UZASADNIENIE

K. G. (1) oskarżony został o to, że:

pełniąc funkcję prezesa zarządu (...) sp. z .o.o. w dniu 09 lutego 2017 r. w lokalu obok stacji paliw (...) w miejscowości (...) urządzał gry na 2 szt. automatów B. H. bez nr oraz na 1 szt. automatu bez nazwy bez nr, bez wymaganej koncesji oraz poza kasynem gry, czyli wbrew przepisom art. 3 i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. „o grach hazardowych”,

to jest o przestępstwo określone w art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 §3 k.k.s.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Sieradzu z 09 maja 2019 roku wydanym w sprawie II K 557/18 oskarżonego K. G. (1) uniewinniono od zarzucanego czynu, a kosztami procesu obciążono Skarb Państwa. Stwierdzono, że warunkiem sine qua non skazania jest udowodnienie przestępstwa przez oskarżonego. Natomiast w realiach rozpatrywanej sprawy nie można przyjąć, że K. G. działał w sposób przedstawiony w akcie oskarżenia. Brak jest wprawdzie podstaw do jednoznacznego – pozytywnego – stwierdzenia, że na pewno nie jest on sprawcą czynu, jednakże zebrane dowody nie stwarzały podstaw do przypisania mu sprawstwa.

Wyrok ten został zaskarżony przez oskarżyciela publicznego Naczelnika Łódzkiego Urzędu Celno – Skarbowego w Łodzi, który w apelacji zarzucił obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na jego treść poprzez:

-oparcie orzeczenia na nieprawdziwych ustaleniach faktycznych wynikających z nie zgromadzenia pełnego materiału dowodowego, co doprowadziło do błędnego wniosku o braku dowodów sprawstwa oskarżonego, gdy weryfikacji wymagało pochodzenie zatrzymanych automatów do gier z przedsiębiorstwa przez niego reprezentowanego, podnosząc potrzebę przeprowadzenia dowodu z dokumentacji księgowej i majątkowej (...) Sp. z o.o.”, z oględzin porównawczych innych automatów do gier będący dowodami rzeczowymi w innych sprawach toczących się wobec oskarżonego zakończonych prawomocny wyrokiem skazującym;

-oparcie orzeczenia na niepełnych ustaleniach faktycznych wynikających z nie zebrania wszechstronnego materiału dowodowego, co doprowadziło sąd do wniosku o braku powiązania oskarżonego z nielegalnymi automatami do gier ujawnionymi we W. w dniu 09 lutego 2017 roku, co skutkowało uznaniem braku dowodów na sprawstwo oskarżonego, gdy tymczasem sposób działania przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o.” reprezentowanego przez K. G. (1) polegający na oznaczaniu automatów do gier w sposób nietrwały napisem podobnej treści (co ma miejsce w innych prowadzonych i zakończonych prawomocnymi wyrokami skazującymi) – „Automat jest własnością G. K. (lub K. G. (1)) (...) Sp. z o.o. (...)-(...) K., ul. (...) lok 207 NIP (...)” był typowy dla działalności tej firmy.

W oparciu o tak przedstawione zarzuty Naczelnik Łódzkiego Urzędu Celno – Skarbowego w Łodzi wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżyciela publicznego zasługuje na uwzględnienie. Skutkować to musi wzruszeniem zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym w środku odwoławczym poprzez jego uchylenie, a co za tym idzie przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu w Sieradzu do ponownego rozpoznania.

Zarzuty środka odwoławczego sprowadzić należy do obrazy przepisów postępowania mającej wpływ na treść kwestionowanego rozstrzygnięcia. W rozpatrywanej sprawie to naruszenie sprowadzić się miało do zaniechania określonych nakazów przewidzianych w procedurze czy nieprzeprowadzenia wszystkich niezbędnych, a możliwych dowodów. W tym ostatnim elemencie chodzi także o dowody realizowane z inicjatywy organu procesowego.

Według finansowego organu postępowania ferując zaskarżone orzeczenie Sąd meriti nie wykonał natury dowodowej czynności, których przeprowadzenie pozwoliłoby na rozważenie stawianego K. G. (1) zarzutu w całokształcie okoliczności sprawy, co miałoby sprowadzić się do:

a) weryfikacji zatrzymanych automatów do gier z przedsiębiorstwa reprezentowanego przez oskarżonego, między innymi w drodze przeprowadzenia dowodu z oględzin dokumentacji księgowej i majątkowej (...) Sp. z o.o.,

b) oględzin porównawczych innych automatów do gier, stanowiących dowody rzeczowe w innych sprawach prowadzonych wobec oskarżonego, a zakończonych prawomocnym wyrokiem skazującym.

Ma to zasadnicze znaczenie, gdyż zgodnie z art. 9 § 3 kks za przestępstwa skarbowe odpowiada jak sprawca także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej. Równocześnie autor apelacji powołuje się na brak załączenia akt sprawy o sygn. II K 533/18 Sądu Rejonowego w Wieluniu, w którym to postępowaniu K. G. (3) przypisano czyn z art. 107 § 1 kks w zw. z art. 9 § 3 kks.

Według organu odwoławczego w kontekście zarzutu niepełności zgromadzonego materiału dowodowego, trudno podzielić zapatrywanie Sądu Rejonowego w Sieradzu o niemożności wykluczenia jednej z dwóch co najmniej równorzędnych wersji przebiegu zdarzenia, istotnych dla określenia winy i kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu, w które to sytuacji na organie procesowym spoczywa obowiązek (wynikający z reguł zawartych w art. 4 i 5 § 2 kpk) dokonania ustaleń faktycznych najkorzystniejszych dla oskarżonego. Kwestię tę należałoby także ujmować – jak podał Sąd Rejonowy w Sieradzu – w kontekście stanowiska oskarżyciela publicznego, który w toku przewodu sądowego nie podjął nawet próby podważenia wyjaśnień K. G. (1). Niedopuszczalna przy tym jest sugestia o celowym posługiwaniu się przez oskarżonego innym wzorem umowy dotyczącym automatów do gier zabezpieczonych we W. (w porównaniu ze wzorem znajdującym się w innej prowadzonej niezakończonej sprawie). Podobnego ujęcia wymagają twierdzenia o posiadaniu przez K. G. przynajmniej wiedzy o wstawieniu tych urządzeń na stacji paliw (...).

Faktem jest, że w wydanej w trakcie przewodu sądowego przez biegłego z zakresu badań pisma ręcznego podpisów i dokumentów opinii stwierdzono, że nie można wskazać ani wykluczyć K. G. (1) z wykonawstwa podpisu o treści (...) figurującego w pozycji (...) umowy najmu lokalu w miejscowości W., ul. k/STACJA PALIW, zawartej pomiędzy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., ul. (...) lok 207a „P.P. (...) P. P. Al. (...) lok 89 K. (bez daty sporządzenia). Jednakże biegły ten zaznaczył, że ograniczone wartości identyfikacyjne ww. podpisu kwestionowanego nie pozwalają na bardziej jednoznaczne wnioskowanie w przedmiotowej kwestii. Podał przy tym (k. 175 – str. 5 opinii) z czego powyższe zastrzeżenie wynika. To wedle biegłego bieżący materiał porównawczy (ten najbardziej przydatny, zawierający podpisy w pełni czytelne) składa się głównie z próbek złożonych na polecenie, a także dwóch podpisów w pełni czytelnych ( w postaci elektronicznej kopii) pochodzenia, tzw. bezwpływowego. Materiał taki nie jest w pełni dystynktywny i reprezentatywny w kontekście zleconych oznak komparatystycznych, jednostronny, zbyt monotonny w kontekście zróżnicowania. Tym samym wymagałby uzupełnienia o bardziej liczne i zróżnicowane podpisy czytelne (głównie) K. G. (1) pochodzenia bezwpływowego. Biegły sygnalizuje równocześnie źródła pozyskiwania dokumentów, w jakich podany przez niego materiał się znajduje. Tymczasem Sąd Rejonowy w Sieradzu w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku zawiera stwierdzenie, wedle którego nie można wskazać ani wykluczyć oskarżonego z wykonawstwa podpisu o treści (...) figurującego na przedmiotowej umowie najmu. Wskazane powyżej kwestie zgromadzonego materiału porównawczego w ocenie organu odwoławczego na takie wnioskowanie obecnie nie pozwalają. Ma to bowiem zasadnicze znaczenie w kontekście stawianego oskarżonemu zarzutu. Zgodnie z tym co biegły przedstawił, koniecznym jest uzupełnienie materiału porównawczego.

Następnym elementem prowadzącym do podważenia stanowiska organu meriti jest zawarty w uzasadnieniu skarżonego wyroku zapis o tym, że zabezpieczone automaty do gier zawierały naklejki o treści „automat jest własnością (...) Sp. z o.o. (...)-(...) K., ul. (...) lok 207 NIP (...), nr ewidencyjny …” wskazując przy tym, że przedstawiona przez obronę wersja nie daje podstaw do pewnych ustaleń (właśnie poprzez oznaczenie tych automatów) co do właścicieli automatów. Dodano, że także naklejki można w łatwy sposób wykonać, a sama nazwa to jest (...) Sp. z o.o. ze wskazaniem jej adresu budzi wątpliwości, gdyż wymieniona spółka jest osobą prawną, przy jakiej nie podaje się danych osoby fizycznej. Reasumując, organ I instancji stanął na stanowisku, że wersji oskarżonego nie pozwalają odrzucić wnioski płynące z oceny zgromadzonego materiału dowodowego, pośród jakich to dowodów wymieniono zeznania przesłuchanych świadków, dokumenty oraz opinię biegłego.

Tymczasem zebrane w przedmiotowej sprawie dowody rozpatrywane winny być również przez pryzmat materiału zgromadzonego w sprawie II K 533/18 Sądu Rejonowego w Wieluniu, której akta zostały nadesłane do niniejszego postępowania odwoławczego w sprawie o podanej sygnaturze akt. K. G. (1) skazany został za przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s., który to czyn polegał na tym, że w W. urządzał gry na automatach bez wymaganej koncesji oraz poza kasynem gry. Wydany 20.12.2018 r. wyrok jest orzeczeniem prawomocnym (po utrzymaniu go w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z 04 września 2019 r. wydanym w sprawie II Ka 100/19). Należy przy tym podkreślić, że w świetle poczynionych w tej sprawie ustaleń osoby zawiadujące posiadanym w W. lokalem, do którego wstawiono automaty do gier nie miały żadnego bezpośredniego kontaktu z K. G.. Wymieniony również tam nie przyznał się do dokonania zarzucanego mu przestępstwa. Negował też swój pobyt – tak jak we W. – w W.. W sprawie II K 533/18 Sądu Rejonowego w Wieluniu podał, że spółka (...) sama nie zajmowała się urządzaniem gier na automatach, a jedynie podnajmowała je innym podmiotom. Również podmiot ten sam nie wynajmował lokali i nie wstawiał do nich automatów do gier. Z drugiej zaś strony wyjaśnił – po okazaniu mu tego dokumentu – że firma, w której pełnił funkcję prezesa zarządu posługiwała się drukami umów dotyczących właśnie najmu lokali. Równocześnie K. G. (1) nie wymienił jakiegokolwiek podmiotu, z którym spółka (...) zawierała stosowne porozumienia dotyczące najmu automatów do gier.

Koniecznym jest również zwrócenie uwagi na wydane dotychczas orzeczenia, którymi skazywano oskarżonego za określone w art. 107 § 1 kks przestępstwa (poza opisanym już wyrokiem Sądu Rejonowego w Wieluniu – wyrokami Sądów Rejonowych w Będzinie z 08.03.2017 r. w sprawie II K 285/17, Z. z 31.01.2018 r. w sprawie II K 373/17, L. z 29.01.2018 r. w sprawie II K 227/18, B. z 26.11.2018 r. w sprawie II K 272/18, P. z 14.08.2018 r. w sprawie II K 663/17, B. z 27.03.2018 r. w sprawie II K 502/17). Lojalnie przy tym wskazać należy, że wobec wymienionego wydawano też wyroki uniewinniające (które wraz z uzasadnieniami również znajdują się w nadesłanych aktach Sądu Rejonowego w Wieluniu).

Wskazane uchybienia Sądu Rejonowego w Sieradzu czynią zasadnym wzruszenie zaskarżonego wyroku poprzez jego uchylenie i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania. Niezbędnym jest bowiem praktycznie przeprowadzenie na nowo czynności przewodu sądowego, w tym zakresie uzupełnionej materiałem porównawczym opinii biegłego z zakresu pisma ręcznego. Podobnego potraktowania też wymaga rozważenie sposobu przeprowadzenia określonych czynności dotyczących dokumentacji spółki (...) czy też zabezpieczonych automatów do gier pod katem sposobu określenia podmiotu będącego ich dysponentem. Niewątpliwie w tym zakresie rozważyć należy skorzystanie z instytucji określonej w art. 396a kpk. Ważkim zagadnieniem jest także uprzednia działalność K. G. (1), która winna być również – z zastrzeżeniem zasady wyrażonej w art. 8 kpk – rozważona. Dopiero tak zgromadzony materiał pozwoli na właściwe odniesienie się do stawianego oskarżonemu zarzutu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE