WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Urszula Wiercińska

Sędzia SA– Małgorzata Manowska

Sędzia SO del. – Magdalena Sajur-Kordula (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Kędzierska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 12 października 2012 r., sygn. akt XX GC 155/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok częściowo to jest:

a)  w punkcie drugim w ten sposób, że zasądza od (...) Sp. z o.o. w P. na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. dalszą kwotę 19.941,30 zł (dziewiętnaście tysięcy dziewięćset czterdzieści jeden złotych i trzydzieści groszy) wraz ustawowymi odsetkami od kwot:

- 1.920,37 zł (jeden tysiąc dziewięćset dwadzieścia złotych i trzydzieści siedem groszy) od dnia 16 października 2008r. do dnia zapłaty,

- 3.049, 96 zł (trzy tysiące czterdzieści dziewięć złotych i dziewięćdziesiąt sześć groszy) od dnia 16 października 2008r. do dnia zapłaty,

- 1.920,37 zł (jeden tysiąc dziewięćset dwadzieścia złotych i trzydzieści siedem groszy) od dnia 16 października 2008r. do dnia zapłaty,

- 1.920,37 zł (jeden tysiąc dziewięćset dwadzieścia złotych i trzydzieści siedem groszy) od dnia 16 października 2008r. do dnia zapłaty,

- 3.229,65 zł (trzy tysiące dwieście dwadzieścia dziewięć złotych i sześćdziesiąt pięć groszy) od dnia 16 października 2008r. do dnia zapłaty,

- 2.933,97 zł (dwa tysiące dziewięćset trzydzieści trzy złote i dziewięćdziesiąt siedem groszy) od dnia 16 października 2008r. do dnia zapłaty,

- 3.043,84 zł (trzy tysiące czterdzieści trzy złote i osiemdziesiąt cztery grosze) od dnia 2 listopada 2008r. do dnia zapłaty,

- 1.922,77 zł (jeden tysiąc dziewięćset dwadzieścia dwa złote i siedemdziesiąt siedem groszy) od dnia 2 listopada 2008r. do dnia zapłaty;

b)  w punkcie trzecim w ten sposób, że zasądza od (...) Sp. z o.o. w P. na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 10.463,88 zł (dziesięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt trzy złote i osiemdziesiąt osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w P. na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 957,23 zł (dziewięćset pięćdziesiąt siedem złotych i dwadzieścia trzy grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 199/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 października 2012r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie z powództwa (...) sp. z o.o. w W. przeciwko (...) sp. z o.o. w P. o zapłatę, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 134.804,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami, oddalił powództwo w pozostałym zakresie i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.695 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1944 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy oparł swe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i prawnych:

W dniu 11 maja 2006 r. (...) S.A. (leasingodawca) z siedzibą w W. zawarł z (...) Sp. z o. o. (leasingobiorca) z siedzibą w P. umowę leasingu nr (...).

Na mocy umowy z dnia 23.06.2006 r. w prawa i obowiązki wynikające z zawarcia w/w umowy, w miejsce (...) Sp. z o. o. wstąpiła pozwana tj. (...) Sp. z o. o. Dodatkowo w dniu 28.12.2006 r. (...) S.A. zawarła z pozwaną (...) Sp. z o. o. drugą umowę leasingu nr (...), przy czym obie umowy zostały zawarte na okres 48 miesięcy.

Sąd ustalił na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, że pozwana nie wywiązała się ani z umowy leasingu nr (...), ani z umowy leasingu nr (...). Wobec braku zapłaty, na mocy cesji wierzytelności z dnia 08.11.2010 r., leasingodawca sprzedał nieuregulowane wierzytelności powódce tj. spółce (...) Sp. z o. o., która opłaciła wszelkie dotychczasowe roszczenia leasingodawcy, wynikające z zawarcia obu umów leasingowych.

Z uwagi na powyższe Sąd ustalił, że na mocy zmian podmiotowych po stronie powodowej w miejsce leasingodawcy - (...) S. A., wstąpiła spółka (...) Sp. z o. o., natomiast po stronie pozwanej w miejsce leasingobiorcy - (...) Sp. z o. o., wstąpiła (...) Sp. z o. o.

Sąd Okręgowy uznał za zasadne roszczenie powoda do kwoty 134.805,57 zł (w tym zakresie wyrok uprawomocnił się). Oddalił natomiast powództwo, co do kwoty 40.521,43 zł.

W pierwszej kolejności Sąd zważył, iż zarzut przedawnienia w odniesieniu do faktur, oznaczonych w pozwie pod pozycją 1-10 zasługuje na uwzględnienie. Takie stanowisko znajduje swoje oparcie w treści art. 118 k.c., z którego wynika, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. W niniejszej sprawie pozew został złożony w dniu 1 grudnia 2011 r.( data stempla pocztowego), natomiast wyżej wymienione faktury dotyczyły terminów płatności od 15.10.2008 r. do 1.11.2008 r. Były natomiast wystawione w dniach 1 i 15. 10 2008 r. W związku z powyższym Sąd uznał je za przedawnione, gdyż upłynął 3-letni okres na wytoczenie powództwa.

Z aprobatą Sąd Okręgowy odniósł się do stanowiska Sądu Najwyższego w wyroku II CK 582/04, w którym Sąd Najwyższy orzekł, iż zastosowanie art. 451 k.c. wchodzi w grę, gdy dłużnik ma wobec tego samego wierzyciela kilka długów, a spełnione przez niego świadczenie nie wystarcza na zaspokojenie całej wierzytelności. Zachodzi w tym przypadku konieczność rozstrzygnięcia, na poczet którego z długów zaliczyć świadczenie dłużnika. O ile nie ustaliły tego strony stosunku zobowiązaniowego, sposób zaliczenia dokonanej przez dłużnika wpłaty określa art. 451 k.c. Przepis ten stwarza możliwość dokonania wyboru, który dług ma być zaspokojony w pierwszej kolejności, z zastrzeżeniem, że dłużnik powinien wskazać dług, który chce zaspokoić przy spełnieniu świadczenia. W braku oświadczenia dłużnika z uprawnienia tego rodzaju może skorzystać wierzyciel, przy czym dłużnik sposobem wyboru dokonanym przez wierzyciela nie jest związany, dopóki nie przyjmie pokwitowania wystawionego przez wierzyciela. Próba skorzystania przez wierzyciela z uprawnienia przewidzianego w art. 451 § 2 k.c. otwiera zatem dłużnikowi ponownie możliwość wskazania długu, który on chciałby zaspokoić .

Nawiązując do przytoczonych powyżej wywodów Sądu Najwyższego, Sąd Okręgowy przychylił się do pisma Z. M. z dnia 5 marca 2009 r., który na dzień przed dokonaniem przelewu w kwocie 78 582, 78 zł, wskazał w załączniku nr (...), iż dokonuje zapłaty za faktury z numerami (...) (na łączna kwotę 14 250, 01 zł). Tym samym, wywiązał się z obowiązku wskazania wierzytelności, na poczet których dokonywane są płatności. Sąd postanowił uwzględnić twierdzenia pozwanego w tym przedmiocie.

Reasumując, Sąd zasądził od strony pozwanej kwotę 134 804, 57 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności faktur tj. od terminów wskazanych z pozwie pod poz. 11 - 40, 43-45, 47 - 58 do dnia zapłaty. Z przyczyn opisanych powyżej Sąd oddalił powództwo co do kwoty 40.521,43 zł, na którą składają się kwota 26.271,42 zł wynikająca z przedawnionych faktur z poz. (...) oraz kwota 14.250, 01 zł z opłaconych przez (...) Sp. z o. o. faktur poz. (...).

Podstawą orzeczenia w zakresie odsetek był art. 481 k.c. Ustalając termin początkowy naliczania odsetek, Sąd miał na uwadze termin płatności zakreślony w fakturach VAT, po upływie których pozwana powinna była uiścić należności.

W zakresie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

Biorąc pod uwagę wynik niniejszego postępowania, a więc fakt, że powód wygrał sprawę w 77% zasądzono na jego rzecz od pozwanego w takim zakresie koszty procesu związane z opłatą stosunkową od pozwu

Koszty zastępstwa procesowego również zasądzono na rzecz stron w odpowiednich proporcjach.

Od powyższego wyroku apelację wniósł powód, zaskarżając go w części - pkt II, co do oddalenia powództwa w zakresie kwoty 40 521,43 zł.

Przedmiotowemu wyrokowi zarzucił naruszenie przez Sąd prawa procesowego, tj.:

1. mającego wpływ na rozstrzygnięcie naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c., poprzez nie przeprowadzenie przez Sąd zawnioskowanego, mającego istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, przez powódkę w trybie art. 187 § 2 pkt 4 k.p.c. w pozwie dowodu z dokumentów znajdujących się w posiadaniu osoby trzeciej, tj. (...) S.A. w W..

2. naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na rozstrzygnięcie, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie ustosunkowanie się do stanowiska powódki wyrażanego w pismach procesowych w przedmiocie przerwania biegu przedawnienia poprzez uznawanie roszczenia;

3. naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na rozstrzygnięcie, tj. art. 233 k.p.c. poprzez nie wszechstronne rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności pism pozwanego uznających roszczenia wierzyciela.

II. Naruszenia prawa procesowego doprowadziły, jego zdaniem, Sąd do obrazy przepisów prawa materialnego, tj.:

1. mającego wpływ na rozstrzygnięcie naruszenia art. 451 § 1 k.c. poprzez jego zastosowanie w zakresie faktur oznaczonych w pozwie pod pozycją (...), gdy tymczasem dokonana przez pozwanego wpłata została zaliczona na poczet innych wymagalnych świadczeń;

2. mającego wpływ na rozstrzygnięcie naruszenia art. 709 ¹ k.c. poprzez jego niezastosowanie mimo, iż pozwany zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia pieniężnego wynikłego z zawartych umów leasingu;

3. mającego wpływ na rozstrzygnięcie naruszenia art. 118 k.c, poprzez jego zastosowanie i uznanie, iż w zakresie faktur wskazanych w pozwie pod numerem od (...) doszło do przedawnia roszenia, gdy tymczasem roszczenie było wielokrotnie przez pozwana uznawane, a zatem pierwotny bieg przedawnienia ulegał przerwaniu;

4. mającego wpływ na rozstrzygnięcie naruszenia art. 123 § 1 pkt 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie mimo, iż w przedmiotowej sprawie doszło do przerwania biegu przedawnienia;

5. mającego wpływ na rozstrzygnięcie naruszenia art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w zakresie faktur wskazanych w pozwie pod numerem od (...) mimo, iż podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia nie powinien być uważany za wykonywanie prawa i nie powinien korzystać z ochrony z uwagi na fakt, że zarzut ten jest sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa jak również z zasadami współżycia społecznego.

Mając na uwadze treść art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o uwzględnienie apelacji i zmianę przedmiotowego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w oddalonej wyrokiem części, tj. w zakresie żądań pozwu w zakresie zasądzenia faktur (...).

Nadto wniósł o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna.

Przede wszystkim słuszny okazał się zarzut naruszenia prawa procesowego (art. 233 § 1 k.p.c.) poprzez nieustosunkowanie się przez Sąd Okręgowy do stanowiska powódki w przedmiocie przerwania biegu przedawnienia oraz poprzez nieuwzględnienie przedstawionych dowodów na okoliczność uznania roszczenia przez pozwanego.

Sąd nie dokonał w tym zakresie wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło go do naruszenia prawa materialnego t.j. art. 123 § 1 pkt 2 k.c. oraz art. 118 k.c. poprzez uznanie, że doszło do przedawnienia roszczenia powoda w zakresie należności w kwocie 19.941,30 zł.

Sąd Okręgowy, dokonując analizy zebranego materiału dowodowego, nie uwzględnił dokumentu z dnia 26 stycznia 2009r. (k.166-167), w którym pozwany (...) sp. z o.o. zwrócił się z prośbą do (...) S.A. o cofnięcie złożonego wypowiedzenia umów leasingowych nr (...) oraz przedstawił propozycję zgodnego księgowania wzajemnych należności. W załączonej propozycji, do kompensaty przedstawione są faktury (...), a więc faktury wymienione w pozwie pod poz.(...).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego z powyższego dokumentu wynika oświadczenie o uznaniu roszczenia przez pozwanego, przerywające bieg terminu przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.), przy czym ma ono charakter uznania niewłaściwego.

Kwestia uznania niewłaściwego została poruszona m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2003r. I CKN 11/01, gdzie przyjęto, że uznanie roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 k.c. występuje w każdym przypadku wyraźnego oświadczenia woli lub tez innego jednoznacznego zachowania się dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, że dłużnik uważa roszczenie za istniejące.

W piśmie z dnia 26 stycznia 2009r. pozwany stwierdził, iż jego zadłużenie w stosunku do (...) wynosi 254.712,39 zł i przedstawił wykaz faktur, które mają być przedmiotem kompensaty. Potrącenie wierzytelności jest jednym ze sposobów wykonania zobowiązania pieniężnego. W sytuacji, gdy dłużnik wyszczególnia swoje zobowiązania i przedstawia ich tytuł (w tym wypadku konkretne faktury) oraz proponuje sposób ich spłaty, jest to niewątpliwie zachowanie świadczące o świadomości istnienia długu. Pismo zostało podpisane przez uprawnionego do reprezentacji pozwanego prezesa zarządu. W takiej sytuacji stwierdzić należy, iż pozwany miał świadomość zadłużenia wynikającego z faktur (...) dołączonych do pozwu i dał temu jednoznaczny wyraz w piśmie skierowanym do wierzyciela.

Ponieważ uznanie roszczenia nastąpiło w dniu 26 stycznia 2009r., to wobec treści art. 124 § 1 k.c., po przerwaniu przedawnienie zaczęło biec na nowo. W myśl art. 118 k.c. dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata. Upłynąłby on w dniu 26 stycznia 2012r., a więc już po dacie wytoczenia niniejszego powództwa.

Sąd Apelacyjny uznał, że nieprzedawnione są roszczenia z faktur wymienionych w pozwie pod nr (...) oraz (...). Suma należności z tych faktur wynosi 19.941,30 zł i w tym zakresie należało zmienić pkt II wyroku zasądzając od pozwanego na rzecz powoda powyższą kwotę na podstawie art.709 ^{( 1)} k.c. z odsetkami ustawowymi od dat wymagalności w myśl art. 481 § 1 i 2 k.c.

Częściowo słuszny okazał się zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie zawnioskowanego dowodu w postaci dowodu z dokumentów znajdujących się w posiadaniu osoby trzeciej t.j. poprzednika prawnego powoda.

Sąd I instancji nie zwrócił się do (...) S.A. w W. o przedstawienie wnioskowanych dokumentów, nie odniósł się również w uzasadnieniu odnośnie kwestii, czy przeprowadzenie tego dowodu uważa za zbędne dla rozstrzygnięcia czy też niedopuszczalne. Sąd Apelacyjny wystąpił do leasingodawcy o przedstawienie przedmiotowych dokumentów, jednakże okazało się, że nie znajdują się w jego posiadaniu, gdyż zostały m.in. przekazane powodowi. W takiej sytuacji, mimo, iż nierozpoznanie wniosku dowodowego strony powodowej stanowiło naruszenie w/w przepisów proceduralnych, to brak podstaw by uznać, że było to naruszenie tego rodzaju, które miałoby wpływ na rozstrzygnięcie.

Natomiast pozostałe zarzuty powoda są bezzasadne.

Sąd I instancji słusznie oddalił powództwo co do kwoty 14.250,01 zł. Bezsporne w sprawie było, że kwota powyższa została zapłacona leasingodawcy przez (...) sp. z o.o. Powód twierdził, że wpłata została zaliczona na poczet innych należności, wobec czego nadal nie zapłacone są należności z faktur wymienionych w pozwie pod poz. (...).

Sąd Okręgowy dokonał w tym zakresie prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Powód nie wykazał, do czego był obowiązany na mocy art. 6 k.c. kodeksu cywilnego, iż wpłata (...) sp. z o.o. została zaksięgowana odmiennie, niż o to wnosił wpłacający, jakie zaistniały ku temu podstawy oraz, że o fakcie odmiennego zaksięgowania został zawiadomiony pozwany. Powód nie sprostał ciążącemu na nim obowiązkowi dowodowemu, wobec czego rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest w tym zakresie prawidłowe.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję oparto na podstawie art. 100 k.p.c., przy uwzględnieniu okoliczności, że powód wygrał sprawę w 88%.

W pozostałej części apelację oddalono jako bezzasadną na mocy art. 385 k.p.c.

Koszty postępowania apelacyjnego zostały stosunkowo rozdzielone na mocy art. 100 k.p.c. przy uwzględnieniu, że powód wygrał sprawę w 49%.