UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 4 lutego 2019 r. powódka M. K. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej (...) F. S. z siedzibą w G. kwoty 1611,72 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 8 listopada 2018 r. do dnia zapłaty. Na uzasadnienie żądania podała, że zawarła w dniu 15 marca 2018 r. umowę o kredyt konsumencki na okres 119 miesięcy. Dnia 24 października 2018 r. powódka spłaciła całkowitą wartość kredytu, w tym również pełną kwotę prowizji w wysokości 1728 zł. Mając na uwadze fakt wcześniejszej spłaty kredytu, powódce przysługuje prawo ubiegania się o częściowy zwrot prowizji bankowej, zgodnie z punktem 26 umowy z dnia 15 marca 2018 r. Wartość prowizji za jeden miesiąc obowiązywania umowy powódka obliczyła na 14,52 zł (1728 zł/ 119 miesięcy). W związku z wcześniejszą spłatą, tj. na 111 miesięcy przed zakończeniem obowiązywania umowy, prowizja powinna ulec obniżeniu o kwotę 1611,72 zł (111 miesięcy x 14,52 zł).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) F. S. z siedzibą w G. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu. Strona pozwana wniosła także o zawieszenie postępowania na podstawie przepisu art. 177 § 1 pkt 3^{(
1)} k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku w sprawie o sygn. VIII GC 1867/18. Wskazała, że przedmiotem sporu w niniejszym postępowaniu, jak również w sprawie o sygn. VIII GC 1867/18, jest wykładnia przepisu zawartego w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Strona pozwana wskazała, że na podstawie przepisu art. 49 u.k.k. rekalkulacji podlegają koszty i opłaty mające bezpośredni związek z korzystaniem ze środków udostępnionych tytułem pożyczki w czasie. Natomiast koszty uiszczone przez pożyczkobiorcę jednorazowo w chwili zawarcia umowy, tj. prowizja i opłata przygotowawcza, które nie mają związku z okresem kredytowania, nie podlegają rekalkulacji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu. To na powódce spoczywa ciężar wykazania, że dochodzona pozwem kwota prowizji związana jest z okresem kredytowania, a tym samym podlega zwrotowi na podstawie art. 49 u.k.k.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka M. K. zawarła w dniu 15 marca 2018 r. ze (...) F. S. umowę pożyczki (kredyt konsumencki) numer (...). Umowa została zawarta na okres od 15 marca 2018 r. do 11 marca 2028 r. Pożyczkobiorca M. K. zobowiązała się ponieść koszt prowizji z tytułu udzielenia pożyczki w wysokości 1728 zł. W punkcie 26 umowy przewidziano prawo Pożyczkobiorcy do spłaty w każdym czasie całości lub części pożyczki przed terminem określonym w umowie. W takim przypadku, w braku odmiennej dyspozycji Pożyczkobiorcy, dokonane wpłaty miały zostać zaliczone na poczet spłaty kapitału w następującej kolejności: a) na spłatę najbliższej wymagalnej raty w kwocie odpowiadającej jej wysokości pomniejszonej o odsetki za okres od dnia dokonania wcześniejszej spłaty do dnia wymagalności raty, b) na spłatę kapitału pożyczki w taki sposób, że czas obowiązywania umowy ulegnie skróceniu; w takim przypadku całkowity koszt pożyczki ulegnie obniżeniu proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy licząc od momentu spłaty pożyczki przed terminem.

Dowód : umowa nr (...) z dnia 15 marca 2018 r. - k. 9-12.

W dniu 24 października 2018 r. powódka M. K. zawarła z (...) Bankiem (...) spółką akcyjną w W. umowę pożyczki numer (...). W paragrafie 4 ust. 1 umowy postanowiono, że wypłata pożyczki nastąpi jednorazowo w dniu 24 października 2018 r. m.in. na spłatę wierzytelności kredytowej Pożyczkobiorcy w kwocie 10 454 zł z tytułu umowy zawartej ze (...) (np. (...) S.) o numerze (...).

Dowód : umowa pożyczki nr (...) z dnia 24 października 2018 r. - k. 13-16.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Powódka zawarła ze stroną pozwaną umowę pożyczki jako konsument, zatem w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. 2019, poz. 1083; dalej także: u.k.k.). Zgodnie z art. 3 ust.1 ustawy o kredycie konsumenckim przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z ust. 2 pkt 1 tego przepisu za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Stosownie zaś do art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Powódkę M. K. i stronę pozwaną (...) F. S. z siedzibą w G. łączyła umowa pożyczki z dnia 15 marca 2018 r.

Stan faktyczny między stronami był bezsporny. (...) F. S. nie kwestionowała faktu wcześniejszej całkowitej spłaty pożyczki udzielonej powódce przed terminem określonym w umowie, tj. w dniu 24 października 2018 r. Spór między stronami koncentrował się na tym, czy powódce w związku z wcześniejszą spłatą pożyczki przysługuje prawo domagania się zwrotu części prowizji. Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, podnosząc że pobrana od powódki prowizja nie ma związku z okresem kredytowania i jako taka nie podlega rekalkulacji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu na podstawie art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U.2019, poz. 1083; dalej także: u.k.k.). Strona pozwana w swej argumentacji zmierzającej do oddalenia powództwa koncentrowała się zatem na interpretacji przepisu art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim. Stosownie do wskazanego przepisu, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.

Zważyć jednak należy, że powódka na poparcie swojego żądania odwołała się do treści punktu 26. umowy stron, w którym kwestia zwrotu części kosztów kredytu w razie wcześniejszej jego spłaty została uregulowana w sposób odmienny niż w treści art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim. Analizując przepis art. 49 u.k.k. można w istocie mieć wątpliwość czy na tej podstawie całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu tylko o te koszty kredytu, które związane są z okresem kredytowania czy o wszelkie koszty bez względu na ich związek z okresem kredytowania. Wątpliwości te powstają z uwagi na treść przepisu art. 49: „całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy.” Jednak punkt 26. umowy łączącej strony sformułowany został w taki sposób, że tego rodzaju wątpliwości brak, mianowicie: „ w takim przypadku [tj. spłaty pożyczki przez terminem określonym w umowie] całkowity koszt pożyczki ulegnie obniżeniu proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy”. Brak jest podstaw, aby przy stosowaniu punktu 26 umowy dokonywać rozróżnienia na koszty kredytu związane z okresem kredytowania i oderwane od takiego okresu, skoro w punkcie tym mowa jest jedynie o całkowitym koszcie kredytu, bez jakiegokolwiek dalszego uszczegółowienia pojęcia kosztów kredytu.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 u.k.k., całkowitym kosztem kredytu są wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz

b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach. W świetle tego przepisu nie ma wątpliwości, że zastrzeżona w umowie stron prowizja z tytułu udzielenia pożyczki w kwocie 1728 zł stanowiła jeden ze składników całkowitego kosztu kredytu.

Bezzasadne były zarzuty strony pozwanej, że powódka nie sprostała ciążącemu na niej ciężarowi dowodu na podstawie art. 6 k.c. i nie udowodniła powiązania prowizji z czasem trwania pożyczki. W świetle brzmienia postanowienia umowy (punktu 26) nie było potrzeby, aby powódka tę okoliczność wykazywała, ponieważ nawet ewentualne zakwalifikowanie prowizji do kosztu niezwiązanego z okresem trwania pożyczki, nie mogło spowodować oddalenia powództwa. Strony uregulowały kwestię proporcjonalnego obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego całkowitej, wcześniejszej spłaty, w sposób bardziej korzystny dla pożyczkobiorcy niż w art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, co jest oczywiście dopuszczalne. Z brzmienia punktu 26. umowy z dnia 15 marca 2018 r. wynika, że proporcjonalnemu obniżeniu ulega całkowity koszt pożyczki, bez względu na powiązanie lub brak powiązania składowych całkowitego kosztu pożyczki z okresem kredytowania. Zważyć należy, że przy wykładni woli stron ujętej w umowie pisemnej sens oświadczeń ustala się przyjmując za podstawę wykładni przede wszystkim tekst dokumentu, a podstawowe znaczenie przypada językowym regułom znaczeniowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2009, IV CSK 558/08). W przypadku interpretacji dokumentu nie jest dopuszczalne uzupełnianie treści zawartych w nim oświadczeń o postanowienia, które nie zostały w nich zawarte (A. Janas [w:] M. Fras (red.), M. Habdas (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1-125), WKP 2018). Przy interpretacji analizowanego punktu 26. umowy nie można pominąć faktu, że tekst umowy zredagowany został przez stronę pozwaną. Zgodnie bowiem z powszechnie panującym poglądem w orzecznictwie Sądu Najwyższego, wątpliwości interpretacyjne, które nie dadzą się usunąć w drodze ogólnych dyrektyw wykładni oświadczeń woli, powinny być rozstrzygnięte na niekorzyść strony, która zredagowała tekst. Ryzyko nie dających się usunąć w drodze ogólnych dyrektyw wykładni oświadczeń woli niejasności tekstu umowy powinna ponieść ta strona, która tekst zredagowała. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2014, I CSK 320/14, LEX nr 1554575; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2014, IV CSK 10/14, LEX nr 1552150; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2013, IV CSK 1/13, LEX nr 1375459).

Z uwagi na okoliczność, że powódka wywodziła swoje roszczenie bezpośrednio z umowy łączącej strony, a nie z treści przepisu art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o zawieszenie postępowania na podstawie przepisu art. 177 § 1 pkt 3¹ k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku w sprawie o sygn. VIII GC 1867/18. Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy nie zależało bowiem od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, gdyż podstawą prawną roszczenia powódki nie był przepis art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim. Sąd oddalił także wniosek strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z przewodnika po kredycie konsumenckim wydanym przez (...), ponieważ tego typu dokument nie może dowodzić istnieniu określonych okoliczności faktycznych, a taki jest cel postępowania dowodowego, może jedynie stanowić poparcie argumentacji prawnej przedstawionej przez stronę pozwaną. Z tego samego powodu oddalony został wniosek powódki o przeprowadzenie dowodu z wydruku opinii Rzecznika Generalnego G. H. z dnia 23 maja 2019 r.

Powódka udowodniła, że spełniła przesłanki umożliwiające domaganie się od strony pozwanej zwrotu części prowizji, uregulowane w punkcie 26. umowy łączącej strony. Powódka wykazała także wysokość dochodzonego roszczenia. Umowa pożyczki z dnia 15 marca 2018 r. została zawarta na okres 119 miesięcy. Skoro wysokość całej prowizji z tytułu udzielenia pożyczki to 1728 zł, to wysokość prowizji przypadająca na jeden miesiąc wynosiła 14,52 zł. Całkowita kwota pożyczki została spłacona na 111 miesięcy przed upływem umownego okresu obowiązywania umowy, zatem całkowity koszt pożyczki, w tym także koszt prowizji powinien ulec obniżeniu proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy (111 miesięcy x 14,52 zł = 1611,72 zł). Tym samym na rzecz powódki należało zasądzić dochodzoną przez nią kwotę 1611,72 zł.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Termin wymagalności roszczenia powódki wynika z treści przepisu art. 52 ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z tym przepisem, kredytodawca jest zobowiązany do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości. Powódka dokonała wcześniejszej spłaty pożyczki w dniu 24 października 2018 r. (okoliczność niezaprzeczona przez stronę pozwaną). Strona pozwana powinna więc zwrócić powódce część kwoty prowizji do dnia 7 listopada 2018 r. Zatem od dnia 8 listopada 2018 r. strona pozwana znajduje się w opóźnieniu i od tego dnia, zgodnie z żądaniem powódki, należało zasądzić odsetki ustawowe za opóźnienie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik sporu. Skoro strona pozwana przegrała sprawę w całości, to należało zasądzić od niej na rzecz powódki koszty procesu w łącznej kwocie 947 zł. Na zasądzone koszty składają się: opłata od pozwu w wysokości 30 zł, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900 zł (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE