Sygn. akt VI U 11/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2019 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: Z. G.

od decyzji : Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 13 grudnia 2016 r., znak: (...)

w sprawie: Z. G.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu Z. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 grudnia 2016 r. do 31 października 2021 r. ;

II nie stwierdza odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

VI U 11/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 grudnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – po rozpatrzeniu wniosku Z. G. z dnia 14 września 2016r. – odmówił wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy powołał się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 9 grudnia 2016r., zgodnie z którym wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji Z. G. domagał się zmiany decyzji odmownej poprzez przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, twierdząc że jest osobą niezdolną do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, powołując argumentację przedstawioną uprzednio w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ ten zaznaczył, iż ubezpieczony uprawniony był do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 30 listopada 2016r.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Ubezpieczony Z. G. (urodz. (...)) uprawniony był do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 czerwca 2013r. do 30 listopada 2016r. W okresie swojej aktywności ubezpieczony pracował na stanowisku kierowcy ciągnika, pracownika produkcji, operatora (kierowcy) koparki przy pracach melioracyjnych.

(dowody: świadectwa pracy w katach rentowych)

W dniu 14 września 2016r. ubezpieczony złożył w ZUS Oddziale w B. wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Orzeczeniem z dnia 24 października 2016r. Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, iż ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy, a po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonego od tego orzeczenia, Komisja Lekarska ZUS także ustaliła – w orzeczeniu z dnia 9 grudnia 2016r. – że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

Na powyższe orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS powołał się organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję.

W celu weryfikacji stanowiska organu rentowego Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii zespołu biegłych w składzie: internista – reumatolog, kardiolog, ortopeda, neurolog i specjalista medycyny pracy.

Biegli sądowi w opinii z dnia 27 lipca 2017r. (k.16 – 17 a.s.) rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

-

chorobę niedokrwienną mięśnia sercowego stabilną CCSII;

-

nadciśnienie tętnicze II stopień WHO;

-

otyłość;

-

zespół cieśni nadgarstka obustronny – stan po leczeniu operacyjnym po stronie prawej w 2013r., zakwalifikowany do leczenia operacyjnego po stronie lewej – bez dysfunkcji chwytnej rąk;

-

dyskopatię lędźwiową L4- L5 i L5-S1 z okresowym zespołem bólowym lędźwiowym w okresie remisji;

-

boreliozę w wywiadzie;

-

niedosłuch obustronny z wydolnym społecznie słuchem;

-

dnę moczanowa;

-

stan po strumektomii subtotalnej z powodu wola guzkowego w 2009r.

Na podstawie przeprowadzonego badania przedmiotowego oraz analizy materiału lekarskiego zebranego w aktach sprawy powołany zespół biegłych sądowych nie stwierdził długotrwałej niezdolności do pracy ubezpieczonego. Biegli zgodzili się z orzeczeniami Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej ZUS, wskazując iż stan zdrowia ubezpieczonego uległ poprawie. Biegli wskazali, że w wykonanej koronarografii brak zmian chorobowych w naczyniach wieńcowych, a choroba niedokrwienna mięśnia sercowego jest pod postacią mostka mięśniowego LAD. W badaniu ECHO serca z 18.10.2016r. EF = 63% - czyli w normie, a próba wysiłkowa z 18.10.2016r. była ujemna 7,1 MET, przerwana po 5 min. z powodu zmęczenia. W podsumowaniu biegli wskazali, iż po wykonaniu badań dodatkowych w kierunku choroby serca stwierdza się: prawidłową funkcję skurczową lewej komory, prawidłową koronografię, brak cech niedokrwienia w próbie wysiłkowej, cechy miokardopatii nadciśnieniowej. W związku z tym brak podstaw do orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy z przyczyn kardiologicznych. Ponadto biegli wskazali, iż zespół cieśni nadgarstka prawego leczony operacyjnie w 2013r. jest wyleczony, a ubezpieczony oczekuje na zabieg nadgarstka lewego, ale sprawność rąk jest zachowana, bez zaników mięśniowych i niedowładów. Ubezpieczony był przed 6 laty leczony w poradni chorób zakaźnych z powodu boreliozy – przeleczony antybiotykiem, nie kontynuuje leczenia, obecnie bez leków. W 2009r. ubezpieczony przebył operację tarczycy z powodu wola guzkowatego, obecnie w okresie eutyreozy, bez leków. W 2014r. był także leczony w PZP z diagnozą: rekcja na ciężki stres. Wizyty w 2014r. Nie był leczony w 2015r. i 2016r. U ubezpieczonego obecny jest niedosłuch obustronny, ale kontakt z otoczeniem jest zachowany. Badany zgłaszał też bóle stawu skokowego lewego – w badaniu rtg bez zmian w układzie kostnym oraz w badaniu ortopedycznym bez odchyleń od normy.

Zgłaszane przez niego bóle kręgosłupa są bez objawów neurologicznych: korzeniowych, podrażnieniowych. Napięcie mięśni przykręgosłupowych jest prawidłowe. Chód na palcach i piętach prawidłowy. Bez zaników mięśniowych i niedowładów. Przy skłonie odległość palców od podłogi 20 cm. Funkcja obu rąk pełna.

Biegli wskazali ponadto, iż ubezpieczony leczony jest powodu dny moczanowej – pobiera M.. Nie zgłaszał ataków dny moczanowe oraz brak badań w tym kierunku.

Analizując całość objawów chorobowych, stopień ich nasilenia oraz dokumentację medyczną biegli sądowi doszli do wniosku, iż brak jest podstaw do orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy.

Zastrzeżenia do powyższej opinii biegłych sądowych wniósł w piśmie procesowym z dnia 6.10.2017r. (k.26 a.s.) ubezpieczony, który twierdził, iż nie zbadali oni całej dokumentacji medycznej. W opinii nie został – zdaniem ubezpieczonego - uwzględniony raport z elektrokardiologicznego badania wysiłkowego z dnia 26.01.2017r. Badanie to zostało zatrzymane z powodu wzrostu wysokiego ciśnienia tętniczego RR235/115 i ogólnego zmęczenia i zawrotów głowy. Zarzucił on także, iż w orzeczeniu biegłych sądowych nie ma wpisu o szumach w głowie i bezsenności, na którą się leczy. Ponadto ubezpieczony zarzucił, iż w orzeczeniu lekarskim biegłych nie wpisano częstych ataków dny moczanowej i bólów stawów, jak również wpisu o tym, że odczuwa on bóle lewej kończyny dolnej, co uniemożliwia mu poruszanie się. Z tego powodu ubezpieczony zażywa silne leki przeciwbólowe. Wskazał on także na to, iż biegli sądowi nie odnotowali chwilowych braków czucia w obu dłoniach oraz choroby wibracyjnej łokci. W dniu 27 października 2017r. ubezpieczony przebył także zabieg operacyjny lewego nadgarstka.

Wskazując na powyższe zastrzeżenia ubezpieczony wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych sądowych.

W opinii uzupełniającej z dnia 17 listopada 2017r. powołany w sprawie zespół biegłych sądowych – odnosząc się do powyższych zastrzeżeń ubezpieczonego i po ponownym przeanalizowaniu materiału lekarskiego zebranego w sprawie - wskazał, iż w ocenie kardiologa wyniki badań serca ubezpieczonego były w granicach normy i zostały już uwzględnione w orzeczeniu (opinii) biegłych sądowych z dnia 27 lipca 2017r. Ponadto biegli stwierdzili, iż ubezpieczony nie przedłożył badań kontrolnych z powodu dny moczanowej i nie zgłaszał występowania ataków dny moczanowej. W badaniach TK kręgosłupa L-S z 2014r. obecne przepukliny krążków międzykręgowych nie uciskają na korzenie nerwowe, nie stwierdza się też zaburzeń korzeniowych czucia w kończynach górnych i dolnych, jedynie są objawy śladowe rozciągowe z kończyny dolnej lewej. Brak pozostałych objawów neurologicznych ze strony kręgosłupa, odległość, pole od podłoża około 20 cm. Nie stwierdzono też zaników mięśniowych i niedowładów. Sprawność rąk zachowana. Przebyty zabieg operacyjny lewego nadgarstka w dniu 27.10.2017r. może być – zdaniem biegłych – leczony w ramach czasowej niezdolności do pracy. Natomiast szumy uszne i bezsenność nie dają podstaw do orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy. Biegli sądowi podtrzymali swoje orzeczenie lekarskie z dnia 27 lipca 2017r.

(opinia uzupełniająca k.37 a.s.)

W piśmie procesowym z dnia 28 grudnia 2017r. (k.47 a.s.) ubezpieczony zgłosił zastrzeżenia do powyższej opinii uzupełniającej, wskazując iż zgłaszał biegłym sądowym podczas badania przeprowadzonego w dniu 27 lipca 2017r. ataki dny moczanowej, jak również przedstawił wyniki badań krwi (kwas moczowy). Ponadto zaznaczył on, że do swojego pisma procesowego dołącza wynik badania tomografii komputerowej kręgosłupa w odcinku L3 – S1 z dnia 19 października 2017r., a po operacji nadgarstka lewego stracił czucie w kciuku, palcu wskazującym i środkowym oraz w mięśniu odwodziciela kciuka krótkiego, mięśniu zginaczu kciuka krótkiego, w związku z czym otrzymał skierowanie na rehabilitację, która rozpocznie się 22 stycznia 2018r.

Do pisma procesowego ubezpieczony dołączył ponadto kserokopię wyników badań kwasu moczowego i spis zażywanych aktualnie leków.

W związku z tym ubezpieczony ponownie wnosił o dopuszczenie dowodu z innych biegłych sądowych.

Do kolejnego pismprocesowego z dnia 2 lutego 2018r. (k.62 a.s.) ubezpieczony dołączył skierowanie na dalsze leczenie, podnosząc iż zdiagnozowano u niego rwę kulszową oraz zaznaczył, iż mimo zabiegów fizjoterapeutycznych, nie powróciło mu czucie w palcach lewej dłoni, co wymaga dalszego leczenia.

W kolejnej opinii uzupełniającej z dnia 15 lutego 2018r. biegli sądowi: internista reumatolog, kardiolog i neurolog ustosunkowali się do zastrzeżeń ubezpieczonego zgłoszonych w pismach procesowych z dnia 28 grudnia 2017r. i z dnia 2 lutego 2018r. oraz do dołączonych do tych pism nowych wyników badań. Biegli Ci podkreślili, że badany dołączył wyniki badań poziomu kwasu moczowego:

- z dnia 19.02.2016r. – poziom: 8,4 mg/dl;

- z dnia 6.09.2016r. – poziom: 7,8 mg/dl;

- z dnia 22.09.2017r. – poziom: 7,7 mg/dl.

Biegli zauważyli, że wyniki badanego nieznacznie przekraczały górną granicę normy, a ponadto w czasie badania przeprowadzonego przez reumatologa nie stwierdzało się stanu zapalnego w żadnym stawie kończyn dolnych i górnych. Samo podwyższenie wyników nie świadczy o tym, że musi nastąpić zajęcie stanem chorobowym stawu. Funkcje ruchowe obu dłoni i palców po przebytej operacji zespołu cieśni nadgarstka jest pełna, bez niedowładów i zaników mięśniowych, a zgłaszane przez badanego zaburzenia czucia nie mają – w ocenie biegłych sądowych – istotnego wpływu na wykonywanie funkcji ruchowych i nie stanowią przeciwskazania do pracy fizycznej. Z kolei w przebiegu zmian zwyrodnieniowych i dyskopatii kręgosłupa nie stwierdzono nasilonego zespołu korzeniowego. Badanie TK kręgosłupa L-S po 3 latach nie wskazuje – zdaniem biegłych – istotnej różnicy w stwierdzonych zmianach, z wyjątkiem możliwości ucisku na korzenie L5-S1. Natomiast w trakcie badania neurologicznego nie stwierdzono istnienia nasilonego zespołu korzeniowego. Biegli sądowi podkreślili przy tym, iż zespoły korzeniowe dyskopatyczne przebiegają zawsze w okresach zaostrzeń i remisji, i właśnie okres remisji przypadł na czas badania przez biegłych. Zaznaczyli oni, iż o zdolności do pracy lub jej braku decyduje – brak zmian stwierdzonych w badaniach dodatkowych – obecność lub brak objawów chorobowych, a nie tylko sam obraz radiologiczny. Subiektywne zgłaszane dolegliwości nie miały potwierdzenia w obiektywnym badaniu klinicznym. Biegli sądowi internista – reumatolog, neurolog i kardiolog podtrzymali swoje orzeczenie lekarskie z dnia 27.07.2017r.

(opinia uzupełniająca – k.74 a.s.)

W piśmie procesowym z dnia 27 mara 2018r. (k.84 a.s.) ubezpieczony zgłosił swoje zastrzeżenia do powyższej opinii uzupełniającej biegłych sądowych wskazując, iż z powodu przewlekłych bólów kręgosłupa i niesprawności ruchowej został skierowany przez lekarza leczącego na zabiegi rehabilitacyjne, które mają się rozpocząć dopiero 3.09.2018r. Ponadto podnosił on, iż po zabiegach fizjoterapeutycznych operowanej lewej dłoni, sprawność ruchowa i czucie w pałacach nie powróciło. W związku z tym lekarz ortopeda zlecił serię zastrzyków (...) 5mg/ml oraz zlecił zażywanie tabletek (...). Po trzecim leczeniu wystąpiła u niego wysypka uczuleniowa i arytmia serca, wskutek czego lekarz nakazał przerwać dalsze leczenie i skierował ubezpieczonego na konsultację specjalistyczną. Ubezpieczony wskazał też, że zdiagnozowano u niego cukrzycę.

Mając na uwadze zastrzeżenia ubezpieczonego Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii drugiego zespołu biegłych sądowych w składzie: neurolog, specjalista chorób wewnętrznych – reumatolog, endokrynolog, kardiolog – specjalista chorób wewnętrznych oraz specjalista medycyny przemysłowej.

W opinii z dnia 4 października 2018r. (k.105 i 106 a.s.) biegli sądowi drugiego zespołu rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

- chorobę niedokrwienną pod postacią dusznicy bolesnej stabilnej z obecnością mostka mięśniowego w LAD;

- nadciśnienie tętnicze ESC II/III nieuregulowane farmakologicznie;

- chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z dyskopatią szyjną i lędźwiową;

- dnę moczanową z częstymi atakami;

- przewlekły zespół bólowy szyjno – barkowy i lędźwiowo – krzyżowy objawowy z zaostrzeniami;

- stan po leczeniu operacyjnym obustronnego zespołu cieśni nadgarstka;

- stan po subtotalnej strumektomii w przebiegu wola guzkowatego;

- cukrzycę typu 2;

- przebytą boreliozę;

- obustronny niedosłuch;

- otyłość.

Po przeprowadzonych badaniach sądowo – lekarskich i zapoznaniu się z dokumentacją medyczną znajdującą się w aktach sprawy biegli sądowi stwierdzili, iż stan zdrowia ubezpieczonego czyni go nadal częściowo niezdolnym do pracy, a przyczyną są rozpoznane u niego schorzenia, które skutkują u ubezpieczonego bólami dławicowymi klatki piersiowej, obniżeniem tolerancji wysiłku fizycznego, bólami stawów i kręgosłupa, atakami dny moczanowej, bólami i drętwieniem kończyn, bolami i zawrotami głowy, obustronnym niedosłuchem. W ocenie biegłych sądowych drugiego zespołu ubezpieczony – mimo leczenia – ma nieuregulowane nadciśnienie, które z tego powodu nasila zaburzenia w przebiegu choroby niedokrwiennej serca, a przy współistniejącej cukrzycy wpływa niekorzystnie na jej przebieg. Zdaniem biegłych praca fizyczna, dźwiganie ciężarów, długotrwała praca w pozycji wymuszonej, praca w złych warunkach atmosferycznych nasila dolegliwości i niekorzystny postęp schorzeń. Rozpoznane u niego schorzenia nadal powodują istotne upośledzenie sprawności psychofizycznej ustroju i zdolności do zatrudnienia. Przeciwskazana jest dla ubezpieczonego praca w wyżej wskazanych warunkach oraz praca wymagająca pełnej sprawności psychofizycznej.

W swoich wnioskach końcowych biegli sądowi drugiego powołanego zespołu wskazali, że:

-

badany jest nadal okresowo, częściowo niezdolny do pracy do 10.2021r.;

-

częściowa niezdolność do pracy istnieje od daty zgodnej z orzeczeniami Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 8 maja 2015r. (k.52 akt ZUS), to jest od 1 grudnia 2016r. i spowodowana jest schorzeniami układu krążenia oraz chorobami współistniejącymi; stan zdrowia badanego nie uległ istotnej poprawie;

-

częściowa niezdolność do pracy ma charakter okresowy z powodu możliwości poprawy stanu zdrowia po zastosowanym leczeniu specjalistycznym;

-

nie podzielają oni opinii Lekarza Orzecznika z dnia 24.10.2016r. i Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 9 grudnia 2016r. oraz opinii pierwszego zespołu biegłych sądowych z dnia 27.07.2017r. z powodu większego nasilenia dolegliwości w przebiegu istniejących u orzekanego schorzeń, które powodują istotne upośledzenie sprawności ustroju i zdolności do pracy.

Ponadto biegli zaznaczyli, iż do oceny stanu zdrowia i wznowienia częściowej niezdolności do pracy za podstawę mieli te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym oraz nową dokumentacją w postaci badania KT kręgosłupa lędźwiowego, informację o leczeniu operacyjnym zespołu cieśni nadgarstka oraz o leczeniu rehabilitacyjnym.

W piśmie procesowym z dnia 6 grudnia 2018r. (k.116a.s.) organ rentowy wniósł zastrzeżenia do opinii II zespołu biegłych z dnia 4 października 2018r. Powołując się na stanowisko Przewodniczącego Komisji Lekarskich organ rentowy wskazał, iż stwierdzenie w tej opinii biegłych częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonego od 1 grudnia 2016r. do października 2021r. jest niezgodne nie tylko z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 2 grudnia 2016r. (wydanym z uwzględnieniem opinii konsultanta ZUS – kardiologa), ale także z orzeczeniem pierwszego zespołu biegłych sądowych z dnia 27 lipca 2017r. i wydanymi przez ten zespół opiniami uzupełniającymi z dnia 7 listopada 2017r. i 15 lutego 2018r. o braku długotrwałej niezdolności do pracy ubezpieczonego.

W ocenie organu rentowego z orzeczenia biegłych sądowych drugiego zespołu dnia 4 października 2018r. nie wynika, aby nastąpiło innego stopnia pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego powodujące częściową niezdolność do pracy. Z badania biegłego neurologa nie wyka nasilenie objawów w stopniu powodującym częściową niezdolność do pracy. Nie stwierdza on istotnych zaburzeń funkcjonalnych ze strony kręgosłupa, nie stwierdza niedowładów, zaników mięśniowych, zaburzeń zwieraczy. Biegły reumatolog w swojej opinii podaje, że w swej opinii z dnia 27 lipca 2017r. nie stwierdził dysfunkcji chwytnej rąk.

Biegli w uzasadnieniu orzeczenia podają, że dna moczanowa przebiega z częstymi atakami, chociaż ubezpieczony podczas badania biegłych sądowych w lipcu 2017r. nie zgłaszał występowania takich ataków. Biegli nie stwierdzili cech stanu zapalnego stawów. Skoro biegli podają, że ataki dny moczanowej występują często, to powinni określić, jak często i których stawów dotyczą. W wywiadzie zebranym od ubezpieczonego przez biegłych w dniu 4.10.2018r. brak informacji o występowaniu ataków dny moczanowej.

Organ rentowy podnosił ponadto, że z opinii biegłego kardiologa również nie wynika częściowa niezdolność do pracy. Ubezpieczony nie wymagał leczenia szpitalnego w ciągu ostatnich dwóch lat na oddziale kardiologicznym, nie doszło do zaostrzenia choroby niedokrwiennej serca. Podczas badania przez Komisję Lekarską ZUS i I zespół biegłych sądowych nadciśnienie tętnicze było korygowane farmakologicznie. Pojedyncze pomiary podwyższonego RR nie mogą decydować o częściowej niezdolności do pracy, wymagają one korekcji leczenia., która może być prowadzona w ramach czasowej niezdolności do pracy

Biegły specjalista medycyny przemysłowej podaje, że ubezpieczony skarży się na niedoczynność tarczycy, ale jak wynika z opinii biegłego endokrynologa, czynność tarczycy jest wyrównana. Biegły wskazuje na okresowe migotanie serca, ale ubezpieczony nie miał dotychczas rozpoznawanych przez kardiologów zaburzeń rytmu serca.

Zdaniem organu pozostałe schorzenia również nie upośledzają istotnie sprawności ubezpieczonego, który ma wyksztalcenie podstawowe, bez zawodu, pracował jako operator koparki. Jest on zdolny do pracy na ogólnym rynku pracy.

Pozwany organ rentowy wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej II zespołu biegłych sądowych, a w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku wnosił o oddalenie odwołania.

Odnosząc się do powyższych zastrzeżeń organu rentowego biegli sądowi II zespołu wskazali, iż przyczyną stwierdzonej przez nich częściowej niezdolności do pracy są schorzenia wskazane przez nich w rozpoznaniu. Biegli argumentowali przy tym, iż większość tych schorzeń ma charakter przewlekły i postępujący, czego dowodem jest przedłożona dokumentacja lekarska. W ich opinii zasadniczymi schorzeniami ubezpieczonego są choroba niedokrwienna serca pod postacią dusznicy bolesnej stabilnej z obecnością mostka mięśniowego w LAD, nadciśnienie tętnicze ESC II/III nieuregulowane farmakologicznie, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z dyskopatią szyjną i lędźwiową i przewlekłym zespołem bólowym szyjno – barkowym i lędźwiowo – krzyżowym objawowym z częstymi zaostrzeniami i obecnymi objawami ubytkowymi. W czasie badania sądowo – lekarskiego biegli II zespołu stwierdzili zaostrzenie choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, choroby niedokrwiennej serca z objawami dusznicy bolesnej i nieuregulowanego nadciśnienia tętniczego z wysokimi wartościami. Również występujące u ubezpieczonego schorzenia współistniejące dodatkowo upośledzają sprawność ustroju i dolegliwości z nimi związane skutkują bólami dławicowymi, znacznym obniżeniem tolerancji wysiłku fizycznego, bólami stawów, bólami i zawrotami głowy, drętwieniem i mrowieniem kończyn. Biegli stwierdzili również, że dotychczas stosowane leczenie farmakologiczne nie przyniosło spodziewanych efektów, a ewentualne zatrudnienie związane z pracą fizyczną, długotrwałą pozycją wymuszoną i w złych warunkach atmosferycznych nasili dolegliwości i spowoduje niekorzystny postęp schorzeń.

Podtrzymali oni ustalenia i wnioski swojej pierwszej opinii z dnia 4 października 2018r.

W piśmie procesowym z dnia 22 lutego 2019r. (k.134 a.s.) organ rentowy wniósł zastrzeżenia do powyższej opinii uzupełniającej II zespołu biegłych sądowych zarzucając, iż opinia ta nie wyjaśnia wszystkich zarzutów zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 6 grudnia 2018r. Organ ponownie podkreślił, iż w jego ocenie stwierdzone u ubezpieczonego schorzenia dotyczące układu krążenia, kręgosłupa, narządu ruchu oraz endokrynologiczne nie upośledzają jego sprawności w sposób istotny i nie uzasadniają częściowej niezdolności do pracy. Organ wskazał, iż ubezpieczony posiada wykształcenie podstawowe, bez zawodu, pracował jako operator koparki, jest zdolny do pracy zarobkowej na otwartym rynku pracy. Jak stanowi art.12 ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018r., poz. 1270) częściowo niezdolna do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Jak stanowi obowiązujące orzecznictwo (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 maja 2017r., sygn.. akt III AUa 2141/16 – LEX nr 2376966) zgodnie z art.12 ust.3 powyższej ustawy częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Zdefiniowanie pojęcia „poziom kwalifikacji” użytego w tym przepisie ma istotne znaczenie, bowiem stanowi on podstawę do ustalenia rodzajów prac, które są w zasięgu możliwości ubezpieczonego, mimo stwierdzonego upośledzenia sprawności organizmu, a co za tym idzie, do ustalenia czy ograniczenie zdolności do pracy można zakwalifikować jako znaczne. Organ rentowy podnosił, iż podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Szczecinie (w wyroku z dnia 8 grudnia 2017r. III AUa 83/17 – LEX 2457522) wskazując, że czym innym jest możliwość kontynuowania konkretnego zatrudnienia, a czym innym szersza ocena stwierdzająca brak niezdolności do pracy zgodnej ze wszystkimi posiadanymi kwalifikacjami i z pełnym wykorzystaniem posiadanych możliwości.

Powołując się na powyższe zastrzeżenia organ rentowy wnosił o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych sadowych II zespołu, a w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku – o oddalenie odwołania.

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału poprzez dyrektywy dowodowe określone w art.233 § 1 K.p.c. Sąd Okręgowy uznał, iż pozwala on na dokonanie istotnych dla rozstrzygnięcia sporu ustaleń bez potrzeby kontynuowania postępowania dowodowego. Mimo, iż zebrane dowody (opinie biegłych sądowych pierwszego i drugiego zespołu) były rozbieżne w kwestii czy ubezpieczony jest czy też nie jest niezdolny do pracy, Sad Okręgowy istotnych dla rozstrzygnięcia sporu ustaleń dokonał na podstawie dowodu z opinii II zespołu biegłych sądowych z dnia 4 października 2018r. i 15 stycznia 2019r. (k.105 – 106 a.s. oraz k.124 a.s.). Ustalenia i wnioski tych opinii były w ocenie Sądu wiarygodne i znacznie bardziej przekonujące od dowodów z opinii pierwszego zespołu biegłych sądowych.

Za tego rodzaju oceną materiału dowodowego przemawiały bowiem zasady logicznej argumentacji i spójności tych dowodów z pozostałym materiałem, w szczególności z dokumentacją medyczną dotyczącą leczenia ubezpieczonego. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż biegli sądowi drugiego zespołu w sposób całościowy ocenili skutki licznych schorzeń ubezpieczonego i ich wpływ na stan czynnościowy jego organizmu, a w dalszej kolejności wynikające z tych schorzeń ograniczenia do pracy zgodnie z nabytymi przez niego w okresie aktywności zawodowej kwalifikacjami. Ponadto ustalenia tych właśnie biegłych opierały się na bardziej precyzyjnej analizie schorzeń ubezpieczonego.

Odnośnie schorzeń kardiologicznych biegli drugiego zespołu analizowali nie tylko wyniki prób wysiłkowych powoda dostępne pierwszemu zespołowi biegłych, ale także próbę przeprowadzoną w toku procesu. W opisie badania kardiologicznego wskazano, iż ubezpieczony w 2012r. miał przeprowadzoną koronografię, która nie wykazała wprawdzie istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych, jednak stwierdzono podczas tego badania obecność mostka mięśniowego w LAD. Ponowna koronarografia w 2015r. wykazała zmiany przyścienne, z potwierdzoną obecnością mostka mięśniowego w segmencie środkowym LAD, jak również obniżoną u ubezpieczonego tolerancję wysiłku fizycznego. Mimo, iż – jak wskazał specjalista kardiolog II zespołu – w ciągu ostatnich dwóch lat ubezpieczony nie był hospitalizowany na oddziale kardiologicznym, to ostatnia próba wysiłkowa z 6 listopada 2017r. została zakończona w 6 minucie po przebyciu 7 MET z powodu zwyżki ciśnienia krwi: RR 235/115.

Biegli drugiego zespołu rozpoznali również u ubezpieczonego nadciśnienie tętnicze ESC nieuregulowane farmakologicznie (natomiast biegli sądowi pierwszego zespołu nie dostrzegli tego istotnego elementu powyższego schorzenia, rozpoznając wyłącznie nadciśnienie tętnicze). Z tego względu opinia drugiego zespołu biegłych sądowych w zasadzie stwierdzała bardziej zaawansowany stan choroby niedokrwiennej serca pod postacią dusznicy bolesnej stabilnej z obecnością mostka mięśniowego w LAD. Spostrzeżenia biegłych w tym zakresie odwoływały się do - potwierdzonej u ubezpieczonego w badaniach koronarografii i próbach wysiłkowych - obniżonej tolerancji wysiłku fizycznego.

Z kolei w zakresie schorzeń neurologicznych i reumatologicznych ubezpieczonego specjaliści biegli sądowi drugiego zespołu z tych dziedzin medycyny stwierdzili u ubezpieczonego takie skutki schorzeń kręgosłupa i dny moczanowej jak: odruchy głębokie z kończyn osłabione, objawy rozciągowe zaznaczone w zakresie lewej kończyny dolnej i górnej, niedoczulicę w obrębie palca I – III ręki lewej, brak poprawy po operacji w 2013r. zespołu cieśni prawego nadgarstka oraz zespołu cieśni lewego nadgarstka (operacja przeprowadzona w dniu 27.10.2017r.). Biegli podkreślili, iż na dnę moczanową ubezpieczony leczy się od około 6 lat.

W zakresie schorzeń kręgosłupa biegli odwołali się do badania przeprowadzonego tomografem komputerowym w dniu 19 października 2017r. (k.49 a.s.), wskazując na bulginę z impresją na worek oponowy w odcinku L4-L5, obniżenie krążka międzykręgowego, przepuklinę centralną z impresją na worek oponowy i korzenie oraz osteofity. W badaniu przedmiotowym specjalista chorób wewnętrznych – reumatolog stwierdził znaczne ograniczenie ruchomości w prawym stawie barkowym oraz ograniczenia w odcinkach szyjnym i lędźwiowym.

Okoliczności te potwierdzają wnikliwą i szczegółową ocenę stanu zdrowia ubezpieczonego dokonaną przez drugi zespół biegłych sądowych, którzy precyzyjnie określili skutki tych schorzeń i ich wpływ na stan czynnościowy organizmu powoda, odnosząc je również do możliwości wykonywania przez niego pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Zarówno w opinii z dnia 4 października 2018r., jak i w opinii uzupełniającej z dnia 15 stycznia 2019r., biegli ci eksponowali przeciwskazania dla ubezpieczonego do wykonywania pracy fizycznej, charakteryzującej się długotrwałą pozycją wymuszoną i w złych warunkach atmosferycznych. Tego rodzaju pracę ubezpieczony wykonywał w okresie swojej aktywności zawodowej jako kierowca ciągnika, operator koparki czy pracownik produkcji. To, iż ubezpieczony legitymuje się tylko wyksztalceniem podstawowym nie oznacza – jak chciałby tego organ rentowy – iż nie posiada on żadnych kwalifikacji i może wykonywać zgodnie z nimi każdą pracę. Kwalifikacje, o których mowa w art.12 ust.3 ustawy emerytalno – rentowej określone są nie tylko posiadanym wyksztalceniem, ale także uprawnieniami do wykonywania określonej pracy (prawo jazdy, kursy zawodowe itp.) oraz zdobytym doświadczeniem zawodowym. Konfrontując dowody z opinii biegłych sądowych drugiego zespołu z pozostałym materiałem dowodnym dostrzec dodatkowo należy, iż schorzenia w postaci zmian nawykowego zwichnięcia barku lewego czy zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa ubezpieczony zgłaszał już podczas badania przed Komisją Lekarską ZUS. Zresztą już w zaświadczeniu o stanie zdrowia z dnia 9 września 2016r. lekarz leczący powoda rozpoznał jako schorzenia podstawowe: przewlekłą chorobę wieńcową CCSII; nadciśnienie tętnicze, dyslipidemię mieszaną, zespół cieśni nadgarstka obustronny, po operacji cieśni nadgarstka prawego. Natomiast jako schorzenia współistniejące lekarz ten rozpoznał m.in. chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią i dnę moczanową oraz pozostałe schorzenia wskazane przez biegłych sądowych.

Analizując z kolei opinie pierwszego zespołu biegłych sądowych Sąd Okręgowy zwraca uwagę, iż biegli ci nie dostrzegli przewlekłości schorzeń ubezpieczonego (które według biegłych II zespołu czynią go częściowo niezdolnym do pracy) oraz mało wnikliwie analizowali ich wpływ na stan czynnościowy jego organizmu, bagatelizując bądź nawet nie dostrzegając ich rzeczywistego istotnego wpływu ograniczającego ubezpieczonemu w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Uwaga ta dotyczy przede wszystkim:

- niedostrzeżenia przez biegłych, iż nadciśnienie tętnicze osiąga poziom ESC II/III (a nie tylko II) i jest nieuregulowane farmakologicznie;

- stwierdzenia braku dysfunkcji chwytnej obu rąk, w sytuacji skierowania ubezpieczonego na zabieg operacyjny cieśni nadgarstka dłoni lewej.

Skoro ubezpieczony skierowany został na ten zabieg operacyjny i zabieg ten w dniu 27 października 2017r. został przeprowadzony, to potwierdza stanowisko II zespołu biegłych co do częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonego z tego powodu. Formułowane przez biegłych I zespołu twierdzenie, iż schorzenie to może być leczone w ramach zwolnienia lekarskiego nie wytrzymuje konfrontacji z rzeczywistym przebiegiem tego schorzenia, gdyż ten zabieg operacyjny nie przyniósł (jak prawidłowo orzekli biegli sądowi II zespołu) poprawy – powód otrzymał skierowanie do szpitala na oddział chirurgii urazowo – ortopedycznej z powodu zespołu kanału nadgarstka lewego nawrotowego (odpis skierowania – k.143 a.s.). Oczywistym jest, iż kwalifikacje zawodowe powoda obejmujące pracę na stanowisku kierowcy, kierowcy ciągnika, pracownika produkcji czy operatora koparki wymagają pełnej sprawności obu rąk, a przy tym biegli sądowi drugiego zespołu ustalili jego częściową niezdolność do pracy w oparciu o wpływ za stan czynnościowy organizmu nie tylko tego schorzenia, lecz także wszystkich innych licznych schorzeń u niego rozpoznanych. Widoczna jest też w opinii uzupełniającej I zespołu biegłych z dnia 15 lutego 2018r. błędna interpretacja badania tomografem komputerowym z dnia 19 października 2017r. (k.49 akt). Biegli ci stwierdzili bowiem, że badanie to nie wykazuje istotnej różnicy w stwierdzonych zmianach, z wyjątkiem możliwości ucisku na korzenie L5-S1 i podali że w trakcie badania neurologicznego nie stwierdzono nasilonego zespołu korzeniowego. Tymczasem w badaniu odcinka kręgosłupa L3-S1 stwierdzono:

- na poziomie odcinka L4-L5 bulginę z impresją na worek oponowy;

- na poziomie L5-S1 obniżenie wysokości krążka międzykręgowego z objawami próżni, przepuklinę tylną – centralną z impresją na worek oponowy i korzenie, oraz osteofit na krawędzi trzonów.

Dopiero biegli drugiego zespołu wskazali na to, iż powyższe badanie TK potwierdza powyższe istotne skutki schorzenia kręgosłupa powoda, rozpoznane już w zaświadczeniu o stanie zdrowia. W badaniu przedmiotowym przeprowadzonym przez neurologa i reumatologa II zespołu stwierdzono objawy rozciągowe w zakresie lewej kończyny dolnej i górnej oraz ograniczenia w odcinku szyjnym i lędźwiowo – krzyżowym.

W opinii uzupełniającej z dnia 15 stycznia 2019r. biegli sądowi II zespołu eksponowali przewlekły i postępujący charakter schorzeń ubezpieczonego (w tym także schorzeń kręgosłupa), co potwierdzała zebrana w sprawie dokumentacja medyczna.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i rozważenia Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku na podstawie art.477 14 § 2 K.p.c. w związku z art.57 § 1, art.12, art.13, art.59 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018r. poz.1270 ze zm.).

Przy wydaniu tego rozstrzygnięcia wzięty został pod uwagę okresowy charakter świadczenia, jak również to iż pozostałe przesłanki ponownego ustalenia prawa do renty (oprócz niezdolności do pracy) nie były między stronami sporne.

W punkcie II sentencji wyroku nie stwierdzono odpowiedzialności organu rentowego na za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (art.118 ust.1a ustawy emerytalno – rentowej) albowiem istotne dla rozstrzygnięcia sporu ustalenie dokonywane były w postępowaniu sądowym także na podstawie nowego materiału dowodowego, którym nie dysponował ZUS w postępowaniu administracyjnym. Za tego rodzaju rozstrzygnięciem przemawiały także rozbieżne opinie biegłych sądowych, które sporządzone zostały w toku procesu.

SSO Janusz Madej