UZASADNIENIE

Zarządzeniem z dnia 21 grudnia 2018 r. Przewodniczący w Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie (sygn. akt XII GR 26/18) zwrócił wniosek S. (...) w D. ((...)) o otwarcie postępowania sanacyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Powyższe zarządzenie zostało oparte na następujących okolicznościach i ocenie prawnej:

W dniu 5 października 2018 roku wnioskodawca S. (...) w D. ( (...)) reprezentowany przez Marcia A. i D. L. złożył wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego dłużnika (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Do wniosku dołączona została m. in. kopia umowy spółki ( (...) of P.) i kopia tłumaczenia, którego początkowe i końcowe zapisy wskazują, że sporządzone zostało ono na podstawie oryginału umowy, którego treść i forma odbiegała od dołączonej do wniosku kopii dokumentu umowy. Z treści przedłożonego tłumaczenia wynika, że wspólnikami ww. spółki są D. L. i R. W., przy czym tłumaczenie zawiera w punkcie 4 zapisy co do praw, uprawnień, pełnomocnictwa i odpowiedzialności wspólników oraz w punkcie 5 zapisy co do pełnomocnictwa. Nadto do wniosku dołączono pełnomocnictwo udzielone przez S. (...) kanadyjską spółkę osobową w D. ((...)) i podpisane w imieniu spółki przez R. W., sporządzone w języku polskim i angielskim z zaznaczeniem, iż dla wykładni pełnomocnictwa decydujące znaczenie ma polska wersja językowa, udzielone radcy prawnemu M. A. i radcy prawnemu K. Ł. do podejmowania wszystkich czynności oraz składania i przyjmowania wszelkich oświadczeń związanych bezpośrednio lub pośrednio ze (...) sp. z o.o. w S.. Zarządzeniem z dnia 30 października 2018 roku zobowiązano wnioskodawcę, na podstawie art. 130 k.p.c. w zw. z art. art. 209 prawa restrukturyzacyjnego, do uzupełnienia (w dwóch egzemplarzach) niżej wymienionych braków formalnych wniosku restrukturyzacyjnego:

- wskazanie imion i nazwisk reprezentantów dłużnika (we wniosku jednocześnie wskazano: Prezesa zarządu W. B. bez wskazania adresu, obecny skład zarządu w osobie członka zarządu K. L. wraz z adresem oraz imiona i nazwiska reprezentantów dłużnika wskazanych w KRS, tj. S. B., A. P. i S. K. z adresami),

- wykazanie za pomocą dokumentów uprawnienia osób, które podpisały wniosek, tj. M. A. i D. L. do reprezentowania wnioskodawcy, w tym w wypadku pełnomocnika radcy prawnego M. A. przez złożenie pełnomocnictwa do reprezentowania wnioskodawcy przed sądem,

- uprawdopodobnienie wierzytelności wnioskodawcy,

w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu wniosku.

Zarządzenie to zostało doręczone w dniu 9 października 2018 roku. Pismem z dnia 16 listopada 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy - radca prawny M. A. wskazał, iż reprezentantem dłużnika jest K. L. i oświadczył, że wnioskodawca jest spółką osobową prawa Kanady działającą na podstawie umowy z dnia 16 maja 2013 roku, której tłumaczenie wraz tłumaczeniem przysięgłym znajduje się w aktach sprawy, a wspólnikami tej spółki są D. L. i R. W.. Ponadto pełnomocnik stwierdził, że z zapisów pkt 4.1, 4 .2 i pkt 5 umowy spółki wynika, iż do reprezentowania S. uprawnionych jest obu wspólników działających łącznie, jak również każdy ze wspólników działający samodzielnie. Ponadto pełnomocnik wskazał, że w niniejszej sprawie wniosek restrukturyzacyjny został podpisany przez D. L. (wspólnika S.) i M. A. (działającego jako pełnomocnik materialnoprawny R. W., tj. drugiego ze wspólników spółki), którego umocowanie w tym zakresie wynika z pełnomocnictwa z dnia 23 lutego 2016 roku dołączonego do wniosku. Nadto pełnomocnik podkreślił, że M. A. działał przede wszystkim jako pełnomocnik materialnoprawny jednego ze wspólników, a jednocześnie przedstawił pełnomocnictwo procesowe udzielone radcy prawnemu M. A. przez S. - reprezentowaną przez obu wspólników do m.in. działania przed sądem. Nadto do pisma dołączone zostały dokumenty dotyczące uprawdopodobnienia wierzytelności wnioskodawcy w postaci sprawozdania tymczasowego nadzorcy sądowego i oświadczenia K. L..

Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty przewodniczący, zgodnie z treścią art. 130 § 1 k.p.c., stosowanym w niniejszym postępowaniu po myśli art. 209 prawa restrukturyzacyjnego, wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. Po bezskutecznym upływie terminu przewodniczący, zgodnie z treścią art. 130 § 2 k.p.c., zwraca pismo stronie.

W niniejszej sprawie stwierdzić należy, iż wbrew twierdzeniom zawartym w piśmie pełnomocnika wnioskodawcy z dnia 16 listopada 2018 roku, wnioskodawca nie wykazał za pomocą dokumentów uprawnienia osób, które podpisały wniosek, tj. D. L. i M. A. do reprezentowania S. (...) spółki osobowej prawa kanadyjskiego w D. ( (...)). Okoliczność ta nie wynika ani z dołączonej wyłącznie w kopii umowy spółki wraz z tłumaczeniem oryginału umowy (nietożsamym zresztą z przedłożoną kopią umowy) ani z pełnomocnictwa dołączonego do wniosku. Z zapisów zawartych w tłumaczeniu umowy dołączonym do wniosku wynika jedynie, iż wspólnikami w/w spółki są D. L. i R. W. oraz, że wspólnikom przysługują wszelkie uprawnienia, prawa i pełnomocnictwa przysługujące z mocy prawa oraz wymagalne lub właściwe do zrealizowania celów umowy (punkt 4.1) nadto, że każdemu ze wspólników przysługuje wyłączne prawo do samodzielnego zajmowania się wszystkimi sprawami wszystkich jego klientów, przy czym w stosunku do R. W. klienci ci zostali ograniczeni do wskazanych w treści dokumentu, a w odniesieniu do D. L. wskazano, że pełnomocnictwa ograniczają się do wszystkich jego pozostałych klientów ubiegających się o uzyskanie obywatelstwa polskiego poprzez udzielenie pożyczki (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (punkt 4.2). Nadto każdy ze wspólników wyznaczył drugiego pełnomocnikiem faktycznym, któremu przyznano określone uprawnienia w zakresie dokumentów, jakie może żądać i uznać za wskazane drugi wspólnik do wykonywania swoich obowiązków wobec klientów, w tym tzw. dokumentów pożyczkowych opisanych w treści dokumentu (punkt 5). Dołączone do wniosku pełnomocnictwo z dnia 23 lutego 2016 roku dla radcy prawnego M. A. zostało udzielone przez R. W. w imieniu S. (...) kanadyjskiej spółki osobowej z siedzibą w D., a nie jak twierdzi pełnomocnik wnioskodawcy w piśmie z dnia 16 listopada 2018 roku w imieniu wspólnika R. W., a co za tym idzie nie wykazuje uprawnienia do działania przez M. A. jako pełnomocnika materialnego drugiego ze wspólników, na co powołuje się pełnomocnik wnioskodawcy w piśmie z dnia 16 listopada 2018 roku. Jednocześnie podkreślić należy, iż w piśmie z dnia 16 listopada 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy twierdzi z jednej strony, iż zgodnie z umową spółki każdemu ze wspólników przysługuje prawo do reprezentowania jej łącznie z drugim wspólnikiem, jak i każdemu z nich oddzielnie, a wniosek restrukturyzacyjny został podpisany przez jednego ze wspólników D. L. i osobę, co do której pełnomocnictwo do reprezentowania drugiego ze wspólników tj. R. W.’a, tj. nie zostało w niniejszej sprawie złożone. Wymogu tego nie spełnia bowiem również pełnomocnictwo do reprezentowania S. (...) kanadyjskiej spółki osobowej z siedzibą w D. m. in. przed sądem udzielone radcy prawnemu M. A. z dnia 14 grudnia 2017 roku i podpisanie przez obu wspólników wnioskodawcy złożone wraz pismem z dnia 16 listopada 2018 roku jak i złożone uprzednio pełnomocnictwo z dnia 23 lutego 2016 roku dla radcy prawnego M. A. podpisane przez R. W. w imieniu S. (...) kanadyjskiej spółki osobowej z siedzibą w D..

Zauważyć także trzeba, że ze złożonych dokumentów nie wynika opisywany przez pełnomocnika w piśmie z dnia 16 listopada 2018 roku sposób reprezentacji wnioskodawcy, tj. prawo obu wspólników do łącznej i jednocześnie oddzielnej reprezentacji wnioskodawcy, w tym w szczególności w zakresie objętym niniejszym postępowaniem.

Powyższa sytuacja spowodowała konieczność zwrotu wniosku, o czym na podstawie art. 130 § 2 k.p.c. w zw. z art. 209 prawa restrukturyzacyjnego, zarządzono jak na wstępie.

Wnioskodawca zaskarżył powyższe postanowienie zażaleniem, wnosząc o zmianę zaskarżonego zarządzenia i uwzględnienie wniosku w całości, ewentualnie o uchylenie zarządzenia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

- błąd w ustaleniach dotyczących oceny złożonych w piśmie procesowym z dnia 16 listopada 2018 r. dokumentów (uzupełnienie braków formalnych wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego);

- naruszenie art. 130 § 1 k.p.c. polegające na wadliwym przyjęciu, iż zachodzą przesłanki do zwrotu wniosku z uwagi na nieusunięcie jego braku formalnego (polegającego na niewykazaniu umocowania do działania w imieniu wnioskodawcy), pomimo iż z przedłożonego dokumentu pełnomocnictwa wynika jednoznacznie takie umocowanie;

- naruszenie art. 130 § 1 k.p.c. polegające na wadliwym przyjęciu, iż zachodzą przesłanki do zwrotu wniosku z uwagi na (rzekome) nieusunięcie jego braku formalnego, pomimo że wezwanie do uzupełnienia braku formalnego zostało sformułowane w sposób nieprecyzyjny, w stopniu uniemożliwiającym ustalenie, jaką dokładnie wątpliwość Sądu budzą przedłożone wraz z wnioskiem dokumenty wykazujące umocowanie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zaskarżone zarządzenie podlegało uchyleniu, jednak z innych względów, niż podniesione w zażaleniu.

Trzeba zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 209 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1508 z późn. zm.) w zw. z art. 13 § 2 w zw. z art. 202 k.p.c. zd. drugie sąd w każdym stanie sprawy bierze pod rozwagę z urzędu (jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej) m.in. okoliczności, które uzasadniają

odrzucenie pozwu (wniosku) czy też brak należytego umocowania pełnomocnika. Zgodnie natomiast z art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. sądu odrzuci pozew (wniosek), jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli powód nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Niemniej, wedle art. 199 § 2 k.p.c. z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej powoda i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem, uniemożliwiającego jej działanie, sąd odrzuci pozew dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu.

W tym miejscu odnotować należy, że dłużnik w piśmie procesowym z dnia 24 października 2018 r. zarzucił „nieistnienie S. (...) oraz brak zdolności sądowej i procesowej (a także postulacyjnej)” (k. 50). Uzasadnienie zaskarżonego zarządzenia w żaden sposób nie konfrontuje się z tymi kwestiami, koncentrując się na przyjętej podstawie do zwrócenia wniosku z uwagi na nieuzupełnienie braków formalnych.

Według art. 64 § 1 k.p.c. każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa), a wedle § 1¹ zdolność sądową mają także jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Natomiast na podstawie art. 65 § 1 k.p.c. zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 64 § 1¹k.p.c.

We wniosku inicjującym postępowanie wnioskodawca oznaczył się jako „S. (...) kanadyjska spółka osobowa” (k. 3). Co istotne, do wniosku nie został przedłożony żaden dokument urzędowy poświadczający rejestrację takiego podmiotu. Generalnie do wniosku przedłożono jedynie umowę spółki wraz z tłumaczeniem przysięgłym, z której to umowy nie wynika status prawny wnioskodawcy. Z treści umowy wynika jedynie, że umowa dotyczy utworzenia spółki ( ang. partnership) i to „zgodnie z przepisami prawa O.” (k. 18). W uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia Sąd pierwszej instancji nie przeprowadził jakichkolwiek rozważań w kontekście zdolności sądowej i procesowej wnioskodawcy, powielając jedynie oznaczenie zawarte w pozwie, że wnioskodawca działa w formie „kanadyjskiej spółki osobowej” (k. 196). Niemniej, poprzestając na takim wniosku Sąd pierwszej instancji nie rozważył, czy wnioskodawca w ogóle posiada zdolność sądową i procesową, a przez to, czy pełnomocnictwo w niniejszej sprawie mogło zostać udzielone. Wątpliwości budzi bowiem, czy wnioskodawca posiada zdolność sądową, ponieważ jego status jest określany niekonsekwentnie. Wprawdzie we wniosku inicjującym postępowanie wnioskodawca określa się jako „kanadyjska spółka osobowa” (k. 3), jednakże już w załączonym do wniosku oświadczeniu znalazło się sformułowanie „działając w imieniu i na rzecz (...) spółki cywilnej z siedzibą w Kanadzie” (k. 28). Stąd powstaje wątpliwość, czy w świetle właściwych kanadyjskich przepisów prawnych status wnioskodawcy odpowiada – odnosząc się do prawa polskiego – spółce osobowej, czy spółce cywilnej. Wyjaśnienie tej wątpliwości ma kluczowe znaczenie dla podjęcia czynności wymaganych przez art. 202 k.p.c. i w konsekwencji rozważenia, czy wniosek nie powinien ulegać odrzuceniu.

Stosownie do art. 51a § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 23 z późn. zm.) sąd z urzędu ustala i stosuje właściwe prawo obce. Sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości o udzielenie tekstu tego prawa oraz wyjaśnienie obcej praktyki sądowej. Ponadto wedle § 2 sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości również o udzielenie informacji, co do istnienia wzajemności w stosunkach z państwem obcym, a stosownie do § 3 celem ustalenia treści prawa obcego lub obcej praktyki sądowej albo istnienia wzajemności sąd może zastosować także inne środki, w tym zasięgnąć opinii biegłych.

W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji nie podjął czynności wymaganych przez art. 202 k.p.c., mimo że na brak zdolności sądowej i procesowej po stronie wnioskodawcy zwracał uwagę dłużnik (a podnoszone okoliczności stanowią przesłankę odrzucenia wniosku). Brak jest bowiem jakiegokolwiek wyjaśnienia w tym zakresie, w szczególności nie wskazano żadnych przepisów prawa kanadyjskiego (w tym wspomnianego w umowie spółki prawa O.), które stanowiłoby o posiadaniu przez wnioskodawcę zdolności sądowej i procesowej (albo o ich braku).

W tych okolicznościach zaskarżone zarządzenie należało uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji powinien podjąć wszystkie czynności wymagane przez art. 202 k.p.c. pod kątem odrzucenia wniosku inicjującego sprawę, ustalając w pierwszej kolejności status prawny wnioskodawcy pod kątem posiadania przez niego zdolności sądowej i procesowej, a następnie ustalenie czy pełnomocnictwo w niniejszej sprawie mogło zostać udzielone oraz czy zostało udzielone w sposób prawidłowy.

SSO Anna Górnik SSO Natalia Pawłowska-Grzelczak SSO Anna Budzyńska

Sygn. akt VIII Gz 78/19

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE