UZASADNIENIE

Ubezpieczona B. W. wniosła odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 10 lipca 2019r., znak (...)-2003, którą organ rentowy odmówił ponownego obliczenia kapitału początkowego. Skarżąca wywodziła, że pozwany po pierwsze błędnie odmówił uwzględnienia do stażu okresu zatrudnienia w Niemczech od dnia 1 lipca 1990r. do dnia 31 grudnia 1990r. oraz po drugie wadliwie nie przeliczył otrzymanego za okres pracy w Niemczech wynagrodzenia z marek niemieckich na złotówki.

Pozwany wniósł o oddalenie odwołania wskazując, że decyzją z dnia 20 lutego 2018r. uwzględniono do stażu okres pracy od 7 stycznia 1987r. do 30 czerwca 1990r. z przyjęciem za ten okres wynagrodzenia zastępczego, tj. uzyskiwanego za pracę na tożsamym stanowisku w kraju, gdyż brak jest podstawy prawnej do przeliczenia marek niemieckich na złotówki. Ponadto pozwany nie zaniżył stażu skarżącej, skoro okresy od 3 do 6 stycznia 1987r.
i od 1 do 31 lipca 1990r. to okresy urlopów bezpłatnych, zaś okres od 1 sierpnia 1990r.
do 31 grudnia 1990r. został uwzględniony.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona B. W. urodziła się dnia (...)

W okresie od dnia 18 września 1981r. do dnia 28 sierpnia 2017r. ubezpieczona była zatrudniona jako pomoc kuchenna w (...) w D., przy czym w okresie od dnia 3 stycznia 1987r. do dnia 31 lipca 1990r. korzystała z urlopu bezpłatnego. W trakcie tego urlopu ubezpieczona od dnia 7 stycznia 1987r. do dnia 30 czerwca 1990r., w ramach skierowania z organu zatrudnienia, świadczyła pracę w (...), (...) F., tj. na terenie dawnego NRD. W związku z zamknięciem tego zakładu pracy i związanym z tym skróceniem zatrudnienia do dnia 30 czerwca 1990r., za okres od dnia 1 lipca 1990r. do dnia 31 grudnia 1990r. ubezpieczona otrzymała kwotę odpowiadająca pełnemu wynagrodzeniu.

(bezsporne, ponadto świadectwo pracy k. 16-17 pliku (...), zaświadczenia Rp-7 k. 13 pliku KP i k. 8 pliku (...), zaświadczenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy z 5 lipca 2004r. k. 25 pliku (...), zaświadczenie pracodawcy niemieckiego z tłumaczeniem k. 31-33 pliku (...), informacja o wynagrodzeniu za okres od 1 lipca 1990r. do 31 grudnia 1990r. k. 26 pliku (...), pismo ubezpieczonej z dnia 8 lipca 2019r. k. 46 pliku (...))

Sąd zważył, co następuje:

Aby omówić tylko te okoliczności faktyczne, które były istotne dla rozstrzygnięcia, wstępnie trzeba wyjaśnić podstawę prawną przedmiotowego żądania ponownego obliczenia kapitału początkowego.

Ubezpieczonym urodzonym po 1948r. przysługuje co do zasady emerytura obliczona na podstawie art. 25 i ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie Dz.U. z 2018r., poz. 1270 ze zmianami; dalej: ustawa emerytalna). Zgodnie z ust. 1 tego przepisu wpływ na wysokość świadczenia ma m.in. zwaloryzowany kapitał początkowy, który ustala się – zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej – na zasadach określonych w art. 53 – i w konsekwencji wynikających także z art. 15 tej ustawy, a właściwych dla obliczenia renty i tzw. starej emerytury – z uwzględnieniem ust. 2-12. W szczególności przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed 1999r. okresy składkowe i nieskładkowe, a przy tym podstawa wymiaru tego kapitału zależy także od wysokości zarobków osiąganych przez ubezpieczonego przed 1999r. Jak bowiem wynika z art. 15 ust. 1 i 6 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego
z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, względnie przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. W art. 15 ust. 4 i 5 ustawy emerytalnej precyzuje się, że w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty: 1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek
i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych; 2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu; 3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz 4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa
w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

Trzeba wobec tego wskazać, że zgodnie z § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
1 kwietnia 1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur
i rent (Dz.U. z 1989r. Nr 11, poz. 63 ze zm.), jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia: 1) kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo 2) jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991r. – kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę. Warto odnotować jednolite w kwestii stosowania cytowanego przepisu stanowisko sądów i przykładowo zacytować wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 listopada 2016r. w sprawie
III AUa 211/16: „Przepis ten stanowi lex specialis względem przepisu § 8 cytowanego rozporządzenia i tym samym wprowadza wyjątek od zasady, że do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie w wysokości, w jakiej zostało wypłacone. Oznacza to,
że w przypadku wykonywania przez ubezpieczonego pracy za granicą w okresie przed
1 stycznia 1991r. nie ma możliwości uwzględnienia do podstawy wymiaru jego emerytury wynagrodzenia rzeczywiście uzyskiwanego, a jedynie wynagrodzenie zastępcze, to jest
w kwocie wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu
w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę.”

Po tym omówieniu staje się oczywiste, że jest prawidłowe stanowisko organu rentowego, który odmówił uwzględnienia przy obliczeniu kapitału początkowego wynagrodzenia
faktycznie osiągniętego przez skarżącą w okresie świadczenia pracy za granicą, tj. wynagrodzenia w markach niemieckich, przeliczonego na złote. Słusznie bowiem pozwany wywodził, że nie ma podstawy prawnej do zastosowania metody wnioskowanej przez skarżącą.
Zasadne było także uwzględnienie jako podstawy wymiaru składek w omawianym okresie
od 7 stycznia 1987r. do 30 czerwca 1990r. zarobków osiąganych przez pracownika w kraju, zatrudnionego na tożsamym stanowisku, na którym pracowała ubezpieczona przed rozpoczęciem pracy za granicą, czyli tzw. wynagrodzenia zastępczego (por. zaświadczenie k. 37 pliku (...)).

Druga kwestia podnoszona przez ubezpieczoną to nieuwzględnienie do jej stażu okresu zatrudnienia w Niemczech w drugiej połowie 1990r. Także w tym zakresie stanowisko organu rentowego było prawidłowe.

Po pierwsze okres od 1 sierpnia 1990r. do 31 grudnia 1990r. został skarżącej uwzględniony jako składkowy z tytułu zatrudnienia w (...) w D., zaś z art. 11 ustawy emerytalnej wynika, że jeżeli okresy, o których mowa m.in. w art. 6 i 7 tej ustawy zbiegają się w czasie, przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się tylko jeden z nich.

Po drugie z zebranych w sprawie dokumentów dotyczących zatrudnienia za granicą,
w szczególności z zaświadczenia Wojewódzkiego Urzędu Pracy z 5 lipca 2004r. (k. 25 pliku (...)) jasno wynika, że zatrudnienie to ustało z dniem 30 czerwca 1990r. Wskazuje to,
że kwota wypłacona za okres od dnia 1 lipca 1990r. do 31 grudnia 1990r. miała charakter wynagrodzenia lub odszkodowania za czas niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia,
w związku z rozwiązaniem umowy o pracę przed umówionym terminem. Tymczasem zestawienie art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej (za okresy składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. okresy zatrudnienia obywateli polskich czy to w Polsce, czy też za granicą, m.in. – jak w rozpatrywanej sprawie – w zakładzie, w którym osoby te były zatrudnione za zgodą właściwych władz polskich, za które została opłacona składka
na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne) z punktem 5 tego samego ustępu (za okresy składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. takie okresy niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli za te okresy
na podstawie przepisów Kodeksu pracy zostało wypłacone wynagrodzenie lub odszkodowanie) wskazuje, że przypadek określony w drugim z tych przepisów dotyczy tylko stosunków pracy regulowanych polskimi przepisami prawa pracy, a więc okresów po ustaniu jedynie takiego zatrudnienia, które było realizowane u polskiego pracodawcy, nie zaś okresów
po ustaniu zatrudnienia realizowanego za granicą u pracodawcy zagranicznego.

Po trzecie urlopy bezpłatne mogą wprawdzie stanowić okres nieskładkowy, ale tylko
te z nich, które zostały udzielone z powodu opieki nad dzieckiem, przypadającej przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty (art. 7 pkt 5 ustawy emerytalnej), względnie takie, które zostały udzielone małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą (art. 7 pkt 8 ustawy emerytalnej).

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, wobec czego odwołanie od niej podlegało oddaleniu jako bezzasadne na podstawie art. 477¹⁴ § 1 kpc.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE