UZASADNIENIE

W dniu 04 stycznia 2019 r. K. K. (1) wniósł pozew przeciwko mał. M. i C. rodzeństwu K. reprezentowanym przez matkę J. K. (1) domagając się obniżenia alimentów z kwoty po 500 zł miesięcznie na każdego z nich ustalonych mocą wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 16 lipca 2018 r., sygn. akt X C 451/18, do kwoty po 300 zł miesięcznie, płatnych do dnia 15-tego każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności każdej z rat (k. 3-4).

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że mocą ww. wyroku, rozwiązano małżeństwo J. K. (1) i K. K. (1) przez rozwód bez orzekania o winie, a nadto zasądzono od K. K. (1) na rzecz mał. syna M. K. i mał. syna C. K. alimenty w kwocie po 500 zł na każdego miesięcznie. Od tego momentu zdaniem powoda doszło jednak do istotnej zmiany stosunków nie pozwalającej mu obecnie na płacenie alimentów w dotychczasowej wysokości.

Powód wskazał, że (...) roku urodził się jego trzeci syn W. K. ze związku z A. G.. Dodał, że wspólnie z partnerką wychowują syna oraz trójkę jej dzieci a narodziny kolejnego dziecka związane są z ponoszeniem dodatkowych kosztów utrzymania, które nie istniały przy pierwotnym ustalaniu alimentów. Wskazał, ze małoletni W. pije mleko modyfikowane, którego koszt to około 300 złotych miesięcznie, na środki czystości, leki, ubrania wydaje około 400 zł. Powód dodał, że nadal pracuje w tym samym miejscu – piekarni (...), jako pomocnik piekarza z wynagrodzeniem ok. (...) zł miesięcznie, jest osobą niepełnosprawną, spłaca kredyt w kwocie 370 zł miesięcznie, wynajmuje mieszkanie wspólnie z partnerką, za które płaci 800 zł odstępnego, czynsz ok. 370 zł, prąd 180 zł co 2 miesiące, do tego telefony komórkowe 130 zł, telewizja, Internet -120 zł miesięcznie.

Pozwani mał. C. K. i M. K. działający przez matkę J. K. (1) w odpowiedzi na pozew złożonej w dniu 21 lutego 2019 r. wnieśli o oddalenie powództwa, a także złożyli powództwo wzajemne domagając się podwyższenia alimentów z kwoty po 500 zł miesięcznie na każdego zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 16 lipca 2018 r., sygn. akt X C 451/18, do kwoty po 750 zł miesięcznie na każdego, począwszy od dnia wytoczenia powództwa, płatnych do dnia 10-tego każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności każdej z rat (k. 18-22).

W uzasadnieniu matka małoletnich pozwanych J. K. (1) wskazała, że z przedłożonego przez powoda odpisu skróconego aktu urodzenia W. K. wynika, że dziecko to zostało poczęte jeszcze w okresie kiedy powód pozostawał w związku małżeńskim z matką powodów występujących w niniejszej sprawie, dlatego też zakładając nową rodzinę i decydując się na kolejne dziecko powód powinien pamiętać, że ma już na utrzymaniu dwójkę dzieci, których potrzeby rosną wraz z wiekiem. Pozwana wskazała, że powód pracuje w dalszy ciągu w tym samym miejscu, a jego zarobki są znacznie wyższe niż deklarowane i kształtują się na poziomie ok. (...) zł miesięcznie, co potwierdzają choćby zdjęcia publikowane przez aktualną partnerkę powoda na portalu społecznościowym F., przedstawiające poziom życia powoda, który w listopadzie 2018 r. kupił samochód marki M. (...), ponadto partnerka powoda pobiera świadczenie wychowawcze na czwórkę dzieci, zasiłek rodzinny, a jedno z dzieci ma prawo do renty rodzinnej. Wskazała, że powód planuje ślub w dniu 16 marca 2019 roku, na który nie zaprosił dzieci, od momentu wyprowadzki z domu w dniu 29 sierpnia 2017 roku nie proponuje im wspólnego spędzania wolnego czasu, nie złożył im życzeń na Boże Narodzenie, ani nie kupił żadnego prezentu, podczas gdy na zdjęciach opublikowanych w Internecie chłopcy mogli oglądać prezenty kupione przez ich ojca dla nowej rodziny, czy też relację ze świątecznego spaceru. Okoliczności te sprawiły, że M. poprosił matkę, by zapisała go na wizytę do psychologa dziecięcego w (...).

Dodała, że powód mimo orzeczenia o niepełnosprawności jest w pełni zdolny do pracy. Małoletni wraz z matką mieszkają w wynajmowanym mieszkaniu położonym w T., przy ul. (...). Matka małoletnich otrzymuje dodatek mieszkaniowy w wysokości (...) zł oraz pobiera świadczenie wychowawcze na dwójkę małoletnich. Od 1 stycznia 2019 roku za czynsz płaci 750 zł miesięcznie, woda i ścieki -102,96 zł, śmieci- 30 z l , światło na klatce-schodowej -6 zł, inne (domofon, kominiarz itp._ 12 zł, gaz- -219 zł, prąd-49 zł, telefon plus Internet -231,60 zł. Ponadto matka małoletnich spłaca kredyt zaciągnięty na zakup komputera zakupionego 12 lipca 2018 roku, którego miesięczna rata wynosi 160 zł. Wydatki na jedną osobę stanowią kwotę 270,32 zł miesięcznie.

M. K. rozwija się prawidłowo, uczęszcza do szkoły w I. oraz odbywa praktyczną naukę zawodu w G. dokąd dojeżdża autobusem. Koszt biletu miesięcznego wynosi 148 zł., rozpoczął kurs prawa jazdy, za który należy uiścić kwotę 900 zł (50 % wydatków pokrywa szkoła).

C. K. nie ma problemów ze zdrowiem, od września 2018 roku rozpoczął naukę w liceum wojskowym w T., z czym wiąże się wzrost wydatków, zakup podręczników używanych za 380 zł, co drugi miesiąc C. wyjeżdża na obozy szkoleniowe, których koszt wynosi 250 zł a nadto musi mieć zakupiony mundur oraz całe wyposażenie tj. łącznie kwota 190 zł.

Matka małoletnich od stycznia 2019 roku zmieniła pracę ze względu na znaczne koszty dojazdu do poprzedniego miejsca zatrudnienia. Pracuje w T. w piekarni, jako kasjer-sprzedawca, wynagrodzenie w wysokości (...) zł brutto/godzinę. Cały ciężar wychowania dzieci spoczywa na J. K. (1). Dochody J. K. (1) nie pozwalają na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb małoletnich M. i C. dlatego korzysta z pomocy finansowej swoich rodziców, a także rodziców powoda, z którymi pozostaje w dobrych relacjach.

W kolejnych pismach procesowych i na kolejnych rozprawach strony podtrzymały swoje stanowiska.

S ą d u s t a l i ł c o n a s t ę p u j e

Małoletni M. K., urodzony dnia (...) roku w T. i C. K., urodzony dnia (...) roku w T. są synami K. K. (1) i J. K. (1).

/Okoliczność bezsporna a nadto dowód: odpis aktu urodzenia k.9-10 akt X C 451/18 SO w Bydgoszczy /

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszcz z dnia 16 lipca 2018 r., sygn. akt X C 451/18y, małżeństwo K. K. (1) i J. K. (1) rozwiązano przez rozwód bez orzekania o winie, a nadto w punkcie 3 wyroku zobowiązano K. K. (1) do płacenia alimentów na synów M. K. i C. K. w kwocie po 500 zł miesięcznie na każdego, przy czym już w trakcie procesu rozwodowego mocą postanowienia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 24 maja 2018 r., na rzecz każdego z małoletnich zasądzono w ramach zabezpieczenia alimenty w kwocie po 450 zł miesięcznie.

/Okoliczność bezsporna, a nadto dowód:

akta X C 451/18 B.,:

- postanowienie o zabezpieczeniu k. 69

- wyrok rozwodowy k. 106/

Małoletni M. K. miał wówczas niecałe (...) lat. Uczęszczał do szkoły. Koszty utrzymania M. –wyżywienie -500 zł miesięcznie, odzież i obuwie: 200-300 zł, środki czystości-100 zł miesięcznie, bilet miesięczny-128,01 zł, wyprawka -100 zł, komitet -55 zł za rok, ubezpieczenie -45 zł, na treningi kickboxing 130 zł, kieszonkowe-50-60 zł miesięcznie, był pod opieką poradni kardiologicznej w T.- echo serca- i wizyta -220 zł, leków nie brał. Ma astygmatyzm z czym wiąże się konieczność wymiany okularów koszt 600 zł dwa razy w roku.

Małoletni C. K., miał wówczas prawie (...) lat. Uczęszczał do szkoły, wydatki na szkołę były większe niż M. bo potrzebował dodatkowo 50-60 zł dodatkowo raz na pół roku bo robił prace dodatkowe. Bilet miesięczny 78 zł, środki czystości-100 zł, odzież i obuwie 200 zł, wyżywienie -500 zł.

J. K. (1) w trakcie w trakcie procesu rozwodowego przeprowadziła się z dziećmi do T.. Czynsz 900 zł, prąd 110 zł co 2 miesiące, gaz-86 zł, telewizja Internet 159 zł. Od 14 maja 2018 roku J. K. (1) podjęła staż w restauracji (...) w G., pracowała 8 godzin, 6 razy w tygodniu i zarabiała (...) zł. Płaciła ratę za samochód 120 zł. Za 2017 rok J. K. (1) osiągnęła dochód roczny (...) zł.

K. K. (1) od 2012 roku pracuje w piekarni (...) jako pomocnik piekarza w godzinach nocnych od 22:00 do 06:00 -8 godzin. Mieszkał u kolegi, któremu przekazywał kwotę 200 złotych miesięcznie, przeważnie jadł w piekarni, wydawał 50 zł tygodniowo na wyżywienie, na odzież i obuwie -100 zł, środki czystości-50 zł, spłacał kredyt 285 zł, na paliwo wydawał 200 zł, ponieważ ma 9 kilometrów do pracy. Płacił po 300 zł na dziecko. Posiada umiarkowaną niepełnosprawność.

W toku postępowania rozwodowego dobrowolnie przekazywał na rzecz małoletnich M. i C. alimenty w kwocie po 300 zł miesięcznie. Natomiast po zabezpieczeniu roszczeń zobowiązany był płacić na każde dziecko alimenty w kwocie po 450 zł miesięcznie.

Za 2017 rok K. K. (1) osiągnął dochód roczny (...) zł netto.

W dacie orzekania rozwodu powód – pozwany wzajemny wskazał, że nie miał i nie ma nikogo i godzi się na alimenty po 500 zł na każde dziecko.

/Dowód:

Przekazy alimentów k. 82-83, 53-54, 73

Zeznania K. K. (1) k.201v-202v

Zeznania J. K. (1) k.202v-203v;

Umowa o pracę J. K. (1) z firmy (...), k. 30;

Wydruki z F. K. K., k. 31-35, 72, 126, 145

Wydruki z F. J. K., k. 64-68;

Paragony, faktury J. K., k. 47-49, 53-56, 119-123;

Zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły M., orzeczenie lekarskie, k. 50, 51

Zaświadczenie ze szkoły C. o obozach, k. 73

bilet miesięczny M. k. 52

Zeznania E. M., k. 179v

Zeznania A. M., k. 179v-180;

Zeznania K. T., k. 180-v

Zeznania A. K., k. 180v-181;

Zeznania G. B. ,k . 200v-201;

Zeznania R. G., k.201,

Zeznania R. P., k. 201-v;

umowa najmu lokalu mieszkalnego J. K. (1), k. 39;

opłaty za mieszkanie J. K., k. 41-45;

dowód zakupu komputera, k. 46;

harmonogram spłat pożyczki J. K., k. 118

decyzja ws. 500 +, k. 40

Zaświadczenie z PUP w T., k. 24-26

Świadectwo pracy J. K. (1), .27-28

Zaświadczenie o zarobkach pozwanej z M., k. 29

oraz akta X C 451/18 B.:

umowa o pracę K. K. (1), k. 11;

zaświadczenie o zarobkach powoda, k. 12, 50, 64,99

decyzja o przyznaniu stypendium, k. 76;

umowa najmu lokalu mieszkalnego –k.77-79,

bilet miesięczny M., C. k. 80, 81

PIT 37 J. K. (1), k. 28-31

PIT 37 K. K. (1), k. 65-66

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności powoda, k. 52, 196-197

Zaświadczenie A. tkaczyk-glinki o otrzymanych świadczeniach rodzinnych, k. 198, 199/

K. K. (1) ma obecnie (...) lat, nadal pracuje w piekarni (...) jako pomocnik piekarza w godzinach nocnych od 22:00 do 06:00 -8 godzin.

W dniu (...) roku urodził się małoletni W. K..

Od listopada 2018 roku powód prowadzi gospodarstwo domowe z matką małoletniego W. –swoją żoną A. K.. Od marca 2019 roku zajmuje wraz z żoną i czwórką dzieci trzypokojowy lokal mieszkalny wynajmowany przy ulicy (...) o pow. ok. 57 m2. Koszt wynajmu wynosi 1717, w tym 517 zł to koszt opłat na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej. Dodatkowo płatny jest gaz i energia elektryczna -250 złotych miesięcznie. Powód kupił samochód na kredyt w kwocie 5000 złotych, samochód jednak uległ awarii silnika i koszt naprawy wynosi około 2-3 tysiące złotych. 17 kwietnia 2019 roku powód sprzedał samochód za kwotę 2800 zł. Powód użytkuje samochód P. (...) będący min. własnością żony. Miesięczny koszt paliwa to 250 zł.

W dnu 16 marca 2019 roku K. K. (1) zawarł związek małżeński z A. G..

Przed urodzeniem małoletniego W. została zakupiona wyprawka w kwocie około 1800 złotych. Na małoletniego W. ponosi koszty: 300 zł- koszt zakupu mleka modyfikowanego, 150 zł- koszt rozszerzonej diety od 4 miesiąca życia, 200 zł-zakup pampersów, 50 zł zakup środków czystości, 100 zł zakup ubrań, obuwia i zabawek.

Powód posiada zobowiązania finansowe w postaci pożyczki bankowej na łączną kwotę 15660 zł. z miesięczną ratą 361,51 zł.

Żona powoda przebywa na urlopie rodzicielskim i otrzymuje świadczenie od kwietnia 2019 roku obniżone z kwoty (...) zł do kwoty (...) zł miesięcznie.

Obecnie K. K. (1) w dalszym ciągu posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny w kwocie (...) zł.

/Dowód: zaświadczenie z (...) w G., k. 69;

zaświadczenie o zawarciu związku małżeńskiego, k. 70

umowa najmu lokalu mieszkalnego K. K., k. 82-84;

opłaty mieszkaniowe K. K., k. 166;

umowa pożyczki powoda z (...), k. 167-169,

faktury, rachunki, paragony K. K., k. 85-88;93-97,170-174

harmonogram spłat pożyczki, k. 98

zaświadczenie o zarobkach powoda, k. 89;

zaświadczenie ZUS odnośnie A. K., k. 165;

świadectwo pracy A. G., k. 90-91

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności powoda, k. 92

Wydruki z sms, k. 124-125;127-129;

Umowa sprzedaży M., k. 143

Umowa zakupu P. (...), k. 144

Wydruki z sms od M., k. 146-162;

Odpis skrócony aktu urodzenia mał. W. K., k. 5

J. K. (1) ma obecnie (...) lat, od 8 stycznia 2019 roku zatrudniona jest w spółce (...), jako kasjer-sprzedawca z wynagrodzeniem za styczeń netto (...)zł, zaś za luty 2019 roku – (...)zł netto. Małoletni wraz z matką mieszkają w wynajmowanym mieszkaniu położonym w T., przy ul. (...). Koszty mieszkania to czynsz 750 zł, prąd 240 zł co 2 miesiące, gaz-86 zł, telewizja Internet i 3 telefony -229 zł.

J. K. (1) choruje na zakrzepicę żył głębokich, w dniu 8 maja 2019 roku miała operację. Operację, która kosztowała 2000 złotych sfinansowali rodzice J. K. (1). Musi brać zastrzyki, koszt 10 sztuk to 120 zł, tabletki przeciwbólowe, maści, pończochy uciskowe, 160 zł za 2 sztuki. Obecnie jest na zasiłku chorobowym, który wynosi (...) złotych, jak otrzyma zdolność do pracy będzie chciała pracować.

Małoletni M. K. ma niecałe (...) lat. Chodzi do szkoły w I., oraz odbywa praktyczną naukę zawodu w G. dokąd dojeżdża autobusem. Koszt biletu miesięcznego wynosi 148 zł., rozpoczął kurs prawa jazdy, za który należy uiścić kwotę 900 zł (50 % wydatków pokrywa szkoła). M. otrzymywał kwotę 200 zł miesięcznie z tytułu praktyk. Chłopcy są bardzo wysocy, mają ponad 198 cm wzrostu.

C. K. ma niecałe (...) lat, od września 2018 roku rozpoczął naukę w liceum wojskowym w T., zakupiono podręczniki używane za 380 zł, co drugi miesiąc C. wyjeżdża na obozy szkoleniowe, których koszt wynosi 250 zł, a nadto musiał mieć zakupiony mundur oraz całe wyposażenie tj. łącznie kwota 190 zł. Ma podejrzenie choroby zakrzepicy kończyn dolnych. C. ma numer buta 46, musi mieć zmieniane buty co pół roku.

/Dowód: zaświadczenie o dochodach, k. 113

Zeznania J. K. (1) k.202v-203v;

Umowa o pracę J. K. (1) z firmy (...), k. 30;

Zeznania A. M., k. 179v-180;

Zeznania G. B. ,k . 200v-201;

S ą d z w a ż y ł c o n a s t ę p u j e

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych przez strony w niniejszej sprawie, jak i w trakcie sprawy rozwodowej Sądu Okręgowego w Bydgoszczy sygn. akt X C 451/18, których autentyczności żadna ze stron skutecznie nie kwestionowała, i których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, a uzupełniająco na podstawie zeznań stron i świadków: A. K., E. M., A. M., K. T., G. B., R. G., T. K., M. P. w zakresie, w jakim były zgodne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie zeznań stron w zakresie ich aktualnej sytuacji materialnej, zdrowotnej, oraz możliwości zarobkowych i usprawiedliwionych potrzeb, przyznając im walor wiarygodności w tej części, w jakiej znalazły one potwierdzenie w złożonych przez strony dokumentach. Większość okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy przez nich przytaczanych było bowiem bezspornych i potwierdzonych dokumentami. Sąd miał jednak na uwadze, że strony starały się w sposób jak najbardziej dla siebie korzystny przedstawić okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. własne możliwości majątkowe i zarobkowe oraz wydatki, oceniając je w sposób subiektywny i nie zawsze w pełni zgodny z rzeczywistością.

Sąd przyznał także walor wiarygodności dowodowi w postaci zeznań matki pozwanych – powódki wzajemnej, przeprowadzony na mocy art. 299 kpc, ponieważ były one spójne i logiczne oraz znalazły potwierdzenie w złożonych przez strony dokumentach.

W pewnej części jednak zeznania obu stron nie zasługiwały na miano wiarygodnych, a mianowicie: Sąd nie dał wiary zeznaniom K. K. (1) w tej ich części, która dotyczyła obniżenia się jego możliwości zarobkowych i majątkowych w takim zakresie, by nie mógł on w dalszym ciągu płacić alimentów na rzecz dzieci w dotychczasowej wysokości, jak również wiarygodnymi nie okazały się zeznania J. K. (1) w tej ich części, która dotyczyła istotnego zwiększenia się usprawiedliwionych potrzeb małoletnich M. K. i C. K. oraz zwiększenia się możliwości zarobkowych i majątkowych K. K. (1).

Nie zasługują na uwzględnienie również twierdzenia powoda, że matka małoletnich przeprowadzając się do T. doprowadziła do podwyższenia kosztów utrzymania siebie i małoletnich, albowiem przeprowadzka nastąpiła kilka miesięcy przed orzeczeniem rozwodu i w momencie orzeczenia rozwodu w lipcu 2018 roku matka małoletnich mieszkała w tym samym mieszkaniu co obecnie. To jedynie powód zmienił miejsce swojego zamieszkania –od kwietnia 2019 roku, jak podał wzrósł koszt utrzymania lokalu mieszkalnego zajmowanego przez niego wraz z obecną żoną i dziećmi. Opłaty za zarząd wzrosły o około 50 zł miesięcznie do kwoty 588 zł w związku z zamieszkiwaniem przez 6 osób /k.241/.

Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom świadka G. B. –ojca pozwanej, były one bowiem wewnętrznie spójne, logiczne i rzeczowe i nie pozostawały w istotnej sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Świadek jako ojciec pozwanej -powódki wzajemnej był dobrze zorientowany we wszystkich kluczowych dla sprawy kwestiach, w tym możliwościach zarobkowych i majątkowych powoda i usprawiedliwionych potrzebach małoletnich pozwanych –powodów wzajemnych oraz ich zdrowiu a także odnośnie tego, że w lipcu 2018 roku w kilka dni po orzeczeniu rozwodu spotkał w Galerii (...) w T. powoda wraz z jego obecną brzemienną żoną.

Na mocy art. 230 kpc uznano za bezsporne wymienione wyżej okoliczności faktyczne przytoczone w ramach informacyjnego wysłuchania stron, zawarte w pozwie i pozwie wzajemnym oraz w innych pismach procesowych, a którym strona przeciwna nie zaprzeczyła, gdyż nie budziły wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale procesowym zgromadzonym w sprawie.

Przechodząc do rozważań, w pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że zgodnie z przepisami art. 128, 129, 133 § 1 oraz art. 135 kro, kwota alimentów należnych dziecku, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, a nie posiada majątku przynoszącego dochód, zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości każdego z jego rodziców, albowiem obowiązek alimentacyjny spoczywa w odpowiednich częściach na obojgu rodzicach, stosownie do ich aktualnych możliwości finansowych.

Zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka określony w art. 135 § 1 kro, które powinny być przez rodziców zaspokojone, wyznacza treść art. 96 kro, według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka. Rodzice są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego) według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku.

Oznacza to, że zobowiązany, który w minimalnym zakresie ponosi osobiste starania o wychowanie dziecka powinien ponosić odpowiednią część wszystkich wydatków związanych z utrzymaniem dziecka w postaci m.in.: zakupu wyżywienia, ubioru, leków, materiałów naukowych oraz innych wydatków niezbędnych do jego prawidłowego i normalnego funkcjonowania w zależności od wieku dziecka.

Zgodnie z art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, bez względu na to, czy dziecko znajduje się w niedostatku. Rodzic powinien bowiem dzielić się z dzieckiem skromnymi, nawet najmniejszymi dochodami [por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2000 r., I CKN 1077/99 oraz uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 r., III CZP 46/75].

Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane w pierwszej kolejności na podstawie wieku, miejsca pobytu dziecka, jego środowiska oraz całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku, a następnie – w świetle możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania.

Z kolei zakres możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego określony w art. 135 k.r.o. jest rozumiany w doktrynie i orzecznictwie szeroko. Zasadne bowiem i zgodne z treścią cyt. przepisu - jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego, a nie tylko na jego aktualnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie [tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 maja 1975r. III CRN 48/75 Lex nr 7702].

Z powyższego wynika, że zgodnie z art. 135 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - wysokość świadczenia alimentacyjnego zobowiązanego uzależnia się nie tylko od jego możliwości zarobkowych, ale także i majątkowych. Przez ustawowe określenie "możliwości majątkowe" rozumieć należy nie tylko dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swojego majątku, lecz te dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych.

Stosownie do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 9 listopada 1994r., sygn. akt IIICZP 138/94, podstawą obliczenia wysokości alimentów jest dochód netto (a nie brutto) zobowiązanego (OSNC z 1995r. Nr 3, poz. 43, glosy aprobujące Tadeusz Smyczyński OSP z 1995r. Nr 9, poz. 194, oraz Zdzisław Krzemiński „Monitor Prawniczy” z 1995r. Nr 4, str. 113).

Przedmiotowe powództwa, tj. o podwyższenie alimentów oraz o obniżenie alimentów, posiadają podstawę prawną w art. 138 kro.

W myśl art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego, w tym także ustalenia, że obowiązek alimentacyjny wygasł.

W przypadku powództwa o podwyższenie alimentów przez „zmianę stosunków” rozumieć należy zmianę przesłanek wymienionych w przytoczonym powyżej przepisach art. 133 § 1 i art. 135 kro określających wysokość alimentów, tj. istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentów lub istotne zwiększenie się możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji.

Sąd podziela w tym miejscu pogląd reprezentowany przez Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z dnia 1 czerwca 1965r. (sygn. akt I CZ 135/64, LEX 5811), iż dłuższy upływ czasu, a przez to i wzrost potrzeb dziecka wynikający z jego starszego wieku, stwarza wręcz podstawę do podwyższenia alimentów, jednak konieczne jest uprzednie spełnienie przesłanek z art. 138 kro w zw. z art. 133 i 135 kro.

Natomiast w przypadku powództwa o obniżenie alimentów, przez „zmianę stosunków” rozumieć należy istotne zmniejszenie się usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentów lub istotne zmniejszenie się możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji.

Dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 kro, należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności - na tle sytuacji ogólnej - mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego. Warunkiem zmiany wysokości zasądzonych alimentów jest zatem istotna zmiana stosunków – a nie jakakolwiek [por. Marek Andrzejewski, w: Henryk Dolecki (red.), Tomasz Sokołowski (red.), Komentarz do art.138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stan prawny na dzień: 2010.09.15].

Odnosząc się do obu powództw, w ocenie Sądu Rejonowego, zarówno w przypadku powództwa o podwyższenie, jak i o obniżenie alimentów, od ostatniej konkretyzacji stosunku alimentacyjnego między stronami upłynęły niecały rok i od tego czasu nie doszło do istotnej zmiany stosunków, o której mowa w art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a przez którą rozumieć zmianę przesłanek wymienionych w art. 133 § 1 i art. 135 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Małoletni M. w chwili orzekania o alimentach miał niecałe (...) lat, obecnie ma lat (...), zaś C. miał niecałe (...) lat, obecnie ma niecałe (...) lat. Sąd ma na uwadze, iż od czasu rozwodu jego rodziców, w zakresie usprawiedliwionych potrzeb małoletnich chłopców nastąpiły pewne zmiany. Chłopcy są bardzo wysocy i niewątpliwie rozwinęli się intelektualnie i fizycznie. Zmieniła się także wysokość niektórych wydatków na dziecko, np. opłata za obozy C., doszły także nowe koszty leczenia dziecka w związku z jego nowymi schorzeniami /C. podejrzenie choroby zakrzepicy kończyn dolnych/, przy czym część z tych problemów zdrowotnych /np. problemy ze wzrokiem M. i konieczność zakupu okularów korekcyjnych/ istniała już w trakcie trwania małżeństwa stron. Chłopcy dalej się uczą, dojeżdżają do szkoły, koszt biletu miesięcznego M. wzrósł o złotówkę w porównaniu do poprzedniego okresu. Nie zmienił się także stan majątkowy dzieci - małoletni pozwani – powodowie wzajemni nadal nie mają żadnego majątku, z którego mogliby się samodzielnie utrzymać. Powyższe zatem skutkuje uznaniem, że w niniejszej sprawie nie ma mowy o stwierdzeniu istotnego zwiększenia się usprawiedliwionych potrzeb osób uprawnionych do alimentów.

W ocenie Sądu, sytuacja materialna i majątkowa matki pozwanych-powódki wzajemnej również w zasadzie nie zmieniła się. Uprzednio (gdy orzekano alimenty przy rozwodzie) J. K. (1) otrzymywała stypendium osiągając maksymalnie dochód na poziomie (...) zł miesięcznie, natomiast obecnie wprawdzie nie jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna, jednak jej dochód - mimo że ze względu na zakrzepicę żył głębokich i operację, którą sfinansowali jej rodzice znajduje się na zwolnieniu lekarskim - jest na zbliżonym poziomie i wynosi (...) zł miesięcznie plus alimenty w kwocie (...) zł na dziecko. Wprawdzie matka dziecka obecnie leczy się z powodu wskazanych schorzeń, to jednak nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności, ani o przeciwwskazaniach do świadczenia pracy, a zatem uznać należy, że jej stan zdrowia nie jest tak zły i w miarę swoich możliwości może ona pracować w mniejszym wymiarze czasu pracy lub przynajmniej dorywczo. Ma partnera, który nie mieszka z nimi, jedynie przyjeżdża od czasu do czasu i dokłada się do wyżywienia, czasami również coś chłopcom kupi.

Zaznaczyć przy tym należy, że również wydatki mieszkaniowe J. K. (1) nadal plasują się na podobnym poziomie.

Zdaniem Sądu zatem, sytuacja życiowa J. K. (1) jest porównywalna do tej w momencie orzekania rozwodu, jej możliwości zarobkowe i majątkowe nie obniżyły się w sposób istotny, jak o tym stanowi art. 138 kro. Jako matka, jest ona zobowiązana, poza ojcem, także partycypować w odpowiedniej części w kosztach utrzymania dzieci stosownie do swoich możliwości finansowych.

Dalej wskazać należy, że analiza materiału procesowego zgromadzonego w niniejszej sprawie prowadzi także do wniosku, że w zakresie możliwości zarobkowych powoda-pozwanego wzajemnego K. K. (1) znajduje się dalsze płacenie alimentów dla dorastających synów M. i C. w dotychczasowej wysokości po 500zł, ponieważ jego możliwości nie obniżyły się, zaś płacenie tej kwoty jest usprawiedliwione zakresem podstawowych potrzeb małoletnich C. i M..

Analizując jego sytuację wskazać należy, iż już w chwili orzekania rozwodu powód – pozwany wzajemny pracował w tym samym zakładzie pracy i zarabiał – jak wskazuje- najniższą krajową, która obecnie jest nieco wyższa. Od urodzenia posiada orzeczenie o umiarkowanej niepełnosprawności, a zatem w tym zakresie również nic się nie zmieniło. Najistotniejszą zmianą w sytuacji powoda są narodziny jego trzeciego dziecka: syna W. K., który urodził się w dniu (...)roku, a zatem prawie równo 4 miesiące po orzeczeniu rozwodu. Skoro powód K. K. (1) podczas rozprawy rozwodowej w dniu 16 lipca 2018 roku zgadzał się na płacenie alimentów na synów w kwocie po 500 zł to w ocenie Sądu zakładając nową rodzinę i decydując się na kolejne dziecko winien pamiętać o starszych chłopcach, na utrzymanie których musi łożyć. Sąd nie dał wiary twierdzeniom powoda K. K. (1), jakoby w momencie orzeczenia rozwodu –w lipcu 2018 roku nie posiadał wiedzy o ciąży swojej partnerki, gdyż jest sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego, zdrowym rozsądkiem i zeznaniami świadków z których bez cienia wątpliwości wynika, iż u kobiety będącej w czwartej ciąży: w piątym miesiącu ciąży –ciąża jest widoczna. Nie bez znaczenia jest fakt, iż był to miesiąc letni, upalny lipiec 2018 roku a powód nie kwestionował tego, że w czasie trwania sprawy o rozwód miał kontakt z obecną żoną.

Zdaniem Sądu, powód-pozwany wzajemny powinien w większym zakresie postarać się o wykorzystanie, choć częściowo, posiadanych możliwości zarobkowych. W ocenie Sądu możliwości zarobkowe powoda są wyższe od ujawnionych przez niego i wynoszą co najmniej 2500 złotych miesięcznie. Zasady doświadczenia życiowego pozwalają przyjąć, że obecny rynek pracy jest rynkiem pracownika i to pracodawcy bezskutecznie poszukują pracowników, często musząc posiłkować się zatrudnianiem obcokrajowców. Powód jest cenionym pracownikiem, z dużym doświadczeniem, co jest bezcenne.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego jest zgodne co do tego, że możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej nie wynikają z faktycznie osiąganych zarobków i dochodów, ale stanowią środki pieniężne, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosownie do swych sił umysłowych i fizycznych (por. np. orzeczenie SN z 9.01.1959r., III CR 212/59, OSPiKA 1960/2, poz. 41, uchwała pełnego składu SN – Izby Cywilnej i Administracyjnej z 16.12.1987r., III CZP 91/86, OSNCP 1988/4, poz. 42, wyrok SN z 22.06.2007r., II UK 229/06, LEX nr 422753). W uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów z 26.05.1995r., III CZP 178/94, LEX nr 4233, SN podkreślił, że „ustalenie możliwości zarobkowych (majątkowych) zobowiązanego do alimentacji ma często charakter hipotetyczny, gdyż kryterium takich możliwości nie zawsze są zarobki osiągane aktualnie przez zobowiązanego, lecz sama zdolność do uzyskania wyższego wynagrodzenia. Jeżeli zatem - najczęściej – wysokość alimentów sąd ustala na podstawie zarobków otrzymywanych przez pozwanego, to nie dlatego, że pomija dyspozycję art.135§1 kro, lecz z tej racji, że zarobki te odpowiadają możliwościom zobowiązanego. Prowadzi to do konkluzji, że poza całokształtem okoliczności faktycznych, które w sprawie o alimenty sąd obowiązany jest wziąć pod uwagę, istnieje pewna sfera ocen, które odnoszą się do przypuszczenia, domysłu, a nie do faktów jako okoliczności rzeczywistych”.

Znamiennym jest, że powód-pozwany wzajemny ojciec synów kredyty nadal spłaca, to alimenty względem dziecka niemogącego się samodzielnie utrzymać muszą i tak zostać zaspokojone w pierwszej kolejności, przed wszelkimi kredytami. Wszelkie wydatki ojca muszą być bowiem planowane w taki sposób, aby nie pozbawiać małoletnich uprawnionych do alimentacji należnych im środków utrzymania.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że powód nie ma nadal żadnego majątku, z którego mógłby czerpać dodatkowe dochody, w tym więc znaczeniu nie znalazły potwierdzenia twierdzenia J. K. (1), by możliwości finansowe K. K. (1) w tym zakresie zwiększyły się.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu, choć sytuacja życiowa K. K. (1) trochę pogorszyła się, to jednak w jego możliwościach zarobkowych i majątkowych mieści się dalsze płacenie alimentów na każdego z synów: M. i C. w dotychczasowej kwocie po 500 zł, natomiast nie mieści się płacenie alimentów przekraczających tę kwotę.

Porównując sytuację matki i ojca dzieci Sąd doszedł do wniosku, że jest ona zbliżona, oboje są w dość trudnym położeniu finansowym, otrzymują niskie dochody, oboje też powołują się na schorzenia zdrowotne. Ani jednak powód-pozwany wzajemny, ani też matka mał. pozwanych-powodów wzajemnych, nie wykazali, by możliwości zarobkowe i majątkowe któregoś z nich uległy istotnemu zwiększeniu lub obniżeniu. Żadna ze stron nie wykazała także, by z powodu - bardzo krótkiego zresztą- upływu czasu potrzeby małoletnich zwiększyły się lub zmniejszyły. W ocenie Sądu aktualna sytuacja obu stron nie odbiega znacząco od ich sytuacji w lipcu 2018r., tj. od ostatniej konkretyzacji stosunku alimentacyjnego między stronami.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd uznał, iż nie zachodzą przesłanki ani do obniżenia, ani do podwyższenia świadczenia alimentacyjnego K. K. (1) względem mał. M. i C..

Mając na względzie przedstawione okoliczności, w punkcie 1 sentencji wyroku Sąd oddalił oba powództwa, orzekając na podstawie art. 138 kro a contrario.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na mocy art. 100 kpc. O kosztach sądowych rozstrzygnięto w punkcie II sentencji wyroku na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jt. Dz.U. z 2010r., Nr 90, poz. 594 ze zm.) w związku z art. 100 kpc.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE