Sygn. akt I C 893/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 sierpnia 2018 roku powód O. S. J. wystąpiła przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę zadośćuczynienia w kwocie 60.000 zł za doznaną krzywdę po śmierci matki K. S. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 5 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty. Ponadto powódka domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie w całości powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

W dniu 16 czerwca 2016 roku w miejscowości N., gmina S., województwo (...), kierujący samochodem osobowym R. (...) o nr rej. (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie zachował wymaganej szczególnej ostrożności i nie dostosował prędkości jazdy do warunków ruchu, w wyniku czego wyjeżdżając z łuku drogi utracił panowanie nad pojazdem (pojazd ściągnęło w lewo) i w celu opanowania pojazdu podjął próbę odbicia w prawo, gdzie pojazd uległ zarzuceniu, zjechał na prawe pobocze, przodem uderzył w znak drogowy „obszar zabudowany”, po czym dalej przemieszczając się po poboczu uderzył lewą tylną częścią pojazdu w przydrożne drzewo, a następnie spłonął, czym nieumyślnie spowodował wypadek drogowy, w którym m.in. siedząca na tylnej kanapie pasażerka będąca w ósmym miesiącu ciąży K. S. na skutek odniesionych obrażeń poniosła śmierć na miejscu. Za ten czym R. C. został skazany na podstawie art. 177§2k.k.. w związku z art. 11§3 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Strzelcach Krajeńskich z dnia 8 marca 2017 roku w sprawie II K 419/16 z uzasadnieniem – k.330, 331, 342-350; zaświadczenie – k. 14; okoliczność bezsporna)

K. S. była matką O. S. J.. W chwili śmierci matki O. S. . J. miał 5 lat. Stosunki między matką i synem było dobre. K. S. była wyłącznym opiekunem dziecka, ponieważ ojciec się nim nie interesował.

O. S. J. w chwili śmierci matki był na boisku. Gdy dowiedział się o tym fakcie płakał. Po uzyskaniu informacji o śmierci matki O. S. J. miał poczucie porzucenia go. Nadal odczuwa nie tylko stratę matki, ale również rodziny, bo ostatecznie po jej śmierci trafiło do rodziny zastępczej. Jej wspomnienie powoduje i niego napięcie i smutek. K. S. śni się też synowi. O. S. J. ma poczucie zerwanej więzi z matką. Przeżył stres, traumę, a śmierć matki dodatkowo wywołała następstwo w postaci zmiany środowiska. W chwili obecnej O. J. S. nie rozwiązał problemu śmierci matki w sposób jednoznaczny i nadal jest na etapie godzenia się ze stratą. W chwili obecnej powód funkcjonuje prawidłowo w rodzinie zastępczej i wśród rówieśników. Proces jego żałoby nie został jednak zakończony.

Po śmierci matki powód otrzymał promocję do klasy II. Z dniem 10 maja 2018 roku I. S. (1) i P. S. (1) zostali opiekunami prawnymi O. S. J..

(dowód: świadectwo szkolne O. S. J. – k. 18; zaświadczenie z dnia 10 maja 2018 roku – k. 11; opinia biegłego L. O. – k. 144-162; zeznania opiekuna prawnego I. S. (1) – k. 197v; zeznania opiekuna prawnego P. S. (1) – k. 197v)

Pismem z dnia 4 lipca 2016 roku O. S. –. J. działając za pośrednictwem swojego pełnomocnika, zgłosił (...) S.A. roszczenie w trybie art. 448 k.c. o zapłatę kwoty 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć matki. Roszczenie to wpłynęło dnia 5 lipca 2016 roku. W odpowiedzi pismem z dnia 2 grudnia 2016 roku (...) S.A. odmówiło wypłaty jakiegokolwiek zadośćuczynienia i odszkodowania. Pismem z dnia 6 grudnia 2016 roku O. S. J. ponowił roszczenie o zapłatę. Jednak pismem z dnia 4 stycznia 2017 roku (...) S.A. odmówiło ostatecznie wypłaty zgłoszonego żądania.

(dowód: akta szkody; sprawozdanie z wykonanych czynności z oświadczeniami członków najbliższej K. S. – k.41-69; decyzja z dnia 2 grudnia 2016 roku – k. 15-17)

K. S. nie nadużywała alkoholu. W jej domu panował nieład. Mieszkała razem z konkubentem, O. S. J. i córką L.. Była osoba bezrobotną. K. S. miała jeszcze najstarszego syna, ale mieszkał on z ojcem. W rodzinie dochodziło do konfliktów, ale nie dotyczyły one O. J.. Więzi łączące matką i dzieckiem były typowe.

(dowód: zeznania świadka M. B. – k.117; wywiady środowiskowe – k. 118-122; notatka urzędowa z dnia 2 lutego 2010 roku – k. 98; notatka urzędowa z dnia 17 stycznia 2011 roku – k. 99; notatka z dnia 9 września 2012 roku – k. 100; opinie biegłej L. O. – k. 144-162)

Odpowiedzialność sprawcy wypadku opisanego wyżej była objęta ochroną ubezpieczeniową od odpowiedzialności cywilnej udzieloną przez (...) S.A., następnie po zmianie nazwy (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W..

.

(dowód: akta szkody; okoliczność bezsporna i przyznana przez pozwanego; odpis KRS – k.191-196)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, w tym znajdujących się w aktach szkody, a także zeznań świadka M. B. – k. 118, opinii biegłego L. O. -k.144-162, zeznań I. S. (2) – k.197v, zeznań P. S. (2) – k.197v.

Sąd uwzględnił w całości zeznania świadka M. B., która była osobą obcą dla stron. Świadek zeznała jedynie, iż zmarła występowała o pomoc do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej celem uzyskania środków finansowych dla rodziny. Relacji świadka nie wynikało, że w kontaktach między K. S., a O. S. J. były jakiekolwiek nieprawidłowości. Relację świadka w tym zakresie potwierdziły wywiady środowiskowe (k.119-122), a także opinia biegłej L. O..

Sad uwzględnił w całości zeznania opiekunów prawnych powoda I. S. (2) i P. S. (2). Przekazali oni relację o obecnym zachowaniu dziecka, wspominaniu przez niego matki, pozytywnym postrzeganiu jej, a wręcz idealizowaniu jej przez dziecko. Ich zeznania znajdowały potwierdzenie w opinii biegłego psychologa. Strona pozwana nie zaproponowała żadnych dowodów celem podważenia silnych więzi powoda z matką.

Pozostałe załączone do akt dokumenty, nie wymienione jako podstawa ustaleń faktycznych, nie miały żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Natomiast dokumenty przytoczone w ustaleniach faktycznych nie były kwestionowane przez strony i Sąd. Dokumenty złożone przez pozwanego w postaci sprawozdania z dnia 10 października 2016 roku z załączonymi oświadczeniami (k.41-69) niewiele wnosiły do sprawy. Pokazywały bowiem skomplikowane relacja w rodzinie K. S., konflikty, nadużywanie alkoholu, interwencje Policji i Sądu Rodzinnego. Jednakże sytuacje te w niewielkim stopniu odnosiły się do O. S. J., który uczestniczył w nich biernie, ale przez matkę był traktowany dobrze, opiekowała się nim, wychowywała go. Sprawozdanie obliczone na zdyskredytowanie K. S. jest o tyle nieprzydatne dla sprawy, że w tym postepowaniu rozpatrywana jest jedynie kwestia cierpienia 6 – letniego dziecka po śmierci matki i nie jest to ocena człowieka jakim była K. S., a zatem od tej oceny nie zależy zasadność i wysokość zadośćuczynienia.

Sąd uwzględnił w całości opinię biegłego psychologa L. O. (k.144-162) z dnia 15 marca 2019 roku. Sąd w swoich ustaleniach w dużej mierze oparł się na opinii biegłego psychologa. Biegły psycholog L. O. jest stałym biegłym przy Sądzie Okręgowym w Poznaniu. Jej kwalifikacje do przygotowania opinii jak w niniejszej sprawie nie mogą budzić wątpliwości. Biegła psycholog na podstawie dokumentacji akt sprawy i bezpośredniego badania powoda jednoznacznie wskazała, że powód bardzo ciężko przeżył śmierć matki. Nagła i tragiczna śmierć matki, z którym łączyły powoda prawidłowe, bliskie relacje, była dla niego wydarzeniem trudnym i bolesnym, powodującym wystąpienie reakcji żałoby. Do chwili obecnej nie potrafił pogodzić się z tą stratą – żyje w poczuciu straty. Było to najbardziej traumatyczne zdarzenie w jego życiu. Po śmierci matki powód miała obniżony nastrój, był smutny. Ze względu na sytuację życiową przystosował się do nowych warunków.

Sąd oddalił wniosek o zwrócenie się do (...) Centrum Pomocy (...) w T. o nadesłanie pełnej dokumentacji dotyczącej powoda (k.104). Z tezy dowodowej nie wynika, aby okoliczności umieszczenia powoda w rodzinie zastępczej miały jakiekolwiek przełożenie dla ustalenia zakresu krzywdy i wysokości dochodzonego zadośćuczynienia, dlatego dokumentacja taka jest zbędna dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd oddalił wniosek o wyznaczenie pozwanemu terminu do zgłoszenia wniosku dowodowego o przesłuchanie kuratora K. S.. Wyznaczanie takiego terminu byłoby niepotrzebnym opóźnianiem zakończenia procesu. Zgodnie z art. 503§1k.p.c. sąd pomija spóźnione dowody nie zgłoszone w sprzeciwie, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub iż ich uwzględnienie spóźnionych dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy lub występują inne wyjątkowe okoliczności. Wniosek o przesłuchanie kuratora zmarłej nie został zgłoszony w odpowiedzi na pozew. Równocześnie wszelkie dokumenty stanowiące dowody z sprawie znajdowały się od co najmniej 2 miesięcy w Sądzie i strona pozwana nie tylko mogła, ale dla dołożenia należytej staranności była zobowiązana się z nimi zapoznać. W tej sytuacji wniosek o ewentualne przesłuchanie kolejnego świadka należało uznać za spóźniony, a wniosek o wyznaczanie terminu – i odraczanie rozprawy – celem zgłoszenia takiego wniosku za mający jedynie na celu przedłużenie postepowania.

Na podstawie art.19ust.1 ust. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 roku (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 392) poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Art.9ust.1 powołanej ustawy stanowi, iż umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym. Mocą art. 34 ust. 1 omawianej ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Z kolei art. 35 tej ustawy stanowi, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W niniejszej sprawie (...) S.A. z siedzibą w W., po zmianie nazwy (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W., związane było umową ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej samochodu osobowego marki R. (...) o nr rej. (...). Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialność wobec powódki z tytułu wypadku drogowego spowodowanego przez R. C. dnia 14 czerwca 2016 roku.

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę. Przepis art. 446 § 4 k.c., stanowi podstawę dla roszczeń o zasądzenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę dla osób najbliższych zmarłemu. Przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie wskazanego przepisu tylko w pewnym stopniu rekompensuje doznaną krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie. Przepisy kodeksu cywilnego nie podają żadnych kryteriów, jakie należałoby stosować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego. Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę pełni przede wszystkim funkcję kompensacyjną, gdyż stanowi przybliżony ekwiwalent za doznaną przez pokrzywdzonego szkodę niemajątkową (krzywdę). Powszechnie uważa się, że powinno ono wynagrodzić doznane przez pokrzywdzonego cierpienia, utratę radości życia oraz ułatwić mu przezwyciężenie ujemnych przeżyć psychicznych. Wskazuje się, że jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość, jednocześnie jednak wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być „odpowiednia” w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (Kodeks cywilny, Komentarz pod red. Edwarda Gniewka, wydanie 2, Wydawnictwo C.H.Beck Warszawa 2006, teza 3 i 4 do art. 445). Ponadto przyjmuje się, iż oceniając wysokość przyjętej sumy zadośćuczynienia, jako „odpowiedniej”, sąd korzysta z daleko idącej swobody. Przy ocenie więc „odpowiedniej sumy” należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danego wypadku, mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia
20 października 2004 roku, w sprawie VI ACa 233/2004, niepubl.). W orzecznictwie podkreśla się, że zadośćuczynienie należne osobie pokrzywdzonej deliktem ma na celu złagodzenie doznanych przez nią cierpień fizycznych i moralnych; wysokość zadośćuczynienia musi zatem pozostawać w zależności od intensywności tych cierpień, czasu trwania, ujemnych skutków zdrowotnych jakie osoba poszkodowana będzie zmuszona znosić w przyszłości; w dążeniu do określenia zadośćuczynienia nie da się natomiast uzasadnić stosowania takich kryteriów ocennych, które są właściwe szacowaniu szkód rzeczowych – to oznacza, że nie można mierzyć wysokości zadośćuczynienia potrzebą dostępności do określonych dóbr: np. samochodu, konta bankowego, mieszkania itp. ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2004 roku, w sprawie II CK 531/03 niepubl.).

W ocenie Sądu, powód O. S. J. jednoznacznie udowodnił, iż K. S. była dla niech osobą najbliższą. Nie chodzi wyłącznie o pokrewieństwo, ale o żywą i intensywną więź matki i syna. K. S. wychowywała O. S. J., uczestniczyła we wszystkich dla niego ważnych wydarzeniach, wspierała go. Powód mieszkał razem z matką, która się nim opiekowała.

W wyniku śmierci matki O. S. J. przeżył rozpacz. Przeżył smutek i żal. Utracił bowiem więź z matką. W rezultacie rozpadła się też jego rodzina, którą spajała właśnie K. S.. Dziecko trafiło do rodziny zastępczej i nie ma szans na uczestniczenie matki w jego całym życiu i tworzenie z nią normalnej rodziny. Strata była tym bardziej bolesna, że dziecko było wychowywane tylko przez matkę, gdyż ojciec się nim nie interesował. Do chwili obecnej O. S. J. nie pogodził się ze stratą matki, nie zakończył się okres żałoby, a poczucie straty będzie powracało przy wszelkich uroczystościach, przy których istotna będzie obecność matki.

Pozwany w ogóle nie zapłacił powodowi żadnego zadośćuczynienia. W ocenie Sądu zadana kwota 60.000 zł jest adekwatna do wielkości doznanej przez O. S. J. straty w chwili obecnej i w przyszłości. Byłaby to odczuwalną rekompensata, wcale nie wygórowana biorąc pod uwagę skalę tragedii powoda, którą będzie odczuwał przez całe życie. Tragedia ta już w chwili obecnej wpłynęła na zmianę życia 8 - letniego dziecka, bowiem musiał zamieszkać z obcymi ludźmi.

Odnośnie terminu, od którego mogą być liczone odsetki za opóźnienie w przypadku zadośćuczynienia Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 22 lutego 2007 roku (ICSK 433/06, LEX nr 274209), iż zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia przekształca się w zobowiązanie terminowe w wyniku wezwania przez pokrzywdzonego skierowane wobec dłużnika do spełniania świadczenia (art. 455k.c.). Z akt szkody wynika, ze roszczenie powoda o wypłatę kwoty ponad 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia wpłynęło do pozwanego dnia 5 lipca 2016 roku. Zgodnie z art. 817§1k.c. ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni licząc od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku. Zatem do dnia 4 sierpnia 2016 roku pozwany winien wypłacić powodowi zadośćuczynienie orzeczone obecnie przez Sąd. Powód domagała się odsetek od dnia 5 sierpnia 2016 roku. Opierając się na wskazanej interpretacji art. 481§1k.c. Sąd orzekł od pozwanego na rzecz powódki odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2016 roku. Wtedy pozwany wiedział już o wysokości roszczenia, znał okoliczności wypadku i mógł zaspokoić to roszczenie nie narażając się na odsetki za opóźnienie.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98k.p.c. obciążając nimi pozwanego. Na koszty składają się: opłata od pozwu – 3.000 zł od których powód był zwolniony, koszty zastępstwa prawnego – 2 x 5.400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz.U. z 2015r., poz. 1800; § 2 pkt 6 - rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za radców prawnych – Dz.U. z 2015r., poz. 1804), opłata za pełnomocnictwa 2 x 17 zł, koszty stawiennictwa świadka – 69,38 zł (k.129), wynagrodzenie biegłej psychologa L. O. – 978 zł co do kwoty 800 zł pokryte z zaliczki pozwanego, a resztę pokrył Skarb Państwa. Powód poniósł w sprawie celowe i niezbędne koszty w wysokości 5.417zł. Pozwane (...) S.A. z siedzibą w W., po zmianie nazwy (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. zapłaciło w sprawie 6.286,38 zł kosztów, Skarb Państwa opłacił 3.178 zł kosztów. Pozwany winien zatem zwrócić powodowi kwotę 5.417 zł, w tym 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego. Prócz tego pozwany winien zwrócić na rzecz Skarbu Państwa kwotę 3.178 zł na podstawie art. 113ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2018 , poz. 300 ze zm.).

/-/ sędzia Piotr Chrzanowski