UZASADNIENIE

Powód P. L. (1) wniósł o obniżenie alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 06 listopada 2018 roku, w sprawie o sygnaturze VI RC 543/18 na rzecz pozwanej A. L. (1) z kwoty po 600 złotych miesięcznie do kwoty po 200 złotych miesięcznie.

W uzasadnieniu wskazał, że znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Pracuje w Wojskowym Ośrodku (...) w M. na stanowisku recepcjonisty. Jego wynagrodzenie wynosi średnio 2500 złotych na rękę, z czego opłaca rachunek telefoniczny w wysokości 200 złotych, raty kredytów w wysokości około 600 złotych oraz alimenty na byłą żonę w wysokości 600 złotych plus należne koszty komornicze, albowiem jego była żona należności egzekwuje przez komornika, pomimo wcześniejszych ustaleń. Wskazał, że obecnie jest osobą bezdomną, zamieszkuje u swojej rodzinny, jednakże sam pokrywa swoje koszty utrzymania. Dodał, że jego była żona jest osobą bardzo sprytną i przedsiębiorczą, jednakże nie podejmuje pracy pomimo deklaracji składanych przed Sądem. Wykorzystuje wszystkich, aby zapewnić sobie wysoki poziom materialny. Korzysta z pomocy finansowej swojego partnera oraz sióstr pracujących w Niemczech. Ma majętnego ojca. Wskazał, mając na uwadze powyższe, że status materialny pozwanej jest obecnie dużo lepszy od jego /d. pozew k. 3/.

W odpowiedzi pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Podniosła, że nie doszła żadna zmiana okoliczności uzasadniająca obniżenie alimentów. Wskazała, że jej stan zdrowia pogorszył się. Jest pod opieką psychiatry. Przeszła operację wycięcia gruczołu B. i znajduje się w trakcie leczenia. Leczy się również na nadciśnienie, kręgosłup, nerwicę depresyjno-lękową, spowodowaną zachowaniem byłego męża oraz jest w stanie po zapaleniu opon mózgowych, co przejawia się bólami i zawrotami głowy. Dodała, że P. L. (1) prowadzi wspólnie gospodarstwo domowe wraz ze swoją konkubiną. Wskazała, że jest niezdolna do pracy, alimenty to jej jedyne źródło dochodu. Mieszka sama, nie jest z nikim związana /d. odpowiedź na pozew k. 21-23/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. L. (1) i P. L. (1) zawarli związek małżeński przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w M. w dniu 25 grudnia 1995 roku.

Z małżeństwa posiadali jedno dziecko – syna W. L..

W kwietniu 2018 roku P. L. (1) wyprowadził się z mieszkania stanowiącego współwłasność stron.

W dniu 06 listopada 2018 roku, w sprawie VI RC 543/18 Sąd Okręgowy w Olsztynie, orzekł o rozwiązaniu przez rozwód związku małżeńskiego A. L. (1) i P. L. (1) – bez orzekania o winie. W wyroku tym Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej alimenty w kwocie po 600 złotych miesięcznie.

Powód pracował wówczas w Wojskowym Ośrodku (...) w M. na stanowisku recepcjonisty ze średnim miesięcznym wynagrodzeniem netto w wysokości 2079,05 złotych. Wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego mieszkania i zamieszkał w wynajmowanym mieszkaniu. Ponosił koszty wynajmu mieszkania w wysokości 400 złotych plus bieżące opłaty. Podejmował się dodatkowego zajęcia polegającego na prowadzeniu warsztatu mechanicznego, wynajmował pomieszczenia warsztatowe od teścia. Koszt najmu wynosił 700 złotych.

Pozwana A. L. (1) nie pracowała. Zły stan zdrowia nie pozwalał jej na podjęcie jakiegokolwiek zatrudnienia. Cierpiała na nerwicę depresyjno-lękową oraz nadciśnienie tętnicze. Pozostawała pod stałą opieką lekarską, przyjmowała leki oraz uczęszczała do psychoterapeuty. Znajdowała się w stanie po zapaleniu opon mózgowych, miała problemy z kręgosłupem w postaci lordozy lędźwiowej. Utrzymywała się z pomocy opieki społecznej, otrzymywała zasiłek okresowy z powodu bezrobocia w kwocie 364 złotych oraz zasiłek celowy w postaci żywności na łączną kwotę 654 złotych. Mieszkała w mieszkaniu stanowiącym współwłasność z mężem. Ponosiła koszty utrzymania mieszkania w postaci czynszu w kwocie 305 złotych, energia elektryczna w kwocie 200 złotych co dwa miesiące, woda około 200 złotych, co trzy miesiące, gaz 70 złotych co dwa miesiące oraz ponosiła koszty zakupu lekarstw w wysokości 400 złotych miesięcznie, środki czynności oraz chemia około 100 złotych miesięcznie.

(dowód: akta sprawy VI RC 543/18).

Obecnie powód P. L. (1) nadal pracuje w Wojskowym Ośrodku (...) w M. na stanowisku recepcjonisty. Zarabia około 2500 złotych miesięcznie, w grudniu otrzymał nagrodę w wysokości 1400 złotych. Otrzymuje też tzw. „trzynastkę”. Obecnie jest związany z kobietą, jednakże na stałe u niej nie mieszka. Mieszka z matką, dokłada się do opłat. Ma zobowiązanie wobec banku (...), płaci ratę w wysokości 400 złotych miesięcznie, łączny kwota zaciągniętych przez powoda pożyczek wynosi 600 złotych miesięcznie. Nie ma żadnych oszczędności. Porusza się samochodem marki V., który ma prawie 30 lat. Pomiędzy nim a pozwaną toczy się sprawa o podział majątku /d. zeznania P. L. k. 54-55; zaświadczenie k. 13/.

Pozwana A. L. (1) nadal nie pracuje. Utrzymuje się z otrzymywanych od byłego męża alimentów, pomocy opieki społecznej oraz pieniędzy otrzymywanych od ojca i siostry. Nie jest z nikim związana. Mieszka sama w mieszkaniu położonym na osiedlu (...). Syn W. zmarł w dniu 16 września 2019 roku. Porusza się własnym samochodem marki S. z 2008 roku, samochód tankuje jej ojciec. Nie posiada zobowiązań finansowych. Leczy się na depresję, nerwicę. Objawy choroby nasiliły się po śmierci syna. Nie może pracować /d. zeznania A. L. k. 55; zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy k. 24; zaświadczenia lekarskie k. 25-31/

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego żądanie powoda jest zasadne, ale tylko częściowo.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje dwie postaci obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami: zwykłą postać (art. 60 § 1 kro) oraz szerszą postać tego obowiązku (art. 60 § 2 kro). Zgodnie z art.60 § 1 kro małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Artykuł 60 § 1 kro reguluje istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami po orzeczeniu rozwodu, w sytuacji gdy oboje małżonkowie zostali uznani za winnych rozkładu pożycia małżeńskiego jak również ma zastosowanie w sytuacji, gdy żadnemu z małżonków nie została przypisana wina, a zatem gdy sąd rozwodowy na zgodne żądanie małżonków zaniechał orzeczenia o winie (art. 57 § 2 zdanie pierwsze kro).

Przepis ten (art. 60 § 1 kro) legł u podstaw obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanej, ustalonego wyrokiem Sądu Okręgowego w sprawie rozwodowej stron.

Tymczasem przedmiotem rozważań w niniejszej sprawie jest ustalenie czy nastąpiła taka zmiana stosunków, która uzasadniałaby obniżenie alimentów powoda wobec pozwanej. Zgodnie z treścią art. 138 kro, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego.

Przez zmianę stosunków rozumie się zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych.

Tak określony przedmiot badania oznacza, że w postępowaniach o zmianę wysokości obowiązku alimentacyjnego, Sąd bada jedynie, czy doszło do istotnej zmiany stosunków. W tym celu koniecznym jest porównanie stanu istniejącego w dacie ostatniego orzeczenia ustalającego wysokość alimentów ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich podwyższeniu.

Sąd jest bowiem związany prawomocnym orzeczeniem i nie ma możliwości zbadania, czy określona w nim kwestia przedstawiała się w inny sposób. Moc wiążąca prawomocnego wyroku wynika z art. 365 § 1 KPC, w świetle którego orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe.

Zasadniczo przyjmuje się, że uprawniony do alimentacji w pierwszej kolejności powinien wykorzystać własne możliwości pozyskania dochodu i środków utrzymania, a dopiero w dalszej kolejności, o ile nadal pozostają one niezaspokojone, występować z roszczeniami w stosunku do zobowiązanego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 czerwca 2014 r. I ACa 177/14). W niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami, pomimo wykorzystania przez niego wszystkich dostępnych legalnie i w granicach rozsądku środków, zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części; a usprawiedliwione potrzeby te takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2000 r. I CKN 872/00). Pojęcie niedostatku obejmuje więc także usprawiedliwione potrzeby, które nie są w pełni zaspokojone.

Analiza okoliczności niniejszej sprawy oraz zgromadzonego materiału dowodowego wskazuje z kolei, iż w ocenie Sądu doszło do zmian wzajemnej sytuacji majątkowej stron uzasadniających obniżenie zasądzonych na rzecz A. L. (1) alimentów.

Jak już wskazywano powyżej sytuacja materialna, osobista oraz możliwości zarobkowe powoda P. L. (1) nie uległy zasadniczym zmianom. Stan zdrowia powoda pozostaje bez zmian, jego wynagrodzenie oraz koszty zamieszkania są na zbliżonym poziomie do sytuacji z czasu orzeczonego rozwodu. Powód nadal pracuje w (...) w M. i jego dochody są porównywalne.

Pozwana A. L. (1) nadal nie pracuje, leczy się na szereg schorzeń. Z przedłożonego przez nią orzeczenia lekarskiego nr (...) z dnia 08 lutego 2019 roku /d. k. 24/ wynika, że w wyniku przeciwskazań zdrowotnych pozwana nie jest w stanie wykonywać pracy na stanowisku sprzątaczki, co jednakże nie wyklucza możliwości podjęcia przez nią pracy na innym stanowisku. Sąd badając sprawę, dokonując analizy dochodów stron, ich możliwości uznaje, że stan niedostatku, w którym znajduje się pozwana A. L. (1) wynika, w dużej mierze z powodu niepodejmowania przez nią pracy i to z przyczyn niezasługujących na pełne uzasadnienie.

W ocenie Sądu bowiem mimo szeregu schorzeń, które owocowały orzeczeniem stopnia niepełnosprawności pozwana mogłaby w minimalnym choćby jeszcze zakresie czasu pracy, gdzieś pomagając, dorabiać. Należy zauważyć, iż obecnie żona powoda nie opiekuje się synem, może podjąć pracę, nie ma przeszkód, aby pracowała, tym bardziej, że posiada prawo jazdy i samochód.

Nie mniej jednak, sytuacja materialna powoda jest zdecydowanie lepsza niż pozwanej, nadal dochody powoda dają możliwość płacenia na utrzymanie byłej żony kwoty, która powoduje, że standard jej życia jest porównywalny z powoda. Z tej przyczyny Sąd uznał, że obniżenie alimentów do kwoty po 250 zł miesięcznie wyrówna standard życia pozwanej i powoda.

Stąd też Sąd orzekł jak w pkt I wyroku oddalając powództwa w pozostałym zakresie – pkt II.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE