UZASADNIENIE

J. R. żądał od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego wB.kwoty 160.000 zł tytułem odszkodowania za brak przewidzianego przepisami zabezpieczenia jego majątku przez Sąd karny I instancji, tzn. brak dokonania niezbędnych czynności w celu ochrony jego mienia niezwłocznie po pozbawieniu powoda wolności w dniu 3 września 2015 r. Jako jedyny mieszkaniec posesji w (...), gm. B., bez osób najbliższych, nie miał możliwości zajęcia się ziemią i domem. Jak następnie zeznał, od początku 2016 r., na ww. nieruchomości dokonywano aktów wandalizmu, które trwały przez 30 miesięcy. Powód twierdził, że
o potrzebie zabezpieczenia jego mienia niezwłocznie po rozpoczęciu wykonywania kary informował Sąd Rejonowy w B., Policję i Gminę B., które to podmioty wzajemnie miały przerzucać na siebie obowiązek zajęcia się mieniem skazanego, a ostatecznie żaden z nich tego nie wykonał w terminie. Powód podniósł, iż z uwagi na brak zabezpieczenia doszło do zniszczeń na jego nieruchomości oraz kradzieży mienia ruchomego.

Pozwany Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w B. wniósł o oddalenie powództwa w całości. Argumentował, że powód nie formułował żadnych konkretnych wniosków do Sądu w celu zabezpieczenia jego mienia. Sąd Rejonowy w B.
w sprawie (...), wprawdzie zawiadomił Urząd Gminy w B., że może zachodzić konieczność dokonania zabezpieczenia jego nieruchomości oraz ewentualnie pozostawionych ruchomości, ale nie wynikało to z konkretnej potrzeby zgłoszonej przez powoda, a jedynie jego prób uchylenia tymczasowego aresztowania. Jednocześnie, jak wynika z ustaleń wywiadu kuratorskiego z kwietnia 2017 r., nieruchomość powoda była w złym stanie. Nadto powód sygnalizował, że jego mieniem zaopiekuje się konkubina T. P., a z informacji Gminy B. przesłanych do Sądu wynikało, że na terenie Gminy B. zamieszkują dzieci powoda. Miał on więc wielokrotną możliwość kontaktowania się z powyższymi osobami w celu podjęcia prób zabezpieczenia mienia. Dopiero w 2018 r. zgłosił problem z zabezpieczeniem mienia do Sądu penitencjarnego, tj. Sądu Okręgowego w O.Wydziału III Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych. Tym samym aż do 2018 r., gdy powód dokonał ww. zawiadomienia, nie zaistniały przesłanki do wydania zarządzeń odnośnie mienia powoda pozbawionego wolności, gdyż sąd nie mógł stwierdzić, że wzrosło w sposób oczywisty i przewidywalny ryzyko jego utraty.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód J. R. mieszkał w gospodarstwie rolnym w (...), gmina B.. Dnia 2 września został on zatrzymany jako osoba podejrzana o czyn z art. 197 § 1 k.k. (przestępstwo zgwałcenia). 2 września 2015 r. o godzinie 9:45 został zatrzymany, dzień później tymczasowo aresztowany na czas postępowania karnego.

(kopia protokołu posiedzenia z akt (...)w sprawie tymczasowego aresztowania k. 342-343, postanowienie SO w O. (...))

Wyrokiem z dnia 20 maja 2016 r. (sygn. akt (...)) został skazany na karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności za ww. czyn. Z treści pisma kuratora sądowego przy SR w (...) T. R. z 6 kwietnia 2017 r. oraz sprawozdania z wywiadu środowiskowego z 14 października 2010 r. wynika, że powód jest rozwodnikiem, posiadał 4 dzieci, był osobą stosującą przemoc fizyczną
i psychiczną, nadużywał alkoholu, był uprzednio skazany w sprawach o sygn. akt: (...)(SR w B.).

(dowód: odpisy pisma i sprawozdania k. 402-406)

Przed datą zatrzymania powoda (2 września 2015 r.) stan budynku mieszkalnego powoda był taki, że pomieszczenie po lewej stronie sieni było zagrzybione (czarna od tego ściana), podłoga tam przegniła miejscami. Na poddaszu szyba w oknie (widoczna na zdjęciu k. 209) już wtedy (przed zatrzymaniem powoda) była wybita, T. P. jesienią 2015 r. na prośbę powoda zabezpieczyła ją –
w ten sposób, że zasłoniła otwór okienny materiałem. Szyby w oknach na parterze były, podobnie jak drzwi wejściowe, które T. P. zabezpieczyła trzema skoblami i kłódkami. W oborze uszkodzony był lekko kant dachu i deski zwisały i dach w tym miejscu opadał do wysokości muru, był pofalowany, stodoła była obita starymi deskami z dziurami, jej drzwi nie były wyłamane, brakowało miejscami dachówek, garaż był „w rozsypce”, nie miał zadaszenia ani wstawionych drzwi. Po osadzeniu powoda w Zakładzie Karnym, gospodarstwa doglądała, na prośbę powoda, jego konkubina T. P.. Miało to miejsce na przestrzeni 2015 i 2016 r. Pojechała tam mniej więcej: dwa razy we wrześniu i raz w listopadzie 2015 r., a potem w marcu 2016 r. W maju 2016 r. T. P. pojechała do gospodarstwa powoda z inną znajomą powoda, w celu oględzin nieruchomości. Drzwi wejściowe, zabezpieczone przez nią uprzednio, były nadal zamknięte skoblami i kłódkami. Jedno z okien
w budynku mieszkalnym ma parterze zostało wybite. Meble w kuchni były porozsuwane, natomiast drzwi wewnętrzne do następnego pomieszczenia zostały wyłamane (one były „zabite” jeszcze w czasie, gdy powód był na wolności). Z innego otworu drzwiowego była wyrzucona dykta zabezpieczająca. T. P. i znajoma powoda zakryły wybite okno dyktą. T. P. poinformowała powoda o zastanej sytuacji, po czym ten zgłosił włamanie na Policję, której funkcjonariusze przyjechali jeszcze w czasie, gdy kobiety znajdowały się na posesji powoda. Przed włamaniem wszystkie rzeczy w gospodarstwie były stare, nowa była tylko butla gazowa.

K. O., który opuścił areszt śledczy jesienią 2015 r., w listopadzie 2015 r. przekazał T. P. odręczny powoda spis czynności, jakie na jego prośbę powinna wykonać w gospodarstwie powoda - m.in.: „zabić okno na górze, (naprawić lub wstawić) dachówkę przy kominie od strony sadu, schować piecyk, kuchenkę, aktówkę, torbę, klucze, drobiazgi, naczynia, drabiny, dywany, narzędzia, wstawić w drzwi wejściowe zamek na kłódkę, rozwiesić kołdry, koce i ubrania”. T. P. odpisała powodowi listem z 23 listopada 2015 r., w którym stwierdziła m.in. (z żalem), że nie tylko jej powód powierzył nadzór nad nieruchomością, że świadczy o tym to, iż brakuje rzeczy, które tam się znajdowały, a inne zmieniły miejsce. Dalej wymieniła czynności, które na prośbę powoda wykonała. Pismo to zawiera także pretensję do powoda, że zwrócił się o pomoc przy zabezpieczeniu nieruchomości do innej jeszcze kobiety (w liście tym opisywanej jako J.– a chodzi o J. Z. (1)). Ponadto w listopadzie 2015 r. T. P. otrzymała od powoda sporządzone przez niego własnoręcznie i podpisane upoważnienie z 1 listopada 2015 r. - kierowane do niej (nazwanej ta m „konkubiną T. P.”) i do K. O. - do opieki nad gospodarstwem.

(dowód: zeznania świadka T. P. k. 271-274, dokumentacja zdjęciowa oraz listowna złożona na rozprawie k. 270)

Za zarządzeniem sędziego zawartym w protokole posiedzenia z 3 września 2015 r. w przedmiocie tymczasowego aresztowania Sąd Rejonowy w B.
w sprawie (...)pismem z 4 września 2015 r. zawiadomił Urząd Gminy
w B. o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wobec J. R. zamieszkałego w (...), wskazując, że z jego wyjaśnień wynika, że posiada on gospodarstwo rolne, zamieszkuje sam i może zachodzić konieczność dokonania zabezpieczenia jego nieruchomości oraz ewentualnie pozostawionych ruchomości. Do opisanego tu protokołu posiedzenia powód wskazał, że o tymczasowym jego aresztowaniu należy zawiadomić „konkubinę T. P.”.

(dowód: kopia protokołu posiedzenia z zarządzeniem k. 343)

Pismem z 21 września 2015 r. Burmistrz B. zawiadomił Sąd Rejonowy w B., że do zadań Gminy nie należy zabezpieczenie opuszczonych nieruchomości, będących własnością osób fizycznych oraz, że na terenie Gminy zamieszkują dzieci J. R., do których można się zwrócić o pomoc.

(dowód: kopia pisma Burmistrza B. k. 346)

Powód wielokrotnie zwracał się do Prokuratury o wyrażenie zgody na kontakt telefoniczny z osobami bliskimi i zgodę taką otrzymywał.

Prokurator 5.11.2015 r. wyraził zgodę na jednokrotne skorzystanie z aparatu telefonicznego pod nadzorem funkcjonariusza z konkubiną T. P. w zakresie uzgodnienia dotyczącego zabezpieczenia mienia pozostawionego przez podejrzanego na okres jego nieobecności w związku z zastosowaniem środka zapobiegawczego
w postaci tymczasowego aresztowania.

(dowód: kopia zarządzenia Prokuratora Prokuratury Rejonowej w B.k. 356)

Powód 17 listopada 2015 r., złożył ponowny wniosek o zezwolenie na rozmowę z J. S. (1) i J. S. (2) w kwestii kontroli jego gospodarstwa, którą uzyskał. Zarządzeniem z 14 grudnia 2015 r. Prokurator zezwolił na telefoniczny kontakt z T. P. dot. zabezpieczenia mienia podejrzanego.

(dowód: kopie zarządzeń Prokuratora Prokuratury Rejonowej w B. k. 357-359)

W styczniu 2016 r. powód na swój wniosek otrzymał zgodę na telefoniczny kontakt z T. P. oraz dwukrotny kontakt z J. S. (1) i J. S. (2) w kwestii swojego gospodarstwa. Następnie powód otrzymał zgodę na korzystanie z aparatu telefonicznego celem kontaktu, między innymi z T. P. i J. Z. (2). We wniosku podawał konieczność zapewnienia opieki nad gospodarstwem.

(dowód: kopie zarządzeń Prokuratora Prokuratury Rejonowej w B.k. 364-365, 368-369, kopia zarządzenia sędziego SR w B. k. 372)

W wyniku próśb powoda część przedmiotów została wzięta na przechowanie przez J. S. (1). Były to cztery rowery, taczka i motyczka, które zostały zwrócone powodowi po opuszczeniu przez niego zakładu karnego.

(dowód: zeznania świadka T. P. k. 273, zeznania świadka J. S. (1) k. 274)

Sąd Rejonowy w B. pismem z 8.04.2016 r. (II K 17/16) zwrócił się do Posterunku Policji w B. o ustalenie osób najbliższych powoda i poinformowanie o jego aresztowaniu i sytuacji w jego gospodarstwie celem ewentualnego zabezpieczenia gospodarstwa.

(dowód: kopia pisma SR w B. k. 375)

W odpowiedzi Sąd został poinformowany, że była żona J. R. oraz jej rodzina wie o aresztowaniu, ale nie zajmą się gospodarstwem oraz że gospodarstwo jest zajęte przez komornika.

(dowód: kopia pisma Posterunku Policji w B. k. 376)

Komornik Sądowy poinformował Sąd, że dokonano zajęcia nieruchomości J. R. położonej w P. w dniu 9.10.2015 r. w sprawie alimentacyjnej(...) zaś 24 czerwca 2016 r. zlecono biegłemu wycenę.

(dowód: kopia pisma Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym wB. J. S. (3) k. 383)

W maju 2016 r. powód zwracał się do Sądu o możliwość stałego kontaktu
z różnymi osobami wobec włamania dokonanego w jego domu. Powód otrzymał zgodę na kontakt ze S. K. w zakresie uzgodnienia zabezpieczenia mienia.

(dowód: kopia pisma powoda z 24.05.2016 r., kopia zarządzenia sędziego SR w B. k. 382)

W dniu 16 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy wB.zwrócił się do Posterunku Policji w B. o nadesłanie informacji, czy na terenie posesji oskarżonego J. R. w okresie od września 2015 r. doszło do jakichkolwiek incydentów.

(dowód: kopia pisma SR w B.k. 381)

W piśmie z 21 czerwca 2016 r., stanowiącym odpowiedź na ww. pismo, Posterunek Policji w B. wskazał, iż pod adresem (...) była przeprowadzana tylko jedna interwencja, w dniu 20 maja 2016 r., dotycząca włamania zgłoszonego przez J. R.. Nie stwierdzono włamania, a jedynie uszkodzenia mienia. Nie zgłoszono zawiadomienia ani wniosku o ściganie sprawcy uszkodzenia mienia.

(dowód: kopia pisma Posterunku Policji w B. k. 385)

W piśmie z dnia 17 czerwca 2016 r. Posterunek Policji w B., w odpowiedzi na pismo powoda z dnia 9 czerwca 2016 r. poinformował go, iż w związku z jego zgłoszeniami dotyczącym włamania do jego mieszkania, będący na miejscu policjanci nie ujawnili włamania, a jedynie zniszczone mienie. W piśmie wskazano na bardzo zły stan znajdujących się na nieruchomości budynków i brak jakiegokolwiek zabezpieczenia. Zwrócono się do powoda o wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za mienie i aby budynek mieszkalny oraz budynki gospodarcze zostały zabezpieczone.

(dowód: kopia pisma Posterunku Policji w B. k. 9)

Zarządzeniem z 14 lipca 2016 r. powód uzyskał zgodę na wielokrotny kontakt z J. S. (2), L. K., B. W. w zakresie uzgodnień dot. zabezpieczenia mienia pozostawionego przez oskarżonego.

(dowód: kopia zarządzenia Sędziego SR w B. k. 387)

W sierpniu 2016 r. powód uzyskał zgodę na kontakt telefoniczny z A. J..

(dowód: kopia zarządzenia Sędziego SR w B. k. 392)

W odpowiedzi na pismo J. R. z dnia 30 września 2016 r., Posterunek Policji w B. 14 października 2016 r. poinformował powoda ponownie o bardzo złym stanie technicznym budynków znajdujących się na jego posesji, braku zabezpieczenia przed dewastacją i osobami trzecimi. Ponadto stwierdzono, że podczas kontroli posesji nie stwierdzono aby coś więcej było zdewastowane niż przy poprzedniej kontroli. Zwrócono się do powoda o wyznaczenie osoby, która wskazałaby czy zostało skradzione jakieś mienie.

(dowód: kopia pisma Posterunku Policji w B. k. 10)

Posterunek Policji w B. 14 października 2016 r. zwrócił się do Urzędu Miejskiego w B. z prośbą o zabezpieczenie budynków znajdujących się na terenie posesji (...), wskazując, że zabudowania są w złym stanie technicznym, budynki nie są prawidłowo zabezpieczone przed dostępem osób trzecich – powybijane szyby w oknach, brak okien.

(dowód: kopia pisma Posterunku Policji w B. k.10)

W odpowiedzi 7 listopada 2016 r. Burmistrz B. poinformował Posterunek Policji w B., że na terenie gminy zamieszkują dzieci J. R., które mogą dokonać zabezpieczenia majątku.

Postanowieniem z dnia 16 listopada 2016 r., po rozpoznaniu pisma J. R. z dnia 11 października 2016 r., Prokurator Rejonowy w B., wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa, odmówił wszczęcia dochodzenia w sprawie zaistniałej kradzieży z włamaniem w nieustalonym okresie do dnia 11 października 2016 r. w miejscowości P., gm. B., skąd sprawca po uprzednim wejściu do budynku, zabrał w celu przywłaszczenia między innymi cztery lodówki, zamrażalkę i inne przedmioty o nieustalonej wartości na szkodę J. R..

(dowód: postanowienie Prokuratury Rejonowej w B. k. 112-113)

W dniach 21 i 22 listopada 2016 r. na terenie nieruchomości J. R. doszło do kradzieży i zniszczenia jego mienia. Sprawcy J. Ś., M. R. i D. N., w wyroku z dnia 22 listopada 2017 r. wydanym w sprawie (...)zostali uznani za winnych tego, że w dniach 21 i 22 listopada 2016 r., działając wspólnie i w porozumieniu dwukrotnie, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, z niezabezpieczonego pomieszczenia mieszkalnego zabrali w celu przywłaszczenia elementy metalowe, które wycięli z lodówki, jedne drzwiczki metalowe, które wyrwali z pieca, widły, 4 szpadle, butlę gazową, piecyk elektryczny na ciasto, maszynę do szycia, komplet kluczy, rurki metalowe i kable elektryczne, które wyrwali ze ścian mieszkania o łącznej wartości co najmniej 4.050 zł, na szkodę J. R., a nadto działając w zamiarze zaboru mienia usiłowali dokonać zaboru w celu przywłaszczenia elementów metalowych, które wycięli-wyrwali z urządzeń chłodniczych i elektrycznych, jak też kosy, rur, elementów aluminiowych łącznej wartości co najmniej 1.000 zł, jednak zamierzonego celu nie osiągnęli z uwagi na zatrzymanie ich na miejscu przestępstwa przez patrol policji, dokonując przy tym zniszczenia tych przedmiotów i uszkodzenia ścian i pomieszczeń, czym spowodowali straty o wysokości co najmniej 7.700 zł na szkodę J. R.. W wyroku orzeczono wobec oskarżonych środek kompensacyjny w postaci solidarnego obowiązku naprawienia w części wyrządzonej szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty 11.700 zł. Sąd Okręgowy w O. utrzymał powyższy wyrok w całości

(dowód: wyrok SR w B. 119-120, wyrok SO w O. k. 120 – akta sprawy (...))

Pismem z dnia 14 marca 2017 r. Burmistrz B., w odpowiedzi na pismo powoda z 6 marca 2017 r. poinformował go, że zabezpieczenie budynków osób fizycznych nie jest zadaniem gminy, a jedynie sąd w swoim wyroku może nakazać przedsięwziąć czynności niezbędne do ochrony mienia i mieszkania skazanego.

(dowód: kopia pisma Burmistrza B. k. 8)

W kwietniu 2017 r., kurator specjalista sporządziła wywiad dotyczący stanu zabudowań nieruchomości powoda na zlecenie Sądu Rejonowego w B. dołączając uprzednie sprawozdania sporządzane na zlecenie Sądu Okręgowego
w O. w dniach 12 października 2010 r., 23 marca 2011 r., 23 lipca 2012 r.,
w których oceniła stan nieruchomości jako zły.

(dowód: kopia wywiadu środowiskowego k. 402-404, kopia sprawozdania z 14.10.2010 r. k. 405, kopia sprawozdania z 29.11.2016 r. k. 408)

W dniu 9 czerwca 2017 r. powód złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa niedopełnienia obowiązków służbowych przez Burmistrza B., poprzez zaniechanie zabezpieczenia przed kradzieżą i dewastacją jego mienia
w miejscowości (...), gm. B..

(dowód: zawiadomienie powoda - akta sprawy (...) k 1-4)

Postanowieniem z dnia 8 sierpnia 2017 r. Prokurator Rejonowy w B., wobec braku znamion czynu zabronionego, odmówił wszczęcia śledztwa w sprawie zaistniałego w okresie od 3 września 2015 r. do 28 lipca (...). niedopełnienia obowiązków służbowych przez Burmistrza B., poprzez zaniechanie zabezpieczenia przed kradzieżą i dewastacją na czas przebywania J. R. w Zakładzie Karnym, należących do niego budynków położonych w P., gm. B., wraz ze znajdującym się w nich mieniem ruchomym.

(dowód: postanowienie Prokuratury Rejonowy w B. (...), k. 23-24)

Na posiedzeniu wyznaczonym przez Sędziego Sądu Okręgowego w O. III Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych J. R. wskazał, że nie jest prawdą, że jego gospodarstwo jest zabezpieczone, deski zostały oderwane, a na środku pomieszczenia zakazującego wstępu „ktoś się załatwił” i że wie to od policjanta. Złożył wniosek o zabezpieczenie jego obiektu.

Zarządzeniem z dnia 23 sierpnia 2018 r. Sąd Okręgowy w O. zobowiązał Burmistrza B. do zabezpieczenia gospodarstwa skazanego.

(dowód: kopia protokołu posiedzenia Sądu Okręgowego w O., w sprawie sygn. akt (...)k. 349-353)

Na polecenie Burmistrza B. w dniu 13 września 2018 r. dokonano oględzin i opisu nieruchomości J. R., w którym uczestniczyli pracownicy Urzędu Miejskiego w B., Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w B. i funkcjonariusz policji. Położone na niej są dwa budynki garażowe i obora. W protokole zaproponowano, że ze względu na położenie budynków i ich zły stan techniczny należy je zabezpieczyć przed dostępem osób postronnych poprzez odeskowanie okna na parterze domu mieszkalnego, domknięcie drzwi w pozostałych budynkach i oznaczenie tablicą ostrzegawczą, wkopanie po dwa słupy z przeciągniętą taśmą i tablicą ostrzegawczą przy wejściu na posesje od strony krzyża przydrożnego i kapliczki, bliżej budynków.

(dowód: protokół i dokumentacja fotograficzna k. 116-128, 198-200)

W dniu 2 października 2018 r. przeprowadzono oględziny technicznego zabezpieczenia przed dostępem osób trzecich nieruchomości będącej własnością J. R. – garażu nr (...), garażu nr (...), obory, szopy, stodoły i budynku mieszkalnego.

(dowód: protokół i dokumentacja fotograficzna k. 129-139)

Wyrokiem z 21 listopada 2018 r., Sąd Rejonowy w B., w sprawie o sygn. akt (...)oddalił powództwo J. R., który wniósł o niezwłoczne dokonanie remontu lub zapłaty 25.000 zł przez pozwaną Gminę B., w związku ze zniszczeniem jego gospodarstwa, podczas pobytu powoda w Zakładzie Karnym, za co odpowiedzialność ponosi Gmina.

(dowód: kopia wyroku SR w B. z dnia 21 listopada 2018 r. w sprawie o sygn. akt (...)k. 153-164)

W spisanych w dniach 23 listopada 2018 r., 28 grudnia 2018 r., 30 stycznia 2019 r. przez pracowników Urzędu Miejskiego w B., notatkach służbowych
z oględzin nieruchomości J. R., stwierdzono, że wykonane zabezpieczenia pozostają na swoich miejscach, brak śladów osób trzecich.

(dowód: notatki służbowe pracowników UM w B. k. 223-225, 226-228, 229-233)

Na zarządzenie Burmistrza B. z dnia 26 lutego 2019 r., w dniu 28 lutego 2019 r. dokonano oględzin i opisu nieruchomości J. R., w którym uczestniczyli pracownicy Urzędu Miejskiego w B., funkcjonariusz policji oraz (...). Dokonano sprawdzenia trwałości zabezpieczeń, po czym nastąpiło przekazanie budynków właścicielowi.

(dowód: protokół oględzin k. 234-251)

Sąd zważył, co następuje:

Ustalenia stanu faktycznego przedmiotowej sprawy Sąd oparł na dokumentach przedstawionych przez strony, których treść oraz wiarygodność nie budziły żadnych wątpliwości, zaś strony ich nie kwestionowały, dokumentach zebranych w aktach przytoczonych wyżej spraw, jak również na podstawie korespondujących z ich treścią zeznań świadków T. P. i J. S. (1). Dowody w postaci dokumentów zebranych w toku innych postępowań to dokumenty urzędowe sporządzone przez uprawnione do tego podmioty w zakresie ich kompetencji
i w prawem przepisanej formie. Ich autentyczność ani prawdziwość nie była przez żadną ze stron kwestionowana.

Z poniżej wskazanych przyczyn zeznania powoda nie stanowią wiarygodnego dowodu ani na okoliczność stanu gospodarstwa przed jego aresztowaniem, ani na okoliczność poziomu i stanu zabezpieczeń budynków znajdujących się na gospodarstwie. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na istnienie znacznych rozbieżności co do stanu gospodarstwa pomiędzy zeznaniami wiarygodnych świadków T. P. i J. S. (1), a zeznaniami powoda. Poza powodem
i świadkiem J. Z. (1), pozostali świadkowie, tj. T. P. i J. S. (1) wskazywali na zły stan lokalu i jego stare wyposażenie, co zostało potwierdzone także w złożonych w tej sprawie dokumentach kuratora specjalisty, Posterunku Policji w B. czy Urzędu Miejskiego w B.. Świadkowie T. P. i J. S. (1), czemu nie zaprzeczył powód, nie pozostają z nim
w konflikcie, a wręcz przeciwnie przez okres odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności służyli pomocą i doglądali gospodarstwa powoda, nie mieli więc żadnych podstaw do bezpodstawnego opowiadania się za lub przeciw powodowi,
w związku z czym ich zeznania Sąd uznał za wiarygodne. Ponadto, oceniając zeznania powoda i odmawiając im wiarygodności, nie można pominąć poniższych niejasności jak również okresu pobytu powoda w zakładzie karnym. W toku składanych przez powoda zeznań nie był on w stanie jednoznacznie stwierdzić, jak zabezpieczony był budynek mieszkalny, wskazywał również, że oprócz włamania, które miało miejsce
w listopadzie 2016 r., miało miejsce jeszcze drugie włamanie, lecz nie potrafił wskazać kiedy nastąpiło i jakie były jego skutki, oprócz stwierdzenia, iż „wszystko zostało zrujnowane”.

Sąd oddalił wniosek dowodowy powoda zawarty w piśmie z 17 września 2019 r. o ponowne przesłuchanie świadka T. P. na okoliczność stanu przedmiotowej nieruchomości przed szkodą, uznając, że wniosek ten zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania, a sporne okoliczności na tym etapie postępowania zostały dostatecznie wyjaśnione. Obie strony miały nieskrępowaną możliwość zadawania pytań świadkowi, jego przesłuchanie było długotrwałe i drobiazgowe, zaś twierdzenie powoda, że świadek nie zrozumiał pytań Sądu, należy traktować wyłącznie w kategoriach próby wpłynięcia na świadka i uzyskania od niego zeznań o innej treści.

Sąd oddalił również wniosek dowodowy powoda dotyczący dopuszczenia opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność wyceny szkody w mieniu powoda oraz ustalenia, czy doszło w ostatnich 4 latach do zniszczenia domu mieszkalnego i budynków gospodarczych - z uwagi na to, że nie mają wpływu na rozstrzygnięcie w przedmiocie braku dokonania przez Sąd Rejonowy w B.niezbędnych czynności w celu ochrony mienia powoda przebywającego w zakładzie karnym, ponieważ nawet w razie ustaleń zgodnych z tezami powoda jego roszczenie nie zasługiwałoby na uwzględnienie co do zasady.

Podstawą roszczenia powoda w niniejszej sprawie był art. 417 § 1 k.c.
w związku z art. 262 § 1 k.p.k. i w zw. z art. 17 § 1 pkt 2 k.k.w. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Przesłankami odpowiedzialności Skarbu Państwa na gruncie tego przepisu są zatem: szkoda wyrządzona przy niezgodnym z prawem wykonywaniu czynności z zakresu władzy publicznej oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy niezgodnym z prawem wykonywaniem takich czynności, a powstaniem szkody. Kodeksowe określenie niezgodności
z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej nawiązuje - podobnie jak art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej - do bezprawności. Pojęcie to na gruncie prawa cywilnego jest rozumiane szeroko i oznacza działania lub zaniechania władzy publicznej sprzeczne z konkretną normą prawną, akty przeciwne ustawie, jak i sprzeniewierzające się zasadom współżycia społecznego. W doktrynie
i w orzecznictwie przyjmuje się, że na gruncie art. 417 § 1 k.c. pojęcie bezprawności winno być ujmowane wąsko, co ogranicza „bezprawność” władzy publicznej do działania lub zaniechania sprzecznego z konkretną normą prawną. Zobowiązaniowy stosunek odszkodowawczy, powstający na mocy art. 417 § 1 k.c., jest efektem bezprawności zaistniałej w sferze publicznoprawnej, nie zaś na gruncie stosunków cywilnoprawnych. Według cytowanej regulacji obowiązek naprawienia szkody jest jednym ze skutków „niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej”, a więc odejścia przez organ władzy publicznej od nakazanego i dozwolonego przez normy regulujące stosunek publicznoprawny wzorca postępowania. Niezależnie bowiem od odpowiedzialności odszkodowawczej, bezprawne działanie lub zaniechanie organu władzy publicznej może spowodować skutki prawne w sferze prawa karnego, administracyjnego, dyscyplinarnego. Wspomniany tu wzorzec nakazanego i dozwolonego postępowania organu władzy publicznej w konkretnym stosunku publicznoprawnym konstruowany jest na podstawie norm prawnych regulujących taki właśnie stosunek. Z tego też powodu bezprawność,
o której mowa w art. 417 § 1 k.c., jako stanowiąca element stosunku o charakterze publicznoprawnym, nie może być utożsamiana z bezprawnością, będącą elementem stosunków cywilnoprawnych (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r., SK 18/00). Szkoda w prawie cywilnym obejmuje zarówno uszczerbek majątkowy, jak
i uszczerbek o charakterze niemajątkowym (krzywdę). Z kolei, istnienie związku przyczynowego należy oceniać na zasadach wynikających z art. 361 § 1 k.c. Oznacza to, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej. Zakres odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej z przepisu art. 417 § 1 k.c. obejmuje wszelkie zachowania związane z wykonywaniem władzy publicznej z wyjątkiem tych, które unormowane są w przepisie art. 417¹ § 1-4 k.c. oraz sytuacji uregulowanych przepisami szczególnymi, do których odsyła art. 421 k.c.

Zgodnie z art. 262 § 1 k.p.k. Sąd stosujący tymczasowe aresztowanie ma obowiązek zawiadomienia o tym sądu opiekuńczego, jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia opieki nad dziećmi aresztowanego, zawiadomienia organu opieki społecznej, jeżeli zachodzi potrzeba roztoczenia opieki nad osobą niedołężną lub chorą, którą aresztowany się opiekował, i przedsięwzięcia czynności niezbędnych do ochrony mienia i mieszkania aresztowanego. Z kolei art. 17 § 1 pkt 2 k.k.w. obliguje sąd karny, kierujący do wykonania orzeczenie o pozbawieniu wolności, do zawiadomienia właściwego organu wówczas, gdy zachodzi potrzeba przedsięwzięcia niezbędnych czynności do ochrony mienia lub mieszkania skazanego. Powołane przepisy mają za zadanie zapobieganie niekorzystnym skutkom dla osób trzecich oraz mienia, które mogą wyniknąć z izolacji skazanego od świata zewnętrznego.

Ciężar udowodnienia przesłanek skutkujących odpowiedzialnością Skarbu Państwa, stosownie do treści art. 6 k.c. spoczywa na osobie, która z danego faktu wywodzi skutki prawne, a zatem w przedmiotowej sprawie na powodzie J. R., który nie wykazał jednak żadnej z przesłanek odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w B..

Powołane wyżej regulacje kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego wykonawczego nakładają na sąd stosujący środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania i sąd kierujący do wykonania orzeczenie o pozbawieniu wolności, czynności niezbędnych do ochrony mienia lub mieszkania aresztowanego
i skazanego, ale tylko w sytuacjach, gdy zachodzi taka potrzeba. W wyobrażeniu powoda, pozwany Sąd miałby podjąć działania w celu zabezpieczenia nieruchomości pozwanego w taki sposób, by dało się uniknąć włamań i dewastacji. W ocenie Sądu omawiane regulacje znajdują przede wszystkim zastosowanie w sytuacjach nagłych
i natychmiastowych, w których do potrzeby ochrony mienia dochodzi bezpośrednio
w związku z zatrzymaniem danej osoby celem skierowania do odbycia kary, a zatem wówczas, gdy jest potrzeba zamknięcia mieszkania takiej osoby, a czego zatrzymany nie mógł uczynić w związku z zastosowanym odosobnieniem. Z art. 262 § 1 k.p.k. i art. 17 § 1 pkt 2 k.k.w. nie sposób wywodzić obowiązku szczególnej, ponadstandardowej pieczy nad majątkiem osoby zatrzymanej celem odbycia kary, czy wręcz obowiązku sprawowania zarządu jego mieniem. Adresatem powyższej normy jest sąd powszechny, a zatem podmiot, który obciążony został zupełnie innymi obowiązkami konstytucyjnymi niż dozór mienia. Gdyby istotnie intencją prawodawcy było stosowanie stałego nadzoru nad mieniem osób skazanych, obowiązki w tym zakresie powierzyłby innym organom państwowym (np. komornikom, jak ma to miejsce w przypadku zabezpieczania spadku). Sytuacja osób odbywających karę pozbawienia wolności nie może w sposób znaczący być korzystniejsza od sytuacji osób, które takiej kary nie odbywają.

Dodać należy, że włamanie, o którym wspomina powód w swych zeznaniach,
a które zostało potwierdzone w toku postępowania karnego, miało miejsce
w listopadzie 2016 r, a więc ponad rok od czasu, kiedy powód został zatrzymany jako osoba podejrzana. Dewastacja wcześniejsza nastąpiła 20 maja 2016 r., a więc blisko 9 miesięcy po zatrzymaniu powoda. Trudno więc wymagać, żeby piecza, którą miałby sprawować Sąd nad majątkiem powoda, jako osoby zatrzymanej, a w konsekwencji osadzonej była tak długotrwała, iżby sprowadzała się do zarządu majątkiem powoda
w tak daleko idący sposób, tym bardziej, że z zeznań świadków, jak również
z dokumentów zgromadzonych w sprawie wynika, iż powód miał wokół siebie osoby, do których zwracał się regularnie o pomoc przy zabezpieczeniu gospodarstwa, a które zajmowały się lub zajmować się miały jego majątkiem. Byli to: T. P., J. Z. (1), J. S. (1), J. S. (2), S. K., L. K., B. W. i K. O.. Ponadto powód wielokrotnie uzyskiwał zgodę prokuratora czy sędziego na kontakt telefoniczny z innymi osobami niż wyżej wymienione, w celu dokonania uzgodnień związanych z jego gospodarstwem. Dodatkowo wskazać trzeba, że były to osoby, o których organy wymiaru sprawiedliwości wiedziały, że istnieją, co też wpływało na zakres ochrony, która powinna być roztoczona nad tym majątkiem. Co w tej sprawie najistotniejsze, jeszcze przed wydarzeniami z 20 maja 2016 r. powód dokładnie spisał czynności, które ma wykonać upoważniona przez niego konkubina T. P.. Większość tych czynności została wykonana, z czego powód otrzymał szczegółowe sprawozdanie. Ustała tym samym – istniejąca tylko w krótkim czasie po zatrzymaniu powoda – potrzeba zabezpieczenia majątku przez państwo. Majątek został zabezpieczony przez osobę wskazaną przez powoda. Powód zresztą wielokrotnie kontaktował się z różnymi osobami w tej kwestii również w okresie późniejszym i jak wynika z akt sprawy nie doznawał w tej kwestii istotnych ograniczeń. Fakt pozbawienia go wolności nie wpływał na procesy decyzyjne w zakresie zabezpieczenia. Dewastacja z maja 2016 r. nastąpiła po wybiciu okna, zaś w listopadzie 2016 r. nastąpiło włamanie. Zdarzeniom tym mogło zapobiec wyłącznie ciągłe stróżowanie. Podzielenie rozumowania powoda sprowadzałoby się do przyjęcia przez państw obowiązku nieustannej, kilkuletniej pieczy nad mieniem osoby pozbawionej wolności, co zupełnie kłóci się z intencją przepisów. Co do ruiny, w jaką popaść miało gospodarstwo, z wiarygodnych zeznań świadków, w szczególności T. P., wynika, że jeszcze przed zatrzymaniem powoda gospodarstwo to było w bardzo złym stanie. Trudno wymagać od Sądu, by dokonywał remontów budynków pod nieobecność powoda.

Wspomnieć trzeba jeszcze o roli, jaką w życiu powoda pełniła T. P.. Nie ulega wątpliwości, że była konkubiną powoda, co wynika pism powoda kierowanych i do niej i do organów państwa. Fakt, że wyrzeka się ona obecnie tej roli wynika najpewniej ze wstydu związanego z czynem, za który powód został zatrzymany we wrześniu 2015 r., a następnie skazany prawomocnym wyrokiem. Nie umniejsza to wiarygodności tej osoby jako świadka.

Za zupełnie niewiarygodne należy uznać przy tym zeznania świadka J. Z. (1), która – jak wskazują okoliczności sprawy, a czemu sama zaprzecza – była jedną z kobiet, które w tym samym czasie, przed aresztowaniem powoda, konkurowały o jego względy, z tą różnicą, że świadek ten najwyraźniej nadal jest pod wpływem powoda. Jej relacja, skrajnie korzystna dla powoda, jest gołosłowna
i odosobniona w materiale dowodowym.

Zdaniem Sądu brak jest zatem podstaw do ustalenia, że po stronie pozwanej wystąpiło jakikolwiek bezprawne zachowanie, co samo w sobie skutkowało oddaleniem powództwa o odszkodowanie na podanej wyżej podstawie prawnej.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd przyjął art. 98 i art. 99k.p.c., według którego strona przegrywająca proces jest zobowiązania zwrócić jego koszty stronie wygrywającej. Na tej podstawie od powoda, który przegrał proces, zasądzono zwrot kosztów w kwocie 5.400 zł - tytułem kosztów zastępstwa procesowego (stawka minimalna z § 2 pk t 6 rozporządzenia z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie).

sędzia Rafał Kubicki

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE