Sygn. akt VIII U 1763/18
Decyzją z dnia 9 lipca 2018 r., znak (...) - 2004 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. H. ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. W treści decyzji organ rentowy wskazał, że wcześniej ustalona wartość kapitału początkowego wnioskodawczyni została wyliczona według najkorzystniejszego dla wnioskodawczyni wariantu.
/decyzja k.65 akt ZUS/
Odwołanie od powyższej decyzji złożyła J. H. podając, że nie zgadza się z jej treścią. J. H. wniosła o przeliczenie kapitału początkowego według ,,nowych zasad”.
/odwołanie k.3/
W odpowiedzi na odwołanie , pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.
/odpowiedź na odwołanie k.4 – 4 odwrót/
Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:
Ubezpieczona J. H. urodziła się (...)
/okoliczność bezsporna/
Decyzją z dnia 12 lipca 2006 r. , znak (...) - 2004 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ustalił J. H. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 59 075,94 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 567,47 ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 46,48 % przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł) ; okresy składkowe ( tj. 8 lat , 9 miesięcy i 26 dni – 105 miesięcy) , okresy nieskładkowe ( 9 lat , 1 miesiąc i 3 dni – 109 miesięcy tj. 1 miesiąc i 15 dni oraz 8 lat , 11 miesięcy i 18 dni sprawowania opieki nad dziećmi) ; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 62,11 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).
/decyzja k.31 – 33 akt ZUS/
Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia ubezpieczonej w następującej wysokości:
za rok 1981 – 36 962,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 92 268,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 40,06 %,
za rok 1982 – 44 861,34 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 139 572,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 32,14 %,
za rok 1985 – 61 342,50 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 240 060,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 25,55 %,
za rok 1986 – 160 706,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 289 140,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 55,58 %,
za rok 1987 – 81 790,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 350 208,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 23,35 %,
za rok 1994 – 24 820 100,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 936 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 38,82 %,
za rok 1995 – 4 933,89 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 8 431,44 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 58,52 %,
za rok 1996 – 6 898,65 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 10 476,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 65,85 %,
za rok 1997 – 8 046,31 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 743,16 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 63,14 %,
za rok 1998 – 9 188,16 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 14 873,88 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 61,77 %,
Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 46,48 %.
/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k.35 akt ZUS/
Decyzją z dnia 19 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przeliczył J. H. kapitał początkowy i ustalił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 62 018,66 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 678,94 zł ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 55,61 % przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł) ; okresy składkowe ( tj. 8 lat , 9 miesięcy i 26 dni – 105 miesięcy) , nieskładkowe ( 1 miesiąc i 15 dni ) , okresy sprawowania opieki nad dziećmi ( 6 lat – 72 miesiące); współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 56,69 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).
/decyzja k.49 – 50 akt ZUS/
Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia ubezpieczonej w następującej wysokości:
za rok 1981 – 36 962,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 92 268,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 40,06 %,
za rok 1982 – 44 861,34 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 139 572,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 55,10 %,
za rok 1985 – 61 342,50 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 240 060,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,11 %,
za rok 1986 – 160 706,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 289 140,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 55,58 %,
za rok 1987 – 81 790,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 350 208,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 46,71 %,
za rok 1994 – 24 820 100,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 936 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 58,23 %,
za rok 1995 – 4 933,89 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 8 431,44 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 58,52 %,
za rok 1996 – 6 898,65 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 10 476,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 65,85 %,
za rok 1997 – 8 046,31 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 743,16 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 63,14 %,
za rok 1998 – 9 188,16 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 14 873,88 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 61,77 %,
Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 55,61 %.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że do obliczenia stosunku podstawy wymiaru składek za lata 1981 – 1998 , w których ubezpieczona pozostawała w ubezpieczeniu społecznym na podstawie prawa polskiego, przyjęto sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok – odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu w tym roku.
/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k.47 akt ZUS/
W dniu 29 maja 2018 r. J. H. złożyła wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego.
/wniosek k.63 – 64 akt ZUS/
Zaskarżoną decyzją, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 maja 2018 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. H. ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r.
/decyzja k.31 – 33 akt ZUS/
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego.
Sąd oddalił wniosek J. H. o odroczenie rozprawy z dnia 16 maja 2019 r., gdyż jego uwzględnienie spowodowałoby jedynie przedłużenie niniejszego postępowania. Skarżąca ani jej pełnomocnik nie wnosili o dopuszczenie dowodu z przesłuchania wnioskodawczyni, nie było również żadnych spornych okoliczności faktycznych, które musiałyby zostać dodatkowo wyjaśnione zeznaniami strony. W ocenie Sądu, zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy jest wystarczający do wydania orzeczenia.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu.
Wskazać należy, że istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy organ rentowy prawidłowo ustalił wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni. Nie ulegało bowiem wątpliwości, że wartość kapitału początkowego przekłada się bezpośrednio na wysokość świadczenia emerytalnego.
Zgodnie z treścią art.173 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz. 1270) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art.26 ust.3 dla osób w wieku 62 lat (art.173 ust.2 ww. ustawy). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art.173 ust.3 ww. ustawy).
Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:
1. okresy składkowe, o których mowa w art.6,
2. okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,
3. okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.
Zgodnie z art.174 ust.2 a ( obowiązującym od 1 maja 2015 r.) przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 ( tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3 za każdy rok).
Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art. 5, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.
Stosownie zaś do treści art.174 ust.3b ( w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2013 r.) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.
Wskazać należy ,że zgodnie z treścią art.114 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.
Możliwość wzruszenia decyzji rentowych polega przede wszystkim na niwelowaniu tzw. wad materialnoprawnych, czyli uchybień organu rentowego w zakresie rozstrzygania o faktach warunkujących nabycie prawa do emerytur i rent albo zaniedbań samych ubezpieczonych wywołanych nieporadnością w dokumentowaniu prawa do świadczeń lub niedostateczną znajomością warunków, od których spełnienia zależy przyznanie uprawnień ubezpieczeniowych.
Niezbędnym warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest powołanie nowych dowodów lub wskazanie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji rentowej, które mogą mieć wpływ na istnienie tego prawa. Prawo do świadczenia należy ustalić ponownie (na wniosek zainteresowanego albo z urzędu), jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody albo ujawnione okoliczności wskazujące na błędność decyzji. Zwrot „nowy dowód” obejmuje zarówno przypadki ujawnienia dowodów istniejących przed wydaniem decyzji, jak i sytuacje zgłoszenia dowodów uzyskanych po wydaniu decyzji, pod warunkiem że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem. Zwrot „ujawnione okoliczności” oznacza zarówno okoliczności faktyczne, jak i okoliczności sprawy, czyli nie tylko fakty, których ustalenie warunkuje wydanie decyzji, lecz także wszelkie zachowania uczestników postępowania w sprawie ustalania prawa. Należy więc przyjąć, że „ujawnione okoliczności” to określane w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie uprawnień ubezpieczeniowych oraz uchybienia normom prawa materialnego lub/i procesowego wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego (Jankowska Karina, Jędrasik-Jankowska Inetta, Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (w:) Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, komentarz do art.114).
W niniejszej sprawie wnioskodawczyni wniosła o przeliczenie kapitału początkowego według ,, nowych zasad” , przy czym nie określiła wprost na podstawie jakich przepisów ma to nastąpić, jak również nie przedstawiła nowych dowodów, czy też nie wskazała ewentualnych uchybień leżących po stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych skutkujących ustaleniem wartości kapitału początkowego w nieprawidłowej wysokości. Niemniej jednak Sąd zobligowany był do przeprowadzenia postępowania pod kątem ustalenia, czy zaskarżona decyzja została wydana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie ponad wszelką wątpliwość wykazało, że organ rentowy zasadnie odmówił J. H. ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni nie przedłożyła bowiem jakichkolwiek nowych dowodów, czy też okoliczności mogących skutkować zastosowaniem dyspozycji art. 114 w/w ustawy. Co również istotne, organ rentowy wydając w stosunku do wnioskodawczyni decyzje określające wartość należnego jej kapitału początkowego uwzględniał obowiązujące w ich dacie przepisy prawa. O ile bowiem , na mocy decyzji z dnia 12 lipca 2006 r. , wartość kapitału początkowego wnioskodawczyni została ustalona na kwotę 59 075,94 zł , o tyle decyzja z dnia 15 października 2015 r. ( przy tych samych wartościach wynagrodzeń wnioskodawczyni) określiła wartość kapitału początkowego wnioskodawczyni na kwotę 62 018,66 zł ( uwzględniono wówczas zarówno dyspozycję art. 174 ust. 3b tj. za poszczególne lata przyjęto sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu , co skutkowało wzrostem wskaźnika podstawy wymiaru wynoszący z 46,48 % na 55,61% , jak również art. 174 ust.2 a poprzez przeliczenie okresów opieki nad dziećmi z zastosowaniem przelicznika 1,3 za każdy rok).
Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, iż zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa i w oparciu o treść art. 477 14§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie J. H..
W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd przyznał ze Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Łodzi radcy prawnemu Z. S. kwotę 110,70 (sto dziesięć złotych siedemdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zgodnie z art. 22 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 2115 ) koszty pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił stosownie do treści § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 68) zwiększając wartość wynagrodzenia o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług ( § 4 ust.3).
Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni
S.B.