Decyzją z dnia 16 października 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. G. jako pracownik u płatnika składek ISO-DAM J. B. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 czerwca 2017 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni nie wykonywała pracy na rzecz J. B. (1), a została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą. /decyzja – k. 42 – 48 akt ZUS/
W dniu 24 listopada 2017 roku A. G. złożyła odwołanie od powyzszej decyzji wniosząc o jej zmianę i ustalenie, że od 1 czerwca 2017 roku jako pracownik u płatnika składek J. B. (1) podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Nadto wniosła o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotnej stawki minimalnej. /odwołanie – k. 2 – 17/
Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 21 grudnia 2017 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie. /odpowiedź na odwołanie – k. 40 – 43/
Na rozprawie w dniu 13 września 2019 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości ze względu na czasochłonność procesu wymagającego wykonywania dodatkowych czynności. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od wnioskodawczyni i płatnika kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. /protokół rozprawy z dnia 13 września 2019 r. – 00:12:59 – 00:35:45 – płyta CD – k. 921/
Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:
A. G. (wcześniej B.) posiada wykształcenie wyższe. Ukończyła w 2013 r. studia na Uniwersytecie Przyrodniczym w L. na Wydziale (...) Weterynaryjnej i uzyskała tytuł lekarza weterynarii. /zaświadczenie – akta ZUS, dyplom – akta ZUS, kwestionariusz osobowy – akta ZUS, akta osobowe ubezpieczonej – k. 644/
W okresie od 21 listopada 2009 roku do 14 marca 2010 roku odbywała szkolenie podstawowe z zakresu przedsiębiorczości zorganizowane przez (...) Sp. z o.o. Fundacji (...). /zaświadczenie – akta ZUS/
W dniu 15 lipca 2009 roku ukończyła kurs modułowy: „techniki obsługi klienta i marketing w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw”. /zaświadczenie – akta ZUS/
W okresie od 3 marca 2014 roku do 2 września 2014 roku odbywała staż w (...) w Ł. na stanowisku lekarza weterynarii. /zaświadczenie – akta ZUS/
Po odbyciu stażu wnioskodawczyni wyjechała do Stanów Zjednoczonych, wróciła do Polski w marcu 2017 roku i zarejestrowała się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotna bez prawa do zasiłku. Poszukiwała pracy w wyuczonym zawodzie lekarza weterynarii. /decyzja – k. 22, zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania świadka U. E. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:15:25 – 02:31:39 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka E. J. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:31:39 - 02:44:07 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka G. K. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:44:07 – 02:54:40 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka Z. B. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:54:40 – 03:16:05 – płyta CD – k. 64, akta osobowe z UP – k. 105, zeznania świadka C. G. (1) z dnia 12 marca 2019 r. – 00:07:21 – 00:48:58 – płyta CD – k. 827/
Ubezpieczona do Polski wróciła wraz z mężem C. G. (2), z którym wcześniej wzięła ślub cywilny w L.. /zeznania świadka C. G. (1) z dnia 12 marca 2019 r. – 00:07:21 – 00:48:58 – płyta CD – k. 827/
J. B. (1) prowadzi działalność gospodarczą od 1 września 2004 r. Przedmiotem działalności jest w przeważającej części pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania. /bezsporne/
Płatnik składek w ramach swojej działalności zajmuje się wdrażaniem krajowych i międzynarodowych standardów m.in. ISO, akredytacji krajowych dla szpitali (...), przeprowadzaniem audytów wewnętrznych, przeprowadzaniem szkoleń dla klientów. Jest to firma konsultingowa. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania świadka U. E. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:15:25 – 02:31:39 – płyta CD – k. 64, faktury – k. 376 – 408, wyciągi bankowe – k. 443 – 643/
J. B. (2) jest także prokurentem w spółce jawnej (...), (...) spółka jawna, która została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym 6 lutego 2002 roku. Przedmiotem działalności spółki jest sprzedaż hurtowa drewna, materiałów budowlanych i wyposażenia sanitarnego. /wypis z KRS – k. 11 – 15, zeznania płatnika składek z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:08:06 – 01:35:24 – płyta CD – k. 64 w zw. z zeznaniami z dnia 12 marca 2019 r. – 00:56:35 – 01:07:58 – płyta CD – k. 827/
Posiada także uprawnienia do prowadzenia szkoleń z zakresu BHP. /dokumentacja – k. 414 – 417/
A. G. została zatrudniona od 1 czerwca 2017 roku w firmie (...) na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku przedstawiciela handlowego z wynagrodzeniem 7.000 zł brutto. Miejsce wykonywania pracy określono jako: ul. (...) Ł. oraz teren województwa (...). /umowa o pracę – k. 1 akt ZUS/
A. G. jest córką J. B. (1) i została zatrudniona by przejąć część obowiązków płatnika składek, by zapoznać się z działalnością jej firmy i móc w przyszłości ją przejąć. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania płatnika składek z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:08:06 – 01:35:24 – płyta CD – k. 64 w zw. z zeznaniami z dnia 12 marca 2019 r. – 00:56:35 – 01:07:58 – płyta CD – k. 827, zeznania świadka Z. B. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:54:40 – 03:16:05 – płyta CD – k. 64/
Wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej została ustalona z uwzględnieniem faktu, że posiada ona odpowiednie wykształcenie, zna języki obce oraz jest to praca obejmująca cały kraj. Brat ubezpieczonej jest zatrudniony na takim samym stanowisku w innej firmie i otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 10.000 zł. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921/
Wnioskodawczyni podejmując pracę u płatnika składek poddała się badaniom lekarskim w dniu 31 maja 2017 roku - lekarz nie stwierdził przeciwwskazań do podjęcia pracy na stanowisku przedstawiciela handlowego. /zaświadczenie lekarskie – akta ZUS/
W dniach 1 – 2 czerwca 2017 r. wnioskodawczyni odbyła szkolenie wstępne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. /karta szkolenia wstępnego – akta ZUS/
Do jej obowiązków jako pracownika J. B. (1) należało:
- dążenie do uzyskiwania w pracy jak najlepszych wyników i przejawianie w tym celu odpowiedniej inicjatywy w zakresie:
* komunikacji z dotychczasowymi klientami, branży medycznej, celem utrzymania współpracy oraz promowania nowych produktów oferowanych przez ISO-DAM (usług szkoleniowych, usług konsultingowych, wdrożeń systemów zarządzania, zgodnie z potrzebami klientów),
* pozyskiwanie potencjalnych klientów z branży medycznej oraz innej,
* wyszukiwanie możliwości szkoleniowych celem poszerzania działalności ISO-DAM o inne obszary, niż tylko medyczne (np. branża spożywcza, bezpieczeństwa informacji, weterynaryjna, hotelowa),
* bieżące wyszukiwanie zmieniających się przepisów prawnych w obszarze medycznym oraz informowania o nich przełożonego,
* tłumaczenie dokumentacji auditowej na język angielski i włoski.
- wykonywanie pracy i polecenia przełożonego w sposób zgodny z prawem, optymalnie wykorzystując do tego dostępne mu środki pracy wiedzę i doświadczenie zawodowe oraz zasady racjonalnego, a w szczególności ekonomicznego działania,
- używanie środków pracy zgodnie z przeznaczeniem wyłącznie do wykonywania zadań służbowych,
- właściwe odnoszenie się do przełożonego, ewentualnie współpracowników i klientów, mając na względzie w szczególności zasady: współżycia społecznego, kultury osobistej, apolityczności w procesie pracy, poszanowania prawa do odmienności poglądów i wyznań,
- zabezpieczenie po zakończeniu pracy powierzonego mu wyposażenia w szczególności laptopa, samochodu do użytku służbowego oraz dokumentów służbowych.
Wnioskodawczyni jako przedstawiciel handlowy w ramach powierzonych obowiązków zajmowała się: pozyskiwaniem nowych klientów, śledzeniem zmian w przepisach prawnych, tłumaczeniem dokumentów na język angielski, szukaniem nowych klientów przez Internet, kontaktowaniem się ze stałymi klientami firmy np. z hospicjum z R., przygotowaniem oferty dla Urzędu Miasta w A., która została przyjęta. W tej sprawie ubezpieczona kontaktowała się z D. R..
Ubezpieczona uczestniczyła także w spotkaniu z E. K. w Szpitalu im. (...) w Ł.. Pomagała płatnikowi składek w prowadzeniu prezentacji, szkoleń np. w zakresie wdrożenia (...). Szkolenie zostało przeprowadzone dla Urzędu Miasta w A.. Przyjmowała także klientów w siedzibie firmy np. M. B., poszukiwała placówek medycznych w celu złożenia im oferty w zakresie (...), były to m.in. (...) Szpital (...) w Ł., Szpital (...), Szpital im. (...), szpital w B..
/tłumaczenia dokumentów – akta ZUS, umowa z nowym klientem – akta ZUS, dokumentacja: oferty i umowa – k. 126 – 140, zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania płatnika składek z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:08:06 – 01:35:24 – płyta CD – k. 64 w zw. z zeznaniami z dnia 12 marca 2019 r. – 00:56:35 – 01:07:58 – płyta CD – k. 827 , zeznania świadka D. R. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:40:09 – 01:53:55 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka M. B. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:53:55 – 02:03:16 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka E. K. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:04:38 – 02:13:16 – płyta CD – k. 64/
Swoje obowiązki wykonywała w godzinach od 9.00 do 17.00 w biurze firmy przy ul. (...), które mieści się w domu należącym do J. B. (1). Był to pokój około 20m 2. Ubezpieczona miała wydzielone biurko z komputerem. Nadto wspólnie z płatnikiem składek jeździła na spotkania z klientami, zanosiła dokumenty do księgowości. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, z zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania świadka D. R. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:40:09 – 01:53:55 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka M. B. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:53:55 – 02:03:16 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka E. K. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:04:38 – 02:13:16 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka U. E. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:15:25 – 02:31:39 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka E. J. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:31:39 - 02:44:07 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka Z. B. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:54:40 – 03:16:05 – płyta CD – k. 64, zeznania świadka C. G. (1) z dnia 12 marca 2019 r. – 00:07:21 – 00:48:58 – płyta CD – k. 827, zeznania świadka G. K. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:44:07 – 02:54:40 – płyta CD – k. 64/
W czerwcu J. B. (1) zatruła się salmonellą i przebywała w szpitalu. W tym czasie oferty przygotowywała ubezpieczona. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania płatnika składek z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:08:06 – 01:35:24 – płyta CD – k. 64 w zw. z zeznaniami z dnia 12 marca 2019 r. – 00:56:35 – 01:07:58 – płyta CD – k. 827, pismo – k. 67, wyniki badań – k. 68/
Wnioskodawczyni nie była upoważniona do podpisywania dokumentów w imieniu płatnika składek. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania płatnika składek z dnia 19 czerwca 2018 r. – 01:08:06 – 01:35:24 – płyta CD – k. 64 w zw. z zeznaniami z dnia 12 marca 2019 r. – 00:56:35 – 01:07:58 – płyta CD – k. 827/
A. G. podpisywała listę obecności. /listy obecności – akta ZUS, zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921/
Płatnik składek sporządził listy płac dla odwołującej. /listy płac – akta ZUS/
Podczas gdy wnioskodawczyni była w pracy, jej mąż - C. G. (1) uczęszczał na na kurs języka polskiego dla obcokrajowców prowadzony na Uniwersytecie Ł., nadto robił zakupy korzystając z karty do bankomatu należącej do ubezpieczonej. C. G. po przyjeździe do Polski do czasu wydania mu karty stałego pobytu nie posiadał własnego rachunku bankowego. /zeznania świadka C. G. (1) z dnia 12 marca 2019 r. – 00:07:21 – 00:48:58 – płyta CD – k. 827, wydruki komputerowe – k. 800 – 804, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921,wyciąg z konta – k. 288 – 334, historia rachunku – k. 788 – 792, pismo – k. 796 – 797, pismo – k. 798 – 799/
Wnioskodawczyni podejmując pracę w firmie płatnika składek była w ciąży, jakkolwiek stan ten został stwierdzony podczas wizyty lekarskiej w dniu 20 czerwca 2017 r., w trakcie której wykonano badanie USG. /karta przebiegu ciąży – k. 32 – 33, k. 70, zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania świadka M. K. z dnia 24 maja 2019 r. – 00:05:42 – 00:35:54 – płyta CD – k. 890, dokumentacja medyczna – k. 647 - 666/
Od 5 lipca 2017 roku A. G. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży Ciąża była zagrożona i ubezpieczona została skierowana do szpitala. Dziecko urodziła w dniu 23 stycznia 2018 r. /dokumentacja medyczna – k. 34, 108 – 110, k. 816 – 819, k. 183 – 271, k. 647 – 666, zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z 8 stycznia 2019 r. – 00:16:35- 00:20:55 – płyta CD – k. 809, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania świadka M. K. z dnia 24 maja 2019 r. – 00:05:42 – 00:35:54 – płyta CD – k. 890/
W czasie nieobecności ubezpieczonej nikt nie został zatrudniony na jej stanowisko pracy. Jej obowiązki ponownie przejęła J. B. (1). Płatnik nie chciała nikogo spoza rodziny zatrudnić na miejsce ubezpieczonej. /zeznania wnioskodawczyni z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:05:34 – 01:07:27 – płyta CD – k. 64, zeznania wnioskodawczyni z dnia 13 września 2019 r. – 00:04:16 – 00:12:40 – płyta CD – k. 921, zeznania świadka Z. B. z dnia 19 czerwca 2018 r. – 02:54:40 – 03:16:05 – płyta CD – k. 64/
Wnioskodawczyni nadal jest zatrudniona u płatnika składek. Podnosi swoje kwalifikacje. W dniu 21 lipca 2019 r. uzyskała tytuł auditora wewnętrznego Systemu (...) Jakością według normy PN – EN ISO 9001:2015. /bezsporne, certyfikat – k. 917/
J. B. (1) z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej osiągnęła w 2016 r. przychód w wysokości 182.857,46 zł, koszty uzyskania przychodu wyniosły 113.424,72 zł, a dochód wyniósł 69.432,74 zł, w 2017 r. od 1 stycznia 2017 r. do 31 lipca 2017 r. przychód w wysokości: 114.385,78 zł, koszty uzyskania przychodu wyniosły 121.516.01 zł. /księga przychodów i rozchodów – akta ZUS, k. 345 – 374, k. 409 – 413, PIT – k. 29 – 31, tajemnica skarbowa – k. 273/
Oprócz ubezpieczonej nie zatrudnia żadnych pracowników. /bezsporne/
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody z dokumentów, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a także w oparciu o przesłuchanie wnioskodawczyni i płatnika oraz zeznań świadków.
Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego uznał, że jest on wystarczający do wyjaśnienia spornej okoliczności – a mianowicie czy zawarta przez ubezpieczoną w dniu 31 maja 2017 r. umowa o pracę nosi cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania z dodatkowych świadczeń z ubezpieczenia w związku z ciążą.
Sąd dał wiarę powołanym dowodom, które wprost wskazują na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawczynię w ramach powyższej umowy o pracę w przedmiotowym okresie.
W ocenie zgromadzone dowody są jasne, logiczne, niesprzeczne oraz wzajemnie uzupełniają się. Wersję zdarzeń przedstawioną przez wnioskodawczynię i płatnika potwierdzili świadkowie - w większości osoby obce dla każdej ze stron, a więc niemające interesu w tym by zeznawać na korzyść którejkolwiek z nich.
Stwierdzić należy, iż wskazane przez wymienione wyżej osoby okoliczności znajdują również potwierdzenie w treści dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a więc w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym powołanym w opisanym stanie faktycznym.
Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż złożone do akt dokumenty nie były kwestionowane przez ZUS, zaś osobowe źródła dowodowe nie zostały zasadnie podważone w toku procesu przez organ rentowy.
Rozpoznając sprawę Sąd pominął złożoną do akt dokumentację dotyczącą świadków E. K., E. J., D. R. i M. B. jako nieprzydatne w niniejszym postepowaniu. Najistotniejsze było to by ustalić czy świadkowie mieli możliwość w spornym okresie uczestniczyć w spotkaniach z ubezpieczoną. Z zebranego materiału tj. zeznań świadków, przesłuchania ubezpieczonej i płatnika składek oraz dokumentów np. w postaci list obecności w pracy wynika, że takie spotkania miały miejsce, gdyż świadkowie nie byli wówczas nieobecni w pracy np. z powodu choroby.
Sąd oddalił wniosek pełnomocnika ZUS o zwrócenie się do Urzędu Miejskiego w A. o przeslanie oferty płatnika złożonej w unieważnionym postępowaniu przetargowym oraz o zobowiązanie płatnika składek do złożenia wszystkich faktur wystawianych na D. Polska J. B. (3) w okresie od stycznia do września 2017 r. oraz wskazanie gdzie był robiony audyt tego podmiotu, gdyż - w ocenie Sądu Okręgowego -zebrany w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w sprawie i wniosek ten jedynie zmierza do przedłużenia postępowania.
Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:
Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.
Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 300 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.
W myśl art. 22 §1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Stosownie do treści § 1 1 art. 22 k.p., zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
Zaś zgodnie z treścią art. 22§ 1 2 k.p. nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.
Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).
W niniejszej sprawie odwołująca – A. G. zawarła w dniu 31 maja 2017 r. z płatnikiem składek - J. B. (1) umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania powołanych regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 31 maja 2017 r. nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.
Stosownie do treści art. 58 §1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
Zaś w myśl § 2 powołanego przepisu nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.
Mając na uwadze powyższe należy uznać, iż zachowanie wnioskodawczyni zostało zakwalifikowane jako zgodne z prawem. W tym miejscu należy rozważyć, czy zachowanie to nie narusza zasad współżycia społecznego, gdyż zgodnie z w/w art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W wyroku z dnia 18 października 2005 roku (sygn. akt II UK 43/05, opubl. OSN Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 15 – 16, poz. 251) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka i niezdolność do pracy w okresie ciąży) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni zawarła kwestionowaną umowę o pracę na kilka miesięcy przed urodzeniem się dziecka. Trudno uznać, iż jest to krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia, zważywszy że ciąża trwa 9 miesięcy (10 miesięcy księżycowych). Wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę do 4 lipca 2017 r. i dopiero wtedy, gdy okazało się, że pogorszył się jej stan zdrowia, ciąża była zagrożona skorzystała ze zwolnienia lekarskiego.
Zgodnie z treścią art. 83 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, okoliczność, na którą Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr 15, poz. 235, str. 712).
Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.
Na uwagę zasługuje także stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z 14 marca 2001 r. (II UKN 258/00, OSNP 2002/21/527), zgodnie z którym nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował i wypłacał z tego tytułu wynagrodzenie za pracę. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).
Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04 opublikowanym w OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).
W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.
Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i faktycznie ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie, co potwierdzają, oprócz zeznań świadków, przesłuchania płatnika składek i wnioskodawczyni, także dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, np. listy płac, wyciągi bankowe.
Wbrew twierdzeniu organu rentowego – co wynika wprost z zeznań C. G. (1) – w godzinach pracy wnioskodawczyni jeździł sam na zakupy, bez A. G., która w tym czasie świadczyła pracę na rzecz płatnika. Sąd dał wiarę zeznaniom tego świadka, który w swej spontanicznej wypowiedzi przyznał fakt korzystania z karty bankomatowej wnioskodawczyni. Zarówno odwołująca jak i jej mąż potwierdzili ten fakt, zdając sobie sprawę z zakazu udostępniania przez właściciela karty (ubezpieczonej) danych dotyczących karty innej osobie (jej mężowi). Opisana praktyka, jakkolwiek nieusprawiedliwiona w aspekcie łamania opisanego zakazu, została jednoznacznie umotywowana brakiem możliwości posiadania w spornym okresie przez męża wnioskodawczyni dostępu do jakiegokolwiek konta bankowego w Polsce. Wykazany został zatem (także wydrukami z G.) fakt samodzielnych zakupów czynionych przez męża odwołującej w godzinach jej pracy na rzecz płatnika.
Fakt wysłania oferty dla Urzędu Miasta w A. w dniu 13 czerwca 2017 roku w godzinach nocnych potwierdza tylko zatrudnienie w tej dacie wnioskodawczyni, która tę ofertę przygotowała, gdyż w tym czasie płatnik składek przebywała w szpitalu w W. w związku z podejrzeniem salmonelli (k 68). Pracownik tego (...) świadek D. R. potwierdziła współpracę z wnioskodawczynią jako pracownikiem J. B. (1).
Brak zaś podpisów wnioskodawczyni na dokumentach dotyczących firmy płatnika jest prostą konsekwencją braku uprawnień auditora w spornym okresie.
Negatywne zaś odpowiedzi pochodzące z instytucji współpracujących z firmą płatnika dotyczące zapytania o to czy kontaktowała się z nimi wnioskodawczyni – w świetle doświadczenia życiowego i faktu zatrudniania przez te instytucje dużej ilości osób oraz braku rejestrowania tego typu prób kontaktu – pozostaje obojętne dla przyjęcia tezy, że wnioskodawczyni wykonywała na rzecz płatnika pracę, co potwierdzili świadkowie – pracownicy tych instytucji (M. B., E. K.).
W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawczyni, które było podyktowane rzeczywistymi potrzebami pracodawcy - by odciążyć J. B. (1) oraz by zapoznać naturalnego sukcesora - córkę z działalnością firmy na tyle, by w przyszłości mogła przejąć firmę.
Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny kwestii wynagrodzenia określonego w umowie o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek.
Zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
Otrzymywana przez skarżącą, we wskazanych wyżej warunkach, kwota wynagrodzenia 7.000 zł brutto miesięcznie, zważywszy na szeroki zakres obowiązków ubezpieczonej, wyższe wykształcenie, odbyte kursy i znajomość języków obcych nie jest kwotą wygórowaną.
Nadto z materiału dowodowego wynika, że płatnika składek stać było na zatrudnienie ubezpieczonej. Płatnik zachowuje płynność finansową i nie posiada zadłużeń.
Sąd Okręgowy podziela w tym miejscu stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w treści wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. w sprawie II UK 309/09, opubl. LEX nr 604210 „Zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu”. Kwestia oceny samej wysokości wynagrodzenia określonego w spornej umowie pod kątem jego zgodności z zasadami współżycia społecznego, czy też z przepisami ustawy może być przedmiotem nowej decyzji ZUS. W decyzji tej organ rentowy może rozstrzygnąć, czy ustalone przez strony wynagrodzenie było faktycznie adekwatne do powierzonych obowiązków oraz uzasadnione zasobami finansowymi pracodawcy.
Zdaniem Sądu, nie można zatem podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
Nie była to także umowa pozorna. O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Zainteresowana chciała zatrudnić skarżącą, jako przedstawiciela handlowego i miała ku temu realne powody. Ubezpieczona zaś świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie. A zatem niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne.
Uwzględniając poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, należy uznać, że w sytuacji gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. choroby), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Zawarcie umowy o pracę przez wnioskodawczynię z płatnikiem składek w świetle zebranego materiału dowodowego, w ocenie Sądu Okręgowego nie było też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.
Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję jak w pkt 1 sentencji wyroku uznając odwołanie za zasadne.
O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800).
K.K.-W.