UZASADNIENIE

Powodowie B. G. i A. G. (1) wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w G. Oddział w O. kwoty 17.670 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 15.960 zł od dnia 27.01.2015r. do dnia zapłaty, od kwoty 1710 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu podali, że są właścicielami nieruchomości składającej się z działki nr (...) po pow. 6,02 ha położonej w S. gm. S., objętej księgą wieczystą nr (...). Na nieruchomości tej w 1984r. został ustawiony słup kratowy nr 165 z linią energetyczną 110 kV stanowiący obecnie własność pozwanego. Korzystanie z linii energetycznych i związane z tym korzystanie z nieruchomości powodów, do chwili obecnej nie zostało uregulowane a pozwany korzysta z nieruchomości przez okres ponad pięcioletni, czyniąc ją w zajmowanym przez siebie zakresie bezużyteczną, pomniejszając jej walory użytkowe i rekreacyjne. Wysokość żądanej kwoty wynika z długości okresu i wysokości miesięcznego czynszu w kwocie 285 zł, ustalonego na podstawie opinii biegłego w sprawie (...)Sądu Okręgowego w Olsztynie. Żądana kwota wynagrodzenia za bezumowne korzystanie obejmuje okres od maja 2009 r. do końca czerwca 2014r.

Pismem z dnia 6.11.2015 r. (k.227) powodowie rozszerzyli żądanie, wnosząc o zasądzenie od pozwanego kwoty 66.079 zł.

Pozwany (...) SA G. Oddział w O. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu . W uzasadnieniu poniósł, że na działce (...) w S. znajduje się linia energetyczna napowietrzna 110kV O. -S. wybudowana w 1942r., która w następnych latach była remontowana i modernizowana . Modernizacja nastąpiła w 1965 r. i wówczas linia uzyskała parametry przesyłowe 110kV. Ostatniej modernizacji dokonano w 1982r., kiedy to słupy drewniane zastąpiono słupem kratowym i od tego czasu stan faktyczny nie uległ zmianie. Podniósł, że urządzenia elektroenergetyczne na przedmiotowej działce zostały wybudowane na podstawie prawomocnych decyzji administracyjnych : decyzja (...)-82 zatwierdzająca plan realizacyjny, decyzja Naczelnika Gminy S. 8380-1/82 z dnia 8 czerwca 1982r. ograniczająca prawa rzeczowe właścicieli gruntów i decyzja (...)-82 pozwolenie na remont kapitalny linii. W 1982r., Naczelnik Gminy w S., decyzją nr (...) wydaną na podstawie art. 35 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości zezwolił na budowę linii 110kV na trasie S. – T. zgodnie z zatwierdzonym planem realizacyjnym. Jednocześnie na mocy decyzji w stosunku do właścicieli i użytkowników gruntów ustalono ograniczenie prawa własności w następującym zakresie : bezpośrednio pod remontowaną linią oraz 4 m od linii właściciele i użytkownicy gruntów nie mogą utrzymywać żadnych budynków i drzew o wysokości większej niż 4 m . W załączniku do decyzji wymieniono ówczesnych właścicieli działki nr (...) w obrębie S., to jest spadkobierców K. i M. S.. Wskazana decyzja jest tytułem prawnym dla przedsiębiorcy przesyłowego do stałego korzystania z wymienionej nieruchomości. Skoro, zatem inwestycja została zrealizowana legalnie, to powodowie nie mogą skorzystać z ochrony przewidzianej w art. 224 kc i 225 k.c. Ponadto objęcie cudzej nieruchomości w posiadanie przez przedsiębiorcę przesyłowego legitymującego się decyzją wydaną w trybie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, uzasadnia przyjęcie dobrej wiary przedsiębiorstwa, jako posiadacza służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Ponadto z ostrożności procesowej podniósł, że nabył przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej treści służebności przesyłu, wskazując, że okres zasiedzenia upłynął w 2002r.

Wyjaśnił nadto, że linia energetyczna została wybudowana przez Zakład (...) w B., utworzony w 1958 r. Zarządzeniem z dnia 16 stycznia 1989 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w O.. Aktem z dnia 12 lipca 1993r. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w O. zostało przekształcone w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa. W dniu 25 listopada 2004r. Zakład (...) S.A. w O. połączył się ze spółką (...) SA w G. i nosiła ona nazwę (...) SA w G. Oddział w O.. W lipcu 2007r. nastąpiła zmiana nazwy na (...) SA w G.. Podniósł nadto, że powodowie nabyli nieruchomość z istniejącą już infrastrukturą energetyczną i od tego czasu nie doszło do żadnych zmian tej infrastruktury. Zakwestionował także wysokość żądania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie A. G. (1) i B. G. są na prawach wspólności ustawowej właścicielami nieruchomości rolnej położonej w S. gm. S., oznaczonej jako działka gruntu nr (...) o pow. 5,72 ha. Działka ta powstała w wyniku podziału w 2015 r., działki nr (...) na działkę nr (...) i działkę nr (...). Nieruchomość tą A. G. (1) nabył od swojej matki W. E. G., na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 13.10.1987r,. W dniu 19 października 1984 r. dla nieruchomości ( wówczas działka nr (...) o obszarze 6,02 ha) założona została przez byłe Państwowe Biuro Notarialne w S. księga wieczysta nr (...). Wcześniej nieruchomość nie posiadała urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów. Założenie księgi wieczystej nastąpiło na wniosek W. G. z dnia 12 września 1984 r., która użytkowała ją i przypisywała sobie prawo własności. Według ówczesnych danych ewidencyjnych właścicielami nieruchomości mieli być spadkobiercy K. i M. S. a osobą władająca nieruchomością była W. G.. Księgę wieczystą założono w trybie obwieszczenia, wobec niezgłoszenia się innych zainteresowanych, na podstawie postanowienia (...) w S. z dnia 19 października 1984r. dokonano w księdze wieczystej wpisu własności na rzecz W. G. - na podstawie zaświadczenia Urzędu Gminy w S. z dnia 22.05.1984r. stwierdzającego, że W. G. jest użytkownikiem nieruchomości. (dowód: akta księgi wieczystej (...) – karty 1,2,5,6, 11,21, 23).

Przez nieruchomość tą w przeszłości przebiegała linia energetyczna 60kV na trasie O. -S.-N. wybudowana w okresie przedwojennym, która w 1953r. została poddana remontowi i przekazana do eksploatacji Zakładowi (...) w O.. Wówczas na działce nr (...) będącej nieruchomością rolną położoną w S., w pobliżu jej granicy usytuowane były dwa słupy drewniane bramkowe, w odległości 80 – 100 metrów od siebie, na których rozpięte były druty pod napięciem 60kV. W 1965r. linia ta była zmodernizowana w ten sposób, że zostały zmienione parametry techniczne z 60 kV na 110 kV, zmieniono przewody z miedzianych na aluminiowe.

Ostatniej modernizacji linii energetycznej na nieruchomości powodów dokonano w latach 1982 -1984, kiedy to słupy drewniane zastąpiono słupem kratowym. Od tego czasu stan faktyczny nie uległ zmianie. Wykonanie tej modernizacji poprzedzone zostało wydaniem przez naczelnika Gminy S. decyzji administracyjnych: decyzji (...)-82 zatwierdzającej plan realizacyjny inwestycji przez inwestora Zakład (...) w O. oraz na wniosek Zakładu (...) w O., decyzji (...)-82 pozwolenie na remont kapitalny linii i decyzji Naczelnika Gminy S. 8380-1/82 z dnia 8 czerwca 1982r. wydanej w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r., o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. W decyzji tej orzeczono o ograniczeniu praw rzeczowych właścicieli i użytkowników gruntów w następującym zakresie: bezpośrednio pod remontowaną linią oraz 4 m od linii właściciele i użytkownicy gruntów nie mogą utrzymywać żadnych budynków i drzew o wysokości większej niż 4 m. Upoważnieni przez Dyrektora Zakładu (...) w O. pracownicy resortu energetyki będą posiadali możliwość wykonywania niezbędnych czynności związanych z konserwacją i eksploatacją linii. W załączniku nr 4 do decyzji wymieniono ówczesnych właścicieli działki nr (...) w obrębie S., to jest spadkobierców K. i M. S.. ( dowód: dokumenty k.50 – 72, k.421 – 440, teczka nr (...)-00/15/80, dokumentacji elektroprojekt z grudnia 1981)

Wnioskiem z dnia 22.02.2008 r. (...) S.A. w G. Oddziała w O. wniósł o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej polegającej na prawie korzystania z nieruchomości składającej się z działki nr (...) położonej w K., stanowiącej własność A. G. (1), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), w zakresie związanym z istniejącymi urządzeniami elektroenergetycznymi. Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2008r. w sprawie(...)Sąd Rejonowy w Szczytnie oddalił wniosek. (dowód akta (...)k.2-4, k.104)

W dniu 5 maja 2009 powód A. G. (1) wytoczył przed Sądem Okręgowym w Olsztynie powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystnie z nieruchomości przez pozwanego za okres 10 lat. Wyrokiem z dnia 19.04.2012 r. w sprawie(...), Sąd Okręgowy w Olsztynie zasadził od (...) S.A. w G. Oddział Terenowy w O. na rzecz A. G. (1) kwotę 62.793 zł, oddalił powództwo w pozostałym zakresie i orzekł o kosztach postępowania. W wyniku apelacji obu stron Wyrokiem z dnia 24.10.2012 r., Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie sygn. akt I ACa 469/12, zmienił zaskarżony Wyrok i zasądził od (...) S.A. w G. na rzecz A. G. (1) kwotę 31.862 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystnie przez pozwanego z nieruchomości.( dowód: akta (...)Sądu Okręgowego w Olsztynie – k.673, 698)

Powód jest następcą prawnym Zakładu (...) w O.. (dowód: dokumenty k. 73-108)

Decyzją nr (...) z dnia 22.01.2014 r. wydaną na wniosek B. i A. G. (1), Wójt Gminy S. ustalił warunki zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie dwóch budynków mieszkalnych jednorodzinnych na działce nr (...), obręb geodezyjny w S.. Decyzją nr (...) z dnia 12.03.2015 r. Wójt Gminy S. ustalił warunki zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie budynku mieszkalnego jednorodzinnego na działce nr (...) w obrębie geodezyjnym S., dla której inwestorem jest A. G. (2). (dowód: dokumenty k.173-193)

Szerokość pasa, w jakiej brak jest możliwości lokalizowania zabudowy na działce nr (...) mieszkaniowej wynosi 36,40 m. (dowód: pisemna opinia biegłego z zakresu instalacji elektroenergetycznych W. D. k.580-585, 603 -604) Przy długości linii energetycznej wynoszącej 271,39 m (dowód: pisemna opinia biegłego z zakresu (...) k.489) daje powierzchnie obszaru trwale wyłączonego z użytkowania -9.878,60 m².

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, zdaniem Sądu, pozwanemu nie udało się wykazać by przysługiwał mu tytuł prawny do korzystania z nieruchomości powodów w oparciu o decyzje z dnia 8.06.1982 r. Pozwany nie wykazała by decyzja ta była ostateczna, a powodowie kwestionowali tą okoliczność.

Ponadto jak wypowiedziała się Sąd Apelacyjny w Poznaniu w Wyroku z dnia 23.10.2018 r. w sprawie IACa 61/18 z decyzji administracyjnych wydawanych w procesie inwestycyjnym nie wynika jakikolwiek tytuł prawny do władania cudzą nieruchomością w zakresie jej wykorzystania na cele budowlane i dalszego korzystania ze wzniesionych na niej urządzeń. Tytuł taki musi być uzyskany na podstawie umowy albo stosownego orzeczenia, względnie przez zasiedzenie.

Natomiast w ocenie sadu zasługuje na uwzględnienie podniesiony przez pozwanego zarzut nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu polegający na prawie utrzymywania na nieruchomości pozwany urządzeń instalacji elektrycznych.

Stosownie do treści art. 292 k.c., służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika w sposób bezsporny, że pozwany i jej poprzednicy prawni korzystali z trwałych i widocznych urządzeń w postaci słupów i podtrzymywanych przez nie napowietrznych przewodów energetycznych.

Inne, poza korzystaniem z trwałego i widocznego urządzenia, przesłanki zasiedzenia służebności gruntowej wyznacza art. 172 k.c., stosowany odpowiednio na podstawie art.292 k.c. Na mocy art. 172 k.c. w brzmieniu obowiązującym od 1 października 1990 r. posiadacz służebności w dobrej wierze nabywał ją, jeżeli posiadał ją nieprzerwanie od lat dwadzieścia, a posiadacz w złej wierze, jeżeli posiadał ją nieprzerwanie od lat trzydziestu. Dla oceny dobrej lub złej wiary posiadacza służebności gruntowej decydujący jest moment wejścia w jej posiadanie i związane z tym rozpoczęcie biegu zasiedzenia. Bieg zasiedzenia rozpoczyna się od dnia przystąpienia przez posiadacza służebności do jej wykonywania tzn. korzystania z urządzenia, o którym mowa w art.292 zdanie 1 k.c. w zakresie odpowiadającym treści służebności (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1967 r., III CZP 12/67, OSNCP 1967/12/212).

Linia energetyczna na nieruchomości powodów, co jest bezsporne, została wybudowana w okresie przedwojennym. Z przedłożonych przez pozwanego dokumentów wynika, że w 1965r. linia ta była modernizowana w ten sposób, że zostały zmienione parametry techniczne z 60 kV na 110 kV, zmieniono przewody z miedzianych na aluminiowe. Natomiast w latach 1982 – 1984 dokonano jej kapitalnego remontu. Jak wynika z dokumentów, a w szczególności dokumentacji technicznej E. z grudnia 1981 r., teczki nr (...)-00/15/80 w ramach tych prac zwykłe słupy drewniane zastąpiono słupami kratowymi ze stali ocynkowanej serii (...)-2 na fundamentach, które ze swej natury w szerszym zakresie ingerują w nieruchomość, na której stoją, niż proste słupy drewniane. Poza tym przebudowa najpewniej wiązała się ze zmianą przebiegu linii lub miejsca posadowienia słupów. W związku z tym trzeba przyjąć, że w wyniku modernizacji nie tylko pojawiły się w miejsce poprzednich nowe urządzenia, ale też nastąpiła zmiana zakresu korzystania przez przedsiębiorstwo energetyczne z nieruchomości powodów. Wobec tego o posiadaniu przez to przedsiębiorstwo takiej służebności, jakiej dotyczył zarzut zasiedzenia, można mówić dopiero od czasu ukończenia prac związanych z unowocześnieniem linii.

Zważywszy na treść decyzji wywłaszczeniowej z 8.06.1982 r. i protokołu z dnia 3.11.1983 r. (k. 64-66), należy przyjąć, że zmodernizowana linia została oddana do użytku do końca 1983 r., Zatem najpóźniej od 1 stycznia 1984 r. poprzednik pozwanego zaczęła korzystać z nieruchomości powodów w zmienionym zakresie, takim, jaki utrzymuje się do chwili obecnej. Od tego dnia datuje się, więc posiadanie służebności w kształcie, jakiego dotyczy zarzut zasiedzenia.

Pozwany powoływał się na dobrą wiarę przedsiębiorcy przesyłowego w dacie rozpoczęcia biegu zasiedzenia z uwagi na decyzję wywłaszczeniową z dnia 8.06.1982 r. . Dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu, że danej osobie przysługuje wykonywane przez nią prawo (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91, OSNC 1992/4/48 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1998 r., II CKN 59/98 i z dnia 4 listopada 1999 r., II CKN 560/98). Ponieważ jak wcześniej wskazano pozwany nie wykazała, by decyzja wywłaszczeniowa z dnia 8.06.1982 r. była ostateczna, a z decyzji administracyjnych wydawanych w procesie inwestycyjnym nie wynika jakikolwiek tytuł prawny do władania cudzą nieruchomością w zakresie jej wykorzystania na cele budowlane i dalszego korzystania ze wzniesionych na niej urządzeń, sąd przyjął, że w momencie objęcia nieruchomości w posiadanie poprzednik prawny pozwanego był w złej wierze.

Nieruchomość, na której dokonano modernizacji linii energetycznej, w momencie dokonywania tej modernizacji stanowiła własność osób fizycznych. Nie obowiązywały zatem żadne ograniczenia, wynikające z obowiązującego od 1.01.1965 r. do 1.10.1990 r. art. 177 k.c., w zakresie nabywania praw związanymi z przedmiotową nieruchomością. W uchwale z dnia 22.10.2009 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że korzystanie przez przedsiębiorstwo państwowe z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej, prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej, przed dniem 1.02.1989 r., stanowiło podstawę do nabycia tej służebności przez Skarb Państwa.

Okoliczność, że pozwany jest następcą prawnym Zakładu (...) w O., które wchodziło w skład przedsiębiorstwa państwowego (...) w B.. Okoliczność ta nie była kwestionowana przez powodów, a także ma odzwierciedlenie w przedłożonych przez pozwanego dokumentach dotyczących następstwa prawnego.

Zgodnie z art. 176 k.c. doliczenie okresu posiadania poprzednika dopuszczalne jest, jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania. Jeżeli aktualnie służebność przesyłu posiada przedsiębiorca energetyczny powstały w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, to nie musi doliczać czasu posiadania nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu przez przedsiębiorstwo państwowe po 1.02.1989 r., ponieważ de iure przedsiębiorca energetyczny i przedsiębiorstwo państwowe to ten sam podmiot prawa. Poprzednikiem prawnym przedsiębiorcy energetycznego w posiadaniu jest Skarb Państwa. Zgodnie, bowiem z zasadą jednolitego funduszu własności państwowej obowiązującą do 1.02.1989 r. (art. 128 k.c.), przedsiębiorstwa państwowe, zarządzały mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa. Dotyczyło to także posiadania, w konsekwencji to Skarb Państwa należało uznać za posiadacza w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu, a przedsiębiorstwo państwowe za dzierżyciela. Przedsiębiorca energetyczny, może doliczyć do swego okresu posiadania i do okresu posiadania swoich poprzedników, okres posiadania Skarbu Państwa, o ile przedsiębiorca energetyczny udowodni, że doszło do przeniesienia posiadania na jego rzecz lub jego poprzedników prawnych przez Skarb Państwa. W przypadku posiadania służebności przesyłowej, w zasadzie wydanie rzeczy polega na przyjęciu przedsiębiorstwa przesyłowego, którego użyteczność jest zwiększana przez korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności gruntowej. (por. Wyrok SN z dnia 3.01.1969 r. III CRN 271/68) W orzecznictwie przyjmuje się, że przejęcie posiadania jest czynnością faktyczną, nie są wymagane czynności prawne. Ponadto powodowie nie kwestionowali przeniesienia posiadania na rzecz pozwanego urządzeń przesyłowych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, zdaniem sądu, dzięki zaliczeniu posiadania swoich poprzedników należy przyjąć, że pozwany z dniem 1.01.2014r. nabył na nieruchomości powodów służebność gruntową odpowiadająca treści służebności przesyłu.

Okoliczność, że w sprawie prowadzonej pod sygn.. akt (...), Sąd Rejonowy w Szczytnie stwierdził, że na datę wydania postanowienia z dnia 30.06.2008 r., nie istniały przesłanki do stwierdzenia, że (...) S.A. w G. nabył przez zasiedzenie służebność gruntową, nie przesądza, że na datę orzekania w niniejszej sprawie wystąpiły przesłanki skutkujące uznaniem, że pozwany nabył przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Nie doszło bowiem do przerwania biegu terminu zasiedzenia w wyniku wydania postanowienia w sprawie (...). Przerwanie biegu przedawnienia stosownie do art. 123 § 1 pkt. 1 k.c. powoduje każda przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 26 listopada 2014 r., III CZP 45/14 (OSNC z 2015 r. Nr 5, poz. 54), wyjaśnił, że czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia prawa w rozumieniu art. 123 § 1 pkt. 1 k.c. w zw. z art. 292 i art. 175 k.c. jest każde zachowanie właściciela nieruchomości przed właściwym organem, zmierzające bezpośrednio do uregulowania stosunków prawnorzeczowych wykonywanej służebności lub do zaniechania jej wykonywania. Muszą być to zatem czynności podjęte przez właściciela nieruchomości. Ponadto w uchwale tej, jak również w Wyroku z dnia 25.11.2015 r. w sprawie II CSK 639/14 Sąd Najwyższy stwierdził, że wytoczenie przez właściciela nieruchomości przeciwko posiadaczowi służebności przesyłu, a przed dniem 3 sierpnia 2008 r. przeciwko posiadaczowi służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności nie przerywa biegu jej zasiedzenia. W uchwale Sądu Najwyższego z 30 listopada 2016 r. III CZP 77/16, sąd zajął stanowisko, że właścicielowi nieruchomości obciążonej wskutek zasiedzenia służebnością przesyłu nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystania z tej nieruchomości za okres poprzedzający zasiedzenie.

Z tych też względów powództwo powodów nie zasługuje na uwzględnienie.

O kosztach tych orzeczono na podstawie art. 102 kpc, mając na uwadze także charakter sprawy oraz to, że we wcześniejszej sprawie o zapłatę (...) (...)pozwany uznał powództwo co do zasady.

Przewodniczący:	SSR Sylwia Staniszewska
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Dorota Cichorz-Dąbrowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE