UZASADNIENIE

W dniu 11 marca 2019 roku do tut. Sądu wpłynęła skarga wierzyciela (...) sp. k. w P. na czynność Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chełmnie R. G. w sprawie Km 31303/15 – postanowienie z 14 lutego 2019 r. w przedmiocie obciążenia wierzyciela opłatą stosunkową. W piśmie wierzyciela zawarto też wniosek o obniżenie tej opłaty na wypadek nieuwzględnienia skargi.

W uzasadnieniu skargi stwierdzono, że Komornik niezasadnie obciążył wierzyciela opłatą egzekucyjną w związku z umorzeniem egzekucji na jego wniosek na podstawie obowiązującego od 1 stycznia 2019 r. art. 29 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (Dz. U. poz. 770 z późn. zm., dalej jako „ukk”). Po pierwsze, komornik był zobowiązany rozpoznać ten wniosek w ciągu 7 dni od jego otrzymania, nastąpiłoby to wówczas przed wejściem w życie art. 29 ukk. Rozpoznał go jednak po tej dacie w skutek przewlekłego prowadzenia postępowania. Po drugie, o zastosowaniu art. 29 ukk powinna decydować data złożenia wniosku, a nie jego rozpoznania.

W odpowiedzi na skargę Komornik uznał ją za spóźnioną, wnosząc o jej odrzucenie, jednocześnie podnosząc, że jest ona niezasadna. Wniosek wierzyciela o umorzenie postępowania wpłynął do kancelarii 5 listopada 2018 r., został zaś rozpoznany 14 lutego 2019 r. W taj samej dacie do kancelarii wpłynęło ok. 5000 wniosków o umorzenie postępowania, w tym dotyczące spraw już wcześniej umorzonych bądź przekazanych według właściwości. Na potwierdzenie powyższego Komornik dysponuje kopertami w ww. liczbie, w których nadano wnioski. Wobec konieczności rozpoznania tych wniosków oraz podejmowania innych czynności egzekucyjnych Komornik nie mógł rozpoznać ich niezwłocznie i nie można zarzucić mu przewlekłości.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Wniosek wierzyciela (...) sp. k. z/s w P. o umorzenie egzekucji prowadzonej przeciw M. G. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chełmnie R. G. w sprawie Km 31303/15 wpłynął do kancelarii komorniczej 5 listopada 2018 r. (k. 22 akt Km). Komornik umorzył postępowanie postanowieniem z 14 lutego 2019 r., obciążając wierzyciela opłatą stosunkową w wysokości 200 zł (k. 25 akt Km).

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że wbrew stanowisku Komornika skarga nie jest spóźniona i została prawidłowo wniesiona do niego, a nie do sądu, co wynika z art. 298 ust. 4 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz. U. poz. 771 z późn. zm.).

Powyższe przemawia za merytorycznym rozpoznaniem skargi i jej oddaleniem, gdyż jest niezasadna.

Podstawą obciążenia wierzyciela opłatą w kwocie 200 zł był art. 29 ust. 1 w zw. z art. 28 ust. 4 ukk. W myśl tych przepisów w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela albo na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 kpc co do zasady wierzyciela obciąża opłata stosunkowa w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, która nie może być niższa niż 200 zł.

Zgodnie z art. 52 ust. 1 ukk do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie tej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Jednak powołany art. 29 ukk oraz art. 30 ukk, stosuje się od wejścia ustawy w życie, a więc od 1 stycznia 2019 r., co wynika z art. 52 ust. 2 ukk.

Zdaniem Sądu zdarzeniem decydującym o zastosowaniu art. 29 ukk, a tym samym o obciążeniu wierzyciela opłatą, jest umorzenie postępowania, a nie złożenie wniosku w tym przedmiocie.

Świadczy o tym po pierwsze zestawienie treści art. 52 ust. 2 ukk i art. 29 ust. 1 ukk. Drugi z tych przepisów wyraźnie wiąże rozstrzygnięcie o opłacie z czynnością organu (umorzeniem postępowania), a nie strony (złożeniem wniosku). Norma przejściowa nakazuje zaś stosowanie art. 29 ust. 1 ukk do toczących się postępowań już od 1 stycznia 2019 r.

Taka wykładnia pozwala też zachować wewnętrzną spójność art. 29 ust. 1 ukk. W przypadku umorzenia postępowania na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 kpc, a więc wobec bezczynności wierzyciela, o obciążeniu go opłatą nie może decydować jakakolwiek jego czynność dyspozytywna, jedynym miarodajnym momentem jest więc umorzenie postępowania. Warto pamiętać, że z woli ustawodawcy następuje ono obecnie na podstawie decyzji organu egzekucyjnego, a nie z mocy prawa (por. uchylony art. 823 kpc).

Co więcej, art. 52 ust. 2 ukk stanowi realizację ogólnej zasady postępowania cywilnego, jaką jest natychmiastowe działanie ustawy nowej, której przepisy stosuje się do toczących się postępowań już od chwili jej wejścia w życie (art. XV § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania cywilnego). Powyższa zasada oznacza, że momentem decydującym o zastosowaniu nowych przepisów jest data ich wejścia w życie, a nie wszczęcie postępowania lub dokonanie przez strony określonych czynności dyspozytywnych (art. XV § 2 pwkpc nakazywał oceniać w świetle przepisów dotychczasowych tylko „skuteczność” takich czynności, a nie wszelkie ich konsekwencje, w tym incydentalne kwestie fiskalne).

Przykładem działania omawianej zasady była m.in. całkowita utrata mocy prawnej dokumentów urzędowych w postępowaniu cywilnym przez wyciągi z ksiąg rachunkowych banku lub funduszu sekurytyzacyjnego, co nastąpiło odpowiednio z dniem wejścia w życie art. 95 ust. 1a Prawa Bankowego i art. 194 ust. 2 ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (utrata takiego charakteru w postępowaniu prowadzonym wobec konsumenta nastąpiła już wcześniej na podstawie wyroków Trybunału Konstytucyjnego w sprawach P 7/09 i P 1/10).

Wprowadzająca te przepisy – o niewątpliwie procesowym charakterze – ustawa z 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. poz. 777) nie zawierała żadnych przepisów przejściowych, wobec czego należało je stosować do toczących się postępowań już od chwili ich wejścia w życie. Oznaczało to konsekwencje nie tylko w zakresie postępowania dowodowego, ale też brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie takich wyciągów w myśl art. 485 § 1 pkt 1 kpc (w przypadku banku – w braku dowodu doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty – § 3). To z kolei wiązało się z koniecznością uzupełnienia opłaty od pozwu (art. 19 uoksc), a co za tym idzie, możliwością jego zwrotu mimo tego, że w chwili wniesienia nadawał się on do rozpoznania w postępowaniu nakazowym i był opłacony prawidłowo.

Jak wynika z powyższego, bezpośrednie działanie ustawy nowej może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami dla strony także w sytuacji, gdy dokonała określonych czynności jeszcze przed wejściem w życie tej ustawy. Sam ten fakt nie może przemawiać za „uzupełnianiem” reguł intertemporalnych o wyjątki lub zastrzeżenia, które z nich nie wynikają.

Metodą ochrony praw strony jest w tej sytuacji odpowiednie vacatio legis nowych przepisów. Trudno nie zauważyć, że wierzyciel jako podmiot funkcjonujący na rynku finansowym powinien mieć świadomość nie tylko publikacji nowych przepisów w Dzienniku Ustaw w dniu 25 kwietnia 2018 r. (ponad pół roku przed wpływem wniosku do Komornika), ale także toczących się wcześniej prac legislacyjnych nad projektem ww. zmian publikowanych na stronach Rządowego Centrum Legislacji i poddawanych konsultacjom. Jeśli więc chciał mieć pewność rozpoznania swojego wniosku jeszcze przed wejściem w życie nowych przepisów, zwlekanie z jego złożeniem do listopada 2018 r. trudno ocenić jako rozsądne, zwłaszcza wobec łatwej do przewidzenia liczby takich wniosków.

Dla wykładni art. 52 ust. 2 ukk nie ma żadnego znaczenia tempo pracy Komornika, któremu trudno skądinąd przypisać przewlekłe prowadzenie postępowań. Art. 45a ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, na który powołuje się skarżący, nie dotyczy postanowienia o umorzeniu postępowania. Zgodnie z jego wyraźnym brzmieniem komornik podejmuje niezwłocznie, nie później jednak niż w 7 dni od otrzymania wniosku wierzyciela, czynności niezbędne do skutecznego przeprowadzenia egzekucji lub zabezpieczenia roszczenia. Co więcej, to właśnie ten przepis stał na przeszkodzie temu, aby Komornik poświęcił się wyłącznie rozpoznawaniu licznych w tym okresie wniosków o umorzenie postępowania, zaniedbując swoje podstawowe obowiązki.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania wywołanego skargą uzasadnia fakt, że wierzyciel sprawę przegrał.

Wniosek o obniżenie opłaty egzekucyjnej będzie podlegał rozpoznaniu po uprawomocnieniu się postanowienia w przedmiocie skargi.

Mając powyższe na uwadze, postanowiono jak w sentencji.

Asesor sądowy Jakub Petkiewicz

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE