Sygn. akt I Ns 136/18
Dnia 03 marca 2020 roku
Sąd Rejonowy I Wydział Cywilny w G. w składzie :
Przewodniczący: SSR Janusz Supiński
Protokolant: Katarzyna Kucharska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13.02.2020r. sprawy
z wniosku A. K.
z udziałem B. K., E. K., K. N.
o podział majątku i dział spadku
postanawia:
I. Dokonać podziału majątku dorobkowego zgromadzonego w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej spadkodawczyni D. K. z uczestnikiem postępowania B. K. wynikającej z zawarcia związku małżeńskiego w dniu 18.08.1984r., a zniesionej w drodze umowy w dniu 12.11.2001r., w skład którego to majątku wchodzi:
1. lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, położony w miejscowości (...) gmina W., o powierzchni użytkowej 174,52 m 2 wraz z pomieszczeniami przynależnymi oraz udziałem w elementach wspólnych budynku i działce gruntu pod budynkiem do (...) części, zapisany w księdze wieczystej nr (...)
2. nieruchomość miejska zabudowana położona w K. ul. (...) o powierzchni 0,6180 ha, oznaczona numerem geodezyjnym (...), zapisana w księdze wieczystej nr (...)
oraz działu spadku po spadkodawczyni D. K. zmarłej w dniu 26.12.2016r. w W., ostatnio stale zamieszkałej w miejscowości P. gmina W., w skład którego to spadku wchodzi udział do 1/2 części w opisanym wyżej majątku dorobkowym, a nadto:
3. udział do 1/2 części w lokalu niemieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość o powierzchni użytkowej 8,70 m 2, położonym w K. ul. (...) paw. II wraz z udziałem w elementach wspólnych budynku i działce gruntu pod budynkiem do (...) części, zapisany w księdze wieczystej nr (...);
4. udział do 1/2 części w samochodzie osobowym marki S. (...) nr rej. (...)
w ten sposób, że przyznać na wyłączną rzecz:
a) wnioskodawcy A. K. lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, położony w miejscowości (...) gmina W., o powierzchni użytkowej 174,52 m2 wraz z pomieszczeniami przynależnymi oraz udziałem w elementach wspólnych budynku i działce gruntu pod budynkiem do (...) części, zapisany w księdze wieczystej nr (...);
b) uczestnika postępowania B. K. nieruchomość miejską zabudowaną położoną w K. ul. (...) o powierzchni 0,6180 ha, oznaczoną numerem geodezyjnym (...), zapisaną w księdze wieczystej nr (...) oraz udział do 1/2 części w lokalu niemieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość o powierzchni użytkowej 8,70 m2, położonym w K. ul. (...) paw. II wraz z udziałem w elementach wspólnych budynku i działce gruntu pod budynkiem do (...) części, zapisany w księdze wieczystej nr (...);
c) uczestniczki postępowania K. N. udział do 1/2 części w samochodzie osobowym marki S. (...) nr rej. (...).
II. Zasądzić od wnioskodawcy A. K. na rzecz uczestnika postępowania B. K. kwotę 16.099,65 (szesnaście tysięcy dziewięćdziesiąt dziewięć 65/100) złotych tytułem spłaty i rozliczenia nakładów, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek zwłoki w płatności.
III. Zasądzić od wnioskodawcy A. K. na rzecz uczestniczki postępowania K. N. kwotę 9.648,77 (dziewięć tysięcy sześćset czterdzieści osiem 77/100) złotych tytułem spłaty i rozliczenia nakładów, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek zwłoki w płatności.
IV. Zasądzić od uczestnika postępowania B. K. na rzecz uczestniczki postępowania K. N. kwotę 34.389,12 (trzydzieści cztery tysiące trzysta osiemdziesiąt dziewięć 12/100) złotych tytułem spłaty i rozliczenia nakładów, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek zwłoki w płatności.
V. Zasądzić od uczestnika postępowania B. K. na rzecz uczestniczki postępowania E. K. kwotę 32.764,12 (trzydzieści dwa tysiące siedemset sześćdziesiąt cztery 12/100) złotych tytułem spłaty i rozliczenia nakładów, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek zwłoki w płatności.
VI. Zasądzić od uczestniczki postępowania E. K. na rzecz wnioskodawcy A. K. kwotę 2.967,48 (dwa tysiące dziewięćset sześćdziesiąt siedem 48/100) złotych tytułem spłaty i rozliczenia nakładów, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek zwłoki w płatności.
VII. Zasądzić od uczestniczki postępowania E. K. na rzecz uczestniczki postępowania K. N. kwotę 2.250,00 (dwa tysiące dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem spłaty i rozliczenia nakładów, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek zwłoki w płatności.
VIII. Oddalić wniosek w pozostałym zakresie.
IX. Ustalić wartość przedmiotu podziału majątku na kwotę 542.615 zł.
X. Znieść wzajemnie pomiędzy zainteresowanymi koszty postępowania.
XI. Nakazać pobrać od wnioskodawcy A. K. i od uczestników postępowania B. K., E. K. i K. N. na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Giżycku) kwoty po 1.004,99 (jeden tysiąc cztery 99/100) złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo ze środków budżetowych.
Sygn. akt I Ns 136/18
Wnioskodawca – A. K. – wniósł o dokonanie podziału majątku dorobkowego, zgromadzonego w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej spadkodawczyni D. K. z uczestnikiem postępowania B. K. oraz działu spadku po spadkodawczyni D. K.. Wnioskodawca wskazał, że w skład majątku dorobkowego spadkodawczyni i uczestnika postępowania B. K. wchodzą nieruchomości położone w K. (mieszkalna oraz lokal handlowy), zaś masa spadkowa, poza udziałem spadkodawczyni w majątku małżeńskim, obejmuje również nieruchomość położoną w miejscowości P. i samochód osobowy m-ki S.. Wnioskodawca wniósł o przyznanie na jego rzecz nieruchomości w P., przyznanie na rzecz uczestnika postępowania B. K. obu nieruchomości w K., przyznanie na rzecz uczestniczki postępowania K. N. samochodu m-ki S., dokonanie rozliczenia nakładów poczynionych przez niego na nieruchomość w P., dokonanie rozliczenia nakładów związanych ze spłatą długów spadkowych oraz ustalenie nierównych udziałów spadkodawczyni i uczestnika postępowania B. K. w majątku wspólnym.
Uczestnik postępowania – B. K. – w odpowiedzi na wniosek nie oponował przeciwko dokonaniu podziału majątku dorobkowego i działu spadku, wskazując wszakże, że w skład majątku wspólnego jego i spadkodawczyni wchodzą nieruchomości w miejscowości P. oraz dwie położone w K., a skład spadku po D. K. (poza jej udziałem w majątku dorobkowym) uzupełnia samochód osobowy m-ki S.. Wspomniany uczestnik postępowania wniósł także o dokonanie rozliczenia nakładu, jaki poczynił w związku z nabyciem nieruchomości mieszkalnej w K. ze środków pochodzących z jego majątku osobistego o równowartości 38 % owej nieruchomości oraz dokonanie rozliczeń nakładów poczynionych przez niego na nieruchomość mieszkalną w K., a związanych z remontami tejże posiadłości.
Uczestniczka postępowania - E. K. – wniosła o przyznanie nieruchomości w P. na rzecz wnioskodawcy, nieruchomości w K. na rzecz uczestnika postępowania B. K. i samochodu na rzecz uczestniczki postępowania K. N.. Jednocześnie złożyła oświadczenie o zrzeczeniu się należnych jej spłat od wnioskodawcy i od uczestniczki postępowania K. N..
Uczestniczka postępowania – K. N. – domagała się ustalenia, że udział uczestnika postępowania B. K. w majątku dorobkowym jego i spadkodawczyni wynosi 1/10, zaś udział spadkodawczyni w tym majątku to 9/10 części. Nadto wniosła o przyznanie nieruchomości w P. na rzecz wnioskodawcy, zasądzenie na jej rzecz spłaty udziałów w nieruchomościach w P. i K. oraz rozliczenia nakładów związanych ze spłatą zadłużenia spadkodawczyni.
Sąd Rejonowy ustalił co następuje:
W dniu 18.08.1984r. w W. uczestnik postępowania B. K. i spadkodawczyni D. K. zawarli związek małżeński.
W dniu 12.11.2001r. uczestnik postępowania B. K. i spadkodawczyni D. K. zawarli umowę, mocą której wyłączyli majątkową wspólność ustawową małżeńską
Dowód: odpis aktu k 43
W dniu 13.09.1975r. L. K. (ojciec uczestnika postępowania B. K.) złożył do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. wniosek o wpisanie go do rejestru kandydatów na członka spółdzielni, w wyniku czego został – uchwałą z 30.12.1975r. – przyjęty w poczet członków w/w spółdzielni. L. K. zgromadził też wkład mieszkaniowy w wysokości ówczesnych 33.000 zł.
W dniu 14.02.1980r. L. K. wniósł o przepisanie jego praw członkowskich w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. na syna B. K. oraz przekazanie w związku z tym wkładu mieszkaniowego na w/w B. K., co zostało zaakceptowane przez Zarząd spółdzielni.
W dniu 05.05.1986r. B. K. uzyskał przydział lokalu mieszkalnego na warunkach lokatorskiego prawa do lokalu położonego w K. ul. (...).
W dniu 30.11.1989r. Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej Pionier w K. wyraził zgodę na przekształcenie przysługującego B. K. lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, ustalając warunki finansowe w postaci wymaganego wkładu budowlanego na kwotę 1.420.140 zł przy zaliczeniu na poczet tej kwoty posiadanego wkładu mieszkaniowego, uaktualnionego wskaźnikiem GUS. Wysokość tego wkładu mieszkaniowego została ustalona na kwotę 153.400 zł.
W dniu 11.12.1989r. B. K. uzyskał przydział lokalu mieszkalnego w K. ul. (...) na warunkach własnościowego prawa do lokalu.
W dniu 14.06.1991r. B. K. i D. K. zawarli umowę zamiany, zgodnie z którą w zamian za własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w K. ul. (...) uzyskali prawo użytkowania wieczystego gruntu położonego w K. ul. (...) oraz własność posadowionego tamże domu jednorodzinnego. Powyższa zamiana została dokonana bez żadnych dopłat.
Nieruchomość powyższa, obecnie pozostająca we własności z uwagi na przekształcenie prawa użytkowania wieczystego na własność, weszła w skład majątku dorobkowego B. i D. małż. K..
Po zniesieniu przez małżonków D. i B. K. ustawowej wspólności małżeńskiej uczestnik postępowania B. K. poczynił znaczne nakłady na nieruchomość, przede wszystkim w zakresie remontu budynków.
Obecna wartość nieruchomości w stanie po dokonaniu remontu przez B. K. to 375.100 zł, zaś obecna wartość tej nieruchomości według jej stanu sprzed dokonania nakładów remontowych to 275.250 zł.
Dowód: zeznania wnioskodawcy k 323
zeznania uczestnika B. K. k 323
zeznania uczestniczki K. N. k 323
zeznania świadka B. A. k 323
zeznania świadka W. S. k 323
odpis dokumentacji członkowskiej k 93-130
odpis umowy k 45-46
opinia biegłego M. D. k 147-198, 343-358
W skład majątku dorobkowego uczestnika postępowania B. K. i spadkodawczyni D. K., poza wskazaną wyżej posiadłością położoną w K. ul. (...), wchodzi także lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, położony w miejscowości (...) gmina W., o powierzchni użytkowej 174,52 m2 wraz z pomieszczeniami przynależnymi oraz udziałem w elementach wspólnych budynku i działce gruntu pod budynkiem do (...) części, zapisany w księdze wieczystej nr (...). Lokal ten został nabyty przez spadkodawczynię D. K. w dniu 02.10.1997r. tj. w okresie obowiązywania wspólności ustawowej małżeńskiej pomiędzy spadkodawczynią a uczestnikiem postępowania B. K.. Obecna wartość nieruchomości położonej w P. według stanu z dnia nabycia to 82.930 zł. Przedmiotowy lokal został wyremontowany i zmodernizowany, uzyskując istniejący stan techniczny i funkcjonalny oraz obecną wartość na poziomie kwoty 156.720 zł.
Dowód: zeznania wnioskodawcy k 323
zeznania uczestnika B. K. k 323
zeznania uczestniczki K. N. k 323
odpis umowy k 44
opinia biegłego M. D. k 147-198, 343-358
W dniu 27.06.2011r. spadkodawczyni D. K. i uczestnik postępowania B. K. nabyli w drodze umowy kupna – sprzedaży lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość o powierzchni użytkowej 8,70 m2, położony w K. ul. (...) paw. II wraz z udziałem w elementach wspólnych budynku i działce gruntu pod budynkiem do (...) części, zapisany w księdze wieczystej nr (...). Zakup nastąpił na współwłasność po 1/2 części. Obecna wartość pawilonu to 16.590 zł.
Dowód: zeznania wnioskodawcy k 323
zeznania uczestnika B. K. k 323
zeznania uczestniczki K. N. k 323
odpis umowy k 47-52
opinia biegłego M. D. k 147-198, 343-358
W dniu 20.08.2013r. spadkodawczyni D. K. uzyskała w drodze darowizny udział do ½ części we współwłasności samochodu osobowego M. F. nr rej. (...). Obecna wartość tego pojazdu to 5.000 zł.
Dowód: zeznania wnioskodawcy k 323
zeznania uczestnika B. K. k 323
zeznania uczestniczki K. N. k 323
odpis umowy k 37-38
Postanowieniem z dnia 27.10.2017r. w sprawie I Ns 395/17 Sąd Rejonowy w Giżycku stwierdził, że spadek po D. K. zmarłej w dniu 26.12.2016r w W., ostatnio stale zamieszkałej w P., na podstawie ustawy nabyli:
- mąż – B. K., s. (...) w 1/4 części,
- syn - A. K., s. B. i D. w 1/4 części,
- córka – E. K., c. B. i D. w 1/4 części,
- córka - K. N., c. B. i D. w 1/4 części.
Dowód: postanowienie k 19 akt I Ns 395/17 SR w Giżycku
W trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej spadkodawczyni i uczestnika postępowania B. K. oboje małżonkowie pracowali zarobkowo. Oboje bowiem byli nauczycielami, a nadto B. K. zajmował się hodowlą pszczół. Z uwagi na rozwój hodowli B. K. zrezygnował z pracy pedagogicznej, poświęcając cały czas rolnictwu, które zostało głównym źródłem jego dochodów. Małżonkowie co najmniej od roku 1997 nie zamieszkiwali razem – spadkodawczyni na co dzień mieszkała w P., zaś uczestnik postępowania B. K. przebywał w K..
Wyrokiem z dnia 08.10.2003r. sygn. akt (...) Sąd Rejonowy w Giżycku zasądził od B. K. na rzecz dzieci E. K. i K. K. alimenty po 300 zł miesięcznie oraz na rzecz A. K. alimenty w kwocie 200 zł miesięcznie.
Dowód : zeznania wnioskodawcy k 323
zeznania uczestnika B. K. k 323
zeznania uczestniczki K. N. k 323
wyrok k 16 akt RIIIC 536/03 SR w Giżycku
Sąd Rejonowy zważył co następuje:
Bezspornym w sprawie był przede wszystkim okres obowiązywania w związku małżeńskim spadkodawczyni oraz uczestnika postępowania B. K. ustawowej wspólności majątkowej, co wprost wynika i ze zgodnych twierdzeń stron, i przede wszystkim z treści dokumentów, znajdujących się w aktach sprawy.
Dalej – bezspornym pozostawała również przynależność do majątku wspólnego nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), co również wynika i z dokumentów, i z twierdzeń samych zainteresowanych. Nie ulega bowiem wątpliwości, że spadkodawczyni wraz z uczestnikiem postępowania B. K. nabyli ową nieruchomość w drodze zamiany spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K., a owo prawo wcześniej nabyli w trakcie trwania związku małżeńskiego. O ile przy tym wspomniane depozycje zainteresowanych co do przynależności posiadłości w K. przy ul. (...) do masy wspólnej D. i B. małż. K. pozostawały w pełnej korelacji, o tyle spornym niejako zagadnieniem okazał się sposób nabycia wspomnianego wcześniej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K.. Uczestnik postępowania B. K. podnosił bowiem, że owo nabycie nastąpiło ze środków stanowiących jego majątek odrębny. Początkowo przy tym B. K. twierdził, że całość tych środków to były jego nakłady z majątku osobistego, ale w toku postępowania zmodyfikował swoją wersję zdarzeń i ograniczył udział środków przedmałżeńskich do 38 % wartości omawianego prawa. Analiza dokumentów członkowskich B. K. w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. prowadzi jednak do wniosku, że ów udział w rzeczywistości wynosił jedynie 10,80 %. W dokonanym bowiem przez spółdzielnię rozliczeniu wymaganego wkładu budowlanego (vide k 125) jednoznacznie wskazano, że zaliczeniu na poczet wkładu budowlanego podlega posiadany, uaktualniony wkład mieszkaniowy w kwocie 153.400 zł i tylko taką wartość można przyjąć jako nakład B. K. z majątku osobistego, przedmałżeńskiego na majątek wspólny. Nie ulega przecież wątpliwości, że kwota 153.400 zł stanowiła uaktualnienie wkładu mieszkaniowego, który zgromadził jeszcze ojciec B. K., a sam B. K. otrzymał ów wkład na etapie przedmałżeńskim. Z drugiej strony nie ulega też wątpliwości, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K., niezależnie od tego kto zgromadził wkład mieszkaniowy, przysługiwało obojgu małżonkom (lokal został przydzielony w trakcie trwania związku małżeńskiego D. i B. K., a ówcześnie obowiązujący przepis art. 215 § 2 ustawy prawo spółdzielcze jednoznacznie klasyfikował takie sytuacje). Obojgu zatem małżonkom, przy przekształcaniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, przysługiwały takie udogodnienia jak rozkładanie na raty, umorzenia części wkładu budowlanego itp. Prowadzi to jednoznacznie do wniosku, że wprawdzie do zapłaty z tytułu przekształcenia D. i B. małż. K. mieli tylko kwotę 882.645 zł, ale wynikało to z zastosowanej zaliczki (296.028 zł), bonifikaty (30%), wpłaty uzupełniającej zaliczkę (142.575 zł), co przecież dotyczyło obojga małżonków. Jedynym elementem obejmującym wyłącznie B. K. był zatem wkład mieszkaniowy w kwocie 153.400 zł i tylko taką kwotę można uznać za nakład B. K. z majątku osobistego na majątek wspólny.
Będąc już przy nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), nie sposób nie dostrzec, że po zniesieniu przez B. i D. małż. K. wspólności ustawowej małżeńskiej majątkowej posiadłość ta doczekała się znacznych remontów i przeobrażeń. Autorem tych zmian był niewątpliwie B. K., który też sfinansował wszelkie prace remontowe. Stąd też, przyjmując, że roboty te stanowiły ewidentnie nakłady B. K. z jego majątku odrębnego na majątek wspólny, należało je uwzględnić w rozliczeniu pomiędzy zainteresowanymi. Będzie o tym jeszcze mowa niżej, ale w tym miejscu warto wskazać, że wartość nieruchomości w K. przy ul. (...) według jej stanu sprzed remontów to kwota 275.250 zł, zaś uwzględniając dodatkowy 10,80 %-owy nakład uczestnika postępowania B. K., poczyniony z jego majątku osobistego i związany z samym nabyciem tej hacjendy, jej wartość do rozliczenia należało określić na poziomie kwoty 245.523 zł (275.250 – 29.727 = 245.523). Wartość ta została – co oczywiste – ustalona w oparciu o opinię biegłego M. D., które to opracowanie nie spotkało się ostatecznie z żadną krytyką, a ponieważ dodatkowo jawi się jako praca logiczna, fachowa, rzeczowa i bezstronna, to należało oprzeć na niej orzeczenie. Godne podkreślenia w tym miejscu jest również stanowisko zainteresowanych, zgodne zresztą, co do tego, że nie kwestionowali oni wzajemnie przeprowadzonych prac remontowych i to zarówno w odniesieniu do nieruchomości mieszkalnej w K. jak i co do nieruchomości lokalowej w P.. Umożliwiło to określenie wartości obu tych nieruchomości z uwzględnieniem nakładów remontowych, poczynionych na nie tj. według stanu sprzed rozpoczęcia prac remontowo-modernizacyjnych.
Wracając do kwestii pozostających poza sporem osób zainteresowanych w niniejszym postępowaniu należy wskazać na wspomnianą wyżej nieruchomość lokalową położoną w miejscowości P. gmina W.. Bezspornym w tej materii jest nabycie owego lokalu przez spadkodawczynię D. K. w roku 1997, czyli w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej D. K. i uczestnika postępowania B. K.. Owa bezsporność wynika wprost z treści aktu notarialnego, zawierającego umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i zakupu tego mieszkania przez D. K., w zestawieniu oczywiście z kalendarzem i datą zniesienia tej wspólności. Niewątpliwie też spadkodawczyni D. K. podczas zawierania umowy nabycia omawianego lokum złożyła oświadczenie, iż nabywa go z majątku osobistego. Postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie nie doprowadziło jednak do ustalenia, z jakich to środków osobistych spadkodawczyni miałaby nabyć lokal w P.. Samo bowiem oświadczenie spadkodawczyni – jakkolwiek pomocne – nie może zastąpić dowodów, potwierdzających pochodzenie pieniędzy wydatkowanych na zakup lokalu. Niewątpliwym bowiem jest, że spadkodawczyni dokonała zapłaty ceny nabycia lokalu w P., tak jak niewątpliwym pozostaje fakt, że w tym czasie pracowała i osiągała z tej pracy dochody. Zgodnie z art. 31 § 2 pkt 1 krio do majątku dorobkowego małżonków wchodzą pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Jeśli zatem spadkodawczyni zapłaciła za lokal w P. pieniędzmi, uzyskanymi wskutek wykonywania pracy zawodowej, to oczywistym jest, że i te pieniądze, i ten lokal stanowiły majątek dorobkowy D. i B. małż. K.. Odmienne twierdzenia któregokolwiek z zainteresowanych wymagałyby doprecyzowania źródeł pochodzenia środków pieniężnych, za które D. K. miała nabyć omawianą nieruchomość lokalową, no i oczywiście udowodnienie tego w trakcie postępowania. Tymczasem przebieg postępowania nie zaowocował ani takim doprecyzowaniem, ani – tym bardziej – inicjatywą dowodową w tej mierze. W takiej sytuacji, biorąc oczywiście pod uwagę i stanowisko judykatury ( „Ustalenia, że nieruchomość, której właścicielem – według wpisu w księdze wieczystej – jest tylko jeden z małżonków, stanowi składnik majątku wspólnego, można dokonać także w postępowaniu o podział majątku wspólnego (zob. post. SN z 7.9.1967 r., II CR 184/67, OSN 1968, Nr 2, poz. 32 z glosą S. Breyera).”), i zarzuty zgłoszone w tym zakresie przez uczestnika postępowania B. K., Sąd uznał, że przedmiotowy lokal mieszkalny w P. stanowi majątek dorobkowy spadkodawczyni i B. K.. Wartość tego składnika majątku wspólnego należało określić zgodnie z opinią biegłego M. D. i przy uwzględnieniu nakładów remontowo-modernizacyjnych poczynionych nań na kwotę 82.930 zł (wartość obecna według stanu sprzed remontów).
Kolejnym elementem sprawy, w sumie też bezspornym, jest lokal niemieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość o powierzchni użytkowej 8,70 m2, położony w K. ul. (...) paw. II wraz z udziałem w elementach wspólnych budynku i działce gruntu pod budynkiem do (...) części, zapisany w księdze wieczystej nr (...). Zalegający w aktach sprawy odpis aktu notarialnego z umową jego nabycia przez spadkodawczynię oraz B. K. jednoznacznie nakazuje przyjąć, że lokal ten został zakupiony przez nabywców na współwłasność w częściach równych. Data nabycia obiektu i zasady tego zakupu potwierdzają bez wątpienia, że nastąpiło to po zniesieniu wspólności ustawowej małżeńskiej (nawet 10 lat po) i w częściach po 1/2. Wbrew zatem tezie lansowanej przez B. K., zawarcie aktu notarialnego w roku 2011 nie było żadną pomyłką urzędników Urzędu Miasta w K., ani notariusza sporządzającego akt, a stanowiło odzwierciedlenie konkretnych działań obojga nabywców. Takie ukształtowanie aktu nabycia pawilonu sprawia, że przedmiotem działu spadku po spadkodawczyni D. K., poza składnikami stanowiącymi jej udział w majątku dorobkowym i opisanymi powyżej, wchodzi udział do ½ części w omawianej nieruchomości lokalowej położonej w K.. Wartość tego lokalu, zgodnie z opinią biegłego M. D. to kwota 16.590 zł, czyli wartość udziału należącego do spadkodawczyni to 8.295 zł.
Ostatni składnik masy spadkowej, objętej niniejszym postępowaniem to udział D. K. w samochodzie osobowym marki S. (...). Dokumenty rejestracyjne owego pojazdu potwierdzają niezbicie, że spadkodawczyni uzyskała swój udział do ½ części w drodze darowizny, daleko zresztą po zniesieniu wspólności małżeńskiej majątkowej z uczestnikiem postępowania B. K.. Fakt posiadania przez spadkodawczynię jedynie udziału w owym aucie, podobnie zresztą jak i wartość samego pojazdu nie budziła kontrowersji zainteresowanych, co pozwoliło Sądowi na określenie i składu spadku w tym zakresie i jego wartości (2.500 zł).
Przechodząc do zagadnień nieco spornych pomiędzy zainteresowanymi, wspomnieć trzeba o wniosku uczestniczki postępowania K. N. o ustalenie nierównych udziałów małżonków D. i B. K. w majątku wspólnym. Uczestniczka postępowania K. N. domagała się bowiem ustalenia, że spadkodawczyni przyczyniła się do powstania tego majątku w 90 %, zaś B. K. – w 10 %. Analogiczny wniosek złożył też na późniejszym etapie postępowania wnioskodawca. Oboje wskazani zainteresowani uzasadniali swoje stanowisko tym, że małżonkowie D. i B. K. żyli osobno (w separacji), a B. K. dodatkowo nie pomagał finansowo swojej małżonce w zaspakajaniu potrzeb rodziny, czego potwierdzeniem była sprawa o alimenty na rzecz dzieci, założona i wygrana przez D. K.. Pochylając się nad wnioskiem o ustalenie nierównych udziałów Sąd dostrzegł przede wszystkim ugruntowane stanowisko doktryny, wedle którego „Między małżonkami żądanie ustalenia nierównych udziałów z ważnych powodów nie ulega ograniczeniom. Natomiast w stosunkach między pozostałym przy życiu małżonkiem a spadkobiercami drugiego małżonka wspomniani spadkobiercy mogą żądać takiego ustalenia tylko wtedy, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji” [tak: A. M. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz do art. 425–729, W. 2020, L./El]. W realiach niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, że spadkodawczyni żadnego z wymienionych powyżej powództw nie wytoczyła B. K., a to oznacza, że spadkobiercy D. K. nie legitymują się uprawnieniem do żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku dorobkowym spadkodawczyni i B. K.. Niezależnie od tego wskazać trzeba, że wniosek o ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku dorobkowym podlega reżimowi dowodowemu określonemu w art. 6 kc. To oznacza, że na osobie domagającej się ustalenia nierównych udziałów spoczywa ciężar wykazania przesłanek określonych w art. 43 § 2 krio. Samo twierdzenie, że udziały spadkodawczyni D. K. i uczestnika postępowania B. K. w ich majątku wspólnym nie powinny być równe, bowiem małżonkowie nie zamieszkiwali razem, a B. K. nie pomagał finansowo żonie w utrzymywaniu wspólnych dzieci nie mogą zasługiwać automatycznie na akceptację. W toku postępowania, poza wnioskiem o dopuszczenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy o ustalenie alimentów na rzecz dzieci, nie zgłoszono żadnych wniosków dowodowych, które miałyby wykazać stosunki finansowe, panujące pomiędzy spadkodawczynią, a B. K.. Brak jest zatem podstaw, na których Sąd mógłby oprzeć ewentualne orzeczenie nierównych udziałach w majątku wspólnym (gdyby spadkobiercy D. K. mieli prawo do zgłoszenia takiego wniosku). Z pola widzenia Sądu nie może też zniknąć fakt, że D. K. i jej mąż B. K. dokonali wspólnie, w 10 lat po zniesieniu wspólności małżeńskiej, zakupu kolejnej nieruchomości na współwłasność. Może to świadczyć o tym, że – wbrew twierdzeniom zainteresowanych dzieci spadkodawczyni – stosunki pomiędzy spadkodawczynią a jej mężem nie były złe, także w sensie majątkowym, a fakt oddzielnego zamieszkiwania małżonków nie miał aż tak negatywnego wpływu na ich relacje, ajk twierdzą to obecnie zainteresowani. Kwestia ta pozostaje jednakże obecnie li tylko w sferze przypuszczeń, a to wobec braku inicjatywy dowodowej ze strony zainteresowanych.
Sumując tę część rozważań należy stwierdzić, że udział spadkodawczyni i B. K. w majtku wspólnym był równy, zgodnie zresztą z zasadą ogólną określoną w art. 43 § 1 krio.
Ostatnią kwestią, która pozostała w orbicie rozważań Sądu, są nakłady związane ze spłatą zadłużeń spadkodawczyni w bankach: (...) SA oraz Banku (...). Z informacji banków wynika, że wnioskodawca spłacił zadłużenie D. K. w (...) SA w łącznej wysokości 11.869,92 zł, co oznacza, że pozostali spadkobiercy powinni zwrócić mu kwoty po 2.967,48 zł. Z kolei uczestniczka K. N. spłaciła do tej pory zadłużenie spadkodawczyni w Banku (...) w kwocie 9.000 zł, a to prowadzi do wniosku, iż pozostali spadkobiercy winni zwrócić jej kwoty po 2.250 zł z tego tytułu.
Przechodząc do sposobu dokonania podziału majątku i działu spadku Sąd w pierwszej kolejności uwzględnił wnioski zainteresowanych. Wnioskodawca domagał się przyznania na jego rzecz lokalu w P., co nie było kontestowane przez pozostałych zainteresowanych. Uczestnik postępowania żądał przyznania na jego rzecz obu nieruchomości położonych w K. co też spotkało się z aprobatą pozostałych zainteresowanych. Wreszcie uczestniczka postępowania K. N. wnioskowała o przyznanie jej samochodu m-ki S., a pozostali wyrażali na to zgodę. Stąd też Sąd orzekł jak w pkt I. a), b) i c).
Dokonując rozliczenia spłat i nakładów pomiędzy zainteresowanymi Sąd uwzględnił, że:
- uczestnik postępowania B. K., przejmując nieruchomości w K. powinien zapłacić pozostałym zainteresowanym tytułem spłaty kwoty po 32.764,12 zł (30.690,37 zł za Willową + 2.073,75 zł za pawilon = 32.764,12 zł przy przyjęciu, że 245.523 zł x 1/8 = 30.690,37 zł jako udział w nieruchomości na ul. (...), a 8.295 zł x ¼ = 2.073,75 zł jako udział w pawilonie).
- wnioskodawca powinien spłacić B. K. za jego udział w nieruchomości w P. w kwocie 51.831,25 zł (82.930 zł x 5/8 = 51.831,25 zł) i pozostałych zainteresowanych za ich udziały w tym lokalu w kwotach po 10.366,25 zł (82.930 zł x 1/8 = 10.366,25 zł), z tym, że uczestniczka postępowania E. K. zrzekła się swojej spłaty od wnioskodawcy z tego tytułu (vide k 58).
- uczestniczka postępowania K. N. powinna zapłacić pozostałym zainteresowanym kwoty po 625 zł tytułem spłaty ich udziałów w samochodzie m-ki S. (2.500 zł czyli wartość udziału spadkodawczyni w aucie x 1/4 = 625 zł), z tym, że wnioskodawca i uczestniczka postępowania E. K. zrzekli się swojej spłaty od K. N. z tego tytułu (vide k 58 i 59).
- uczestnicy postępowania B. K., E. K. i K. N. powinni zapłacić wnioskodawcy A. K. kwoty po 2.967,48 zł tytułem rozliczenia spłaty zadłużenia spadkodawczyni w banku (...) SA, jakiej dokonał wnioskodawca
- wnioskodawca oraz uczestnicy postępowania B. K. i E. K. powinni zapłacić uczestniczce postępowania K. N. kwoty po 2.250,00 zł tytułem rozliczenia spłaty zadłużenia spadkodawczyni w Banku (...), jakiej dokonała w/w K. N..
W tak ukształtowanej sytuacji Sąd przystąpił do obliczeń matematycznych, w wyniku których ustalił, że po potrąceniu wzajemnych należności:
- wnioskodawca powinien zapłacić uczestnikowi postępowania B. K. kwotę 16.099,65 zł (51.831,25 zł – 32.764,12 zł – 2.967,48 zł = 16.099,65 zł), o czym orzekł w pkt II postanowienia;
- wnioskodawca powinien zapłacić uczestniczce postępowania K. N. kwotę 9.648,77 zł (10.366,25 zł + 2.250 zł – 2.967,48 zł = 9.648,77 zł), o czym orzekł w pkt III postanowienia;
- uczestnik postępowania B. K. powinien zapłacić na rzecz uczestniczki postępowania K. N. kwotę 34.389,12 (32.764,12 + 2.250 zł – 625 zł = 34.389,12 zł, o czym rozstrzygnięto w pkt IV postanowienia;
- uczestnik postępowania B. K. powinien zapłacić na rzecz uczestniczki postępowania E. K. kwotę 32.764,12 zł, , o czym orzekł w pkt V postanowienia;
- uczestniczka postępowania E. K. powinna zapłacić na rzecz wnioskodawcy A. K. kwotę 2.967,48 zł, o czym rozstrzygnięto w pkt VI postanowienia;
- uczestniczka postępowania E. K. powinna zapłacić na rzecz uczestniczki postępowania K. N. kwotę 2.250,00 zł, o czym rozstrzygnięto w pkt VII postanowienia.
Sąd określił też termin zapłaty owych kwot na 3 miesiące od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, biorąc pod uwagę, że wysokość spłat jest na tyle znacząca, iż sytuacja majątkowa wnioskodawcy oraz uczestnika postępowania B. K. nie pozwoli im na natychmiastowe uregulowanie zobowiązań. Kwoty obciążające w/w zainteresowanych są relatywnie duże, co sprawia, że – jak się zdaje – A. K. i B. K. nie są w stanie ich spłacić bez znalezienia zewnętrznych źródeł finansowania. Zakreślony zatem termin pozwoli na skuteczne znalezienie takich źródeł bez obaw o ujemne konsekwencje przekroczenia terminu płatności. Z kolei co do zobowiązań E. K. to wprawdzie wysokość zasądzonych od niej spłat nie jest już nadmiernie duża, to jednak – mając na uwadze celowość jednoczesnego rozliczenia się wszystkich zainteresowanych pomiędzy sobą – należało również określić 3 miesięczny termin zapłaty. Z drugiej strony patrząc, spłata ma stanowić ekwiwalent utraconego majątku, a to implikuje wniosek o niemożności zbyt długiego oczekiwania przez uprawnionych na uzyskanie należnych środków. Wyważenie tych dwóch stron doprowadziło Sąd do określenia terminów jak w pkt II, III, IV, V, VI i VII.
O kosztach postępowania pomiędzy stronami Sąd orzekł w pkt X, a to po myśli art. 520 § 1 kpc. Jednocześnie Sąd orzekł o obowiązku zwrotu przez strony wydatków, poniesionych tymczasowo ze środków budżetowych, a związanych z kosztami uzyskania danych bankowych oraz sporządzenia opinii biegłego. Mając na uwadze, że w toku postępowania wydatki przekroczyły poziom zaliczek o kwotę 4.019,96 zł, zasadnym było obciążenie owymi kosztami sądowymi stron w częściach równych. Wskutek takiego toku rozumowania, należało orzec jak w pkt XI postanowienia.