UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 9 grudnia 2017r. (...) w S. domagał się zasądzenia solidarnie od D. K. jako pożyczkobiorcy oraz W. W. i M. J. jako poręczycieli kwoty 2540 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 16 stycznia 2017r. do dnia zapłaty tytułem niespłaconej umowy pożyczki udzielonej przez działającą u niego Pracowniczą Kasę Zapomogowo – Pożyczkową.

Pozwane nie zajęły stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Przy powodowym Uniwersytecie działa (...) Kasa Zapomogowo – Pożyczkowa.

Niesporne

W 2013r. D. K. - wówczas pracownica Wydziału Humanistycznego (...) zawarła z Zarządem Pracowniczej Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej przy Uniwersytecie (...) dwie umowy pożyczki: w dniu 10 stycznia 2013r. kwoty 500 zł, a w dniu 10 lipca 2013r. kwoty 4300 zł. Każda z pożyczek miała być spłacana w 18 równych miesięcznych ratach, przy czym początek spłat przypadał w miesiącu następnym po miesiącu udzielenia danej pożyczki.

Poręczycielami obu pożyczek były pracownice (...) W. W. (2) i M. J..

Z tytułu tych pożyczek D. K. pozostała do spłaty kwota 2540 zł.

Niesporne, nadto wnioski o udzielenie pożyczek wraz z zaświadczeniami k. 7-8, harmonogram spłaty wraz z dowodami wpłaty k. 9-11

Zarząd Pracowniczej Kasy Zapomogowo – Pożyczkowej przy Uniwersytecie (...) wzywał zarówno pożyczkobiorcę jak i poręczycieli do spłaty tej kwoty, jednak bezskutecznie.

Niesporne, nadto wezwania do zapłaty z dowodami nadania i odbioru – k. 16 – 21

Sąd zważył, co następuje.

Pozwane nie wdały się w spór co do istoty sprawy i nie stawiły na rozprawę, zachodziły zatem podstawy do wydania w sprawie wyroku zaocznego zgodnie z art. 339 § 1 k.p.c. Należało więc przyjąć za prawdziwe twierdzenia strony powodowej o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie, jako że w świetle załączonych do pozwu dokumentów nie budziły one wątpliwości (art. 339 § 2 k.p.c.). Nie mogło to jednak prowadzić do uwzględnienia powództwa. Pozew w tej sprawie wniesiony bowiem został przez podmiot nie mający legitymacji czynnej.

Z oznaczenia strony powodowej dokonanego w pozwie i stanowiącym załącznik do niego piśmie zawierającym wnioski dowodowe wynika jednoznacznie, iż stroną tą jest (...) w S.. To zresztą rektor (...) udzielił składającemu pozew profesjonalnemu pełnomocnikowi upoważnienia do występowania w tej sprawie. Ewentualne wątpliwości, jakie mogła w zakresie oznaczenia strony powodowej nasuwać treść pozwu (w której to treści pojawiło się oznaczenie” powodowa (...) / (...) Kasa Zapomogowo – Pożyczkowa (...)/) zostały w sposób wyraźny usunięte przez pełnomocnika tej strony na rozprawie. Pełnomocnik bowiem na postawione mu w tym przedmiocie pytanie potwierdził, że pozew wnosi (...).

Tymczasem legitymowaną do dochodzenia należności wynikających z umowy, także umowy pożyczki określonej w art. 720 § 1 k.c., jest, co do zasady, strona umowy. W niniejszej sprawie, co pozostawało bezsporne, pożyczki nie udzielił (...), a działająca przy nim (...) Kasa Zapomogowo – Pożyczkowa. Nie zostało też w pozwie podniesione i taka okoliczność nie wynika z przedstawionych dokumentów, aby (...) stał się następcą prawnym pożyczkodawcy co do wskazanej wierzytelności.

Możliwość tworzenia kas zapomogowo – pożyczkowych w zakładach pracy przewiduje art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jednolity Dz.U.2019.263). Przepis ten uległ zmianie z dniem 1 stycznia 2019r. Obecnie, zgodnie z jego treścią, u pracodawców można tworzyć kasy zapomogowo – pożyczkowe, których członkami mogą być osoby wykonujące pracę zarobkową oraz emeryci i renciści bez względu na przynależność związkową. Wcześniej przepis określał kasy mianem pracowniczych i przewidywał, że ich członkami mogą być pracownicy, emeryci i renciści. Nadzór społeczny nad kasami w myśl wskazanego przepisu sprawują związki zawodowe.

Kasy zapomogowo – pożyczkowe są szczególnym rodzajem organizacji osób zarobkujących, działającej niekomercyjnie, bez nastawienia na zysk, której celem pozostaje udzielanie zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy finansowej swoim członkom. Funkcjonowanie kas ( (...)) reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo – pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych w zakładach pracy (Dz.U.1992.100.502) wydane na podstawie delegacji ustawowej określonej w art. 39 ust. 5 powołanej ustawy o związkach zawodowych.

Analiza przepisów tego rozporządzenia nie pozostawia wątpliwości co do tego, iż choć kasy działają w zakładach pracy, to są wyodrębnionymi podmiotami. W § 6 rozporządzenia wyraźnie określono cele działania kasy: udzielanie członkom pomocy materialnej w formie pożyczek oraz zapomóg na zasadach określonych w statucie. Cele te realizowane są w oparciu o odpowiednio wyodrębnione fundusze (określone w § 28 jako „środki finansowe (...)", którymi kasa dysponuje w imieniu własnym). Nad kasą wykonują nadzór społeczny związki zawodowe (§ 5 i 22 pkt 14). Kasa ma własne organy: walne zebranie członków (delegatów), zarząd i komisję rewizyjną, których kompetencje obszernie uregulowano (§ 13 i nast. rozporządzenia). Członkostwo w kasie jest w pełni dobrowolne (§ 7 ust. 1), a grupa osób powiązana więzią osobistą z kasą może być zidentyfikowana (§ 7-12). W rozporządzeniu przewidziano nawet minimalną liczbę członków kasy (§ 2, § 40 ust. 1 pkt 2), przy czym funkcjonowanie kasy powiązane zostało z działalnością określonego zakładu pracy (jedna kasa w jednym zakładzie pracy lub w kilku zakładach pracy § 2 ust. 2 i 4 rozporządzenia). Samodzielność kasy (odrębność od zakładu pracy, w którym działa) przejawia się dodatkowo w umownym określaniu przed te dwa podmioty warunków świadczenia kasie pomocy przez zakład pracy (§ 4 ust. 2 w zw. z ust. 1 rozporządzenia).

Rozporządzenie, o jakim mowa, przewiduje wprost w § 39 możliwość wniesienia w imieniu (...) powództwa do sądu w przypadku niespłacenia pożyczki przez członka organizacji i określa jako osobę władna do dokonania tej czynności upoważnionego członka zarządu lub inną upoważnioną do tego przez zarząd osobę.

Tym samym to nie zakład pracy, a udzielająca pożyczki kasa jest legitymowana czynnie w sprawie takiej jak niniejsza. Wskazana regulacja świadczy wprost o zdolności sądowej kasy w takich sprawach. Zdolność taka jednak nie jest ograniczona tylko do wskazanych spraw. Zgodnie z art. 64 § 1¹k.p.c. zdolność sądową maja także jednostki organizacyjnie niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Zawarte w tym przepisie pojęcie ustawy należy odnosić do wszelkich aktów prawnych powszechnie obowiązujących, a zatem i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo – pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych w zakładach pracy wydanego wszak na podstawie delegacji ustawowej. Zdolność prawna kasy ograniczona jest wprawdzie do realizacji statutowych jej celów (zakres samodzielności kasy wynika z przepisów rozporządzenia), jednak istnieje i pociąga za sobą zdolność sądową. Na poparcie tego stanowiska powołać można postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2017r. IV CSK 149/16, opubl. Biuletyn SN 2017/4; OSNC 2017/9/105, w którym odwołano się do wcześniejszego orzecznictwa i poglądów doktryny.

Marginalnie już tylko należy zauważyć, iż choć pozew wytoczył pracodawca, a pozwanymi są (byłe) pracownice, to przedmiot sporu nie mieści się wśród wskazanych w art. 476 § 1 k.p.c. Nie dotyczy on więzi umownej na podstawie umowy o pracę. Roszczenie objęte pozwem pozostaje tylko w takim związku ze stosunkiem pracy, że pożyczkobiorca i poręczyciele, aby przystąpić do Kasy posiadać musieli status pracowników, nie jest to jednak związek, o jakim mowa w art. 476 § 1 k.p.c. Sprawami ze stosunku pracy są sprawy, w których podstawą dochodzonego roszczenia jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wynikającego z umowy o pracę lub z przepisów prawa pracy, w tym również z ponadzakładowego układu zbiorowego lub regulacji zakładowych. Sprawami związanymi ze stosunkiem pracy są natomiast sprawy, w których podstawa prawna wynika nie z bezpośredniej realizacji praw i obowiązków stron stosunku pracy, lecz z innych ustawowych lub umownych obowiązków zakładu pracy wobec pracownika lub pracownika wobec zakładu pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003r. I PK 21/02, w którym sąd ten nie uznał za roszczenia związane ze stosunkiem pracy roszczeń pracownika z tytułu kosztów poniesionych na organizację przyszłego miejsca pracy).

Sygn. akt IX P 228/18

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE