UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 3 września 2018 r. S. K. domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanego Sądu Okręgowego w S.25.063,50 zł w tym 23.100 zł tytułem niewypłaconej mu części wynagrodzeń za okres od stycznia 2013 r. do stycznia 2014 r. (w kwotach po 1.700 zł miesięcznie za styczeń, luty i marzec 2013 r. i po 1.800 zł miesięcznie za dalszy okres) oraz 1.963,50 zł tytułem części dodatkowego wynagrodzenia rocznego za lata 2013 i 2014 wraz z ustawowymi odsetkami od dat wyszczególnionych w pozwie odpowiadających datom wymagalności poszczególnych świadczeń. Dochodzone za poszczególne miesiące kwoty, od których wyliczone zostało dodatkowe wynagrodzenie roczne, odpowiadały dodatkowi za wysługę lat, którego powód zatrudniony jako dyrektor Sądu Okręgowego w S. okresowo nie otrzymywał w związku ze zmianą przepisów dokonaną ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy prawo o ustrojów sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 203, poz. 1192). Powód wywodził, iż po zmianie przepisów, pomimo braku wyraźnej regulacji w tym zakresie (luki prawnej), miał nadal prawo do posiadanego wcześniej dodatku. Podkreślał przy tym, iż w okresie objętym pozwem był jedynym pracownikiem pozwanego, który dodatku nie otrzymywał, przy czym nie przestał być pracownikiem sądu w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sadów i prokuratury (tekst jednolity – Dz. U. z 2011 r., Nr 109, poz. 639 ze zm.), która dla takich pracowników przewidywała dodatek za wieloletnią pracę w jej art. 15.

Zdaniem powoda oceny zasadności jego roszczenia nie można dokonać jedynie opierając się na literalnym brzmieniu przepisów bez uwzględnienia całokształtu okoliczności sprawy. Dokonując odpowiedniej wykładni lukę w postaci braku uregulowania kwestii dodatku stażowego dyrektora sądu można usunąć. Powód wskazał, że do okresu spornego dodatek stażowy otrzymywał. W okresie spornym z kolei jego wynagrodzenie miało być w myśl art. 11 ust. 3 wspomnianej ustawy zmieniającej określone przez Ministra Sprawiedliwości w wysokości nie niższej niż dotychczasowa. Powód podkreślił, że wydane przez Ministra Sprawiedliwości w dniu 17 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 1482) dotyczy jedynie określenia poziomu wynagrodzenia zasadniczego dyrektora sądu oraz dodatku specjalnego i nagrody za szczególne osiągnięcia, nie miało charakteru kompleksowego, nie wyłączało stosowania innych przepisów o wynagrodzeniu, w tym dotyczących pracowników sądów. Za taką interpretacją przemawia w ocenie powoda późniejsza nowelizacja ustawy o ustroju sądów powszechnych obowiązująca od 24 stycznia 2014 r., gdzie stosowne odesłanie się znalazło. Potwierdza ona kwalifikowanie dyrektora sądu jako pracownika sądu w zakresie wszystkich składników wynagrodzenia. Powód wskazał, że w okresie spornym przysługiwało mu prawo do dodatku stażowego na podstawie art. 15 ustawy o pracownikach sadów i prokuratury. Jako pracownik w rozumieniu przepisów prawa pracy był bowiem powód zatrudniony na stanowisku dyrektora sądu przez konkretny sąd i pozbawienie go jako jedynego pracownika miało charakter bezprawny.

Powód wniósł również o zasadzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany Sąd Okręgowy w S. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany wskazywał, iż w okresie objętym sporem przepisy regulującej wynagrodzenie dyrektorów sądów ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ustroju sądów powszechnych (tekst jednolity – Dz.U. z 2015 r., poz. 133 z późn.zm.) nie przewidywały prawa dyrektorów sądów do dodatku za wieloletnią pracę. Powoływał się nadto na stanowisko Ministra Sprawiedliwości potwierdzające świadomy zamiar autora przepisów pozbawienia dyrektorów sądów dodatków za wieloletnią pracę, a skompensowanie im wynikającego z tego uszczuplenia zarobków nagrodami za szczególne osiągnięcia w pracy.

Pozwany zauważył, że w dniu 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 203, poz. 1192), która przeniosła zasady wynagradzania dyrektorów sadów na grunt ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sadów powszechnych (j.t. - Dz. U. z 2015 r., poz. 133 z późn. zm.). pozwany zauważył, że przepisy tej ostatniej ustawy pozwalają jedynie na przyznanie przez Ministra Sprawiedliwości wynagrodzenia zasadniczego i dodatku specjalnego oraz nagrody. Jednocześnie ustawodawca ograniczył stosownie do dyrektorów sądów ustawy o pracownikach sądów i prokuratury w zakresie regulacji dotyczącej dodatku stażowego (art. 15), do której brak było odesłania. Zauważył ponadto, że rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 kwietnia 2013 r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego (Dz. U. z 2013 r., poz. 646) stanowisko dyrektora usunięto z wykazu stanowisk, na których zatrudniani są urzędnicy w sądach i prokuraturze. Pozwany wskazał, że brak dodatku stażowego został zrekompensowany dyrektorom sądów, w tym powodowi, dodatkiem specjalnym. Zauważył, że w efekcie zmian regulacji wynagrodzenie powoda wzrosło. Podkreślił, ze pozbawienie dyrektorów dodatków stażowych w spornym okresie było świadome i zostało zrekompensowane. Żądanie powoda pozwany ocenił jako prowadzące do nadużycia prawa.

Za odpowiedzią na pozew pozwany nadesłał wyliczenie należności dochodzonych pozwem przy założeniu słuszności roszczenia powoda co do zasady. Wyliczenie odpowiada żądaniu pozwu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Z dniem 7 stycznia 2005 r. S. K. został powołany na stanowisko dyrektora Sądu Okręgowego w S. z wynagrodzeniem miesięcznym wynoszącym 4.200 zł wraz z dodatkiem funkcyjnym wynoszącym 1483,20 zł. Wynagrodzenie i dodatek systematycznie wzrastały. Prezes Sądu Okręgowego przyznawał również okresowo dyrektorowi Sądu dodatek specjalny w związku ze zwiększeniem zakresu obowiązków służbowych i wykonywaniem ich w sposób szczególnie wyróżniający. S. K. otrzymywał nagrody za szczególne osiągniecia w pracy oraz przewidziane prawem nagrody jubileuszowe.

Począwszy od dnia 1 stycznia 2013 r. Minister Sprawiedliwości przyznał S. K. miesięczne wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 8.500 zł oraz dodatek specjalny na okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2013 r. w wysokości 850 zł. Wynagrodzenie to podwyższono do kwoty 9.000 zł a dodatek do kwoty 900 zł od 1 kwietnia 2013 r. wypłacanie dodatku przedłużono na okres do 31 grudnia 2013 r.

S. K. wypłacono wynagrodzenia:

- za styczeń 2013 r. – 25 stycznia 2013 r.,

- za luty 2013 r. – 26 lutego 2013 r.,

- za marzec 2013 r. – 26 marca 2013 r.,

- za kwiecień 2013 r. – 26 kwietnia 2013 r.,

- za maj 2013 r. – 24 maja 2013 r.,

- za czerwiec 2013 r. – 26 czerwca 2013 r.

- za lipiec 2013 r. – 26 lipca 2013 r.,

- za sierpień 2013 r. – 26 sierpnia 2013 r.,

- za wrzesień 2013 r. – 26 września 2013 r.,

- za październik 2013 r. – 25 października 2013 r.,

- za listopad 2013 r. – 26 listopada 2013 r.,

- za grudzień 2013 r. – 20 grudnia 2013 r.,

- za styczeń 2014 r. – 27 stycznia 2014 r.

21 lutego 2014 r. S. K. otrzymał dodatkowe wynagrodzenie roczne za rok 2013 a 27 lutego 2015 r. za rok 2014. Wynagrodzenia nie zawierały dodatku stażowego, który w okresie od stycznia do marca 2013 r. wynosiłby 1.700 zł a od kwietnia do grudnia 2013 r. – 1.800 zł.

Pismem z dnia 24 stycznia 2014 r. Prezes Sądu Okręgowego poinformowała S. K. o przyznaniu mu począwszy od dnia 1 lutego 2014 r. dodatku za wysługę lat w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego.

W dniu 21 maja 2018 r. S. K. złożył wypowiedzenie umowy o pracę w związku z przejściem na emeryturę. Stosunek pracy rozwiązał się z dniem 31 sierpnia 2018 r.

Niesporne, nadto:

- powołanie k. 11 cz. B akt osobowych powoda,

- pisma w przedmiocie wysokości wynagrodzenia – k. 10-10v oraz k. 15, 16, 26, 28, 49, 62, 64, 66, 76, 77 cz. B akt osobowych powoda,

- pisma w przedmiocie wysokości dodatku specjalnego – k. 18, 19, 20, 29, 30, 41, 43, 45, 54, 63, 67, 68, 70, 71, 74, 81, 83, 84, 85, 96, 97, 100, 121 w cz. B akt osobowych powoda,

- pisma Ministra Sprawiedliwości – k. 112, 119 cz. B akt osobowych powoda,

- pismo Prezesa Sądu Okręgowego – k. 11 oraz k. 125 cz. B akt osobowych powoda,

- zaświadczenie o zarobkach – k. 8, 12-12v,

- zaświadczenie o wypłatach wynagrodzeń – k. 13,

- wyliczenie dodatku stażowego i dodatkowego wynagrodzenia rocznego,

- wypowiedzenie umowy o pracę – k. 1 cz. C akt osobowych powoda,

- odwołanie – k. 9,

- świadectwo pracy – k. 16 cz. C akt osobowych powoda.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony w oparciu o dokumentację przedłożoną przez strony i dokumenty zawarte w aktach osobowych powoda, których rzetelność i autentyczność, a w konsekwencji wiarygodność nie nasuwały żadnych wątpliwości. Ze zgodnych oświadczeń stron co do okoliczności faktycznych wynika, że pozostawały one w całości poza sporem. Nie było w szczególności kwestią sporną, jakie wynagrodzenie, w jakich datach i z czego składające się powód otrzymał w okresie od stycznia 2013 r. do stycznia 2014 r. oraz kiedy i w jakich wysokościach otrzymał wynagrodzenia roczne za lata 2013 i 2014 r. Spór stron wynikał jedynie z odmiennej interpretacji przepisów prawa w zakresie przysługiwania powodowi we wskazanym okresie dodatku stażowego.

Do dnia 31 grudnia 2012 r. zasady wynagradzania dyrektorów sądów regulowała ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (wówczas tekst jednolity – Dz.U. z 2011 r. Nr 109, poz. 639 z późn.zm.) oraz wydane na podstawie art. 14 ust. 1 tej ustawy rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego (Dz. U. z 2010 r. Nr 49, poz. 299). Wskazana grupa zawodowa wymieniona została w stanowiącej załącznik nr 1 do przedmiotowego rozporządzenia tabeli stanowisk, na których są zatrudniani urzędnicy w sądach i w prokuraturze oraz kwalifikacji wymaganych do zajmowania tych stanowisk. Zgodnie z art. 15 wskazanej wyżej ustawy urzędnikom sądów, a zatem także dyrektorom przysługiwał dodatek za wieloletnią pracę w wysokości wynoszącej po 5 latach pracy 5 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, wzrastający za każdy dalszy rok pracy o jeden punkt procentowy aż do osiągnięcia 20 % tego wynagrodzenia. Dyrektorzy sądów, podobnie jak pozostali urzędnicy byli też uprawnieni chociażby do nagrody jubileuszowej (art. 16 ustawy) czy odprawy w związku z przejściem na emeryturę czy rentę (art. 17 ustawy).

Z dniem 1 stycznia 2013 r. nastąpiła zmiana obowiązujących przepisów dokonana ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz.1192), zwaną dalej „ustawą zmieniającą”. Do ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (wówczas tekst jednolity – Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070) dodane zostały art. 32c i 32d. W myśl pierwszego z tych przepisów dyrektorowi sądu i zastępcy dyrektora sądu przysługuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości ustalonej przez Ministra Sprawiedliwości (art. 32c § 1), mogą być im przyznane także dodatek specjalny z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków lub zadań oraz nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy (art. 32c § 2); wysokość wskazanych świadczeń określić ma rozporządzenie (art. 32c § 3). Zgodnie natomiast z obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. art. 32d ustawy o ustroju sądów do dyrektora sądu oraz zastępcy dyrektora sądu stosuje się odpowiednio przepisy art. 6-7 oraz 9-11 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (Dz. U. z 2011 r. Nr 109, poz. 639 i Nr 113, poz. 659).

Wskazana nowelizacja ustawy o ustroju sądów powszechnych skutkowała zaprzestaniem wypłaty na rzecz powoda od 1 stycznia 2013 r. dodatku za wysługę lat. Wspomniany dodatek określony był bowiem w art. 15 ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, do którego nie odsyłał dodany od 1 stycznia 2013 r. art. 32d ustawy o ustroju sądów powszechnych.

Literalne brzmienie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2013 r. przemawiałoby za uznaniem, iż z dniem 1 stycznia 2013 r. dyrektorzy sądów rzeczywiście utracili prawo do dodatku za wysługę lat. W ocenie Sądu nie sposób jednak ograniczyć się do tego literalnego brzmienia. Trudno uznać bowiem, by wprowadzając przepisy dotyczące dyrektorów sądów do ustawy o ustroju sadów powszechnych ustawodawca chciał wyłączyć w stosunku do tej grupy pracowniczej stosowanie wszystkich poza objętymi odesłaniem zawartym w art. 32d ustawy, przepisów ustawy o pracownikach sądów i prokuratury. Oznaczałoby to bowiem pozbawienie tej grupy zawodowej nie tylko dodatku za wieloletnią pracę, ale i takich świadczeń jak prawo do nagrody jubileuszowej czy odprawy emerytalno-rentowej – powszechnych składników wynagrodzenia. Takiego pozbawienia nie tłumaczy zamierzone przez ustawodawcę (co wynika z uzasadnienia projektu ustawy zmieniającej) traktowanie tego stanowiska jak menadżerskiego. Zamiar ten uzasadnia jedynie wprowadzenie dodatku specjalnego i nagród, ale nie ograniczenie wcześniej przyznanych składników wynagrodzenia. Podkreślenia wymaga, iż z dniem 1 stycznia 2013 r. stosunek pracy łączący strony nie uległ przekształceniu w stosunek innego rodzaju. Nie ma zatem racjonalnych powodów do pozbawienia dyrektorów zwykłych dla pracowników sądów składników wynagrodzenia. Pozbawienie tylko jednej grupy zawodowej zatrudnionej w sądach określonych świadczeń (typowych świadczeń pracowniczych w sądownictwie i w ogóle w sferze budżetowej) budziłoby uzasadnione wątpliwości co do zachowania standardów konstytucyjnych wynikających z art. 32 Konstytucji RP. Zauważyć należy, że z treści art. 32c Prawa o ustroju sądów powszechnych nie wynika jednoznacznie, iż wymienione tam składniki wynagrodzenia są jedynymi (wyłącznymi) przysługującymi dyrektorom sądów. Przemawia to za uznaniem, że art. 32d Prawa o ustroju sądów powszechnych nie zawierał zamkniętego katalogu przepisów ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, znajdujących zastosowanie do dyrektorów sądów.

Sąd zauważył, że wątpliwości interpretacyjne usunęła zmiana wskazanego przepisu dokonana z dniem 24 stycznia 2014 r. ustawą z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 31). Po nowelizacji, zgodnie z przepisem, o jakim mowa, do dyrektora sądu oraz zastępcy dyrektora sądu stosuje się odpowiednio przepisy art. 6-7, art. 9-11 oraz art. 14a-18 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (Dz. U. z 2011 r. Nr 109, poz. 639, z późn. zm.), a do ustalania uprawnień do dodatku za wieloletnią pracę i nagrody jubileuszowej stosuje się zasady określone w przepisach wydanych na podstawie art. 14 ust. 1 tej ostatniej ustawy. Wskazana zmiana, eliminująca możliwość takiej wykładni przepisu, która różnicowałaby sytuację jednej grupy zawodowej w sądach w stosunku do pozostałych, przemawia za przyjęciem, iż zamiarem ustawodawcy nie było pozbawienie dyrektorów sądów od 1 stycznia 2013 r. dotychczas przysługujących im składników wynagrodzenia.

Wyrażony wyżej pogląd znajduje też oparcie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2015 r. wydanym w sprawie II PK 74/14 (opubl. w LEX nr 1628923 i OSNP 2016/8/103).

Podzielając zawarty w przywołanym wyroku podgląd Sądu Najwyższego Sąd rozpoznający sprawę niniejszą nie podzielił jednocześnie argumentacji strony pozwanej. Przywołane przez pozwanego pismo z dnia 8 lipca 2015 r. stanowi interpretację Ministra Sprawiedliwości – następczą wobec uregulowań będących przedmiotem rozważań w niniejszym postępowaniu. Nie jest stanowiskiem ustawodawcy, gdyż ten wypowiedział się niejako w tym zakresie w drodze odpowiedniej nowelizacji przepisów zawierającej właściwe odesłania. Nie jest trafny pogląd co do rekompensowania dyrektorowi sądu utraty zasiłku stażowego przez przyznanie dodatku specjalnego, gdyż tego typu dodatek powód uzyskiwał regularnie i przez wiele lat jeszcze przed rokiem 2013. Ponadto dodatek ten przyznawany był każdorazowo w związku ze zwiększonym zakresem obowiązków dyrektora i nie odnosił się w żaden sposób do jego stażu pracy. W tej sytuacji domagania się przez powoda należnej mu części wynagrodzenia nie sposób poczytywać za niezgodne z zasadami współżycia społecznego bądź nadużycie prawa.

W tych warunkach żądanie powoda podlegało uwzględnieniu w całości przy braku sporu storn procesu, co do prawidłowości wyliczenia roszczenia. Dochodzone kwoty odpowiadały bowiem w przypadku wynagrodzeń miesięcznych 20 % otrzymywanego wynagrodzenia zasadniczego, a w przypadku dodatkowego wynagrodzenia rocznego 8,5% dochodzonej dodatkowo za dany rok kwoty, co jest zgodne z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. z 2013 r., poz. 1144 z późn. zm.).

Na całkowite uwzględnianie zasługiwało również żądanie odsetek oparte na treści art. 480 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Zgodnie z regulaminem wynagradzania obowiązującym u pozwanego w okresie objętym sporem wynagrodzenie było płatne z dołu do trzeciego dnia poprzedzającego koniec danego miesiąca, a jeśli był to dzień wolny od pracy w dniu poprzedzającym ten dzień. Tym samym żądanie odsetek od poszczególnych kwot miesięcznego wynagrodzenia naliczanych począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który wynagrodzenie przysługuje, jest uzasadnione. W przypadku dodatkowych wynagrodzeń rocznych odsetki należą się od 1 kwietnia kolejnego roku, jako że w myśl art. 5 ust. 2 powołanej wcześniej ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej wynagrodzenie takie winno być płatne w ciągu trzech pierwszych miesięcy kalendarzowych kolejnego roku, tj. do 31 marca. Daty wypłat poszczególnych wynagrodzeń nie były przedmiotem sporu i tym samym do naliczania odsetek od zasądzonych należności przyjęto jako daty początkowe ich wymagalności, tj. następujące dzień po wypłatach poszczególnych wynagrodzeń miesięcznych i dodatkowych wynagrodzeń rocznych.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w punkcie pierwszym wyroku.

W punkcie drugim wyroku Sąd orzekł o kosztach postępowania mając na uwadze art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz fakt, iż pozwany przegrał sprawę w całości. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania pozwany na wniosek powoda winien zwrócić mu koszty celowej obrony jego praw przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2700 zł została ustalona w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.), w szczególności § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia.

Na podstawie art. 477² § 1 k.p.c. Sąd był zobligowany do nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Orzeczenie w tym zakresie zawarte zostało w punkcie trzecim wyroku, a wskazana kwota odpowiada wynagrodzeniu zasadniczemu powoda.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE