Sygn. akt I AGa 310/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 stycznia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Jan Kremer (spr.)

Sędziowie:

SSA Regina Kurek

SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant:

st. sekr. sądowy Urszula Kłosińska

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku (...) S.A. w W.

przeciwko A. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 5 grudnia 2017 r. sygn. akt VII GC 161/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 4050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Regina Kurek SSA Jan Kremer SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt I ACa 310/18

Uzasadnienie: Strona powodowa (...) Bank (...) S.A. w W. wniosła o zasądzenie od A. G. kwoty 113 118,54 zł wraz z umownymi odsetkami za okres od 20 czerwca 2017 r. liczonymi według zmiennej stopy procentowej stanowiącej 4-krotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. W uzasadnieniu podała, że zawarła z pozwanym umowę kredytu obrotowego (...), jednak w związku z brakiem spłaty, wypowiedziała tę umowę, przez co jego wierzytelność stała się wymagalna. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Zakwestionował, aby powodowi przysługiwała dochodzona wierzytelność, zarzucił, że twierdzenia powoda o wysokości jego zadłużenia nie są prawdziwe, a nadto nigdy nie otrzymał on oświadczenia o wypowiedzeniu warunków spłaty zobowiązania, a na wypadek przyjęcia, że takowe miało miejsce, zakwestionował, aby było ono skuteczne z powodu niespełnienia warunków co do formy ani ustawowych warunków jego ważności. Podniósł, że wyliczenia powoda są niezrozumiałe.

Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo po ustaleniu, że w dniu 9 maja 2012 r. powód zawarł z pozwanym umowę kredytu obrotowego (...) w wysokości 510 000 zł, który został postawiony do dyspozycji kredytobiorcy jako kredyt w rachunku bieżącym (...) nr (...). Jego wykorzystywanie odbywało się na podstawie dyspozycji kredytobiorcy w formie gotówkowej lub bezgotówkowej w ciężar powyższego rachunku. Okres wykorzystania i spłaty kredytu oznaczono na 2 maja 2013 r. Jego spłata miała następować bez odrębnych dyspozycji kredytobiorcy z pierwszych wpływów na rachunek. Aneksem z 29 kwietnia 2013 r. podwyższono limit kredytu do kwoty 250 000 zł, okres spłaty wydłużono do 28 kwietnia 2015 r. Postanowiono, że niespłacenie kredytu w terminie powoduje, że po upływie umownego terminu niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym a bank potrąci na jej poczet pierwszy wpływ na rachunek. Kwota wykorzystanego kredytu była oprocentowana w stosunku rocznym wg zmiennej stopy procentowej równej wysokości stawki referencyjnej powiększonej o marżę banku wynoszącą 4,50 p.p. Stawka referencyjna odpowiadała natomiast WIBOROWI 3M (stopa procentowa dla międzybankowych depozytów trzymiesięcznych). W wypadku opóźnienia w spłacie kredytu lub jego części bank był uprawniony do pobierania odsetek wg zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych, przeterminowanej pożyczki hipotecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw postawionych, po upływie wypowiedzenia w stan natychmiastowej wymagalności cele gospodarcze i mieszkaniowe określonej w odpowiedniej uchwale zarządu banku.

Pozwany wykorzystał środki pochodzące z kredytu a ten sposób, że na dzień 29 czerwca 2015 r. jego zadłużenie wyniosło 200 186,71 zł z tytułu kapitału i 4 132,13 zł z tytułu odsetek. Tego samego dnia strony zawarły umowę ugody, na podstawie której pozwany uznał w całości powyższe zadłużanie bez zastrzeżeń jako wierzytelność należną bankowi i koszty mogące powstać w trakcie wykonywania ugody i zobowiązał się ją zaspokoić zgodnie z postanowieniami ugody. Przewidywały one spłatę całości zadłużenia w 31 miesięcznych ratach płatnych do 20-go dnia każdego miesiąca, a wpłaty miały być zarachowywane w pierwszej kolejności na koszty, potem opłaty i prowizje, dalej na odsetki od zadłużenia przeterminowanego, odsetki zaległe, zaległy kapitał, bieżące odsetki i kapitał. W wypadku opóźnienia się ze spłatą rat bank naliczać miał odsetki wg zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych, przeterminowanej pożyczki hipotecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw postawionych, po upływie wypowiedzenia w stan natychmiastowej wymagalności cele gospodarcze i mieszkaniowe określonej w odpowiedniej uchwale zarządu banku. Postanowiono, że bankowi przysługuje prawo wypowiedzenia warunków spłaty kredytu w wypadku nieprzystąpienia dłużnika do spłaty, powstania 30-dniowej zaległości, ujawnienia świadomego działania dłużnika na szkodę banku zmierzających do uniknięcia spłaty wierzytelności oraz stwierdzenia realnego zagrożenia a także w wypadku nierealizowania przez dłużnika istotnych warunków umowy ugody. Ponadto każdej stronie przysługiwało prawo wypowiedzenia umowy z ważnych powodów z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Ustanie stosunku ugody na skutek wypowiedzenia uprawniało bank do rozliczenia pozostałej należności na zasadach ogólnych wg oprocentowania kapitału wg zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych, przeterminowanej pożyczki hipotecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw postawionych, po upływie wypowiedzenia w stan natychmiastowej wymagalności. Pozwany nie wywiązywał się postanowień ugody i doprowadził do tego, że na dzień 23 września 2016 r. jego wymagalne zadłużenie wyniosło 21 232,39 zł. W okresie od 3 czerwca 2015 r. do 22 grudnia 2016 r. saldo jego zadłużenia zmniejszyło się z kwoty 200 186,71 zł do 107 084,50 zł Natomiast na dzień 27 grudnia 2016 r, wymagalne zadłużenie wyniosło 19 406,32 zł , w tym 26,55 zł z tytułu odsetek za nieterminowa spłatę a reszta obejmowała zadłużenie z tytułu kapitału. Natomiast całe zadłużenie z tytułu kredytu wynosiło wówczas 108 549,59 zł. Tego dnia bank złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ugody z 30-dniowym terminem wypowiedzenia. Powyższe pismo zostało wysłane na adres pozwanego podany w umowie ( (...), (...)-(...) S.) i nie zostało przez adresata podjęte. Następnie pismem z dnia 31 maja 2017 r. bank wezwał pozwanego do spłaty zł zadłużenia . W dniu 20 czerwca 2017 r. bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych, z którego wynika, że niespłacony kapitał wynosi 107 084,50 zł, odsetki naliczane do 19 czerwca 2017 r. wyniosły 6004,04 zł koszty - 30 zł.

Sąd Okręgowy wskazał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z 29.08.1997 r. - Prawo bankowe (DZ. U. 2015.128) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Jest bezspornym, że strony łączyła umowa kredytu bankowego, który nie został spłacony w całości i w następstwie tego bank wypowiedział określone umową ugody warunki jego spłaty, Pozwany podnosił zarzuty związane z brakiem skutecznego wypowiedzenia umowy, jednak nie skonkretyzował ich, podczas gdy § 8 ust. 2 ugody przewidywał, że wypowiedzenie warunków spłaty kredytu następuje poprzez złożenie dłużnikowi pisemnego oświadczenia, w którym zostanie określony dzień ustania stosunku umownego. Wypowiedzenie zostało skierowane na adres dłużnika miało formę pisemną i wskazywało, że termin wypowiedzenia wynosi 30 dni od daty doręczenia pisma, co pozwalało mu bez trudności ustalić, kiedy umowa przestanie obowiązywać. Miało również jasny i stanowczy charakter albowiem już na samym początku wskazywało, że bank wypowiada warunki spłaty zobowiązań wynikających ze szczegółowo określonej umowy, tak że treść ta nie mogła pozostawiać jakichkolwiek wątpliwości, że wolą banku jest doprowadzenie do ustania stosunku nawiązanego umową kredytową i zmienionego umową ugody.

Pozwany podkreślał również, że powód nie udowodnił wysokości jego zadłużenia chociaż należy wskazać, że zgodnie z rozkładem dowodu określonym w art. 6 k.c., który stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, to pozwany winien był udowodnić, że dokonał spłaty kredytu w całości to jest kapitału, prowizji i wszelkich odsetek w tym karnych. Pozwany jednak nie przedstawił żadnych dowodów ani twierdzeń w tym zakresie. Ponadto nie bez znaczenia dla ciężaru dowodu pozostaje niezaprzeczony przez pozwanego fakt zawarcia w dniu 29 czerwca 2015 r. umowy ugody, w której uznał on swoje zobowiązanie z tytułu kredytu wynoszące wówczas 204 318,84 zł. Powyższa okoliczność powoduje, że to na pozwanego przeszedł ciężar udowodnienia, że na datę uznania wierzytelność banku nie istniała lub istniała ale w niższej wysokości od wskazanej w umowie. Pozwany nie przedstawił na te okoliczność jakichkolwiek twierdzeń i dowodów, co prowadzi do wniosku, że kwestionując w procesie stan zadłużenia winien był udowodnić, że po podpisaniu umowy ugody dokonał spłaty kredytu w wysokości odpowiadającej zadłużeniu wskazanemu w ugodzie. Jednak również w tym zakresie pozwany nie przedstawił żadnych twierdzeń ani nie zawnioskował o przeprowadzenie jakiegokolwiek dowodu, co samo w sobie jest okolicznością wystarczającą do uwzględnienia powództwa.

Pomimo tego powód na poparcie swoich twierdzeń przedstawił dowody, w oparciu o które Sąd dokonał ustaleń w zakresie wysokości zadłużenia pozwanego. Przede wszystkim powód przedstawił wyciąg z ksiąg bankowych, w którym stwierdzono wysokość zadłużenia pozwanego na dzień wystawienia tego dokumentu to jest na 20 czerwca 2017 r. Zgodnie z art. 95 ust. 1a Prawa bankowego w brzemieniu obowiązującym od 20 lipca 2013 r. moc prawna ksiąg rachunkowych banku i sporządzanych na ich podstawie wyciągów i oświadczeń nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym, co nie oznacza, że utraciły one zupełnie znaczenie. Nie korzystając w postępowaniu cywilnym z przywileju dowodowego jaki przysługuje dokumentom urzędowym, nadal mogą być traktowane jako dowód w postaci dokumentu prywatnego na okoliczność istnienia i wysokości zadłużenia wynikającego z czynności bankowej. Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W myśl art. 253 k.p.c. jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż osoba zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać. Powód przedłożył w toku postepowania dowodowego dokumenty poświadczające wiarygodność wyciągu z ksiąg bankowych. Należą do nich historia operacji na kontrakcie kredytowym, z którego wynika, że po upływie terminu spłaty kredytu został on przeksięgowany z rachunku bieżącego na odrębny rachunek, na którym odnotowywano poszczególne operacje między innymi w postaci częściowych spłat odsetek, kapitału kredytu, pozwany natomiast nie zakwestionował żadnej z powyższych operacji ani nie przedstawił dowodów świadczących o dokonaniu spłat, które na tym kontrakcie nie zostały zarejestrowane oraz wezwania do zapłaty wskazujące na wysokość bieżącego zadłużenia. Powód przedstawił zatem wszelkie dostępne mu dowody na okoliczność istnienia i wysokości zadłużenia pozwanego, co na tego ostatniego nakładało obowiązek wykazania, że dowody te nie odpowiadają prawdzie. Pozwany nie przejawił w tym zakresie żadnej inicjatywy dowodowej, co doprowadziło do uwzględniania powództwa w całości na podstawie z art. 69 ust. 1 ustawy z 29.08.1997r. Prawa bankowego. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 §1 k.p.c. Na koszty te składa się 17 zł opłaty od pełnomocnictwa, 5656 zł opłaty od pozwu i 2,46 zł oraz 3, 69 zł opłat notarialnych.

Wyrok ten zaskarżył apelacją pozwany wnosząc o jego zmianę i oddalenie powództwa i zarzucił, naruszenie przepisów postępowania a to, art. 233 § 1 i 2 k.p.c. przez przyznanie waloru pełnej wiarygodności kserokopiom dokumentów pomimo zakwestionowania ich przez pozwanego, nie przedłożenia oryginałów, co miało wpływ na wynik sprawy gdyż sąd na ich podstawie dokonał ustaleń;

art. 233 § 1 k.p.c. przez przyznanie waloru wiarygodności dowodom z wyciągu ksiąg bankowych oraz historii operacji na okoliczność wysokości zobowiązania pozwanego pomimo kwestionowania zasady i wysokości dochodzonego roszczenia, przy nie wynikaniu sposobu dokonania obliczeń przez powódkę;

sprzeczność ustaleń faktycznych sądu przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia z treścią zebranego materiału dowodowego polegającą na bezpodstawnym przyjęciu, że;

a/ strona pozwana skutecznie wypowiedziała pozwanemu warunki spłaty kredytu;

b/ skierowane do pozwanego oświadczenie miało charakter stanowczy pomimo, że z jego treści wynika, że obwarowane było różnymi warunkami, co jest sprzeczne z istotą wypowiedzenia;

c/ pozwany otrzymał wypowiedzenie czemu przeczył;

d/ przyjęcie prawidłowości dochodzonej kwoty, przy braku możliwości jej weryfikacji;

ponadto zarzucił naruszenie prawa materialnego a to art. 6 k.c. przez przerzucenie na pozwanego ciężaru dowodu pomimo kwestionowania otrzymania wypowiedzenia, wyliczenia rzekomych należności.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i przyznanie kosztów i podniosła że pozwany nie kwestionuje istnienia wymagalnej wierzytelności z umowy kredytowej i ugody stron. Pozwany w ugodzie uznał wierzytelność co do wysokości i zasady. Powód przedłożył dokumenty i wskazał na wyliczenie należności stwierdzając z odwołaniem się do orzecznictwa, że wykazał istnienie wymagalnej należności. Przedstawił wywód dotyczący rozkładu ciężaru dowodu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanego nie była zasadna.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i wywody prawne Sądu I instancji i przyjmuje je za własne.

Zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przepisów postępowania, jak i art. 6 k.c. nie są zasadne. Sąd odnosi się do całości zarzutów apelacji. Apelacja pozwanego nie uwzględnia przebiegu postępowania, zgromadzonych dowodów i stanu prawnego a także zawiera wewnętrzne sprzeczności. Przypomnieć należy, że skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga spełnienia warunków jakimi są wykazanie braku logiki ustaleń faktycznych, brak zgodności z zasadami współżycia społecznego bądź inne uchybienia z tym związane.

Zarzut nie przedstawienia oryginałów dokumentów jest chybiony z następujących powodów; wbrew zarzutom apelacji strona powodowa przedłożyła szereg dokumentów w oryginale a mianowicie dokumenty wypowiedzenia umowy ( k. 22 i 25 oraz k. 25-27 ) przedłożone w oryginale przy pozwie, a pozostałe dokumenty o które została wezwana przez Sąd ( oryginały ) przy piśmie z dnia 9 listopada 2017 r. ( 59 - 66 ).

Strona była zobowiązana do przedłożenia dokumentów o które została wezwana przez sąd i z tego obowiązku się wywiązała.

Ponadto pozwany kwestionując nie otrzymanie wypowiedzenia umowy przyznał, że strony łączyła umowa, a także nie zaprzeczył zawarciu ugody. W związku z tym, niezależnie od przedłożenia dokumentów, żądanie ich przedłożenia w oryginale procesowo stało się zbędne skoro okoliczności istotne w sprawie sama strona potwierdziła. Zarzuty pozwanego pomijają także okoliczność związaną z zawarciem aneksu do umowy zwiększającego kwotę kredytu obrotowego i udowodnieniem tego faktu przez powódkę, a tym samym jest to kolejny dowód na zawarcie przez strony umowy. Podkreślić należy, że pozwany nie twierdził nawet, że nie otrzymał, pobrał, pieniędzy na podstawie umowy.

Konsekwencją tego jest to, że istnienie zobowiązania, jego wysokość i termin spłaty jakie obowiązywały pozostają poza sporem i nie wymagają dowodzenia. W związku z tym modne obecnie zarzuty dotyczące nie przedstawienia oryginałów dokumentów nie są zasadne, przy czym dodatkowo należy zwrócić uwagę na aktualną treść przepisów o formie czynności prawnej w szczególności dokumentowej. Powyższe skutkuje niewątpliwą bezzasadnością podniesionego zarzutu, niezależnie od innych argumentów dotyczących wykazania odpowiedzialności pozwanego. Wypowiedzenie umowy zostało pozwanemu skutecznie doręczone, a nie odebranie awizowanej przesyłki nie zmienia tego faktu. Apelujący w stwierdzeniu, że w dacie doręczenie wypowiedzenia umowy przebywał za granicą i nie mógł się z nim zapoznać przyznał, że doręczenie było skuteczne pod właściwym adresem. Zarzut pozwanego o niestanowczym ujęciu wypowiedzenia umowy jest chybiony jeśli przeprowadzić analizę jego treści. Dodatku albo pozwany twierdzi, że nie otrzymał wypowiedzenia, albo, że nie jest ono stanowcze, powyższe zarzuty wykluczają się.

Niezależnie od powyższego w dacie wyrokowania przez Sąd upłynęły już wszystkie terminy spłaty zobowiązania wynikające z ugody. Koniecznym jest przypomnienie, że terminy spłaty zobowiązania z umowy upłynęły jeszcze wcześniej i do zawarcia ugody doszło w związku z nie wywiązywaniem się pozwanego ze zobowiązania. Strona powodowa zaproponowała zawarcie ugody pomimo tego, że byłą uprawniona do dalej idących działań. Pozwany nawet nie twierdził, że spełnił świadczenie.

Sąd Apelacyjny nie powtarza wywodów dotyczących tego, że po zmianie przepisów wyciągi z ksiąg banku stanowią dokumenty prywatne i jako takie podlegają ocenie w postępowaniu dowodowym. Innymi słowy to pozwany jeśli kwestionował wyliczenia należności zobowiązany był do inicjatywy dowodowej i przedstawienia własnych wyliczeń. Pozwany podważając wyliczenia strony powodowej zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu zobowiązany był do wykazania dokonania wpłat na rzecz powódki, co ewentualnie mogło prowadzić do podważenia wyliczeń jednak pozwany dowodów wpłat nie przedłożył,

kwestionował ogólnikowo sposób wyliczenia należności nie przedstawiając dowodów prowadzących do podważenia wysokości należności głównej bądź ubocznej. Jeszcze raz należy podkreślić, że ciężar dowodu obciążał pozwanego w wykazaniu, że spełnił świadczenie w innym rozmiarze niż podaje to powód, a brak takich dowodów pozwala na przyjęcie trafności wyliczeń powódki. Strona która zaciągnęła zobowiązanie zobowiązana jest do jego wykonania, w tym przypadku zwrotu otrzymanego świadczenia na ustalonych warunkach.

Z przedstawionych przyczyn apelacja pozwanego uległa oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., a o kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Jan Kremer SSA Regina Kurek