Powód A. F. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego Urzędu Miejskiego w C. kwoty 11.250 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od kwot po 3.750 zł od dnia 1 lipca 2018 r., 1 sierpnia 2018 r. i 1 września 2018 r. tytułem wyrównania wynagrodzenia za pracę za okres od czerwca do sierpnia 2018 r. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w dniu 10 maja 2018 r. Rada Miejska w C. podjęła uchwalę w sprawie ustalenia wynagrodzenia Burmistrza, na mocy której obniżono przysługujące powodowi wynagrodzenie z kwoty 9.750 zł brutto do kwoty 6.000 zł brutto już od dnia 1 czerwca 2018 r. Uchwała nie zawierała uzasadnienia merytorycznego, a obniżenie nastąpiło bez stosownego okresu uprzedzenia, który w odniesieniu do powoda powinien wynosić trzy miesiące. Powód nie kwestionuje uprawnienia do obniżenia mu wynagrodzenia przez Radę Miejską w C. w trakcie sprawowania mandatu, jednak nie został zachowany odpowiedni okres pomiędzy wprowadzeniem dopuszczalnej zmiany warunków płacy na niekorzyść powoda a skutkiem w postaci obniżenia wynagrodzenia.
W odpowiedzi na pozew pozwany Urząd Miejski w C. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że uchwała Rady Miejskiej w C. z dnia 10 maja 2018 r. nie została uchylona ani nie stwierdzono jej nieważności w trybie administracyjnym ani w trybie nadzoru w ramach uprawnień własnych organu nadzoru ani nie została zaskarżona przez organ nadzoru do sądu administracyjnego. Do zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie wyboru nie stosuje się natomiast art. 42 k.p., co oznacza, że sąd nie jest uprawniony do badania prawdziwości przyczyn, które wpłynęły na odmienne ukształtowanie wysokości wynagrodzenia. Jeżeli zaś chodzi o twierdzenie powoda co do braku stosownego trzymiesięcznego uprzedzenia, pozwany wskazał, że jest ono niesłuszne. Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym – do wyłącznej właściwości rady gminy należy ustalanie wynagrodzenia wójta. Uchwała została zatem podjęta zgodnie z kompetencją. Pozwany podniósł też ustawa o pracownikach samorządowych takiego wymogu o jakim mowa w art. 42 k.p. nie przewiduje.
W piśmie z dnia 6 września 2019 r. (k. 68) powód rozszerzył żądanie pozwu o kwotę 956,25 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2019 r., domagając się także wyrównania dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2018 r. z uwzględnieniem wynagrodzenia wyższego o kwotę 3.750 zł w okresie od czerwca do sierpnia 2018 r.
Na rozprawie w dniu 6 września 2019 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa także w części rozszerzonej.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
A. F. (2) pełnił funkcję burmistrza Gminy C. w okresie od dnia 5 grudnia 2006 r. do dnia 19 listopada 2018 r. W związku z tym wiązał go w ww. okresie z Urzędem Miejskim w C. stosunek pracy z wyboru.
Niesporne, a nadto dowód: świadectwa pracy – k. 1c, k. 3 c, k. 5 c akt osobowych powoda cz. C, przesłuchanie powoda A. F. (2) w charakterze strony – k. 101-102
Na mocy uchwały Rady Miejskiej w C. nr (...) z dnia 27 listopada 2015 r. od dnia 1 stycznia 2016 r. ustalono wynagrodzenie dla burmistrza w wysokości 9.750 zł, na które składa się: wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 5.200 zł, dodatek funkcyjny w kwocie 1.500 zł, 20 % dodatku za wieloletnią pracę od wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 1.400 zł, dodatek specjalny w wysokości 30 % od wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego w kwocie 2.010 zł.
Niesporne, a nadto dowód: uchwała z dnia 27.11.2015 r. wraz z uzasadnieniem – k. 7-8
Na mocy uchwały Rady Miejskiej w C. nr (...) z dnia 10 maja 2018 r. od dnia 1 czerwca 2018 r. ustalono wynagrodzenie dla burmistrza w niższej wysokości, tj. 6.000 zł, na którą składały się: wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 4.200 zł, dodatek funkcyjny w kwocie 100 zł, 20 % dodatku za wieloletnią pracę od wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 840 zł, dodatek specjalny w wysokości 30 % od wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego w kwocie 860 zł.
Niesporne, a nadto dowód: uchwała z dnia 10.05.2018 r. wraz z uzasadnieniem – k. 9-10, protokół z sesji Rady Miejskiej w C. z dnia 26.04.2018 r., 10.05.2018 r., 24.05.2018 r. – k. 11- 35
W związku z ww. uchwalą, A. F. (2) od dnia 1 czerwca 2018 r otrzymywał zmniejszone wynagrodzenie w łącznej kwocie 6.000 zł brutto.
Niesporne, a nadto dowód: listy płac powoda – k. 75-98
Gdyby wynagrodzenie A. F. (2) w okresie trzech miesięcy od wydania przez Radę Miejską w C. (od czerwca do września 2018 r.) uchwały z dnia 10 maja 2018 r. wynosiło 9.750 zł, to dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2018 r. byłoby wyższe niż faktycznie mu wypłacone o kwotę 956,25 zł.
Niesporne
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo okazało się uzasadnione.
Podstawą prawną żądania w zakresie wyrównania wynagrodzenia powoda za okres od czerwca do sierpnia 2018 r. jest przepis art. 80 k.p., zgodnie z którym wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną.
W zakresie żądania wyrównania dodatkowego rocznego wynagrodzenia powoda za 2018 r. podstawą prawną jest zaś art. 2 ust. 2 i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1872), zgodnie z którym pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy. Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy (art. 4 ust. 1).
Stan faktyczny pozostawał w niniejszej sprawie bezsporny. Strony prezentowały odmienne stanowisko co do tego, czy Rada Miejska w C. miała prawo dokonać obniżenia wynagrodzenia powoda będącego burmistrzem Gminy C. bez zastosowania okresu uprzedzenia równego okresowi wypowiedzenia. Powód nie kwestionował przy tym uprawnienia Rady Miejskiej w C. do obniżenia wysokości jego wynagrodzenia w trakcie sprawowania mandatu.
Kwestia ta było przedmiotem rozważania przez Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt II PK 27/06 (OSNP 2007/23-24/344), w której w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 października 2006 r. wskazano, że wątpliwości w zakresie możliwości obniżenia wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na podstawie wyboru wynikają z uznania, że przepisy o wypowiedzeniu wynikających z umowy warunków płacy (art. 42 § 1 k.p.) nie mają zastosowania do stosunku pracy z wyboru (art. 73 k.p.), gdyż niemożliwe jest uznanie, aby nieprzyjęcie przez pracownika oferty nowych warunków płacy powodowało rozwiązanie stosunku pracy z wyboru, skoro ten rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu (art. 73 § 2 k.p.). Pogląd ten jest powszechnie przyjęty w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2001 r., I PKN 7 699/00, OSNP 2003 nr 22, poz. 541). Wobec tego powstaje jednak problem, czy w ogóle jest dopuszczalna zmiana wysokości wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na podstawie wyboru. Sąd Najwyższy zauważył, że nie powinno być wątpliwości, że może to nastąpić na podstawie porozumienia stron stosunku pracy. Zasadnicza jednak trudność polega na rozwiązaniu zagadnienia, czy pracodawca może jednostronnie (bez zgody pracownika) obniżyć wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na podstawie wyboru. Problem ten był już wielokrotnie przedmiotem rozważań w orzecznictwie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowane jest, że skoro do rady gminy należy ustalanie wysokości wynagrodzenia temu pracownikowi, to do niej należy również jej zmiana. Odebranie radzie gminy kompetencji ustalenia wynagrodzenia dla pracownika samorządowego przez zmianę tego wynagrodzenia w zależności od ilości i jakości świadczonej pracy podważałoby jej ustalone kompetencje (por. wyrok z dnia 20 czerwca 2001 r., I PKN 488/00, OSNP 2003 nr 10, poz. 242). W powołanym wyroku Sąd Najwyższy stwierdził też, że do zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie wyboru nie stosuje się art. 42 k.p. Pracodawca zatrudniający pracownika samorządowego z wyboru ma możliwość swobodnego ustalania wysokości jego wynagrodzenia w granicach określonych przez art. 20 ustawy o pracownikach samorządowych oraz przepisy rozporządzeń wydanych w oparciu o upoważnienie ustawowe zawarte w art. 20 ust. 2 tej ustawy. Stosunek pracy pracownika samorządowego z wyboru jest szczególnym stosunkiem pracy ściśle związanym z pełnioną przez niego funkcją. Organem uprawnionym do oceny jakości pracy świadczonej na stanowisku z wyboru jest organ stanowiący gminy. Do tego organu należy określanie wysokości wynagrodzenia pracownika, gdyż stosownie do art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym, do wyłącznej właściwości rady gminy należy wybór i odwołanie zarządu, ustalanie wynagrodzeń przewodniczącego zarządu, stanowienie o kierunkach działania zarządu oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności. Odebranie radzie gminy kompetencji do ustalania wysokości wynagrodzenia wójta (w tym przypadku) w zależności od ilości i jakości świadczonej pracy podważałoby jej kompetencje.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym powolną na wstępie sprawę II PK 27/06 poglądy te podzielił, wskazując, że przepisem kompetencyjnym w zakresie dokonywania czynności z zakresu prawa pracy jest art. 4 pkt 1 ustawy o pracownikach samorządowych, zgodnie z którym, wobec burmistrza dokonuje ich organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Takiego charakteru nie ma natomiast art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym. Stwierdza się w nim, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy ustalanie wynagrodzenia wójta (burmistrza). Chodzi w nim jednak nie tyle o wskazanie organu właściwego do podejmowania czynności z zakresu prawa pracy, o ile o przyznanie uprawnienia do kształtowania wynagrodzenia burmistrza w granicach określonych w art. 20 ust. 1 tej ustawy o pracownikach samorządowych oraz art. 78 § 1 k.p., a więc stosownie do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych, a także odpowiadającego rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu oraz uwzględniającego ilość i jakość świadczonej pracy. Przepis art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym nie ogranicza przy tym uprawnienia organu stanowiącego do ustalenia wynagrodzenia burmistrza jeden raz na początku kadencji i na cały okres jej trwania. Stosunek pracy z wyboru na kadencję jest stosunkiem prawnym długotrwałym, w czasie którego wskazane okoliczności, uwzględniane przy określeniu wysokości wynagrodzenia za pracę, ulegają wielokrotnym zmianom, co podlega ocenie pracodawcy. Jednostronna zmiana (obniżenie) wynagrodzenia burmistrza może być więc dokonana przez organ stanowiący gminy na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym, w ramach uprawnienia do ustalenia jego wynagrodzenia. Sąd Najwyższy zauważył jednak, że powyższe nie oznacza, że obniżenie wynagrodzenia (w sprawie orzekanej przez Sąd Najwyższy - wynagrodzenia w postaci dodatku funkcyjnego i specjalnego) w takim przypadku powinno nastąpić bez zachowania okresu wypowiedzenia. Do konstatacji takiej doprowadziła Sąd Najwyższy systemowa analiza przepisów prawa pracy (w rozumieniu art. 9 k.p.) prowadząca do wniosku, że zasadą prawa pracy jest konieczność zachowania odpowiedniego okresu między wprowadzeniem dopuszczalnej zmiany warunków płacy na niekorzyść pracownika, a skutkiem w postaci obniżenia wynagrodzenia. W zależności od źródła uprawnienia płacowego jest to realizowane różnymi metodami. W przypadku, gdy uprawnienie płacowe pracownika wynika z aktów prawnych powszechnie obowiązujących to rolę taką spełniają odpowiednie przepisy przejściowe ustanawiające ich vacatio legis (por. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 stycznia 1992 r., K 15/91, OTK 1992 cz. I, poz. 8; PiP 1993 nr 2, s. 98 z glosą C. Jackowiaka i z dnia 11 września 1995 r., P 1/95, OTK 1995 nr 1, poz. 3 oraz Sądu 10 Najwyższego wyrok z dnia 21 czerwca 1994 r., I PRN 38/94, OSNAPiUS 1994 nr 10, poz. 163; z dnia 27 września 1994 r., I PRN 36/94, OSNAPiUS 1995 nr 2, poz. 18 i z dnia 9 listopada 1994 r., I PRN 96/94, OSNAPiUS 1995 nr 11, poz. 130). Jeżeli natomiast źródłem uprawnienia płacowego jest układ zbiorowy pracy (regulamin wynagradzania) lub umowa o pracę, to konieczne jest dokonanie wypowiedzenia zmieniającego, a więc zachowanie okresu wypowiedzenia dla wywołania skutku w postaci obniżenia wynagrodzenia (art. 241 13 § 2 i 42 k.p.). Przyjęcie istnienia takiej zasady Sąd Najwyższy odczytał w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego, dotyczącym sytuacji, w których nie jest możliwe dokonanie wypowiedzenia zmieniającego na podstawie art. 42 k.p. Sąd Najwyższy powołał tu uchwałę z dnia 8 kwietnia 1998 r., III ZP 5/98 (OSNAPiUS 1998 nr 22, poz. 647), gdzie przyjęto, że wynagrodzenie mianowanego nauczyciela, zawyżone w stosunku do przepisów płacowych nie podlega zmianie w trybie art. 39 ust. 1 Karty Nauczyciela, lecz wymaga uprzedzenia równego okresowi wypowiedzenia. Wykluczając stosowanie do nauczycieli mianowanych art. 42 k.p., Sąd Najwyższy w uzasadnieniu tej uchwały stwierdził, że art. 42 § 2 k.p. trzeba wobec nauczycieli mianowanych stosować „odpowiednio”, a skoro brakuje do tego ustawowego upoważnienia, to w grę wchodzi jedynie zastosowanie powołanego przepisu w drodze analogii. W konsekwencji Sąd Najwyższy orzekający w sprawie II PK 27/06, dotyczącej burmistrza Gminy doszedł do przekonania, że skoro zatem do stosunku pracy z wyboru nie można stosować wprost art. 42 k.p., a jest w nim dopuszczalne jednostronne obniżenie przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika, to może to nastąpić tylko z zachowaniem okresu uprzedzenia równego okresowi wypowiedzenia. Wypowiedzenie zmieniające jest czynnością prawną złożoną, nie ma więc przeszkód, aby w drodze analogii w takiej sytuacji stosować ten przepis, ale wyłącznie w zakresie ustanawiającym zachowanie okresu wypowiedzenia co do wywołania skutku w postaci obniżenia wynagrodzenia pracownika.
Poglądy przedstawione w ww. sprawach podzielają także przedstawiciele doktryny (por. Komentarz Małgorzaty Gersdorf do art. 73 k.p., Komentarz Waleriana Sanetry do art. 73 k.p.) i podziela je też w całej rozciągłości Sąd orzekający w niniejszej sprawie. Niewątpliwie stosunek pracy z wyboru ma charakter szczególny, ale z owego "szczególnego charakteru" nie można wywieść, iż pracownik zatrudniony na podstawie wyboru jest pozbawiony minimalnych uprawnień pracowniczych i ochrony prawa pracy. Stąd też w ocenie Sądu powód A. F. (2), którego staż pracy jako burmistrza Gminy C. uprawniałby go do trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia stosunku pracy, powinien zostać uprzedzony z zachowaniem takiego okresu o obniżeniu jego wynagrodzenia (na które składało się wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny, dodatek za wieloletnią pracę i dodatek specjalny). Jeżeli zatem obniżono jego wynagrodzenie na mocy uchwały Urzędu Miejskiego w C. nr (...) z dnia 10 maja 2018 r., to skutek w postaci tego obniżenia nie powinien zostać wprowadzony już od dnia 1 czerwca 2018 r., lecz po upływie trzymiesięcznego okresu uprzedzenia analogicznie do zasad dokonywania wypowiedzenia warunków umowy o pracę, a więc ze skutkiem dopiero od dnia 1 września 2018 r. Powód słusznie domagał się zatem wyrównania wynagrodzenia za pracę za okres od czerwca do sierpnia 2018 r. w kwotach po 3.750 zł miesięcznie (różnica między kwotą wynagrodzenia 9.750 zł a kwotą wynagrodzenia 6.000 zł).
Zasadnie też powód domagał się wyrównania dodatkowego rocznego wynagrodzenia za 2018 r. poprzez uwzględnienie wysokości jego wynagrodzenia w okresie od czerwca do sierpnia 2018 r. jeszcze w kwocie 9.750 zł, a nie jak to uczyniono w kwocie 6.000 zł. Niespornie różnica w wysokości dodatkowego rocznego wynagrodzenia powoda na skutek przyjęcia niższej wysokości wynagrodzenia stanowiła kwotę 956,25 zł i taką kwotę należało zasądzić na rzecz powoda.
W sumie na rzecz powoda w pkt I wyroku zasądzono zatem kwotę 12.206,25 zł (3 x 3.750 zł + 956,25 zł).
O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. Wynagrodzenie powoda niespornie było wypłacane najpóźniej do ostatniego dnia danego miesiąca. Termin wymagalności tego roszczenia to zatem pierwszy dzień następnego miesiąca i od tej daty zasądzono odsetki od wynagrodzenia powoda za czerwiec, lipiec i sierpień 2018 r. Sporny między stronami okazał się termin płatności dodatkowego rocznego wynagrodzenia. Wynika on z art. 5 ust. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej, zgodnie z którym wynagrodzenie roczne wypłaca się, z zastrzeżeniem ust. 3, nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to wynagrodzenie. Odsetki od kwoty 956,25 zł należne były zatem dopiero od dnia 1 kwietnia 2019 r., a nie od 1 stycznia 2019 r. jak domagał się ich powód. W tej części powództwo oddalono w pkt II wyroku.
Sąd nie rozważał zarzutu powoda dotyczącego braku uzasadnienia merytorycznego uchwały Rady Miejskiej w C., na mocy której obniżono jego wynagrodzenie. Sąd musiałby wówczas dokonać kontroli tej uchwały w trybie administracyjnym, do czego nie jest władny. Powód domagał się też w tym postępowaniu jedynie wyrównania wynagrodzenia, nie odwoływał się od wypowiedzenia zmieniającego, które niespornie nie miało miejsca. Jedynie w ramach odwołania od wypowiedzenia zmieniającego warunki umowy o pracę Sąd bada czy zostało ono dokonane z uzasadnionej przyczyny, czy nie. Taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie.
O kosztach procesu orzeczono w oparciu o przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca proces obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego wynika z § 2 pkt 5 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) i wynosi 2.700 zł.
O nieuiszczonych kosztach sądowych orzeczono w oparciu o art. 97 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. j. Dz. U. z 2016 r., poz. 623) obciążając nimi w całości pozwanego. Kwota 611 zł stanowi 5% kwoty zasądzonej w pkt I wyroku.
Sąd na podstawie art. 477 2 § 1 k.p.c., w myśl którego zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika, nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty, stanowiącej jednomiesięczne wynagrodzenie zasadnicze powoda (4.200 zł).
Z:
1. (...)
2. (...)
3. (...)
4. (...)
5. (...)
(...)