UZASADNIENIE

Powodowie E. S. i P. P. (1) wystąpili z powództwem przeciwko Gminie M. G., wnosząc o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwoty 10.092,85 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 5 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości będącej własnością powodów położonej w G. przy ul. (...) oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powodowie podali, że przysługuje im własność lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Wyrokiem z dnia 28 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie o sygn. akt I C 1396/14 nakazał usunięcie niezgodności między stanem prawnym wskazanej nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej nr (...) a rzeczywistym stanem prawnym poprzez wpisanie w dziale II opisanej księgi jako właścicieli E. S. w ½ udziale w prawie własności i P. P. (1) w ½ udziale w prawie własności. Pozwana bezumownie korzystała ze wskazanego lokalu w okresie od 1986 r. do 25 lutego 2005 r. Powodowie w dniu 25 kwietnia 2014 r. złożyli wniosek o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej, jednak do zawarcia ugody nie doszło, stąd powodowie dochodzą przeciwko pozwanej roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu od dnia 25 kwietnia 2004 r. do chwili ustanowienia odrębnej własności lokalu w dniu 25 lutego 2005 r.

(pozew, k. 3-12)

Powódka sprecyzowała żądanie pozwu w ten sposób, że żądała zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 10.092,85 zł za okres od dnia 26 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty.

(pismo procesowe z dnia 10 lipca 2018 r., k. 77-78v)

Powódka rozszerzyła powództwo w ten sposób, że wniosła o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwoty 14.084 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 26 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty.

(pismo procesowe z dnia 3 grudnia 2018 r., k. 137-138)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana podała, że kwestionuje żądanie pozwu co do zasady i co do wysokości, wskazując na treść przepisów art. 18 ust.1-3 ustawy o ochronie praw lokatorów, zasobie mieszkaniowym gminy i zmianie Kodeksu cywilnego.

(odpowiedź na pozew, k. 68-69)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małżonkowie S. P. i K. P. byli właścicielami lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) (obecnie: H.) 7/45. Nieruchomość lokalowa objęta była księgą wieczystą nr (...). W dniu 6 sierpnia 1986 r. S. P. złożył w formie aktu notarialnego oświadczenie o zrzeczeniu się własności nieruchomości na podstawie art. 179 k.c. K. P. nie złożyła oświadczenia o wyrażeniu zgody na zrzeczenie się własności. Postanowieniem z dnia 28 października 2005 r. Sąd Rejonowy w Gdyni oddalił wniosek o wpisanie jako właściciela wskazanej nieruchomości Skarbu Państwa z uwagi na nieprzedłożenie oświadczenia K. P. o wyrażeniu zgody na zrzeczenie się własności.

(dowód: akta sprawy I C 1396/14, k. 30-31, 42, 43)

Spadek po S. P. zmarłym w dniu 13 listopada 1991 r. w L. nabyli w częściach po ½ udziału E. S. i P. P. (1).

(dowód: stwierdzenie nabycia spadku, k. 29-30)

Spadek po K. S. (poprzednio P.), zmarłej w dniu 15 lutego 2014 r. nabyli w częściach po ½ udziału E. S. i P. P. (1).

(dowód: stwierdzenie nabycia spadku, k. 31-32)

We wskazanym lokalu w roku 1986 r. zamieszkali L. W. i Z. W.. W dniu 25 lutego 2005 r. pozwana Gmina ponownie ustanowiła odrębną własność lokalu, dla którego urządzono księgę wieczystą o nr (...) i sprzedała wskazany lokal dotychczasowym najemcom. W dniu zbycia lokalu pozwana Gmina posiadała dokumenty świadczące o prowadzeniu dla spornego lokalu oddzielnej księgi wieczystej.

(dowód: akta sprawy I C 1396/14, k. 48-50, 198, 214, protokół rokowań, k. 79-80)

Pismem z dnia 26 marca 2014 r. pełnomocnik K. S., E. S. i P. P. (2) wezwali pozwaną do zapłaty 202.500 zł tytułem wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...).

(dowód: wezwanie do zapłaty, k. 34-36)

Pismem z dnia 20 kwietnia 2014 r. pełnomocnik K. S., E. S. i P. P. (2) złożyli zawezwanie do próby ugodowej skierowane przeciwko pozwanej Gminie.

(dowód: zawezwanie do próby ugodowej, k. 37-39)

Wyrokiem z dnia 28 lipca 2016 r. w sprawie o sygn. akt I C 1396/14 Sąd Rejonowy w Gdyni nakazał usunąć niezgodność między stanem prawnym nieruchomości lokalowej położonej w G. przy ul. (...) objętej księgą wieczystą (...), której wpisanymi właścicielami byli L. W. i Z. W. na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej a rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, że dziale II wymienionej księgi wieczystej wpisać E. S. w udziale ½ w prawie własności i P. P. (1) w udziale ½ w prawie własności.

(dowód: wyrok SR w Gdyni, sygn. akt I C 1396/14, odpis k.w. GD1Y/00070167/7, k. 19-24)

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2017 r. w sprawie o sygn. akt I C 354/17 Sąd Rejonowy w Gdyni nakazał L. W. i Z. W. opuszczenie, opróżnienie i wydanie powodom E. S. i P. P. (1) lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się przy ulicy (...) w G. oraz orzekł o uprawnieniu L. W. i Z. W. do otrzymania lokalu socjalnego, wstrzymując wykonanie wyroku w zakresie obowiązku wydania lokalu do czasu złożenia wskazanym osobom przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

(dowód: wyrok SR w Gdyni, sygn. akt I C 354/17, k. 33)

W dniu 7 listopada 2017 r. powodowie złożyli wniosek o zamknięcie księgi wieczystej o nr (...).

(dowód: wniosek o wpis w k.w., k. 25-18)

Wartość możliwego do uzyskania przez powodów przychodu z tytułu czynszu najmu lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) w okresie od 25 kwietnia 2004 r. do dnia 25 lutego 2005 r. wynosiła 14.084 zł.

(dowód: opinia biegłego, k. 91-127)

Sąd zważył co następuje:

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów prywatnych i dokumentów urzędowych złożonych przez powodów w toku postępowania oraz opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

W ocenie Sądu brak było podstaw do podważenia wiarygodności dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, zwłaszcza że żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości i autentyczności ani nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod wskazanymi dokumentami złożyły oświadczenia danej treści. W konsekwencji, Sąd przyznał tym dowodom przymiot wiarygodności.

Sąd uznał opinię biegłego mgr inż. J. Ś. za miarodajną dla ustalenia stanu faktycznego w zakresie ustalenia wartości rynkowej czynszu najmu lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Sąd miał na uwadze, że przedmiotowa opinia została sporządzona przez osobę dysponującą wiedzą specjalną z wyceny stawek czynszu na podstawie całego zebranego w sprawie materiału dowodowego. W ocenie Sądu przedstawiona przez biegłego opinia jest jasna, logiczna, nie zawiera żadnych luk czy sprzeczności, ani też nie budzi wątpliwości Sądu w świetle zasad doświadczenia życiowego czy wiedzy powszechnej. Wskazać nadto należy, że żadna ze stron nie złożyła zarzutów kwestionujących jej zasadności lub miarodajność. W konsekwencji Sąd nie znalazł podstaw do odmówienia jej mocy dowodowej.

W niniejszej sprawie stan faktyczny nie był sporny między stronami. Główną oś sporu stanowiła odmienna ocena prawna żądania zgłoszonego przez powodów. Pozwana Gmina M. G. w odpowiedzi na pozew odniosła się do kwestii odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego osobom uprawnionym, co jednak pozostawało bez związku z dochodzonym przez strony żądaniem, albowiem powodowie dochodzili roszczenia o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z lokalu położonego w G. przy ul. (...) w okresie od 24 kwietnia 2004 r. do dnia 25 lutego 2005 r. (tj. do dnia ustanowienia odrębnej własności lokalu), wskazując na przerwanie biegu przedawnienia na skutek zawezwania do próby ugodowej w dniu 24 kwietnia 2014 r.

Powodowie wywodzili swoje roszczenie z art. 224 §2 k.c. i art. 225 k.c. Art. 224 i art. 225 k.c. normują instytucję roszczeń uzupełniających właściciela przeciwko posiadaczowi samoistnemu rzeczy, które obejmują wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak również odszkodowanie z tytułu zużycia, pogorszenia lub utraty oraz zwrot pożytków naturalnych i pożytków cywilnych. Normy wynikające ze wskazanych przepisów odrębnie regulują zakres odpowiedzialności samoistnego posiadacza rzeczy w zależności od jego dobrej lub złej wiary oraz dowiedzenia się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Powodowie powoływali się na złą wiarę pozwanej w zakresie posiadania przedmiotowego lokalu. Zgodnie z treścią art. 224 §2 k.c. od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. W myśl art. 225 k.c. obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Roszczenie o zapłatę wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy zmierza do przywrócenia właścicielowi równowagi ekonomicznej naruszonej bezprawną ingerencją w sferę własności. Natura przewidzianego w art. 224 i 225 k.c. tzw. roszczenia uzupełniającego o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z cudzej nieruchomości jest przybliżona do roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 r. I CSK 669/11, OSNC 2013/3/38). Sąd podziela w całości pogląd Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, zgodnie z którym w świetle przepisu art. 225 k.c. nie jest istotnym, czy samoistny posiadacz rzeczy osobiście faktycznie ją wykorzystuje, albowiem o powstaniu po stronie właściciela rzeczy roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy istotnym jest, to że znajduje się ona w posiadaniu samoistnym osoby, która nie dysponuje do tego tytułem prawnym, zaś właściciel nie może z niej w sposób swobodny dowolnie korzystać. Roszczenie to pozostaje zasadne wówczas, gdy posiadacz samoistny oddał rzecz w posiadanie zależne, albo nawet nie podejmuje żadnych faktycznych działań wobec rzeczy, ale zachowuje jej posiadanie samoistne poprzez zaniechanie jej zwrotu właścicielowi ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 kwietnia 2018 r., sygn. akt V AGa 18/18, LEX nr 2605233 ).

Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy powinna odpowiadać dochodowi, jaki właściciel mógłby osiągnąć na podstawie stosunku prawnego, w szczególności z umowy najmu lub dzierżawy. Powinna ona zatem być ustalona jako wysokość czynszu możliwego do uzyskania w danym okresie i miejscu według zasad rynkowych panujących w danych okolicznościach. Wysokość świadczenia pieniężnego powinna być zatem ustalana w oparciu o ceny występujące na rynku obrotu nieruchomościami za korzystanie z rzeczy określonego rodzaju. ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 kwietnia 2014 r., V ACa 940/13, LEX nr 1455562, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 13 stycznia 2015 r., I ACa 1418/14, LEX nr 1665797)

Wynagrodzenie, którego dochodzi się od samoistnego posiadacza w złej wierze części nieruchomości, nie stanowi odszkodowania, lecz wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy. Gdyby bowiem posiadanie cudzej rzeczy było osadzone w stosunkach umownych, korzystający byłby zobowiązany do określonego świadczenia pieniężnego. Wobec tego należy przyjąć, że wynagrodzenie takie powinno odpowiadać dochodowi, jakie właściciel mógłby osiągnąć na podstawie ważnego stosunku prawnego, na przykład umowy najmu czy dzierżawy. Czynsz taki byłby wtedy ustalany według zasad rynkowych panujących w danym okresie, na danym terenie

Art. 7 k.c. statuuje domniemanie dobrej wiary, ilekroć ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary. Przez dobrą wiarę należy rozumieć stan psychiczny osoby polegający na błędnym, acz usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu, że przysługuje jej wykonywane przez nią prawo. A contrario, zła wiara polega wyraża się w przekonaniu podmiotu prawa cywilnego, że dane prawo mu nie przysługuje albo w błędnym i nieusprawiedliwionym w danych okolicznościach przeświadczeniu, że dane prawo jej przysługuje.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy wskazać, że Gminie M. G. nie przysługiwało prawo własności nieruchomości lokalowej położonej w G. przy ul. (...) z uwagi na bezskuteczność oświadczenia S. P. w przedmiocie zrzeczenia się własności nieruchomości. Okoliczność ta została przesądzona w wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 28 lipca 2016 r. w sprawie o sygn. akt I C 354/17. Prawo własności wskazanej nieruchomości przysługiwało S. P. oraz K. S. ( primo voto P.). Spadek po S. P. oraz spadek po K. S. nabyli powodowie w obu przypadkach w części ½ udziału w spadku. W konsekwencji, na powodów przeszło zarówno prawo własności wskazanej nieruchomości, jak i roszczenie za bezumowne korzystanie z rzeczy.

Nie ulega wątpliwości, że w okresie objętym żądaniem pozwu, Gmina M. G. wykonywała władztwo nad wskazaną nieruchomością jako posiadacz samoistny, podczas gdy własność wskazanej nieruchomości przysługiwała powodom i K. S..

Z ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie wynika, że pozwana Gmina wiedziała, że dla wskazanego lokalu prowadzono księgę wieczystą o nr (...), w której ujawniono S. P. i K. S. ( primo voto P.) jako właścicieli nieruchomości. Nadto, Gmina wystąpiła o urządzenie drugiej księgi wieczystej dla wskazanego lokalu po zawarciu umowy sprzedaży z dnia 25 lutego 2005 r.. Jednocześnie wskazać należy, że pozwana Gmina jako podmiot dysponujący fachową obsługą prawną mogła z łatwością ustalić stan prawny przedmiotowej nieruchomości, w tym samodzielnie stwierdzić bezskuteczność oświadczenia S. P. w przedmiocie zrzeczenia się własności nieruchomości. Nie było zatem żądnych przeszkód, aby przy dołożeniu minimalnej staranności pozwana Gmina ustaliła, że nie przeszła na nią własność nieruchomości lokalowej położonej w G. przy ul. (...). W ocenie Sądu okoliczności te przesądzają o braku po stronie pozwanej Gminy usprawiedliwionego przekonania o tym, że przysługuje jej prawo własności. Pozwana Gmina występowała w obrocie jako posiadacz samoistny wskazanej nieruchomości, o czym świadczyć może również okoliczność, że zawarła ona umowę najmu mającą za przedmiot wskazany lokal mieszkalny, a następnie podając się za właściciela przedmiotowej nieruchomości, zawarła umowę sprzedaży przedmiotowego lokalu. W konsekwencji, Sąd doszedł do przekonania, że roszczenie powodów jest usprawiedliwione co do zasady. Podkreślić należy, że powstałe w okresie objętym pozwem roszczenie K. S. przeciwko pozwanej Gminie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu przeszło na powodów w drodze dziedziczenia.

Powodowie wykazali swoje roszczenie również co do wysokości. Jak wskazano wyżej, wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości lokalowej powinna odpowiadać możliwemu do uzyskania czynszowi najmu ustalonemu według stawek rynkowych. Na podstawie dowodu z opinii biegłego ustalono, że hipotetyczny czynsz należny za najem lokalu położonego w G. przy ul. (...) za okres od 25 kwietnia 2004 r. do dnia 25 lutego 2005 r. wynosiłby 14.084 zł. W konsekwencji, Sąd ustalił, że wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze wskazanej nieruchomości opiewałoby na ww. kwotę.

Mając na względzie okoliczność, że obowiązek świadczenia po stronie Gminy zaktualizował się niezwłocznie po wezwaniu do wykonania zobowiązania (art. 455 k.c.), które nastąpiło pismem z dnia 26 marca 2014 r. Sąd przyjął dzień 24 kwietnia 2014 r. za datę początkową biegu odsetek za opóźnienie. Wobec zmiany brzmienia art. 481 §1 k.c. od dnia 1 stycznia 2016 r. dokonanej ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Sąd przyjął, że od dnia 1 stycznia 2016 r. rozpoczęło bieg roszczenie o zapłatę ustawowych odsetek za opóźnienie.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 224 §2 k.c. i art. 225 k.c. oraz art. 481 §1 k.c. orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. i uznając, iż powodowie wygrali postępowanie w całości, zasądził od pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę 5241,99 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą składa się opłata od pozwu w wysokości 505 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3600 zł, ustalone w oparciu o §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów (Dz.U. poz. 1800 ze zm.) opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł i zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłych w wysokości 1119,99 zł.

W niniejszej sprawie powodowie uiścili zaliczkę na poczet wynagrodzenia biegłego w wysokości 1500 zł. Koszt sporządzenia opinii biegłego opiewały ostatecznie na kwotę (...).99 zł. W konsekwencji różnica między kosztami pobranymi od strony a kosztami należnymi wynosiła 380,01 zł. Sąd na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał zwrócić od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni na rzecz powodów kwotę 167,64 zł tytułem nadwyżki między kosztami pobranymi a kosztami poniesionymi, o czym orzekł w punkcie III.

Stosownie do treści art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W myśl art. 83 ust. 2 powołanej ustawy w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113. Zgodnie z treścią art. 130³ §2 zd. 2 k.p.c. Sąd orzeka o obowiązku uiszczenia opłaty w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji, stosując odpowiednio zasady obowiązujące przy zwrocie kosztów procesu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie powołanych przepisów nakazał ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni nieuiszczoną część opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa w kwocie 200 zł, o czym orzekł w punkcie IV.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE