniu czynności obciążającej nieruchomość, co w żaden sposób nie może jej konwalidować i czynić wniosek o wpis skutecznym.

Dodać tutaj należy, że kwestia odpowiedniego stosowania w postępowaniu wieczystoksięgowym art. 316 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w sytuacji zmiany okoliczności sprawy między wydaniem zaskarżonego postanowienia o wyrokowaniem przez sąd odwoławczy została rozstrzygnięta w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009 r. (III CZP 80/09). Sąd Najwyższy przyjął, że sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku. Nie ma podstaw do stosowania przez sąd wieczystoksięgowy art. 316 § 1 k.p.c., który umożliwia i nakazuje sądowi rozpoznającemu sprawy w procesie ocenę całokształtu rzeczy przed wydaniem wyroku. Dodać należy, że według art. 626⁸ § 2 k.p.c., sąd rozpoznając wniosek o wpis bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Sąd prowadzący księgi wieczyste ocenia zatem jako materiał dowodowy jedynie dokumenty mające stanowić podstawę wpisu, które są składane równocześnie z samym wnioskiem.

Stanowisko przyjęte w uchwale z dnia 16 grudnia 2009 r., zostało podtrzymane przez Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniach: z dnia 1 czerwca 2011 r., II CSK 481/10, z dnia 6 kwietnia 2011 r., I CSK 367/10, z dnia 17 lutego 2011 r., IV CSK 311/10, z dnia 27 lipca 2010 r., II CSK 122/10, czy z dnia 27 lipca 2010 r., II CSK 155/10.

W tych okolicznościach na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. apelacja w całości podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., uznając, że w postępowaniu wieczystoksięgowym brak jest podstaw do odstąpienia od reguły zawartej w tym przepisie. Z istoty postępowania wieczystoksięgowego wynika bowiem, że nie występuje w nim kolizja interesów uczestników postępowania. Jest to bowiem postępowanie rejestrowe, nie ma w nim możliwości rozstrzygania sporów o własność czy prowadzenia jakiegokolwiek postępowania rozpoznawczego, jak to ma miejsce w innych postępowaniach niespornych (tak samo Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 lipca 2010 r., II Cz 54/10).

SSO Małgorzata Grzesik SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Marzenna Ernest

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE