UZASADNIENIE

Decyzją z 7 maja 2019 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił E. O. uchylenia decyzji z 28 lutego 2014 roku i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że od dnia doręczenia zaskarżonej decyzji z 28 lutego 2014 roku upłynęło 5 lat, w związku z czym nie jest możliwe jej uchylenie.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła E. O., domagając się przeliczenia wysokości przysługującej jej emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

E. O. urodziła się w dniu (...). Decyzją
z 10 września 2008 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury poczynając od 7 września 2008 roku. Po nabyciu prawa do emerytury, odwołująca pobierała ją. W dniu 18 lutego 2014 roku ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, po rozpoznaniu którego organ rentowy decyzją z 28 lutego 2014 roku, nr (...) przyznał jej prawo do emerytury poczynając od 1 lutego 2014 roku. Obliczając wysokość emerytury organ rentowy zastosował przepis art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i pomniejszył podstawę świadczenia o sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wypłata powyższego świadczenia została zawieszona, ponieważ było ono mniej korzystne od dotychczas pobieranej przez ubezpieczoną emerytury. Odpis powyższej decyzji został wysłany na adres odwołującej listem zwykłym 5 marca 2014 roku, brak jest możliwości ustalenia, kiedy faktycznie został jej doręczony.

W dniu 13 marca 2019 roku E. O. złożyła wniosek
o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego.

Rozpoznając powyższy wniosek organ rentowy postanowieniem z dnia 7 maja 2019 roku, nr (...) wznowił postępowanie zakończone decyzją
z 28 lutego 2014 roku, a następnie wydał zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzję.

(v. akta organu rentowego, wyjaśnienia ubezpieczonej – elektroniczny protokół rozprawy z 17 września 2019 roku)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny jest między stronami niesporny, wobec czego jej rozstrzygnięcie sprowadza się jedynie do dokonania jego prawidłowej oceny prawnej.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku, poz. 1270 ze zm.) – dalej ustawa emerytalna, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn,
z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

W myśl art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury,
o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne,
z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie,
o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2017 roku poz. 1189), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne (ust. 1b w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 2017 roku).

Wyrokiem z dnia 6 marca 2019 roku, P 20/16 (Dz. U. z dnia 21 marca 2019 roku, poz. 539) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1270), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 roku, w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 roku kobiet, które przed
1 stycznia 2013 roku nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 145a § 1 k.p.a., można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (§ 2).

W myśl art. 146 § 1 k.p.a., uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3-8 oraz w art. 145a i art. 145b, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat.

W niniejszej sprawie niesporne jest, że wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, który organ rentowy potraktował jako skargę o wznowienie postępowania zakończonego decyzją z 28 lutego 2014 roku, odwołująca wniosła zachowując termin wskazany w art. 145a § 1 k.p.a., wobec czego organ rentowy zasadnie postanowieniem z 7 maja 2019 roku wznowił postępowanie w tej sprawie. Spór dotyczy natomiast kwestii, czy wniosek ten został złożony przed upływem 5 lat od daty doręczenia E. O. decyzji z 28 lutego 2014 roku.

W powyższym zakresie należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na fakt, że pomimo złożenia przez odwołującą wniosku o przeliczenie emerytury (skargi
o wznowienie) w 13 marca 2019 roku, organ rentowy zwlekał z jego rozpoznaniem aż do 7 maja 2019 roku, a więc niemal 2 miesiące. W tym czasie nie prowadził żadnych czynności, które uzasadniałyby zwłokę w rozpoznaniu tego wniosku. W ocenie Sądu tego rodzaju zwłoka, nie wynikająca z okoliczności niezależnych od organu rentowego i której przyczyn w żaden sposób nie potrafił wyjaśnić pełnomocnik organu rentowego na rozprawie 17 września 2019 roku, a niewątpliwie stanowiąca naruszenie wyrażonej w przepisie art. 12 k.p.a. zasady szybkości postępowania oraz przekroczenie terminu określonego w art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej, nie może oddziaływać na niekorzyść ubezpieczonej. W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy przyjmuje, że w realiach niniejszej sprawy upływ
5-letniego terminu, o którym mowa w art. 146 § 1 k.p.a. należy badać na dzień wniesienia skargi przez odwołującą, a nie dopiero na dzień rozpoznania tego wniosku przez organ rentowy. Na marginesie należy zauważyć, że opisane powyżej działanie organu rentowego wydaje się sugerować, że jego postępowanie było celowe i zmierzało właśnie do upewnienia się, że na dzień wydania zaskarżonej decyzji upłynął już termin 5 lat od daty doręczenia odwołującej decyzji z 28 lutego 2014 roku, aczkolwiek Sąd stanowczo tego nie przesądza.

Jak wynika z akt sprawy odpis spornej decyzji z 28 lutego 2014 roku został wysłany na adres odwołującej 5 marca 2014 roku i na dzień dzisiejszy brak jest możliwości ustalenia, kiedy faktycznie został jej doręczony. Powyższe jest istotne o tyle, że skargę o wznowienie postępowania zakończonego ww. decyzją ubezpieczona złożyła 13 marca 2019 roku.

Należy w tym miejscu wskazać, że to organ rentowy zdecydował o wysyłaniu swoich decyzji zwykłymi przesyłkami listowymi, na skutek czego nie posiada żadnych dowodów, kiedy faktycznie są one doręczane adresatom. Tym samym w przypadku sytuacji spornych lub wątpliwych, wszelkie wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść ubezpieczonych.

Warto w tym miejscu również zwrócić uwagę na pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 11 maja 2001 roku, IV SA 505/99 (Legalis nr 60053), zgodnie z którym faktu doręczenia ewentualnie ogłoszenia decyzji nie można domniemywać. Stanowi on przesłankę warunkującą zastosowanie przewidzianego w art. 146 § 1 k.p.a. przedawnienia wobec czego musi zostać przez organ wykazany (por. uwagi do art. 146 k.p.a. Komentarz do Kodeksu postępowania administracyjnego pod red. prof. zw. dr hab. Marka Wierzbowskiego i prof. dr. hab. Aleksandry Wiktorowskiej z 2019 roku, wydanie 28, Legalis).

W konsekwencji skoro w niniejszej sprawie organ rentowy nie wykazał, w jakiej dacie doręczył ubezpieczonej odpis decyzji z 28 lutego 2014 roku, zaś data jej wysłania (5 marca 2014 roku) rodzi możliwość, że doręczenie to miało miejsce po dniu 13 marca 2014 roku, a tym samym od momentu tegoż doręczenia do daty złożenia przez odwołującą skargi o wznowienie postępowania nie upłynęło 5 lat, należało przyjąć takie właśnie założenie. Ciężar udowodnienia daty doręczenia decyzji obciąża organ rentowy. Z uwagi na konsekwencje jakie są związane w datą doręczenia, nie można domniemywać tej daty, zwłaszcza w sytuacji gdy jest prawdopodobne, że mógł termin 5 letni nie upłynąć od jej doręczenia..

W związku z powyższym Sąd Okręgowy uznał, że zachodzą podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji i uchylenia decyzji organu rentowego z 28 lutego 2014 roku w zakresie sposobu obliczenia emerytury ubezpieczonej z pominięciem uznanego za niezgodny z konstytucją art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej (w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 roku, w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 roku kobiet, które przed 1 stycznia 2013 roku nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy) i ustalenia jej wysokości bez pomniejszenia o kwoty pobranych emerytur.

Orzeczono jak w sentencji wyroku, na mocy art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści niniejszego uzasadnienia.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE