Sygn. akt III AUa 369/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Grażyna Czyżak (spr.)

Sędziowie:

SSA Grażyna Horbulewicz

SSA Małgorzata Gerszewska

Protokolant:

sekr.sądowy Agnieszka Plawgo-Czyż

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2013 r. w Gdańsku

sprawy K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji K. M.

od wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 grudnia 2012 r., sygn. akt IV U 720/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok i przyznaje K. M. prawo do emerytury od dnia 20 sierpnia 2012 r.,

2.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt III AUa 369/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 lipca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., powołując się na przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), odmówił ustalenia K. M. prawa do emerytury z uwagi na nie wykazanie na dzień 01 stycznia 1999 r. wymaganego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Organ rentowy nie zaliczył do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia K. M. od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 roku w (...) Zakładach (...) w T., ponieważ ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionego przez pracodawcę, w przedstawionym zaświadczeniu nie powołano się na przepisy w/w rozporządzenia i właściwe przepisy resortowe, ponadto zaś był zatrudniony na stanowisku ślusarz-spawacz, a zatem nie wykonywał prac w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł K. M. kwestionując nieuwzględnienie przez organ rentowy jako okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. w (...) Zakładach (...) w T..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie IV U 720/12 Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

K. M. urodził się w dniu (...)r.

W okresie od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. K. M. zatrudniony był w (...) Zakładach (...) w T..

W okresie od dnia 08 stycznia 1974 r. do dnia 01 grudnia 1975 r. odbył zasadniczą służbę wojskową.

W okresie od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. K. M. wykonywał prace: ślusarza remontowego (od dnia 01 września 1970 r. do dnia 31 grudnia 1972 r. i od dnia 31 grudnia 1975 r. do dnia 30 listopada 1976 r.), lutowacza (od dnia 01 stycznia 1973 r. do dnia 07 stycznia 1974 r.), ślusarza-spawacza (od dnia 01 grudnia 1977 roku do dnia 31 marca 1983 r.), spawacza elektrycznego, spawacza elektryczno-gazowego i spawacza (od dnia 01 kwietnia 1983 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r., tj. 9 lat i 29 dni).

Do obowiązków ślusarza należało przygotowanie elementów do spawania, remont przekładni, wirówek. Do obowiązków wnioskodawcy jako ślusarza-spawacza należało usuwanie awarii i usterek na instalacjach wydziału pirosiarczynu i kwasu chlorowodorowego i innych zakładu, co sprowadzało się do wycinania uszkodzonych części instalacji, przygotowaniu nowej części bądź naprawie uszkodzonego fragmentu (np. poprzez usunięcie rdzy, oszlifowanie, naprawie cegły kwasoodpornej), a następnie wstawieniu nowego, bądź naprawionego elementu („łaty”) poprzez spawanie. Wnioskodawca pracował zwykle w zespole dwuosobowym, bądź trzyosobowym. W dniu 29 października 1977 r. K. M. uzyskał uprawnienia spawacza elektrycznego, zaś w dniu 18 lutego 1983 r. uprawnienia podstawowe spawania gazowego. Od dnia 01 sierpnia 1989 r. pełnił funkcję brygadzisty pracującego.

W okresie zatrudnienia w (...) wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych.

W okresie od dnia 01 maja 1992 r. do dnia 30 listopada 1999 r. K. M. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Produkcyjnym Handlowo-Usługowym (...) sp. z o. o. w R.. Wykonywał prace ślusarza-spawacza, ślusarza. Do jego obowiązków należało jak poprzednio usuwanie awarii i usterek oraz remonty na instalacjach (...).

W dniu 13 lipca 2012 r. K. M. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z wnioskiem o emeryturę.

W trakcie toczącego się postępowania emerytalnego organ rentowy uznał, że wnioskodawca na dzień 01 stycznia 1999 r. udowodnił 28 lat, 4 miesiące i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Decyzją z dnia 26 lipca 2012 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił K. M. przyznania emerytury w obniżonym wieku z uwagi na fakt, iż nie legitymuje się wymaganym przepisami prawa ubezpieczeń społecznych okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie uwzględnił jako okresu pracy w szczególnych warunkach w (...) Zakładach (...) w T. od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r., albowiem z dokumentów wynika, iż wnioskodawca pracował wówczas na stanowisku ślusarza-spawacza.

K. M. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Wnioskodawca nie pozostaje w zatrudnieniu.

Powyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy oparł na materiale dowodowym zgromadzonym w trakcie trwania postępowania i ujawnionym na rozprawie, przede wszystkim w postaci dokumentów zebranych w aktach emerytalnych organu rentowego nr (...) oraz aktach osobowych wnioskodawcy dotyczących jego zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w T. i Przedsiębiorstwie Produkcyjnym Handlowo-Usługowym (...) sp. z o. o. w R.. Przedmiotowy materiał Sąd ten uznał za rzetelny i wiarygodny. Strony bowiem w trakcie postępowania nie kwestionowały jego prawdziwości, a jedynie odmiennie go interpretowały oraz wyprowadzały z niego odmienne konkluzje o charakterze tak faktycznym jak i jurydycznym.

W ocenie Sądu I instancji brak jest przesłanek by odmówić dokumentom zgromadzonym w aktach emerytalnych organu rentowego nr (...) oraz aktach osobowych wnioskodawcy, dotyczących jego zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w T. i w Przedsiębiorstwie Produkcyjnym Handlowo-Usługowym (...) sp. z o. o. w R., przymiotu wiarygodności. W konsekwencji Sąd ten przyjął, że przedmiotowy materiał dowodowy pozwolił dokonać rekonstrukcji stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Przesłuchanie wnioskodawcy oraz zeznania świadków: J. W. i D. P. Sąd Okręgowy uznał za rzetelne w takim zakresie, w jakim są one skorelowane ze zgromadzonymi dokumentami w jego aktach osobowych. Wskazał, że świadkowie ci pracowali bezpośrednio z wnioskodawcą, a zatem posiadają pewną wiedzę co do jego faktycznych i rzeczywiście wykonywanych obowiązków pracowniczych.

Zdaniem tego Sądu zeznania świadków: K. W. i K. Z. są dla sprawy nieprzydatne, albowiem nie pracowali oni bezpośrednio z wnioskodawcą, a jedynie widywali się w czasie pracy na terenie zakładu (...).

W tym miejscu podkreślił jednak, iż przesłuchanie K. M. i zeznania świadków w części dotyczącej oceny prawnej charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w okresach: od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. i od dnia 01 maja 1992 r. do dnia 30 listopada 1999 r. nie mogą stanowić podstawy wyrokowania w sprawie. W tej części Sąd I instancji miał na uwadze okoliczność, iż stanowisko osobowych źródeł dowodowych w tym zakresie nie znajduje odzwierciedlenia w kompletnie zachowanych aktach pracowniczych wnioskodawcy (podkreślił fakt, iż akta pracownicze wnioskodawcy prowadzone były z należytą starannością, świadczy o tym kompletność zachowanych dokumentów, jak i skrupulatność w ich wypełnianiu). Po dokładnej analizie tych dokumentów Sąd ten stwierdził, iż nie można uznać, iż wnioskodawca wykonywał wówczas pracę w warunkach szczególnych.

Antycypując dalsze rozważania o charakterze merytorycznym Sąd Okręgowy wskazał w tym miejscu, iż spór pomiędzy stronami sprowadzał się do tego, czy wnioskodawca może wykazać się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca w trakcie procesu wywodził, że był zatrudniony przez okres ponad 15 lat w szczególnych warunkach w (...) Zakładach (...) w T. i w Przedsiębiorstwie Produkcyjnym Handlowo-Usługowym (...) sp. z o. o. w R.. Organ rentowy wywodził z kolei, że wnioskodawcy nie należy się wcześniejsza emerytura, o której mowa w art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz w zw. z § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), albowiem nie wykazał przynajmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu I instancji ostatecznie na uwzględnienie zasługuje stanowisko prezentowane w toku procesu przez organ rentowy.

Zgodnie z powołanymi przepisami ubezpieczonemu mężczyźnie urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli na dzień 01 stycznia 1999 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, w wymiarze co najmniej 15 lat oraz osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, a także nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz ma rozwiązany stosunek pracy.

Zdaniem Sądu Okręgowego przy ustalaniu uprawnień K. M. do emerytury w obniżonym wieku nie można uznać, iż w całym okresie od dnia 01 września 1970 r. do dnia 31 marca 1983 r. oraz od dnia 01 maja 1992 r. do dnia 30 listopada 1999 r. wykonywał on prace w szczególnych warunkach. Tylko w okresie od dnia 01 kwietnia 1983 roku do dnia 30 kwietnia 1992 r. wnioskodawca był zatrudniony przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym (wykaz A, dział XIV, poz. 12 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego), na stanowisku spawacza (wykaz A, dział XIV, poz. 2, pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 07 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego - Dz. Urz. MPCHiL z dnia 03 sierpnia 1987 r. Nr 4), co stanowi 9 lat i 29 dni.

Sąd I instancji stwierdził, że w pozostałych okresach ubezpieczony wykonywał także prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym, lecz jednak nie stale i nie w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd ten wywodził dalej, że z przedłożonych dokumentów wynika, że wnioskodawca pracował na stanowisku ślusarza-spawacza, wykonując zarówno obowiązki ślusarza, jak i spawacza. Co więcej wykonywał on także obowiązki lutowacza i ślusarza remontowego, co nie odpowiada stanowiskom wymienionym w rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego.

Podobnie w okresie zatrudnienia w zakładzie (...) wnioskodawca nie wykonywał w żadnym okresie w pełnym wymiarze czasu pracy, a więc codziennie w wymiarze co najmniej 8 godzin dziennie pracy spawacza przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym. W zakładzie tym bowiem był zatrudniony na stanowiskach ślusarza, brygadzisty ślusarza i ślusarza spawacza.

W tym miejscu Sąd Okręgowy podkreślił, iż jedynie okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (por. postanowienie S.N. z dnia 03 października 2008 r. w sprawie II UK 133/08).

Jedynie praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (co nie zostało wykazane), wymieniona w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (co zostało wykazane) oraz na stanowisku wymienionym w odpowiednim zarządzeniu resortowym (co także zostało wykazane) może być uznana za pracę w warunkach szczególnych. Przepisy regulujące materię ubezpieczeń społecznych mają charakter bezwzględnie obowiązujących; oznacza to, iż w sytuacjach w nich określonych muszą być one stosowane przez organ rentowy w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca (por. wyrok S.N. z dnia 08 listopada 2006 r. w sprawie I UK 138/06).

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego okresy pracy w szczególnych warunkach, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Nie jest jednak jedyna i niepodważalna droga do wykazania zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Zgodnie bowiem z § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r. Nr 10, poz. 49 ze zm.) okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy. Zeznania świadków przedstawia osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia. W postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w § 21 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed organem rentowym (por. wyroki S.N.: z dnia 02 lutego 1996 r. w sprawie II URN 3/95, publik. OSNIAPiUS, 1996 r. Nr 16, poz. 239 i z dnia 24 kwietnia 2008 r. w sprawie II UK 259/07, publik. Legalis).

Sąd I instancji podniósł, że w postępowaniu cywilnym sąd orzeka na podstawie zgromadzonego w wyniku inicjatywy stron procesowych materiału dowodowego. Obowiązek udowodnienia okoliczności, z których strona wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne, wypływa wprost z art. 6 k.c. Zgodnie z tym przepisem to na wnioskodawcy spoczywał ciężar dowodu w zakresie ewentualnego dowodzenia charakteru swej pracy w okresach: od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. oraz od dnia 01 maja 1992 r. do dnia 30 listopada 1999 r. jako pracy w szczególnych warunkach.

Przenosząc wyrażony w art. 6 k.c., tradycyjnie zaliczany do instytucji prawa materialnego, obowiązek dowodzenia powoływanych przez stronę okoliczności na grunt prawnoprocesowy, Sąd ten wskazał należy, że koresponduje on z wyrażoną w art. 232 k.p.c. zasadą inicjatywy procesowej stron. Zgodnie bowiem z treścią przywołanego przepisu o proceduralnym charakterze strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Literalna wykładnia omawianego przepisu, jak również jednolite poglądy wyrażane przez doktrynę i orzecznictwo nie pozostawiają wątpliwości, że to strony są „gospodarzami” postępowania, a dopuszczenie przez sąd z urzędu dowodu nie wskazanego przez stronę może nastąpić jedynie w wypadkach wyjątkowych i dotyczy sytuacji, w której pomimo aktywności stron w procesie nie jest możliwe wyjaśnienie wszystkich okoliczności koniecznych do rozstrzygnięcia sprawy. W żadnym zaś razie przepis art. 232 k.p.c. nie może być wykorzystywany jako swoista „furtka” do przerzucenia na sąd obowiązków, które ciążą na stronie i które służą jej interesom.

Dla poparcia przedstawionego powyżej stanowiska Sąd Okręgowy powołał się na stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w orzeczeniu z dnia 07 listopada 1997 r. w sprawie III CKN 244/97, publik. OSNC 1998, nr 3, poz. 52, zgodnie z którym możliwość dopuszczenia przez sąd dowodu nie wskazanego przez strony nie oznacza, ze sąd obowiązany jest zastąpić własnym działaniem bezczynność strony, a skorzystanie przez sąd za swojego uprawnienia do podjęcia inicjatywy dowodowej jest możliwe jedynie w szczególnych sytuacjach procesowych o wyjątkowym charakterze.

Zdaniem Sądu I instancji z taką jednak sytuacją nie mamy do czynienia w przedmiotowym postępowaniu. Postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie, prowadzone z inicjatywy stron, należy w opinii tego Sądu określić jako nie tylko obszerne i wyczerpujące, ale co ważniejsze wystarczające do merytorycznego rozstrzygnięcia sporu.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca nie wykazał, iż w ramach swojego zatrudnienia przez okres ponad 15-stu lat pracował w szczególnych warunkach. Sąd ten meriti swoje ustalenia w sprawie oparł o dokumenty zgromadzone w aktach emerytalnych organu rentowego o nr (...) oraz aktach osobowych wnioskodawcy dotyczących jego zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w T., z których expressis verbis wynika, iż wnioskodawca w okresie od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. wykonywał prace: ślusarza remontowego, lutowacza, ślusarza-spawacza, ślusarza, spawacza elektrycznego, spawacza elektryczno-gazowego, spawacza, a w okresie od dnia 01 maja 1992 r. do dnia 30 listopada 1999 r. wykonywał prace: ślusarza-spawacza, ślusarza.

Dlatego Sąd I instancji uznał, że nie ma podstaw do przyjęcia, że wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym na stanowisku spawacza. A tylko taka sytuacja faktyczna upoważniałaby organ rentowy do przyznania wnioskodawcy tzw. wcześniejszej emerytury.

Zdaniem tego Sądu przedstawiona wyżej argumentacja prowadzi do wniosku, iż K. M. nie spełnił wszystkich niezbędnych warunków do przyznania mu wcześniejszej emerytury, o której mowa w art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej oraz w zw. z § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego - wnioskodawca nie udowodnił bowiem wymaganego okresu co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Na marginesie dodał, iż wypłacanie wnioskodawcy za okres pracy od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. dodatku szkodliwego nie ma dla sprawy znaczenia, albowiem przesłanką przyznania tzw. wcześniejszej emerytury jest li tylko określony okres pracy w warunkach szczególnych, tj. przy pracy, której rodzaj wymieniono w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, na stanowisku wymienionym w odpowiednim zarządzeniu resortowym, nie zaś określony okres pracy za którą wypłacano dodatek za szkodliwe warunki.

Nadto Sąd Okręgowy stwierdził, iż wnioskodawcy nie należy się emerytura na ogólnych zasadach, o których mowa w art. 24 ustawy emerytalnej, gdyż zgodnie z nim emerytura na zasadach określonych w tym przepisie przysługuje mężczyźnie, który osiągnął wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat. Wnioskodawca urodził się w dniu (...)., a zatem nie spełnia wymogu posiadania określonego wieku emerytalnego.

Mając na uwadze powyższe rozważania, uznając decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. z dnia 26 lipca 2012 r. za pozbawioną wad tak faktycznych, jak i prawnych, na podstawie przepisu art. 477 (14) § 1 k.p.c., Sąd ten orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach sądowych nie orzekał, albowiem zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), stosowanym poprzez wykładnię a contrario, nie pobiera się żadnej opłaty od odwołania strony do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, a z kolei w myśl art. 98 przywołanej ustawy w toku postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wydatki ponosi definitywnie, a nie tylko tymczasowo, Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł K. M., domagając się zmiany tego wyroku w całości poprzez ustalenie mu prawa do emerytury, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania prze Sąd I instancji.

W uzasadnieniu apelacji skarżący dokonał streszczenia postępowań administracyjnego i sądowego-pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie oraz wskazał, że przez cały okres zatrudnienia: w (...) Zakładach (...) w T. od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. oraz w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) sp. z o. o. w R. od dnia 01 maja 1992 r. do dnia 30 listopada 1999 r. stale i w pełnym wymiarze pracy wykonywał prace przy spawaniu, o których mowa w poz. 12, działu XIV, wykazu A, rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Apelujący zakwestionował dokonanie przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych w oparciu o dokumenty zawarte w jego aktach osobowych podnosząc, że wykonywana przez niego w spornych okresach praca nie zawsze odpowiadała powierzonemu mu stanowisku pracy. Podkreślił, że wykonywane we wskazanych okresach prace ujęte są również w poz. 39, działu IV, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, tj. oczyszczanie, naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników aparatur i kanałów technologicznych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja K. M. zasługuje na uwzględnienie w sposób skutkujący zmianą zaskarżonego wyroku i ustaleniem skarżącemu prawa do emerytury od dnia 20 sierpnia 2012 r.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadza się do oceny, czy wnioskodawca spełnia łącznie wszystkie, wynikające z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), przesłanki ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (60 lat - § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm., nazywanego dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego), jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25 letni).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 r.).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy kwestionuje spełnianie przez wnioskodawcę przesłanki w postaci osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r., wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej).

Ocena kwestii spełniania tej przesłanki zależy od odpowiedzi na pytanie, czy sporny okres zatrudnienia K. M. od dnia 01 września 1970 r. do dnia 31 marca 1983 r. w (...) Zakładach (...) w T. (12 lat i 7 miesięcy), w tym okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia 08 stycznia 1974 roku do dnia 01 grudnia 1975 r. (1 rok, 10 miesięcy i 25 dni), podlega zaliczeniu do wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W myśl § 10 ust. 1 pkt 2, obowiązującego od dnia 23 listopada 2011 r., rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412) zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien dołączyć do wniosku m.in. dokumenty stwierdzające okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W toku postępowania administracyjnego oraz sądowego-pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie skarżący nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, zaś w świadectwie pracy z dnia 28 kwietnia 1992 r. wydanym przez (...) w T. (k. 10-10v. akt em. ZUS) pracodawca nie stwierdził wykonywania przez ubezpieczonego prac w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny podkreśla jednak, że w sądowym postępowaniu odwoławczym fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego, a do sądu należy ocena ich wiarygodności (por. wyrok S.N. z dnia 02 lutego 1996 r. w sprawie II URN 3/95, publik. LEX nr 24774).

W związku z powyższym ubezpieczony ma szerokie możliwości udowodnienia faktu świadczenia pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie zatrudnienia, przy zastosowaniu różnorodnych środków dowodowych.

Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji jednego z wykazów, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (por. wyrok S.N. z dnia 01 czerwca 2010 r. w sprawie II UK 21/10, publik. LEX nr 619638).

Z treści przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wynika zaś, że do zaliczenia okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do okresów pracy uzasadniających prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu konieczne jest, aby praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Dla zaliczenia spornego okresu zatrudnienia w (...) w T. niezbędne jest zatem ustalenie, że w tym okresie K. M. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w wykazach A lub B, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

W ocenie Sądu II instancji Sąd Okręgowy w oparciu o prawidłowo ustalony stan faktyczny w sprawie dokonał błędnej kwalifikacji prawnej spornego okresu, koncentrując się jedynie na kwestii wykonywania przez ubezpieczonego prac przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowowodorowym wymienionych w poz. 12, działu XIV „Prace różne”, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Tymczasem przeprowadzone w niniejszej sprawie dowody, a w szczególności: dokumenty zgromadzone w aktach osobowych oraz w aktach sprawy (koperta k. 60 akt sprawy), jak również zeznania świadka J. W. (k. 55v.-56 akt sprawy) oraz przesłuchanie wnioskodawcy (k. 63-63v. akt sprawy) dają miarodajną podstawę do przyjęcia, że w całym okresie zatrudnienia w (...) w T. od dnia 01 września 1970 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace, o których mowa w poz. 39 „Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych”, działu IV „W chemii”, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Nie stanowią bowiem przedmiotu sporu i nie budzą wątpliwości okoliczności, że: pracodawca K. M. (...) w T. należał do branży chemicznej i podlegał Ministrowi Przemysłu Chemicznego i Lekkiego, jak również, iż w procesach produkcyjnych wykorzystywał produkty żrące i parzące, zaś ubezpieczony wykonywał prace przy usuwaniu awarii i usterek na instalacjach wydziału pirosiarczynu i kwasu chlorowodorowego i innych instalacjach.

W świetle zeznań świadka J. W. (k. 55v.-56 akt sprawy), który pracował w spornym okresie razem z K. M. oraz przesłuchania wnioskodawcy (k. 63-63v. akt sprawy), prace te wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Powyższe koresponduje również z treścią dokumentów dotyczących spornego okresu zatrudnienia zgromadzonych w aktach sprawy (koperta k. 60 akt sprawy) i w aktach osobowych, które wskazują, że w tym okresie ubezpieczony był zatrudniony w Wydziale M.-Remontowym (...), a następnie w grupie remontowej Wydziału (...) oraz uczestniczył w pracach remontowych w wydziałach produkcyjnych tego zakładu pracy.

Ponadto podkreślenia wymaga, że z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może – w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych – stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok S.N. z dnia 16 listopada 2010 r. w sprawie I UK 124/10, publik. LEX nr 707404).

W przypadku ustalenia, że stanowiska pracy wnioskodawcy widniejące na dokumentach dotyczących spornego okresu zatrudnienia, widnieją w wykazie stanowiącym załącznik do właściwego zarządzenia resortowego, zachodziłoby zatem domniemanie faktyczne, że w okresie zatrudnienia na tych stanowiskach wykonywał on prace w szczególnych warunkach.

Sąd II instancji zauważa, że stanowisko pracy „ślusarz remontowy”, na którym ubezpieczony był zatrudniony w okresach: od dnia 01 września 1970 r. do dnia 31 grudnia 1972 r. oraz od dnia 31 grudnia 1975 r. do dnia 30 listopada 1976 r. jest wymienione w pkt 6, poz. 39, działu IV „W przemyśle chemicznym”, wykazu A stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4 rozporządzenia, stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 07 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Tym samym w odniesieniu do wskazanych okresów zatrudnienia K. M. zachodzi również domniemanie faktyczne, że wykonywał on prace w szczególnych warunkach, o których mowa w poz. 39, działu IV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Odnosząc się następnie do okresu zasadniczej służby wojskowej wnioskodawcy od dnia 08 stycznia 1974 r. do dnia 01 grudnia 1975 r. Sąd Apelacyjny wskazał, że dla kwalifikacji okresu tej służby jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, należy stosować regulacje prawne obowiązujące w okresie odbywania tej służby (por. wyrok S.N. z dnia 09 marca 2010 r. w sprawie I UK 333/09, publik. LEX nr 585739).

Ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową pod rządami ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220 ze zm., nazywanej dalej ustawą o powszechnym obowiązku obrony).

W myśl art. 106 ust. 1 zd. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia.

Stosownie zaś do treści art. 108 ust. 1 i 3 ustawy o powszechnym obowiązku obrony okres odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby pod warunkiem zachowania terminu, o którym mowa w art. 106 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. z 1968 r. Nr 44, poz. 318 ze zm., nazywanej dalej rozporządzeniem w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy) zakład pracy, który zatrudniał żołnierza w dniu powołania do służby wojskowej, jest obowiązany niezwłocznie zatrudnić go na stanowisku poprzednio zajmowanym lub równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby żołnierz zgłosi powrót do zakładu pracy.

W myśl natomiast § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy żołnierzowi, który podjął zatrudnienie stosownie do zasad określonych w § 2-4, wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie.

W art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony oraz w § 5 rozporządzenia w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy w pierwotnym brzmieniu zostały określone warunki wliczenia zasadniczej służby wojskowej do zatrudnienia w szczególnych warunkach (ówcześnie I kategorii zatrudnienia). Przepisy te, na podstawie których przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej zalicza się - z zachowaniem ciągłości pracy - do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w danym zakładzie lub gałęzi pracy oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, należy tłumaczyć tak, że okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem pracy na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do służby, a poborowy odbywający służbę uważany jest za pracownika (por. wyrok S.N. z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie I UK 399/11, publik. LEX nr 1211140).

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko, zgodnie z którym okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (por. wyroki S.N.: z dnia 25 lutego 2010 r. w sprawie II UK 219/09, publik. LEX nr 590248, z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie I UK 399/11, publik. LEX nr 1211140 i z dnia 24 maja 2012 r. w sprawie II UK 265/11, publik. LEX nr 1227192).

Z przeprowadzonych w przedmiotowej sprawie dowodów wynika, że K. M. odbył zasadniczą służbę wojskową w czasie trwania stosunku pracy wykonywanej w szczególnych warunkach oraz po zwolnieniu z tej służby w ustawowym terminie podjął zatrudnienie w dotychczasowym zakładzie pracy.

W konsekwencji okres zasadniczej służby wojskowej wnioskodawcy od dnia 08 stycznia 1974 r. do dnia 01 grudnia 1975 r. również podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Brak jest natomiast podstaw do zaliczenia do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okresu następującego po dniu zwolnienia ubezpieczonego z zasadniczej służby wojskowej, tj. od dnia 02 grudnia 1975 r. do dnia poprzedzającego podjęcie zatrudnienia, tj. do dnia 30 grudnia 1975 r., ponieważ nie jest to ani okres służby wojskowej, ani okres pracy (por. wyrok S.N. z dnia 10 lutego 2012 r. w sprawie II UK 125/11, publik. LEX nr 1157554).

Podlegające zaliczeniu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okresy zatrudnienia K. M. w (...) w T. od dnia 01 września 1970 r. do dnia 07 stycznia 1974 r. i od dnia 31 grudnia 1975 r. do dnia 30 kwietnia 1992 r. oraz okres zasadniczej służby wojskowej ubezpieczonego od dnia 08 stycznia 1974 r. do dnia 01 grudnia 1975 r., wynoszą łącznie 21 lat, 7 miesięcy i 1 dzień, a zatem więcej aniżeli wymagany okres co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego).

Tym samym zasadne jest przyjęcie, że wnioskodawca spełnia, wynikającą z treści art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, sporną przesłankę nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w postaci osiągnięcia na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. wymaganego w przepisach dotychczasowych okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W związku z powyższym bezprzedmiotowa jest analiza okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 01 maja 1992 r. do dnia 30 listopada 1999 r. w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowo-Usługowym (...) sp. z o. o. w R..

Wobec spełnienia przez K. M. łącznie wszystkich przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, w tym spornej przesłanki z art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, brak jest podstaw prawnych do odmowy przyznania mu tego świadczenia.

W myśl art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Przepis art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi zaś, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2.

Ponieważ wymagany dla nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wiek emerytalny 60 lat ubezpieczony osiągnął w dniu (...)r., a zatem zgodnie z art. 129 ust. 1 w zw. z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej świadczenie to podlega wypłacie od tego dnia.

Stosownie do treści art. 386 § 1 k.p.c. w razie uwzględnienia apelacji sąd drugiej instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka, co do istoty sprawy.

Mając na względzie powyższe, działając na mocy art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Tym samym w przypadku stwierdzenia, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nie wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania w niniejszej sprawie decyzji zgodnej z prawem, brak byłoby podstaw do przyjęcia za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji dnia wpływu prawomocnego wyroku Sądu Ubezpieczeń Społecznych w tej sprawie.

Sąd II instancji zważył, że kluczowa dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy okoliczność – kwestia osiągnięcia przez K. M. na dzień 01 stycznia 1999 r. wymaganego przez przepisy dotychczasowe do nabycia prawa do emerytury okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach – została ostatecznie wyjaśniona dopiero po przeprowadzeniu obszernego postępowania dowodowego w postępowaniu sądowym co uzasadnia zastosowanie dyspozycji art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej poprzez wnioskowanie a contrario.

W konkluzji, z wyżej przytoczonych względów, Sąd Apelacyjny na mocy art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej a contrario, orzekł jak w pkt 2 sentencji wyroku.