UZASADNIENIE WYROKU

W pozwie z dnia 7 kwietnia 2016 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w dniu 7 kwietnia 2016 roku, powód – D. S. wniósł między innymi o:

1) zasądzenie od pozwanego – (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 33500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z odsetkami ustawowymi od dnia 24 października 2015 roku do dnia zapłaty,

2) zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 33500 zł tytułem odszkodowania za szkodę z odsetkami ustawowymi od dnia 24 października 2015 roku do dnia zapłaty,

3) ustalenie odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości,

4) zasądzenie pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał między innymi, że w dniu 27 kwietnia 2014 roku powód uległ wypadkowi na skrzyżowaniu drogi krajowej (...) z ulicą (...) w K.. Powód uczestniczył w kolizji drogowej, w czasie której sprawca zdarzenia – kierowca samochodu osobowego wymusił pierwszeństwo i doprowadził do zderzenia z motocyklem kierowanym przez powoda, w konsekwencji doprowadzając do jego upadku na prawy bok.

Powód wskazał, że w wyniku zdarzenia doznał poważnych dolegliwości zdrowotnych.

Powód wskazał, że w dniu 20 października 2015 roku skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty i wniósł o przyznanie:

a) kwoty 35000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę,

b) kwoty 450,15 zł tytułem odszkodowania obejmującego utracone zarobki,

c) kwoty 864 zł tytułem odszkodowania obejmującego dotychczasowe koszty opieki.

W odpowiedzi na wezwanie ubezpieczyciel w decyzji z dnia 26 listopada 2015 roku przyznał odszkodowanie w łącznej kwocie 1950,15 zł, na którą składało się:

- zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w kwocie 1500 zł,

- odszkodowanie z tytułu utraconego dochodu w kwocie 450,15 zł.

Powód wskazał, że nie uznał szkody za zlikwidowaną i w dniu 10 grudnia 2015 roku skierował do pozwanego wezwanie o wypłatę dalszej części zadośćuczynienia oraz zwrotu kosztów opieki – w łącznej kwocie 34364 zł.

Powód wyjaśnił, że ubezpieczyciel wskazał, iż spełnił swoje świadczenie w zakresie zadośćuczynienia. Ubezpieczyciel zakwestionował swoją odpowiedzialność co do zasady i wysokości w zakresie kwoty 864 zł tytułem odszkodowania obejmującego koszty opieki (k. 2-24, 59-59v).

W odpowiedzi na pozew pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie do powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych, przy uwzględnieniu kosztów zastępstwa radcy prawnego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 64-67).

W dniu 26 stycznia 2018 roku powód, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie pismo procesowe, w którym wskazał, że „na podstawie art. 193 § 1 i 2¹ k.p.c. modyfikuje powództwo w ten sposób, że rozszerza żądanie zawarte w punkcie 2 pozwu w zakresie wysokości odszkodowania należnego na podstawie art. 444 § 1 k.c. o kwotę 468 zł”.

Powód wniósł o zasądzenie kwoty 468 zł tytułem „poniesionych kosztów opieki” z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2018 roku, to jest od dnia złożenia pisma, do dnia zapłaty (k. 220-224).

W piśmie procesowym z dnia 16 maja 2018 roku pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości (k. 260-261).

Powyższe stanowisko pełnomocnik pozwanego podtrzymał na rozprawie w dniu 6 czerwca 2018 roku (k. 265-265v).

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie:

I. zasądził od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz D. S.:

1) kwotę 10500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 listopada 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

2) kwotę 1332 zł:

a) z odsetkami ustawowymi od kwoty 864 zł od dnia 23 listopada 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

b) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 468 zł od dnia 2 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty;

II. oddalił powództwo w pozostałej części;

III. zasądził od D. S. na rzecz (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 510,62 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. nakazał ściągnąć od D. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 256,14 zł tytułem zwrotu wydatków i opłaty sądowej;

V. nakazał ściągnąć od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 131,77 zł tytułem zwrotu wydatków i opłaty sądowej (k. 267-267v).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 27 kwietnia 2014 roku w K. na skrzyżowaniu ulic (...) z ulicą (...) doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego M. C. kierująca samochodem marki T., numer rejestracyjny (...), nie udzieliła pierwszeństwa D. S. poruszającemu się motocyklem K., numer rejestracyjny (...), i doprowadziła do zderzenia.

W wyniku zdarzenia D. S. wraz z przewróconym motocyklem poślizgiem przesunął się po nawierzchni jezdni przez około 15 metrów. Po zatrzymaniu powód zaczął odczuwać ból odcinka szyjnego kręgosłupa o bardzo dużym natężeniu, który uniemożliwiał mu poruszanie się. Po zdarzeniu powód przewieziony został przez Pogotowie Ratunkowe do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego Szpitala w K., gdzie wykonano niezbędne badania RTG. Z Oddziału wypisano powoda tego samego dnia, ze skierowaniem do kontroli w poradni ortopedycznej oraz zaleceniem zgłoszenia się do szpitala w wypadku pogorszenia stanu zdrowia. Przepisano powodowi również środku przeciwbólowe, między innymi ketonal.

Sąd Rejonowy ustalił, że po powrocie do domu powód odczuwał ból odcinka szyjnego kręgosłupa o bardzo dużym nasileniu i ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz okolic biodra. Prawa noga oraz biodro zaczęły sinieć i puchnąć.

Sąd Rejonowy ustalił, że z uwagi na zwiększającą się opuchliznę i dolegliwości bólowe, w dniu 29 kwietnia 2014 roku powód zgłosił się (...) w L. przy ul. (...), gdzie następnie kontynuował leczenie. W trakcie badania stwierdzono u powoda skręcenie kręgosłupa szyjnego, stłuczenie barku prawego, łokcia prawego z otarciem skóry, wskaziciela lewej ręki, biodra prawego z zasinieniem pośladka, uda prawego i kolana prawego. Na badanie to powoda zawiózł ojciec, który pomagał mu w rozbieraniu i ubieraniu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 20 stycznia 2015 roku pojawiły się u powoda bóle kręgosłupa lędźwiowego. W związku z tym powód został skierowany na badanie CT okolicy lędźwiowej. Badanie wykazało zmiany chorobowe kręgosłupa L-S z objawami próżniowymi.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 5 maja 2015 roku zakończono leczenie. Z uwagi między innymi na uraz biodra, powód odbywał wielokrotnie rehabilitację. Pierwszy raz uczestniczył w niej w lutym 2015 roku. Było to 10 zabiegów po 1,5 godziny. W czasie rehabilitacji odczuwał dolegliwości bólowe, które zmniejszyły się pod koniec procesu rehabilitacyjnego. Poprawę w zakresie doznanych dolegliwości powód odczuł po raz pierwszy po trzech zabiegach.

Sąd Rejonowy ustalił, że zdarzenie z dnia 27 kwietnia 2014 roku było pierwszą kolizją drogową powoda. W momencie zdarzenia powód miał na sobie specjalistyczną odzież – kurtkę z pełnym pancerzem i ochraniaczami na łokciach, nadgarstkach i plecach, ochraniacze na kolanach, obuwie i rękawice motocyklowe oraz kask.

Sąd Rejonowy ustalił, że sprawca szkody w dacie jej powstania objęty był ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartym z (...) spółką akcyjną z siedzibą w W..

Sąd Rejonowy ustalił, że na skutek zdarzenia D. S. odczuwał dolegliwości bólowe okolic biodra, odcinka lędźwiowego, szyjnego i głowy o silnym natężeniu przez 3 tygodnie od zdarzenia. Źle znosił dolegliwości fizyczne. W tym okresie, przez pierwsze dwa tygodnie wystąpiła u powoda sztywność okolic kręgosłupa. Powód nie mógł również zgiąć palca lewej ręki. Na drugi dzień po zdarzeniu pojawił się u powoda krwiak na biodrze, który powiększał się i objął nogę od kolana do pośladka włącznie. Miejsce to było spuchnięte z otarciami. W tym okresie zażywał często środki przeciwbólowe, które jedynie łagodziły ból, nie eliminując go, i stosował na okolice biodra okłady z A..

Sąd Rejonowy ustalił, że po dwóch tygodniach najsilniejszy ból stopniowo zelżał, ale nadał był stały, po trzech tygodniach był już łagodniejszy, ale wciąż miał charakter ciągły. Po tym okresie ustąpiła również sztywność odcinka szyjnego kręgosłupa. Ból ciągły, ale już łagodniejszy, utrzymywał się jeszcze przez poł roku, okresowo narastając. Przez ten czas D. S. zażywał środku przeciwbólowe.

Sąd Rejonowy ustalił, że przez dwa tygodnie po zdarzeniu powód musiał mieć zmieniane kilka razy dziennie opatrunki na łokciu (3 razy) kolanach i biodrze (4 razy). Po tym czasie częstotliwość zmian opatrunków zmniejszyła się, ale nadal trwała przez 1,5 miesiąca. Czynności te wykonywali jego rodzice. Rana na nodze była rozległa. Przez trzy tygodnie po zdarzeniu, na skutek dolegliwości bólowych, zesztywnienia okolic kręgosłupa, opuchnięcia prawej nogi D. S. był w stanie samodzielnie wykonywać tylko czynności fizjologiczne. Miał zalecenie leżenia z uniesioną nogą objętą opuchlizną. W tym czasie poruszał się do łazienki i toalety bardzo powoli przy pomocy rodziców. W pierwszych dniach po zdarzeniu w myciu i ubieraniu pomagali mu rodzice, to oni przygotowywali mu posiłki, które przez trzy tygodnie podawane były mu do łóżka. Po trzech tygodniach powód zaczął samodzielnie poruszać się, jego chód był jednak nadal powolny. Taki stan trwał do dwóch miesięcy, kiedy to stopniowo następowała poprawa. Największy problemy stwarzało mu w tym czasie poruszanie się po schodach.

Sąd Rejonowy ustalił, że po wypadku pojawiły się u powoda problemy ze snem. Bezpośrednio po zdarzeniu powód czuł się psychicznie źle, z uwagi na świadomość, że mógł stracić życie i z uwagi na odczuwane dolegliwości bólowe.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dacie zdarzenia D. S. był zatrudniony u nowego pracodawcy na umowę na okres próbny. Z uwagi na odczuwane dolegliwości bólowe przebywał na zwolnieniu lekarskim od 28 kwietnia do 23 maja 2014 roku, w wyniku czego utracił zarobki w wysokości 450,15 zł netto. Po tym czasie powód wrócił do pracy, z uwagi na obawę przed jej utratą. Z pracy wychodził jednak wcześniej, ponieważ ze względu na odczuwane dolegliwości bóle nie był w stanie wytrzymać w niej 8 godzin.

Sąd Rejonowy ustalił, że aktualnie powód odczuwa dolegliwości bólowe okolic biodra i kręgosłupa szyjnego. Wsiadając do pojazdu, przytrzymuje się dachu, nie jest w stanie nachylić się przy zawiązywaniu butów, musi je zawiązywać siedząc. Nie może również umyć głowy w pozycji schylonej. Oprócz dolegliwości bólowych okolic biodra, powód odczuwa również ograniczenie w jego ruchomości. Powyższe zmusza go do zażywania środków przeciwbólowych.

Sąd Rejonowy ustalił, że D. S. zgłosił ubezpieczycielowi sprawcy zdarzenia szkodę na rzeczy w dni 2 maja 2014 roku. W piśmie z dnia 20 października 2015 roku powód zgłosił szkodę na osobie i wezwał ubezpieczyciela do wypłaty w terminie 14 dni kwoty 35000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, kwoty 450,15 zł tytułem odszkodowania obejmującego utracone zarobki oraz kwoty 864 zł tytułem odszkodowania obejmującego dotychczasowe koszty opieki. Powyższe pismo zostało odebrane przez ubezpieczyciela w dniu 23 października 2015 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że ubezpieczyciel uznał roszczenie w części i wypłacił powodowi kwotę 1950,15 zł, na którą składało się zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w wysokości 1500 zł i odszkodowanie z tytułu utraconego dochodu w kwocie 450,15 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że w piśmie z dnia 10 grudnia 2015 roku powód ponownie wezwał ubezpieczyciela do zapłaty kwoty 33500 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę i kwoty 864 tytułem odszkodowania obejmującego dotychczasowe koszty opieki .

Sąd Rejonowy wskazał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, oraz przedstawił swoje stanowisko w zakresie oceny dowodów.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 34 ust. 1, art. 35 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz wyjaśnił, że odpowiedzialność ubezpieczyciela ma charakter wtórny wobec odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego i opiera się na łączącej strony umowie ubezpieczenia. O rodzaju i wysokości świadczeń należnych od ubezpieczyciela wobec poszkodowanego decydują zaś przepisy Kodeksu cywilnego.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 445 § 1 k.c. oraz art. 444 § 1 zd. 1 k.c. i wyjaśnił, że rozmiar doznanych przez powoda cierpień fizycznych, ale także negatywnych przeżyć psychicznych, konieczność poddania się stosownemu leczeniu i spadek sprawności fizycznej, związane z wypadkiem dnia 27 kwietnia 2014 roku, uzasadniają przyznanie powodowi kwoty 12000 zł tytułem zadośćuczynienia. Mając na uwadze fakt, że pozwany wypłacił dotąd kwotę 1500 zł tytułem zadośćuczynienia, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda pozostałą kwotę 10500 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że zasadne jest żądanie odszkodowania z tytułu kosztów opieki. W tym zakresie stanowisko powoda potwierdzili biegły sądowy z zakresu rehabilitacji i fizjoterapii oraz ortopedii i traumatologii, którzy wskazali, że w następstwie wypadku komunikacyjnego powód wymagał opieki osób trzecich. Biegły z zakresu rehabilitacji i fizjoterapii podał, że potrzeba opieki związana była z pomocą przy przygotowywaniu posiłków, prowadzeniu gospodarstwa domowego, dojazdach do lekarzy, średnio w wymiarze dwóch godzin dziennie przez tydzień i jednej godziny dziennie przez dwa tygodnie (z uwzględnieniem ewentualnej korekty przez biegłego z zakresu ortopedii). Biegły ortopeda określił wymiar tej opieki na 6 tygodni, średnio trzy godziny dziennie przy toalecie, ubieraniu, zakupach, wizytach lekarskich, załatwianiu spraw poza domem.

Sąd Rejonowy uznał, że brak jest podstaw do zasądzenia odsetek od określonych przez powoda dat. Żądanie naprawy szkody na osobie ze sprecyzowaniem jego wysokości powód zgłosił pozwanemu dopiero pismem z dnia 20 października 2015 roku, w którym domagał się z tytułu zadośćuczynienia kwoty 33500 zł, a z tytułu odszkodowania kwoty 864 zł. Pozwany otrzymał pismo w dniu 23 października 2015 roku.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych i wskazał, że skoro szkoda na osobie została zgłoszona w piśmie odebranym w dniu 23 października 2015 roku, to pozwany miał 30 dni na jej uregulowanie.

Sąd wskazał, że od kwoty przyznanej tytułem zadośćuczynienia oraz od kwoty 864 zł zasądził odsetki ustawowe od dnia 23 listopada 2015 roku, czyli od przy uwzględnieniu wskazanego 30 dniowego terminu, a nie, jak domagał się powód, od dnia następnego po dniu otrzymania przez pozwanego zgłoszenia szkody na osobie z wezwaniem do zapłaty.

Sąd Rejonowy wskazał, że jeżeli chodzi o kwotę 468 zł, o którą powód rozszerzył powództwo w piśmie z dnia 26 stycznia 2018 roku, to o opóźnieniu w zapłacie tej kwoty można mówić dopiero od dnia następnego po otrzymaniu powyższego pisma. Z dowodu nadania pisma wynika, że zostało ono złożone w placówce pocztowej w dniu 26 stycznia 2018 roku, w piątek. Sąd uznał, że pismo zostało doręczone pozwanemu najpóźniej w dniu 2 lutego 2018 roku, zatem odsetki od powyższej kwoty należne są od dnia 3 lutego 2018 roku.

Sąd wyjaśnił, że w wyroku omyłkowo wskazał zamiast daty 3 lutego 2018 roku datę 3 stycznia 2018 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że nie znalazł podstaw do uwzględnienia żądania pozwu w zakresie ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość za skutki przedmiotowego zdarzenia, wyjaśniając, że ustalony w sprawie stan faktyczny nie daje podstaw do uznania istnienia po stronie powoda interesu prawnego w wyroku ustalającym odpowiedzialność pozwanej za mogące wystąpić w przyszłości skutki analizowanego wypadku.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 100 zd. 1 k.p.c., a o nieuiszczonych kosztach sądowych przepisy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c.

Od wyroku z dnia 20 czerwca 2018 roku apelację wniósł pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wskazując, że zaskarża wyrok „w części – w zakresie orzeczenia zawartego w pkt I wyroku – co do kwoty 468,00 zł (czterysta sześćdziesiąt osiem złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 03 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty”.

Pozwany zarzucił:

„I. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy:

1. naruszenie prawa materialnego – art. 444 § 1 k.c. – poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 468,00 zł tytułem odszkodowania za koszty opieki osób trzecich, pomimo że powód nie wykazał, że poniósł jakikolwiek uszczerbek majątkowy w podanym zakresie w związku z opieką sprawowaną nad powodem przez osoby trzecie po wypadku.

2. naruszenie przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c. poprzez przyjęcie, że pozwany w ogóle pozostaje w opóźnieniu w stosunku do powoda ze spełnieniem świadczenia w kwocie 468,00 zł od dnia 03 stycznia 2018 r. zgłoszonego przez powoda w toku procesu, podczas gdy pozwany nie mógł pozostawać w opóźnieniu, bo powód tego roszczenia nie zgłosił skutecznie w toku procesu. Sąd I instancji nie ustalił w jakiej dacie nastąpiło skuteczne rozszerzenie powództwa wobec pozwanego.

3. naruszenie przepisów postępowania art. 131 § 1 k.p.c. w zw. z art. 132 § 1 k.p.c. i art. 187 k.p.c., art. 193 § 3 k.p.c. oraz art. 321 § 1 k.p.c. przez jego niezastosowanie i uznanie, że zmiana ilościowa powództwa co do kwoty 468,00 zł została skutecznie dokonana, podczas gdy pismo procesowe zawierające zmianę powództwa nie zostało pozwanemu doręczone za pośrednictwem sądu.

4. naruszenie przepisów postępowania – art. 321 k.p.c. – poprzez orzeczenie ponad żądanie pozwu tj. w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 03 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty. Powód żądał odsetek od kwoty 468,00 zł od dnia 26 stycznia 2018 r. Sąd I instancji nie ustalił w jakiej dacie nastąpiło skuteczne rozszerzenie powództwa wobec pozwanego.

5. naruszenie przepisów postępowania – art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 278 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powód wykazał, że po wypadku wymagał opieki osób trzecich w zakresie wskazanym przez biegłego ortopedę, oraz że koszty tej opieki wyniosły 468,00 zł, w sytuacji, gdy zakres opieki według biegłego ortopedy był znacznie inny niż zakres wskazany przez biegłego rehabilitanta i świadka, a nadto powód nie wykazał, że poniósł wydatki z tym związane w kwocie 468,00 zł”.

Pozwany wniósł o:

„1. zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części.

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje przy uwzględnieniu kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych” (k. 288-291).

W odpowiedzi na apelację powód, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (k. 302-306v).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda wnosił o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego (k. 319v).

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2019 roku Sąd Okręgowy postanowił uchylić zaskarżony wyrok w punkcie I w części zasądzającej odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 468 zł z tytułu kosztów opieki, za okres od dnia 3 stycznia 2018 roku do dnia 25 stycznia 2018 roku i w tym zakresie umorzyć postępowanie w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna także w odniesieniu do zawartego w punkcie I zaskarżonego wyroku rozstrzygnięcia zasądzającego kwotę 468 zł z tytułu kosztów opieki z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty, przy czym tylko część podniesionych w apelacji zarzutów jest trafna lub ma znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Z pismem procesowym zawierającym nowe (dodatkowe) żądanie zapłaty kwoty 468 zł z tytułu kosztów opieki z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty powód wystąpił do Sądu Rejonowego w piśmie procesowym wniesionym w dniu 26 stycznia 2018 roku, bezpośrednio po doręczeniu pełnomocnikowi powoda odpisu opinii biegłego z zakresu ortopedii. W toku wcześniejszego postępowania powód dochodził świadczenia ubezpieczeniowego obejmującego koszty opieki za okres trzech tygodni po wypadku. Okoliczność, że w opinii biegłego znalazło się stwierdzenie o koniecznej pomocy innych osób w okresie sześciu tygodni po wypadku średnio 3 godziny dziennie (k. 206v), skłoniła powoda do wystąpienia z dodatkowym żądaniem.

Okoliczność, że biegły wskazał na konieczność pomocy w dłuższym okresie niż pierwotnie wskazywał sam powód, nie oznacza jeszcze, że faktycznie w okresie wykraczającym poza pierwotne twierdzenia powoda pomoc była wykonywana. Gdyby rzeczywiście pomoc w takim okresie była wykonywana, to nic nie stało na przeszkodzie, aby już w pozwie powód wskazał na tę okoliczność.

Wystąpienie przez powoda z dodatkowym żądaniem dopiero po wskazaniu przez biegłego hipotetycznego okresu czasu, w którym pomoc innej osoby była potrzebna, czy nawet konieczna, nie oznacza, że pomoc taka była świadczona.

W związku z powyższym należy podzielić stanowisko pozwanego, że powód nie wykazał, iż okres świadczonej na jego rzecz pomocy był dłuższy niż wynikało to z pierwotnych twierdzeń powoda. Częściowo zatem uzasadniony jest zarzut przytoczony w punkcie 5 apelacji.

Bez znaczenia jest kwestia czy powód wykazał, że poniósł wydatki związane z dodatkową opieką, czy też nie, skoro nie wykazał wykonywania nad nim opieki w dodatkowym okresie.

Tylko częściowo jest uzasadniony zarzut podniesiony w punkcie 3 części wstępnej apelacji, jednak ostatecznie nie ma znaczenia z punktu widzenia zasadności apelacji jako takiej.

W rozpoznawanej sprawie nie można mówić, że zasądzając kwotę 468 zł z tytułu kosztów opieki z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty, Sąd Rejonowy orzekł ponad żądanie.

Przepis 193 § 2¹ k.p.c. stanowi, że z wyjątkiem spraw o roszczenia alimentacyjne zmiana powództwa może być dokonana jedynie w piśmie procesowym. Przepis art. 187 stosuje się odpowiednio.

W dniu 26 stycznia 2018 roku powód wniósł do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie pismo procesowe zawierające zmianę powództwa polegającą na wystąpieniu z nowym żądaniem obok żądania poprzedniego. Pismo to w zakresie nowego żądania odpowiadało wymaganiom pozwu.

Powód prawidłowo zgłosił dodatkowe żądanie, które mogło być przedmiotem rozstrzygnięcia.

Kwestią całkowicie odrębną jest zagadnienie skutecznego doręczenia pozwanemu pisma procesowego zawierającego zmianę powództwa. Skuteczność doręczenia pozwanemu pozwu lub pisma procesowego zawierającego przedmiotową zmianę powództwa nie ma znaczenia z punktu widzenia zastosowania przepisu art. 321 § 1 k.p.c. Może mieć natomiast znaczenie z punktu widzenia zastosowania innych przepisów prawa procesowego, w szczególności przepisów zawartych w art. 192 k.p.c., jak również z punktu widzenia zachowania prawa pozwanego do obrony.

W rozpoznawanej sprawie pismo procesowe z dnia 26 stycznia 2018 roku pełnomocnik procesowy powoda doręczył bezpośrednio pełnomocnikowi pozwanego, przyjmując, że do takiego pisma ma zastosowanie przepis art. 132 § 1 k.p.c. Stanowisko to jest jednak błędne. Do pisma procesowego zawierającego przedmiotową zmianę powództwa stosuje się odpowiednio przepisy o pozwie, a zatem doręczenia takiego pisma dokonuje przewodniczący wydziału w sądzie właściwym do rozstrzygnięcia sprawy1.

W rozpoznawanej sprawie, pomimo naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów art. 132 § 1¹ k.p.c. i art. 206 § 1 k.p.c. przez ich niezastosowanie w odniesieniu do pisma z dnia 26 stycznia 2018 roku, nie można jednak uznać, że doszło do pozbawienia pozwanego możności obrony praw oraz że nie zaistniały skutki procesowe wskazane w art. 192 k.p.c.

Przede wszystkim należy wskazać, że okolicznością bezsporną jest fakt, że pełnomocnik pozwanego otrzymał odpis wskazanego wyżej pisma, co przyznaje wprost w apelacji.

Po drugie, w piśmie procesowym z dnia 16 maja 2018 roku i na rozprawie w dniu 6 czerwca 2018 roku pełnomocnik pozwanego zajął ogólne stanowisko w przedmiocie żądań powoda, a zatem także w zakresie nowego żądania. Doszło zatem do wdania się w spór co do istoty sprawy w zakresie nowego żądania.

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok:

1) w punkcie I w ten sposób, że oddalił powództwo również w części obejmującej żądanie zapłaty kwoty 468 zł z tytułu kosztów opieki z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty,

2) w punkcie III w ten sposób, że zasądził od D. S. na rzecz (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 644,75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

3) w punkcie IV w ten sposób, że nakazał pobrać od D. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 259,90 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych,

4) w punkcie V w ten sposób, że nakazał pobrać od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 128,01 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Zmiana zaskarżonego wyroku w punkcie III jest konsekwencją częściowej zmiany tego wyroku w punkcie I. Oddalenie powództwa w szerszym zakresie niż orzekł w ten sposób Sąd Rejonowy spowodowało, że uległy zmianie proporcje, według których powód utrzymał się ze swoimi roszczeniami, a pozwany z obroną.

Pozwany przegrał sprawę w pierwszej instancji w 0,33 części.

(10500 zł + 864 zł) : (33500 zł + 864 zł + 468 zł) = 0,33

Powód przegrał sprawę w pierwszej instancji w 0,67 części.

Przepis art. 100 zd. 1 k.p.c. stanowi, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w postanowieniu z dnia 31 stycznia 1991 roku, II CZ 255/90 (OSP 1991, z. 11, poz. 279), stosunkowy podział kosztów procesu (art. 100 k.p.c.) dotyczy ich całości, co oznacza przyjęcie za podstawę obliczeń sumy należności obu stron, ustalonych stosownie do zasad z art. 98 § 2 i 3 k.p.c. (oraz art. 99 k.p.c.), w wypadkach tam wskazanych. Sumę tę dzieli się proporcjonalnie do stosunku, w jakim strony utrzymały się ze swymi roszczeniami lub obroną, otrzymując w wyniku kwoty, stanowiące ich udziały w całości kosztów. Jeżeli poniesione przez stronę koszty przewyższają obciążający ją udział – zasądzeniu na jej rzecz podlega różnica.

Ogółem koszty procesu w rozpoznawanej sprawie wyniosły w pierwszej instancji 12755,60 zł.

Powód poniósł koszty w kwocie 7901,50 zł, które obejmują:

1) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 4800 zł, ustalone według stawki minimalnej na podstawie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 4800 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1667),

2) opłatę skarbową od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 26),

3) opłatę od pozwu – 1719 zł (k. 27),

4) wykorzystaną w całości zaliczkę na poczet kosztów przeprowadzenia dowodów z opinii biegłych – 1300 zł (k. 123, 127, 144, 186, 208),

5) opłatę od pisma procesowego zawierającego rozszerzenie żądania pozwu – 24 zł (k. 225),

6) opłaty pocztowe za przesłanie przesyłek poleconych zawierających pisma procesowe lub odpisy pism procesowych, których wniesienie do sądu było niezbędne do celowego dochodzenia praw – 8,30 zł (k. 56), 4,20 zł (k. 60v), 4,20 zł (k. 124), 5,20 zł (k. 161), 5,20 zł (k. 219), 5,20 zł (k. 226), 4 zł (k. 249) i 5,20 zł (k. 252).

Pozwany poniósł koszty w kwocie 4854 zł, które obejmują:

2) opłatę skarbową od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 69),

3) opłaty pocztowe za przesłanie przesyłek poleconych zawierających pisma procesowe lub odpisy pism procesowych, których wniesienie do sądu było niezbędne do celowej obrony – 5,90 zł (k. 111), 5,20 zł (k. 156), 5,20 zł (k. 157), 5,20 zł (k. 217), 5,20 zł (k. 218), 5,20 zł (k. 262) i 5,20 zł (k. 263).

Udział w sumie kosztów procesu obciążający pozwanego wynosi 4209,35 zł (= 12755,60 zł · 0,33). Udział w sumie kosztów procesu obciążający powoda wynosi 8546,25 zł.

Ponieważ poniesione przez pozwanego koszty (4854,10 zł) o 644,75 zł przewyższają obciążający go udział, zasądzeniu na jego rzecz tytułem zwrotu kosztów procesu podlega ta właśnie różnica.

Zmiana zaskarżonego wyroku w punktach IV i V jest również konsekwencją częściowej zmiany tego wyroku w punkcie I.

Nieuiszczone koszty sądowe wyniosły w pierwszej instancji 381,91 zł i obejmowały:

a) pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa wydatki związane z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłych – 73,22 zł (k. 208) i 308,69 zł (k. 253),

b) brakująca opłata od pisma procesowego zawierającego rozszerzenie żądania pozwu – 6 zł (k. 225).

Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c. Sąd Okręgowy nakazał pobrać od D. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 259,90 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, a od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 128,01 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powód przegrał sprawę w pierwszej instancji w 0,67 części, a zatem obciąża go kwota 259,90 zł nieuiszczonych kosztów sądowych.

259,90 zł = 387,91 zł · 0,67

Pozwanego obciąża kwota 128,01 nieuiszczonych kosztów sądowych.

128,01 zł = 387,91 zł · 0,33

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od D. S. na rzecz (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 160,40 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja pozwanego została uwzględniona w całości, powód jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powód powinien zatem zwrócić pozwanemu koszty poniesione przez pozwanego w tym postępowaniu. Koszty te obejmują:

a) opłatę od apelacji – 30 zł (k. 292, 294),

b) opłaty pocztowe za przesłanie do Sądu Rejonowego przesyłek poleconych zawierających wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku – 5,20 zł (k. 271) oraz apelację – 5,20 zł (k. 293),

c) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego – 120 zł, ustalone według stawki minimalnej w postępowaniu odwoławczym na podstawie § 2 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265 – tekst jednolity).

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Anna Podolska-Kojtych Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

1 Por uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 lutego 2018 roku, IV CSK 713/16, OSN C 2019, z. 5, poz. 58.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE WYROKU