UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 25 lipca 2019 r. Sąd Rejonowy w T. w pkt 1. oddalił wniosek dłużnika A. K. o ogłoszenie jego upadłości jako osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej na podstawie art. 491^{(
4)} ust. 4 prawa upadłościowego uznając, że dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości były niezupełne, a ta niezupełność nie była uzasadniona względami słuszności lub względami humanitarnymi. W pkt 2. obciążył Skarb Państwa kosztami sądowymi, a w pkt 3. przyznał ze Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w T. na rzecz adwokata M. L. kwotę 1.800,00 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej dłużnikowi z urzędu.

W szczególności Sąd ten wskazał w uzasadnieniu, że ta niezupełność dotyczyła danych podanych przez dłużnika w zakresie wielkości jego zadłużenia, ilości wierzycieli, dat powstania wierzytelności i ich wymagalności; przy czy dłużnik oraz jego pełnomocnik przyznali, że dłużnik nie jest w stanie przedstawić kompletnych informacji w tym zakresie. Należało zatem, zdaniem Sądu Rejonowego, ustalić, czy niezupełność tych danych była istotna. Stwierdzenia dłużnika sugeruję, że może mieć on znacznie więcej długów od tych, które wymienił we wniosku. Stwierdzenie te jak też sformułowania jego pełnomocnika, że wskazane przez dłużnika wierzytelności nie są z pewnością wszystkimi istniejącymi jego długami pozwoliły Sądowi Rejonowemu na przyjęcie, że niezupełność danych dostarczonych przez dłużnika ma charakter istotny. Na marginesie Sąd ten zaznaczył, że braki w materiale dowodowym, w zasadzie uniemożliwiają stwierdzenie, czy nie zachodzi jeszcze inna przesłanka negatywna do ogłoszenia upadłości konsumenckiej, o której mowa w art. 491⁴ ust. 1 pr. up. tj. czy dłużnik nie doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie był w stanie ocenić kiedy dokładnie dłużnik doprowadził się do stanu niewypłacalności i jakie jego posunięcia finansowe się do tego przyczyniły. Sąd nie ma również możliwości ustalenia, czy A. K., będąc już niewypłacalny, nie pogłębiał w sposób rażąco niedbały tego stanu np. przez zaciąganie kolejnych pożyczek.

Z kolei odnosząc się do kwestii, że przeprowadzenie postępowania upadłościowego może być uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi Sąd Rejonowy podkreślił, iż niewątpliwie stan zdrowia dłużnika przyczynił się w pewnym stopniu do znalezienia się przez niego w stanie niewypłacalności. Sąd mertiti jednak nie nabrał wystarczającego przekonania, że niezupełność danych dostarczonych mu przez dłużnika wynika z jego choroby psychicznej. Wnioskodawca był bowiem w stanie sformułować logiczne i zrozumiałe pisma kierowane do Sądu. Przedłożył on tylko dwie recepty na potwierdzenie swojego stanu psychicznego, co uniemożliwiło Sądowi stwierdzenie na jakie konkretnie choroby lub zaburzenia cierpi. Zastanawiające jest to, że w obszernej dokumentacji medycznej przedłożonej przez wnioskodawcę, świadczącej o wielorakich schorzeniach, nie znalazły żadne dokumenty wskazujące jednoznacznie na jednostki chorobowe z zakresu zdrowia psychicznego. Sąd nie mógł również wyciągnąć wniosków z własnych obserwacji, ponieważ dłużnik uchylał się od osobistego stawiennictwa na rozprawie. Sąd nadto zaznacza, że A. K. swoje niestawiennictwo uzasadniał pracą zawodową, co może świadczyć o poprawie jego stanu zdrowia psychicznego. Wynika stąd także, że dłużnik utrudniał uzupełnienie brakujących danych dotyczących stanu jego zadłużenia, uniemożliwiając Sądowi przesłuchanie. Ponadto Sąd Rejonowy wskazał, że dla skorzystania z klauzuli humanitaryzmu nie jest wystarczające samo stwierdzenie, że dłużnik ma poważne problemy zdrowotne, w tym problemy natury psychicznej. Sąd powinien uzyskać bowiem pewność, że skorzystanie z tych klauzul i dalsze przeprowadzenie postępowania upadłościowego stanowić będzie dla dłużnika rzeczywistą ulgę w jego trudnej sytuacji i w ten sposób okaże się dla niego przejawem humanitarnego działania wymiaru sprawiedliwości, co w realiach tej sprawy nie znalazło potwierdzenia (k.162-164).

Dłużnik zaskarżając powyższe postanowienie w pkt 1 i 2 zarzucił naruszenie przepisów w postaci:

1) art. 232 k.p.c., art. 236 k.p.c. i art. 278 k.p.c. w związku z art. 35 prawa upadłościowego poprzez nierozpoznanie wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza specjalisty z zakresu psychologii i w konsekwencji pozbawienie strony możliwości dowodzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne oraz bezpodstawne i dowolne przyjęcie, iż niezupełność danych dostarczonych przez dłużnika nie wynika z jego choroby psychicznej oraz niesłuszne uznanie, że brak jest podstaw do zastosowania klauzuli względów słuszności i humanitarnych;

2) art. 30 i art. 217 prawa upadłościowego, art. 232 k.p.c. i art. 233 k.p.c. w związku z art. 35 prawa upadłościowego poprzez uznanie przez Sąd I instancji, że dłużnik utrudniał uzupełnienie brakujących danych dotyczących stanu jego zadłużenia uniemożliwiając Sądowi przesłuchanie w sytuacji, gdy dłużnik złożył wyjaśnienia na piśmie w trybie art. 30 ust. 3 prawa upadłościowego stanowiące dowód w sprawie, których uzupełnienia na żadnym etapie postępowania Sąd i instancji nie żądał, a następnie przy rozpoznaniu nie ocenił ich mocy dowodowej co stanowi o nie wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału’

3) art. 491 ust. 4 prawa upadłościowego poprzez jego niezastosowanie w przedmiotowej sprawie w sytuacji, gdy powołane przez wnioskodawcę okoliczności oraz powołany przez niego dowód z opinii biegłego z zakresu psychologii na poparcie niniejszych okoliczności wskazują, iż przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności i względami humanitarnymi.

Wskazując na te podstawy dłużnik wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi i instancji oraz pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej, a ponadto wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej dłużnikowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym , które nie zostały opłacone ani w całości, ani w części. W uzasadnieniu żalący szerzej odniósł się do podniesionych w petitum zażalenia zarzutów (k. 167-170).

Dłużnik w uzupełnieniu zażalenia jego pełnomocnika z urzędu poparł podniesione w tym zażaleniu zarzuty (k.179).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie dłużnika jest nieuzasadnione, a podniesione tam zarzuty sąd chybione.

Sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za swoje wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy ustalenia Sądu pierwszej instancji oraz dokonaną ocenę prawną, opisane w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Odnosząc się do zarzutu nieprzeprowadzenia dowodu z opinii biegłego lekarza z zakresu psychologii należy wskazać, iż dłużnik przed zamknięciem rozprawy nie podtrzymał powyższego wniosku dowodowego. Jak wynika bowiem z treści protokołu z rozprawy w dniu 12 kwietnia 2019 r. Przewodniczący udzielił głosu stronom przed zamknięciem rozprawy, a wówczas pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał jedynie żądanie wniosku oraz wniósł o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy (k.160v, nagranie 00:13:42-00:15:03).

Zatem podnoszenie obecnie zarzutu nieprzeprowadzenia dowodu z opinii biegłego lekarza z zakresu psychologii jest nieuzasadnione i spóźnione. Nie ma też racji skarżący, iż niezupełność danych dostarczonych przez dłużnika wynika z jego choroby psychicznej. Jak trafnie zauważył Sąd Rejonowy dłużnik przedłożył w sprawie tylko dwie recepty na potwierdzenie swojego stanu psychicznego, co uniemożliwiło Sądowi stwierdzenie na jakie konkretnie choroby lub zaburzenia cierpi. Zastanawiające jest również to, że w obszernej dokumentacji medycznej przedłożonej przez dłużnika, świadczącej o wielorakich schorzeniach, nie znalazły żadne dokumenty wskazujące jednoznacznie na jednostki chorobowe z zakresu zdrowia psychicznego dłużnika.

Chybiony był również zarzut naruszenia przepisów prawa upadłościowego zawarty w pkt 2 petitum zażalenia. Wbrew tym zarzutom Sąd Rejonowy trafnie uznał, że dłużnik utrudniał uzupełnienie brakujących danych dotyczących stanu jego zadłużenia. Jego pisemne wyjaśnienia z dnia 15 maja 2019 r. nie spełniają wymogów określonych w art. 30 ust. 3 prawa upadłościowego z uwagi na brak notarialnego poświadczenia podpisu dłużnika; zresztą są bardzo ogólnikowe i nie wnoszą niczego nowego do sprawy.

W końcu chybiony był zarzut naruszenia art. 491⁴ ust. 4 prawa upadłościowego; zgodzić się trzeba z Sądem Rejonowym, iż poczynione w sprawie okoliczności faktyczne nie wskazują, iż przeprowadzenie postępowania upadłościowego dłużnika jest uzasadnione względami słuszności i względami humanitarnymi. Z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych wynikało, że przeważająca część długów dłużnika wynikała z jego zobowiązań alimentacyjnych, które po myśli art. 491²¹ ust. 2 pr. up. nie podlegają umorzeniu. Rację ma więc Sąd Rejonowy uznając, że umorzenie innych zobowiązań nie spowoduje, odczuwalną dla niego poprawę sytuacji, ponieważ będzie on nadal obciążony długami o charakterze alimentacyjnym na kwotę niemal 20.000 zł. W końcu należy za Sądem Rejonowym podkreślić, iż w powszechnym odczuciu społecznym uchylanie się od alimentacji na małoletnie dzieci jest zachowaniem jawnie nagannym, co poddaje w wątpliwość zasadność oparcia się na względach słuszności czy względach humanitarnych w celu ogłoszenia upadłości dłużnika alimentacyjnego.

Z tych wszystkich względów zażalenie dłużnika jako bezzasadne należało oddalić na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. i art. 35 prawa upadłościowego.

O kosztach sądowych, od uiszczenia których dłużnik był zwolniony obciążono Skarb Państwa stosownie do art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W punkcie 3 zasądzono od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w T.na rzecz adwokata M. L. kwotę 900,00 zł netto powiększoną o należny podatek od towarów i usług, tj. kwotę 1.107,00 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej dłużnikowi z urzędu zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze w związku z § 2, § 3, § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 14 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Małgorzata Bartczak-Sobierajska Zbigniew Krepski Joanna Rusińska

(...)

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE