Sygnatura akt I AGa 12/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2019 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Sędzia Leon Miroszewski (przewodniczący)

Sędzia Krzysztof Górski

Sędzia Halina Zarzeczna

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Piotr Tarnowski

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2019 w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M. i M. W.

przeciwko (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 listopada 2018 roku, sygnatura akt VIII GC 535/16

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 4.050,00 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Krzysztof Górski Leon Miroszewski Halina Zarzeczna

I AGa 12/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 listopada 2018 roku, sygnatura akt VIII GC 535/16, Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił w punkcie pierwszym pozew M. M. i M. W. – wspólników spółki cywilnej działający pod firmą (...) spółka cywilna, M. M., M. W.” o zasądzenie od pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. kwot: 11.808 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym od 1 kwietnia 2015 roku i 117.588 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 2 września 2015 roku oraz zasądzenie kosztów procesu. W drugim punkcie zasądził od powodów na rzecz pozwanej kwotę 5.238,45 złotych tytułem kosztów procesu, a w trzecim zasądził od powodów na rzecz Skarbu Państwa – Sadu Okręgowego w Szczecinie kwotę 5.880 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd ten ustalił, że powodowie prowadzą działalność w zakresie geodezji, Dalej ustalił, że Gmina O., po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, zawarła z (...) S.A. z siedzibą w B. (w Królestwie Hiszpanii) umowę nr (...), której przedmiotem – zgodnie z § 1 – było wykonanie przez tą spółkę robót budowlanych obejmujących zakres określony w Programie Funkcjonalno-Użytkowym, polegające na wykonaniu w formule „zaprojektuj i wybuduj” linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowej w ramach programu budżetowego „Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.”. Zgodnie z klauzulą 4.4 szczególnych warunków kontraktu, za wyjątkiem wykonania torowiska tramwajowego i sieci trakcyjnej gmina dopuszczała powierzenie wykonania innych części prac podwykonawcom, które zostaną wskazane w ofercie wykonawcy, w dokumencie sporządzonym na podstawie wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do SIWZ. Dalsze postanowienia ustanawiały wymóg zgłoszenia podwykonawcy gminie jako „zamawiającemu”, z odpowiednim wyprzedzeniem, a w razie niewyrażenia przez zamawiającego w terminie 14 dni sprzeciwu, brak sprzeciwu miał być uznawany za zgodę. Zgodnie z klauzulą 5 dotyczącą projektowania wykonawca miał sporządzić dokumentację geologiczno-techniczną oraz projekt budowlany w zakresie zgodnym z programem funkcjonalno-użytkowym i miał być za nie odpowiedzialny. 15 lipca 2011 r. (...) S.A. Oddział w Polsce zawarła z pozwaną (...) spółką z o.o. umowę podwykonawczą, której zakres obejmował wykonanie kompletnego projektu budowlanego i inwestycji. Projektanci pozwanej mieli umocowanie od prezydenta miasta O. do działania w jego imieniu przed różnymi organami. Pozwana Spółka została zgłoszona zgodnie z klauzulą 4.4 Szczególnych warunków kontraktu przez (...) S.A. Gminie O., która zaakceptowała ją jako podwykonawcę części zakresu prac wskazanego w umowie nr (...), tj. jako podwykonawca prac projektowych.

W sprawie stosunku prawnego pomiędzy stronami Sąd Okręgowy ustalił, że dnia 25 lipca 2011 r. pozwana zawarła z powodami umowę nr (...) określając w tej treści powódkę jako „wykonawcę”, a pozwanych jako „podwykonawcę”. Zgodnie z jej

treścią prace służące realizacji zamówienia, na które składały się: wypis z ewidencji gruntów (pkt 1.1.), aktualizację mapy do celów projektowych (pkt 1.2.), wykonanie cyfrowego modelu terenu dla zakresu mapy do celów projektowych (pkt 1.3.), wykonanie podziałów działek (pkt 1.4.), podejmowaniu wszelkich innych niezbędnych i koniecznych prac oraz czynności służących należytemu wykonaniu umowy (pkt 1.5.), optymalizowaniu procesu wykonania umowy w celu zminimalizowania kosztów realizacji poszczególnych elementów harmonogramu prac (pkt 1.6.) sprawnym prowadzeniu procesu wykonania umowy oraz właściwej koordynacji wszelkich wykonywanych prac (pkt 1.7.) w terminach określonych w harmonogramie prac stanowiącym załącznik nr 1 do umowy oraz jej integralną część. Zgodnie z § 1 ust. 2 umowy strony dokonały podziału realizacji przedmiotu umowy na części stanowiąc przedmiot odrębnych odbiorów i fakturowania wraz z określeniem ilości egzemplarzy, formy zapisu, rodzaju nośników informacji, kosztów oraz terminów wykonania, zgodnie z harmonogramem prac. W ust. 3 wskazano, że zlecone prace, o których mowa w ust. 2 podwykonawca wykona zgodnie z programem funkcjonalno-użytkowym, w sposób właściwy i kompletny z punktu widzenia celu, któremu mają służyć oraz uzgodniony pisemnie z wykonawcą, w tym zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, należytą starannością i sztuką wykonywanego zawodu. Wreszcie zgodnie z ust. 4 podwykonawca miał uzyskać swoim staraniem i kosztem opinie, zatwierdzenia i uzgodnienia wymagane zapisami odnoszącymi się do zleconych mu prac, natomiast zgodnie z ust. 5 w przypadku zmiany zakresu rzeczowego określonego w zakresie zamówienia, których nie dało się przewidzieć, podwykonawca zobowiązał się do wykonania zamówienia dodatkowego. Celem ustalenia szczegółowego zakresu rzeczowego takiego zamówienia i terminu jego wykonania podwykonawca był zobowiązany przystąpić do negocjacji z wykonawcą i zawrzeć porozumienie dodatkowe. Zasady wyceny zamówienia dodatkowego miały pozostać takie same jak w ofercie podwykonawcy i w umowie. § 2 umowy zatytułowany „Dane wyjściowe i odbiór przedmiotu umowy” w ust. 1 wskazywał, że wykonawca udostępni podwykonawcy materiały i dokumenty, a w szczególności zakres aktualizacji mapy do celów projektowych oraz linie rozgraniczające stanowiące przebieg nowo wydzielanych działek, niezbędne do wykonania zleconych mu prac w zakresie określonym przez zamawiającego, nie później niż w terminie 7 dni od zawarcia umowy. Wszelkie inne materiały i dokumenty niezbędne do wykonania zleconych prac wykonawca był zobowiązany udostępnić podwykonawcy o ile strony dokonały takiego uzgodnienia na piśmie (ust. 2), zaś we wszystkich pozostałych przypadkach odpowiednie materiały i dokumenty podwykonawca miał zapewnić własnym staraniem i kosztem (ust. 3). Zgodnie z § 2 ust. 4 podwykonawca (powodowie) zobowiązany był do niezwłocznego przekazywania wykonawcy (pozwanej) kopii wszelkich dokumentów istotnych dla wykonywanych opracowań, w szczególności dokonywanych wystąpień i składanych wniosków oraz uzyskanych na nie odpowiedzi, zaświadczeń, postanowień lub decyzji. Zgodnie z § 2 ust. 5 miejscem przekazania przedmiotu umowy była siedziba wykonawcy (pozwanej), a dowodem przekazania prac objętych przedmiotem umowy stosownie do ust. 6 miały być protokoły zdawcze podpisane przez upoważnionych przedstawicieli stron z zastrzeżeniem ust. 10, który stanowił, że przy odbiorze wykonawca nie będzie zobowiązany dokonywać sprawdzenia jakości przyjmowanych opracowań, a fakt przyjęcia dokumentacji przez wykonawcę miał nie zwalniać podwykonawcy od odpowiedzialności za wykonany przedmiot umowy w zakresie zawartości merytorycznej,

kompletności rozwiązań i uzgodnień, zgodności z obowiązującymi przepisami i poprawności wykonanych przedmiotów. § 2 ust. 7 umowy stanowił, że wykonawca dokona odbioru przekazanych prac o ile będą one zgodnie z umową, w terminie 14 dni od daty przekazania przez podwykonawcę protokołu zdawczego wraz z przedmiotem umowy. Podpisane przez wykonawcę protokoły zdawcze miały być dla podwykonawcy wyłącznie potwierdzeniem przekazania elementów harmonogramu prac, lecz nie miały stanowić potwierdzenia przez wykonawcę odbioru przedmiotu umowy, w tym odebranych elementów harmonogramu prac, pod kątem jego kompletności, jakości oraz zgodności z umową, a także miały nie stanowić podstawy do wystawienia faktury. Podstawą dopuszczalności wystawienia faktury przez podwykonawcę miał z kolei być protokół odbioru wystawiony przez wykonawcę niezwłocznie po odebraniu przedmiotu zamówienia przez zamawiającego, nie później jednak niż 30 dni od daty przekazania opracowania wykonawcy. Po tym czasie podwykonawca mógł wystawić, a wykonawca był zobowiązany przyjąć, fakturę bez konieczności uzyskania podpisanego przez wykonawcę protokołu odbioru (ust. 8). Protokół odbioru, w którym wykonawca zgłosi uwagi i zastrzeżenia do przekazanego przedmiotu umowy miał nie stanowić podstawy do wystawienia faktury, a podwykonawca miał wówczas być zobowiązany do ponownego przekazania przedmiotu umowy po jego uzupełnieniu, bądź skorygowaniu, w terminie wyznaczonym przez wykonawcę, nie krótszym niż 7 dni i nie dłuższym niż 14 dni od przekazania podwykonawcy protokołu odbioru z uwagami. Odbioru uzupełnionego przedmiotu umowy miano dokonywać odpowiednio jak w ust. 6 i 7 (ust. 9). Zgodnie z § 2 ust. 11 umowy jej przedmiot powinien być zaopatrzony w wykaz opracowań oraz pisemne oświadczenie podwykonawcy, że został wykonany zgodnie z umową, obowiązującymi przepisami prawa oraz istniejącymi w tym zakresie normami i że zostaje wydany wykonawcy w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu ma służyć. Wykaz opracowań oraz pisemne oświadczenie miały być przy tym integralną częścią przedmiotu odbioru. Wzory protokołów zdawczego i odbiorczego stanowiły załączniku nr 2 i 3 do umowy (ust. 12). Zgodnie wreszcie z ust. 13, gdyby okazało się, że przekazany element harmonogramu prac ma wady zmniejszające jego wartość lub użyteczność ze względu na cel umowy, został wykonany w sposób niekompletny lub niezgodny z umową, to wykonawca miał prawo zażądać poprawienia lub uzupełnienia tego elementu w wyznaczonym przez wykonawcę odpowiednim terminie, nie krótszym niż 7 dni a nie dłuższym niż14 dni od przekazania informacji podwykonawcy o ujawnionych wadach (lit. a); miał prawo obniżyć – po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu do poprawienia elementu (czy też jeżeli element nie został należycie poprawiony lub uzupełniony) przez podwykonawcę – należne podwykonawcy wynagrodzenie za ten element, który nie został poprawiony w terminie (lub został poprawiony w sposób nienależyty), przy czym obniżenie wynagrodzenia miało być proporcjonalne do wagi usterek (lit. b); jak też miał prawo odstąpić od umowy bez wyznaczania podwykonawcy terminu na ich usunięcie, jeżeli element i jego wady są istotne dla wykonania umowy oraz zamówienia określonego w § 1, a także mógł naliczyć karę umowną w wysokości 20% wynagrodzenia podwykonawcy (lit. c). § 3 umowy określał termin wykonania przedmiotu umowy i tak zgodnie z ust. 1 podwykonawca zobowiązał się do wykonania całości przedmiotu umowy w etapach i terminach określonych w harmonogramie prac. Był przy tym podwykonawca zobowiązany do sukcesywnego przekazywania materiałów roboczych w zakresie i terminach uzgodnionych na piśmie z wykonawcą (w tym

do niezwłocznego przekazywania wszelkich wystąpień i uzyskanych na nie odpowiedzi), stosownie do potrzeb wynikających z realizacji całości zamówienia, o którym mowa w § 1 ust. 1 oraz na jednostronne pisemne wezwanie wykonawcy w wyznaczonym do tego terminie (ust. 2). Strony dopuszczały przy tym możliwość przesunięcia terminu wykonania prac ze względu na wystąpienie niezależnych od podwykonawcy zdarzeń uniemożliwiających mu kontynuowanie prac (ust. 3). Kwestie związane z wynagrodzeniem podwykonawcy określono w § 4 umowy, którego ust. 1 stanowił, że wynagrodzenie za całość prac i czynności będących przedmiotem umowy, wraz z kosztami właściwych uzgodnień, opinii, warunków technicznych i materiałów niezbędnych do wykonania przedmiotu umowy wynosiło będzie w łącznej kwocie zgodnie z ofertą podwykonawcy: za wypis z ewidencji gruntów – zgodnie z cennikiem Urzędu Miasta w O., za aktualizację mapy do celów projektowych – 500 zł netto za hektar mapy, za wykonanie cyfrowego modelu terenu dla zakresu mapy do celów projektowych – cena ryczałtowa 45.000 zł netto, za wykonanie podziałów działek – pierwsza działka 1.200 zł netto, każda następna działka 1.000 zł netto, przy czym wszystkie te kwoty miały być powiększone o podatek VAT zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jak wskazywał ust. 2 wynagrodzenie wskazane w ust. 1 obejmowało także wynagrodzenie za przeniesienie autorskich praw majątkowych z tytułu sporządzonych w ramach umowy dokumentacji, projektów i innych utworów. Wynagrodzenie ryczałtowe nie podlegało przy tym zmianie do końca umowy (ust. 3). Warunki zapłaty uregulowano w § 5 umowy. Zgodnie z jego ust. 1 wynagrodzenie za wykonane prace miało być płatne na podstawie faktur VAT wystawianych przez podwykonawcę w ciągu 7 dni od daty podpisania przez wykonawcę protokołu odbiorczego po odebraniu przedmiotu zamówienia przez zamawiającego zgodnie z § 2 ust. 8. Odbiór faktury wymagał potwierdzenia przez wykonawcę. Zgodnie z ust. 2 termin płatności określono jako 30 dni od daty wpływu środków od zamawiającego na rachunek wykonawcy, ale nie później niż w terminie 60 dni od daty wystawienia faktury przez podwykonawcę. Za dzień płatności stron uznawały datę obciążenia rachunku bankowego wykonawcy (ust 3), a wynagrodzenie miało być płatne na wskazany w ust. 4 rachunek bankowy podwykonawcy. Koordynatorem prac co do wykonania obowiązków umownych wykonawca wyznaczył B. B. (ust. 1), a podwykonawca do kierowania pracami stanowiącymi przedmiot umowy wyznaczył M. W. (ust. 2). W § 7 ust. 1 umowy podwykonawca udzielił wykonawcy gwarancji i rękojmi należytego wykonania prac objętych umową na warunkach i w okresie takich jak te, którym podlega wykonawca zgodnie z SIWZ. W kolejnych ustępach strony określiły także szereg kar umownych na wypadek nienależytego wykonania umowy. § 8 umowy zawierał postanowienia szczegółowe związane m.in. z kwestiami prawnoautorskimi. W powtórzonym ustępie 2 zawartym w § 7 umowy wskazano, że w przypadku rozwiązania umowy przez wykonawcę rozliczenie między stronami z tytułu dotychczas wykonanych prac miało nastąpić na podstawie protokołu inwentaryzacyjnego ustalającego należne podwykonawcy wynagrodzenie w oparciu o faktycznie wykonane elementy przedmiotu umowy. Z kolei § 7 ust. 3 podwykonawcy przyznano prawo do wstrzymania się z wykonywaniem kolejnych etapów prac w przypadku niedotrzymania terminów płatności przez wykonawcę. Jak stanowił § 9 ust. 1 umowy wykonawca, oprócz wypadków wymienionych w k.c., mógł na skutek decyzji zamawiającego w zakresie zaprzestania lub przerwania realizacji inwestycji opisanej w SIWZ odstąpić od umowy, czego nie można było przewidzieć w chwili jej zawierania. Zgodnie z kolei z ust. 2

wykonawca mógł odstąpić od umowy w terminie miesiąca od dnia powzięcia wiadomości o decyzji zamawiającego, o której mowa w ust. 1. Wykonawcy przysługiwać też miało prawo do odstąpienia od umowy w razie wystąpienia istotnej zmiany okoliczności faktycznych, w tym zmiany sytuacji majątkowej lub finansowej wykonawcy, co miało skutkować dla wykonawcy utratą znaczenia wykonania umowy przez podwykonawcę. W obu przypadkach podwykonawca miał móc żądać jedynie wynagrodzenia należnego mu z tytułu wykonanej części umowy. Wysokość wynagrodzenia miała zostać ustalona na podstawie stanu zaawansowania prac podwykonawcy zweryfikowanej przez przedstawicieli stron umowy. Ust. 3 lit. c pozwalał wykonawcy na odstąpienie od umowy w wypadku, gdy podwykonawca wykonuje umowę w sposób powodujący zagrożenie dotrzymania przez wykonawcę terminów wynikających z zamówienia publicznego określonego w § 1 umowy. Zgodnie z § 9 ust. 11 strony umówiły się, że spory powstałe na tle umowy mają być rozstrzygane przez rzeczowo właściwy sąd w Szczecinie. Zgodnie z ust. 12 wszelkie zawiadomienia i doręczenia miały być realizowane w formie pisemnej i mogły być doręczane osobiście, pocztą internetową, listem poleconym lub kurierem za potwierdzeniem odbioru. Przy porozumiewaniu się sposobami bezpośredniego komunikowania, każda ze stron mogła żądać pisemnego potwierdzenia zawiadomienia (ust. 13). Wreszcie zgodnie z ust. 14 integralną część umowy stanowiły program funkcjonalno-użytkowy, dokumentacja przetargowa wraz z pytaniami i odpowiedziami na pytania, załącznikami do umowy – harmonogramem prac (załącznik nr 1), protokołem zdawczym (załącznik nr 2) i protokołem odbiorczym (załącznik nr 3). Zgodnie ze stanowiącym załącznik nr 1 harmonogramem dla zamówienia na opracowanie dokumentacji dla zadania pn. „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” wypisy z rejestru gruntów miały zostać wykonane do 31 sierpnia 2011 r., mapa do celów projektowych około 110 hektarów miała zostać wykonana w ilości około 110 za cenę jednostkową 500 zł za hektar w terminie do 30 września 2011 r., cyfrowy model terenu 3D dla zakresu mapy do celów projektowych miał zostać wykonany w ilości 1 za cenę jednostkową 45.000 zł w terminie do 30 września 2011 r., natomiast w przypadku wskazanych pod pozycją 3 podziałów działek zaznaczono, że mają zostać wykonane w ilości 1 za cenę jednostkową 1.600 zł netto (przy podatku VAT wynoszącym 352 zł) w terminie do 31 grudnia 2011 r. (z zastrzeżeniem, że w zależności od etapów) w 1 egzemplarzu w postaci cyfrowej. W uwagach dodano, że zapis na nośniku cyfrowym ma być w formacie .dfx, .dwg, a materiał analogowy uzyskany z zapisów cyfrowych ma posiadać cechy gwarantujące mu nadanie stosownych klauzul przez organ wydający decyzję.

W sprawie realizacji umowy pomiędzy stronami Sąd Okręgowy ustalił, że ze strony pozwanej spółki z o.o. (...) B. B. jako osobę do komunikacji zastąpił S. T.. Zadaniem przedsiębiorstwa powodów było pozyskanie map do celów projektowych, a co za tym idzie przygotowane przez nie dokumenty służyły realizacji dalszych projektów. Projektanci korzystali przy tym z map uzyskanych albo z zasobów geodezyjnych miasta albo zaktualizowanych przez siebie. Prace powodów związane były z pierwszą fazą projektu, gdyż przy formule „zaprojektuj i wybuduj”, w której realizowane było całe zadanie „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...),

zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” przez (...) S.A. i dalsze zatrudnione przez tą spółkę podmioty. Zadania powodów należały tylko do fazy projektowej. Należący do tych zadań podział nieruchomości polegał na wydzieleniu z działki ewidencyjnej przynajmniej dwóch działek, co następnie służyło włączaniu do pasa drogowego, który miał zostać użyty pod budowę linii tramwajowej. Prace polegały na zgromadzeniu materiałów z zasobów geodezyjnych, przygotowaniu protokołów wznowienia znaków granicznych, wyznaczenia punktów granicznych oraz protokołów przyjęcia przebiegu granic geodezyjnych działek. Następnym krokiem było okazanie punktów granicznych, prowadzone bezpośrednio w terenie po uprzednim zawiadomieniu stron postępowania, a następnie przygotowanie map z projektem planu podziału oraz dokumentacji technicznej służące do przekazania do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Mapy te miały kluczowe znaczenie dla inwestycji z uwagi na to, że projekt budowlany musiał być zrealizowany zgodnie z tymi założeniami i należało pozyskać nowe tereny pod inwestycję. Mapy z planami podziału stanowią załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę albo decyzji zezwalającej na realizację inwestycji drogowej.

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że 6 grudnia 2011 r. pozwana, jako „wykonawca”, zawarła z (...) S.A. określaną jako „podwykonawca”, umowę oznaczoną nr (...), której przedmiotem było wykonanie dwóch stacji prostownikowych trakcyjnych – budynki ze wszystkimi instalacjami oraz wyposażeniem elektroenergetycznym, w tym projekty budowlane, projekty wykonawcze, specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót; sieć trakcyjna wraz z konstrukcjami wsporczymi (słupami) na trasie około 11 k. oraz kablami trakcyjnymi prądu stałego, w tym projekty budowlane, projekty wykonawcze, specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót, przedmiary robót; zasilanie, sterowanie i ogrzewanie zwrotnic na trasie, w tym projekty wykonawcze, specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót, przedmiary robót, kosztorysy inwestorskie. Załącznik nr 1a do harmonogramu prac stanowiącego załącznik do umowy stanowił wykaz materiałów i dokumentów niezbędnych do wykonania zleconych prac, w tym co do materiałów ogólnych wskazywał np. mapę do celów projektowych ( (...)) z zaznaczonym zakresem inwestycji dla trasy i lokalizacji stacji, projekt układu drogowego ulic z trakcją tramwajową, dokumentację geotechniczną, warunki zasilania energią elektryczną, typ taboru jaki będzie obsługiwał sieć tramwajową O., częstotliwość kursowania tramwajów, ilość godzin pracy taboru w szczycie i poza nim itp. Wskazywano też na dokument potwierdzający dostęp działki do drogi publicznej, czy dokumenty do wystąpienia o decyzję lokalizacji inwestycji celu publicznego itp. Umowa i większość załączników do niej (poza załącznikiem nr 1a do harmonogramu prac) była według wzoru zastosowanego także w przypadku umowy pomiędzy pozwaną a powodami nr (...).

W sprawie dalszej realizacji umowy stron Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 11 czerwca 2012 r. do 21 czerwca 2013 r. powodowie prowadzili korespondencję e-mail z przedstawicielem pozwanej spółki R. P., która dotyczyła realizacji przedmiotu łączącej strony umowy w zakresie geodezyjnego rozgraniczania działek. Pozwana

przedstawiała w tej korespondencji szereg własnych propozycji co do tego, w jaki sposób poszczególne działki powinny zostać podzielone. Wiązało się to niekiedy także ze zmianami koncepcji projektowych w toku realizacji zadania. Wykonywane prace dotyczące rozgraniczenia były przekazywane pozwanej w postaci elektronicznej, jako pliki w formacie „.dxf”. Każda linia rozgraniczająca stanowiła przedmiot analizy, gdyż linie te podlegały lekkim korektom zanim przystąpiono do realizacji projektu, przy czym te uwagi z obu stron przesyłano e-mailowo, a następnie przedsiębiorstwo powodów na podstawie tych uwag przygotowywało swój projekt. Prace te były wykonywane zarówno osobiście przez powodów, jak i przez zatrudnionych przez nich kilku pracowników. W przypadku wykonywanych prac bywało także i tak, że już po oddaniu podziałów określonych działek następnie potrzeba było z powodu zmian w koncepcji projektu podziały te wykonywać ponownie, co przedsiębiorstwo powodów dokonywało. W przypadku wykonywania takich zmian bardzo często trzeba było powtórzyć większość wcześniej wykonanej pracy. Jak ustalił Sąd Okręgowy, ryzyko konieczności wykonania ponownego podziału zawsze istnieje w przypadku prowadzenia prac projektowych.

W sprawie zmiany umowy stron Sąd Okręgowy ustalił, że dnia 13 lutego 2013 r. powodowie zawarli z pozwaną aneks nr (...) do umowy nr (...) w jej § 1 postanawiając zaktualizować załącznik nr 1 do umowy „Harmonogram” w zakresie terminów realizacji poszczególnych części składających się na przedmiot umowy wyszczególnionych w harmonogramie oraz zakresu i cen jednostkowych. Zgodnie z § 2 zaktualizowany „Harmonogram” stanowiący załącznik nr 1 do aneksu nr (...) miał zastąpić dotychczasowy „Harmonogram” i stać się integralną częścią umowy. Zgodnie z § 3 wynagrodzenie zostawało dostosowane do zaktualizowanego „Harmonogramu”, a zgodnie z § 4 strony zastrzegały sobie prawo do dalszej aktualizacji „Harmonogramu” w sposób adekwatny do bieżących ustaleń z zamawiającym, a w szczególności ustaleń rad budowy i postanowień aneksów, które zostaną zawarte pomiędzy zamawiającym a wykonawcą. Zgodnie z harmonogramem dla zamówienia na opracowanie dokumentacji dla zadania pn. „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” stanowiącym załącznik nr 1 do aneksu nr (...) i zastępującym dotychczasowy „Harmonogram”, pod pozycją 1 wskazano, że wypisy z rejestru gruntów przy założeniu 563 działek (304 w całości pod pas drogowy, 94 do podziałów) wykonać miano 398 za cenę jednostkową 3,60 zł i w kolumnie „termin realizacji” wskazano, że częściowo zrealizowano. Pod pozycją 2.1. wskazano mapę do celów projektowych przy założeniu 123,7 ha po 500 zł/ha w kolumnie „termin realizacji” wskazując, że zrealizowano, podobnie pod pozycją 2.2. co do cyfrowego modelu terenu 3D dla zakresu mapy do celów projektowych za cenę jednostkową 45.000 zł. W przypadku podziałów działek pozycję nr (...) harmonogramu w kolumnie „opis pozycji zamówienia z umowy” wskazano „podziały działek – rozliczenie wg faktycznej liczby podziałów” ilość oznaczono na 94, cenę jednostkową netto na 800 zł, a ogólną wartość z VAT na 92.496 zł, w kolumnie „termin realizacji” wskazano „zgodnie z tabelą nr 2”, natomiast pod pozycją nr 4 w kolumnie „opis pozycji zamówienia z umowy” wskazano „ewentualne ponowne podziały działek – rozliczenie według faktycznej liczby podziałów” ilość oznaczając na 20 za cenę

jednostkową 400 zł netto przy wartości łącznie z VAT wynoszącej 9.840 zł, w kolumnie „termin realizacji” wskazano „2 tygodnie od zgłoszenia do podziału”. W uwagach wskazano, że zapis ma być na nośniku cyfrowym w formacie .dfx, .dwg, a materiał analogowy uzyskany z zapisów cyfrowych musiał posiadać cechy gwarantujące mu nadanie stosownych klauzul przez organ wydający decyzję. Tabela nr 2 określała terminy ukończenia podziałów geodezyjnych i tak odcinek „(...) (km 0-3)” o długości 2.310 m obejmujący orientacyjnie 26 podziałów miał zostać ukończony do 23 marca 2013 r., odcinek „(...) (km 3-5)” o długości 2.000 m obejmujący orientacyjnie 24 podziały miał zostać ukończony do 27 marca 2013 r., odcinek „odc 1 690 m” o długości 690 m nie obejmował żadnych podziałów, odcinek „(...)” o długości 1.149 m obejmował orientacyjnie 23 podziały, które miały być wykonane do 28 lutego 2013 r., z zastrzeżeniem, że przy wykazaniu obiektywnych trudności wykonawca dopuszczał złożenie map nieopieczętowanych i uzupełnienie dokumentacji w terminie późniejszym. Odcinek „(...)” o długości 2.200 m miał obejmować orientacyjnie 5 podziałów i zostać wykonany do 27 marca 2013 r., odcinek „(...)” o długości 1.690 m miał obejmować orientacyjnie 12 podziałów, które miały zostać wykonane w terminie do 22 marca 2013 r., w przypadku odcinka „(...)” o długości 707 m miał obejmować orientacyjnie 4 podziały, przy czym w kolumnie „termin ukończenia podziału działki” wskazano „stopped”, w przypadku odcinka „(...)” o długości 200 m nie wskazano żadnych podziałów, w przypadku odcinka „(...)” o długości 720 m wskazano orientacyjnie na 5 podziałów, które miały zostać wykonane w terminie do 28 lutego 2013 r., w przypadku zajezdni tramwajowej miano wykonać orientacyjnie 5 podziałów w terminie do 27 marca 2013 r. i w przypadku parkingu (...) przy ul. (...) (odc 1 RO) miano wykonać orientacyjnie 5 podziałów w terminie do 27 marca 2013 r.

W sprawie dalszych faktów dotyczących realizacji umowy pomiędzy stronami Sąd Okręgowy ustalił, że 8 kwietnia 2013 r. sporządzono protokół zdawczy nr 7, w którym wskazano, że podwykonawca (powodowie) przekazują prace wykonane dla zadania „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” w zakresie pozycji nr 3 harmonogramu obejmujące podziały działek ul. (...) w ilości 16 działek w 7 egzemplarzach oraz w zakresie pozycji 13 harmonogramu obejmujące mapę do celów projektowych na teren naprzeciwko supermarketu (...) – przy stwierdzeniu niezgodności z terenem i ponownym wykonaniu aktualizacji co do 2 ha w 3 egzemplarzach. Podwykonawca jednocześnie oświadczał, że prace mają wymagane sprawdzenia rozwiązań w zakresie wynikającym z obowiązujących przepisów, wymagane opinie, uzgodnienia, zatwierdzenia, zgody, pozwolenia, są wzajemnie skoordynowane technicznie oraz są wykonywane zgodnie ze szczegółową specyfikacją zamówienia, umową nr (...) z 25 lipca 2011 r., obowiązującymi przepisami i normami i zostaną wydane w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu mają służyć. Pracownik pozwanej, kierownik projektów S. T., sporządził protokół odbiorczy prac nr 7 dotyczący prac wskazanych w protokole zdawczym nr 7, w którym nie

sprecyzowano, czy pozwana przyjmuje prace powodów, czy też nie, jak również w zastrzeżeniu poniżej wykazu przekazanych prac nie sprecyzowano, czy protokół ten stanowi, czy nie stanowi, podstawy do wystawienia rachunku obejmującego wynagrodzenie za wymienione prace. 22 maja 2013 r. sporządzono protokół zdawczy nr 8, w którym wskazano, że podwykonawca (powodowie) przekazują prace wykonane dla zadania „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” w zakresie pozycji nr 3 harmonogramu obejmujące podziały działek ul. (...) w ilości 2 działek i ul. (...) w ilości 10 działek w 7 egzemplarzach Podwykonawca jednocześnie oświadczał, że prace mają wymagane sprawdzenia rozwiązań w zakresie wynikającym z obowiązujących przepisów, wymagane opinie, uzgodnienia, zatwierdzenia, zgody, pozwolenia, są wzajemnie skoordynowane technicznie oraz są wykonywane zgodnie ze szczegółową specyfikacją zamówienia, umową nr (...) z 25 lipca 2011 r., obowiązującymi przepisami i normami i zostaną wydane w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu mają służyć. S. T. sporządził protokół odbiorczy nr 8 dotyczący prac wskazanych w protokole zdawczym nr 8, przy czym jego treść była niesprecyzowana podobnie jak protokół odbiorczy nr 7. W dniu 24 czerwca 2013 r. sporządzono protokół zdawczy nr 9, w którym wskazano, że podwykonawca (powodowie) przekazują prace wykonane dla zadania „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” w zakresie pozycji nr 3 harmonogramu obejmujące podziały działek ul. (...) w ilości 15 działek w 7 egzemplarzach Podwykonawca jednocześnie oświadczał, że prace mają wymagane sprawdzenia rozwiązań w zakresie wynikającym z obowiązujących przepisów, wymagane opinie, uzgodnienia, zatwierdzenia, zgody, pozwolenia, są wzajemnie skoordynowane technicznie oraz są wykonywane zgodnie ze szczegółową specyfikacją zamówienia, umową nr (...) z 25 lipca 2011 r., obowiązującymi przepisami i normami i zostaną wydane w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu mają służyć. S. T. sporządził protokół odbiorczy nr 9 dotyczący prac wskazanych w protokole zdawczym nr 9, o takim samym charakterze jak protokoły odbiorcze nr (...). W dniu 12 lipca 2013 r. sporządzono protokół zdawczy nr 10, w którym wskazano, że podwykonawca (powodowie) przekazują prace wykonane dla zadania „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” w zakresie pozycji nr 3 harmonogramu obejmujące podziały działek ul. (...) w ilości 10 działek w 7 egzemplarzach. Podwykonawca jednocześnie oświadczał, że prace mają wymagane sprawdzenia rozwiązań w zakresie wynikającym z obowiązujących przepisów, wymagane opinie, uzgodnienia, zatwierdzenia, zgody, pozwolenia, są wzajemnie skoordynowane technicznie oraz są wykonywane zgodnie ze szczegółową specyfikacją zamówienia, umową nr

(...) z 25 lipca 2011 r., obowiązującymi przepisami i normami i zostaną wydane w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu mają służyć. 15 lipca 2013 r. sporządzono protokół zdawczy nr 11, w którym wskazano, że podwykonawca (powodowie) przekazują prace wykonane dla zadania „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” w zakresie pozycji nr 3 harmonogramu obejmujące podziały działek ul. (...) w ilości 2 działek w 7 egzemplarzach. Podwykonawca jednocześnie oświadczał, że prace mają wymagane sprawdzenia rozwiązań w zakresie wynikającym z obowiązujących przepisów, wymagane opinie, uzgodnienia, zatwierdzenia, zgody, pozwolenia, są wzajemnie skoordynowane technicznie oraz są wykonywane zgodnie ze szczegółową specyfikacją zamówienia, umową nr (...) z 25 lipca 2011 r., obowiązującymi przepisami i normami i zostaną wydane w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu mają służyć.

Dalej w tym zakresie Sąd Okręgowy ustalił, że powód M. M. sporządził jako wspólnik spółki cywilnej sprawozdanie techniczne dotyczące wykonywanych przez przedsiębiorstwo spółki cywilnej prac w okresie od 16 lsitopada 2011 r. do 6 maja 2013 r. ze wskazaniem numerów ewidencyjnych dzielonych działek, wraz z załącznikami obejmującymi wykazy obliczonych pól powierzchni, protokoły badania ksiąg wieczystych, czy wypisy z rejestru gruntów i szkice. Powodowie prowadzili w toku wykonywania umowy nr (...) korespondencję z Miejskim Ośrodkiem Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w O. w celu wydania stosownych decyzji związanych z podziałem działek ewidencyjnych. W oparciu o przygotowywane przez powodów projekty podziałów następnie wydawane były stosowne decyzje administracyjne. Dokumentacja, która nie została zatwierdzona to była zwracana do wykonawcy. Po weryfikacji dokumentacja geodezyjna była przyjmowana z kolei do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Powodowie nie byliby jednak w stanie sami uzyskać decyzji (...) i uzyskania takiej decyzji przez nich nie przewidywała też łącząca ich z pozwaną umowa.

W sprawie rozliczeń umowy Sąd Okręgowy ustalił, że 5 lipca 2013 r. powodowie wystawili pozwanej fakturę nr (...) na kwotę 43.542 zł brutto (35400 zł netto) płatną do 4 sierpnia 2013 r. Jako „nazwa towaru/usługi” w fakturze zostało wskazane „umowa (...) – faktura do protokołów (...)”, zaś ilość oznaczono jako „1,000”. W piśmie z dnia 7 sierpnia 2013 r. powód M. W. wskazał, że w związku z „notorycznymi” opóźnieniami w regulowaniu płatności za prace wykonywane w ramach umowy nr (...) oraz w związku z powzięciem niepokojących informacji na temat złej sytuacji finansowej pozwanej spółki i planowanym zerwaniu kontraktu przez Gminę O., na podstawie art. 490 § 1 k.c. wstrzymuje się wraz ze wspólnikiem od przekazywania jakichkolwiek materiałów opracowanych w ramach umowy do czasu zapłaty zaległej faktury i ustanowienia zabezpieczenia w postaci gwarancji bankowych, ubezpieczeniowych lub depozytu w wysokości zabezpieczającej pozostałą kwotę należną z tytułu prac już wykonanych bądź planowanych do wykonania do końca umowy. Jednocześnie stwierdził, że zgodnie z umową, w razie opóźnień może zerwać umowę z winy pozwanej spółki. Wcześniej powodowie zaprzestali przekazywania informacji, odkąd

pozwana zaczęła zalegać wobec nich z płatnościami, co tłumaczyła zaległościami ze strony (...) S.A. 27 sierpnia 2013 r. powodowie, jako „cedent”, zawarli z (...) S.A. jako „cesjonariuszem” umowę przelewu wierzytelności, w której § 1 wskazali, że przysługuje im wierzytelność wobec pozwanej, określanej jako „dłużnik”, z tytułu należności określonej w fakturze VAT nr (...) opiewającej na wynagrodzenie z tytułu częściowego wykonania prac określonych w umowie nr (...) w wysokości 43.542 zł brutto, która to wierzytelność zgodnie z oświadczeniem cedenta jest wymagalna, nie wygasłą i nie zrzekł się jej, a co do której 26 sierpnia 2013 r. dłużnik wyraził zgodę na przeniesienie na rzecz cesjonariusza. W § 2 wskazano, że z chwilą podpisania umowy wierzytelność ta przechodzi na cesjonariusza w zamian za co cesjonariusz zobowiązuje się zapłacić na rzecz cedenta wynagrodzenie w wysokości 43.542 złotych. W piśmie z dnia 28 sierpnia 2013 r. pozwana wyraziła zgodę na dokonanie przez powodów przelewu wskazanej wierzytelności

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że pismem z 1 października 2013 r. S. T., nawiązując do korespondencji e-mailowej z 2 września 2013 r., w której zwracał się o wstrzymanie wszelkich prac projektowych, prosił powodów o dokonanie inwentaryzacji stanu zaawansowania prac projektowych do zweryfikowania przez przedstawicieli stron w terminie do 15 października 2015 r. Pismem z 23 października 2013 r. powodowie poinformowali pozwaną, że zlecona inwentaryzacja została zakończona do 15 października 2013 r., ale ponieważ w tym terminie nie stawił się nikt w celu weryfikacji inwentaryzacji i odebrania wykonanych robót, to wzywają pozwaną do stawiennictwa w tym celu w siedzibie przedsiębiorstwa wspólników spółki cywilnej w O. 31 października 2013 r. o 10 00, jednocześnie gdyby termin nie był dogodny proszą o wskazanie innego terminu w obrębie 3 dni roboczych od tego terminu. W odpowiedzi pozwana pismem z 25 października 2013 r. stwierdziła, że w piśmie z 1 października 2013 r. nie deklarowali przybycia do siedziby przedsiębiorstwa powodów w celu weryfikacji inwentaryzacji prac, a miejscem przekazania przedmiotu umowy – zgodnie z § 2 ust. 5 umowy nr (...) – jest siedziba wykonawcy, czyli pozwanej spółki

W kolejnych ustaleniach w sprawie czynności mających na celu dokonanie rozliczeń Sąd Okręgowy wskazał, że w dniu 30 stycznia 2015 r. powód M. W. wystawił pozwanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 11.808 zł brutto (9.600 zł netto) za podział nieruchomości do celów (...) ul. (...) – protokół zdawczy nr 10 i 11 w ilości 12 działek. Termin płatności w fakturze określono na 31 marca 2015 r. Fakturę tą (powołując się na § 2 ust. 8 umowy) wraz z protokołami zdawczymi nr (...), powód M. W. przesłał pozwanej z pismem datowanym na 30 stycznia 2015 r. (wysłanym 26 lutego 2015 r.), prosząc jednocześnie o wystawienie protokołów odbiorczych celem odebrania i rozliczenia prac. Pismo doręczono 2 marca 2015 r.

W sprawie kolejnych czynności Sąd Okręgowy ustalił, że 2 września 2015 r. powodowie złożyli do Sądu Rejonowego w Olsztynie wniosek o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej w zakresie roszczenia o zapłatę 95.600 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności roszczenia tytułem zapłaty wynagrodzenia za wykonanie umowy z 25 lipca 2011 r. W uzasadnieniu wniosku powodowie wskazali, że wykonywali podziały geodezyjne działek, a następnie w związku ze zmianą dokumentacji projektowej w trakcie realizacji umowy pozwana już po wykonaniu podziałów zlecała prace polegające na zmianie linii

rozgraniczających, bądź rezygnowała z podziałów. Wskazali też, że roszczą sobie prawa z tytułu zrealizowania zmian, o których informowano już po pierwotnym wykonaniu podziału oraz w zakresie w jakim już po wykonaniu podziału rezygnowano z niego, gdyż powodowie nabywali prawo do wynagrodzenia z chwilą wykonania podziału zgodnie z umową. Wyjaśniali tym samym, że na kwotę wskazaną w zawezwaniu składają się wynagrodzenie za podziały wykonane już po zmianach oraz podziały wykonane przed zakomunikowaniem zmian. Precyzyjne wyliczenie w tym zakresie miało zawierać zestawienie załączone do wniosku. 11 marca 2016 r. przed Sądem Rejonowym w Gliwicach odbyło się posiedzenie w sprawie o zawezwanie do próby ugodowej, na którym nie stawił się nikt za uczestnika, wobec czego do zawarcia ugody nie doszło.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał powództwo za nieuzasadnione w całości. Przyjął, że umowa (...) jest umową o dzieło w rozumieniu art. 627 k.c., a nie umową o roboty budowlane zawartą z podwykonawcą w rozumieniu art. 647 w zw. z art. 647 1 § 1 k.c. Wskazał, że wykonywane przez powodów prace składały się na umożliwienie przygotowania projektu, według którego następnie mogły być realizowane roboty budowlane. Świadczenie, które powodowie mieli spełnić polegało na umożliwienia zrealizowania wskazanego w art. 647 k.c. obowiązku inwestora, tj. dostarczenia projektu. Wskazał, że prace powodów, w szczególności zaś te, za które domagali się wynagrodzenia od pozwanej w niniejszej sprawie, miały charakter tylko prac geodezyjnych w zakresie określenia granic działek ewidencyjnych i ich podziału tak, żeby możliwe było następnie, po przekazaniu ich we władztwo Gminy O. (inwestora umowy o roboty budowalne), zrealizowanie na działce wydzielonej pod pas drogowy linii tramwajowej z konieczną przebudową dróg. Składały się tym samym na czynności w istocie poprzedzające proces budowlany, gdyż dokumenty, które powodowie mieli wytworzyć, miały dopiero stanowić załączniki do odpowiednich wniosków o wydanie odpowiednich decyzji zgodnie z przepisami prawa administracyjnego.

Sąd Okręgowy dalej zauważył, że w przypadku inwestycji, na tle przygotowania której powodowie mieli wykonywać swoje prace na podstawie zawartej z pozwaną umowy nr (...), zastosowanie znajduje ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194, ze zm.), zwana „specustawą drogową”, której przepisy stanowią leges speciales w stosunku do przepisów prawa budowlanego. Wskazał, że różnica pomiędzy procesem budowlanym realizowanym na podstawie specustawy, a procesem budowlanym realizowanym na podstawie prawa budowlanego, sprowadza się do tego, że zamiast decyzji o pozwoleniu na budowę konieczne jest uzyskanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, zwanej (...). Art. 11d ust. 1 pkt 3 specustawy wprowadza przy wymogach wniosku o wydawanie (...), obowiązek załączenia m.in. map zawierających projekty podziału nieruchomości sporządzone zgodnie z odrębnymi przepisami. Właśnie wykonanie takich prac przez powodów było przedmiotem łączącej ich z pozwaną umowy nr (...), na co z resztą wyraźnie wskazała w zgormadzonym materiale dowodowym zarówno wystawiona przez powodów faktura VAT nr (...) jak i zeznania świadków.

W konkluzji tej części rozważań Sąd Okręgowy stwierdził, że prace powodów były realizowane przed złożeniem wniosku o wydanie (...), a zatem nie były pracami

przygotowawczymi w rozumieniu art. 41 ust. 2 prawa budowlanego. Wykonywane przez powodów prace geodezyjne nie polegały na wytyczeniu geodezyjnym obiektów w terenie, lecz na dokonaniu podziału istniejących działek, przede wszystkim w celu późniejszego wywłaszczenia części ich powierzchni pod realizowaną przez Gminę O. inwestycję w sieć tramwajową. Powodowie nie wytyczali zatem żadnych obiektów w terenie, lecz dzielili działkę ewidencyjną na dwie lub więcej, tak aby wydzielone części mogły zostać wykorzystane pod budowę infrastruktury tramwajowej.

Odnosząc się do roszczeń powodów Sąd Okręgowy stwierdził, że całkowicie zasadny okazał się podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia. Do oddania dzieła – projektów podziałów działek – miało dojść protokołami zdawczymi nr (...) odpowiednio 13 lipca 2013 r. oraz 15 lipca 2013 r., co w protokołach potwierdzał, wraz ze wskazaniem daty, pracownik pozwanej. Począwszy od odpowiednio 13 lipca 2013 r. oraz od 15 lipca 2013 r. rozpoczął, w stosunku do roszczenia o zapłatę kwoty 11.808 zł za projekty podziału działek wskazanych w tych protokołach zdawczych, bieg terminu przedawnienia, który zgodnie z przytoczonym art. 646 k.c. jest dwuletni. Termin ten upłynął w konsekwencji z odpowiednio 13 lipca 2015 r. oraz z 15 lipca 2015 r., gdy tymczasem pozew w niniejszej sprawie został wniesiony co do tego roszczenia 30 lipca 2015 r., a zatem już po upływie terminu przedawnienia. Przedawnienie roszczenia powodów o zapłatę kwoty 11.808 zł, której powodowie domagali się w pierwotnie wniesionym pozwie stanowiło tym samym wystarczającą przesłankę oddalenia powództwa

Sąd Okręgowy przyjął również przedawnienie roszczenia o zapłatę 117.588 zł zgłoszonego wraz z rozszerzeniem pozwu 19 września 2016 roku. Zwrócił uwagę, że pozwana domagała się – w związku z rozwiązaniem umowy między Gminą O. a realizującą zadanie „Zaprojektowanie i wykonanie linii tramwajowej, odcinka ulicy (...), zajezdni tramwajowych, przejścia podziemnego pod al. (...), przebudowy skrzyżowań dla potrzeb poprowadzenia linii tramwajowych w ramach programu budżetowego: Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w O.” w formule „zaprojektuj i wybuduj” (...) S.A., z którą to umowę w zakresie etapu „zaprojektuj” miała pozwana jako podwykonawca tej spółki (w ramach umowy, także mającej charakter umowy o dzieło) – żeby powodowie dokonali inwentaryzacji wykonanych dotychczas prac do 15 października 2013 r. Uznając tą datę za dzień oddania dzieła Sąd Okręgowy uznał, ze termin przedawnienia upłynął w tym przypadku z 15 października 2015 r., a zatem przed rozszerzeniem powództwa przez powodów o roszczenie o zapłatę 117.588 zł. Stwierdził także, że nieskuteczna okazała się podjęta przez powodów próba przerwania biegu terminu przedawnienia zgodnie z art. 123 § 1 k.c. poprzez zawezwanie pozwanej do próby ugodowej, które zainicjowano pismem z 2 września 2015 r. Sposób oznaczenia w tym piśmie wierzytelności, co do której powodowie wzywali wówczas pozwaną do próby ugodowej, nie pozwala zdaniem tego Sądu na jednoznaczne zidentyfikowanie jej jako tej samej (czy też części) wierzytelności dochodzonej rozszerzonym 19 września 2016 r. pozwem. Zaznaczył, że powodom na tle postanowień umowy nr (...) przysługiwało wynagrodzenie za każdy wykonany podział geodezyjny działki w wysokości początkowo 1.000 zł za działkę, a następnie w wysokości 800 zł za działkę, a płatności miały być realizowane w oparciu o faktury wystawione w związku z protokołami odbioru. Powodom przysługiwał tym samym w istocie szereg

wierzytelności, a nie tylko jedna wierzytelność. Tymczasem w zawezwaniu do próby ugodowej powodowie wskazywali tylko na wierzytelność w kwocie 95.600 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności roszczenia tytułem zapłaty wynagrodzenia za wykonanie umowy z 25 lipca 2011 r., a w uzasadnieniu tego wniosku wskazywano, że jest to roszczenie z tytułu zrealizowania zmian, o których informowano już po pierwotnym wykonaniu podziału oraz w zakresie w jakim już po wykonaniu podziału rezygnowano z niego, gdyż powodowie nabywali prawo do wynagrodzenia z chwilą wykonania podziału zgodnie z umową. Wyjaśniali tym samym, że na kwotę wskazaną w zawezwaniu składały się: wynagrodzenie za podziały wykonane już po zmianach oraz podziały wykonane przed zakomunikowaniem zmian. Precyzyjne wyliczenie w tym zakresie miało zawierać zestawienie załączone do wniosku, ale to szczegółowe wyliczenie nie zostało przez powodów przedstawione w toku niniejszego postępowania. Nie pozwalało to w konsekwencji na ustalenie, czy zawezwanie do próby ugodowej dotyczyło tych wierzytelności, które dochodzone były w rozszerzonym pozwie.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł przesłanek uzasadniających ewentualne nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia z uwagi na art. 5 k.c., bowiem doprowadzenie do przedawnienia się roszczeń powodów wynikało w znacznej mierze z ich własnych zaniechań, na co wskazuje m.in. fakt, że powodowie fakturę VAT nr (...) za prace zdane 13 i 15 lipca 2013 r. protokołami zdawczymi nr (...) wystawili dopiero 30 stycznia 2015 r., zaś z powództwem w tym zakresie wystąpili 30 lipca 2015 r. Nie przedstawili też żadnych okoliczności, które usprawiedliwiałyby w tym zakresie ich zaniechania. Co do roszczenia wskazanego w rozszerzonym pozwie i jego przedawnienia, to w tym przypadku z kolei zaniechanie powodów wynikało z nieprzedłożenia Sądowi Okręgowemu w niniejszej sprawie szczegółowego zestawienia wierzytelności, które było załączone do zawezwania do próby ugodowej z 2 września 2015 r., co nie pozwoliło im na udowodnienie, że zawezwanie to dotyczyło właśnie dochodzonej rozszerzonym pozwem wierzytelności.

Dalej Sąd Okręgowy stwierdził, że niezależnie od przedawnienia roszczenia o zapłatę 117.588 zł powodowie stosownie do art. 6 k.c. nie zdołali też udowodnić, że roszczenie to im przysługuje, albowiem z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika w żaden sposób, że prace, które miały być przekazane 15 października 2013 r., a określane w rozszerzonym pozwie jako wykonanie podziałów geodezyjnych działek na odcinkach: „(...)”, „(...)”, „(...)”, „(...)”, „(...)”, „(...)”, „(...)”, ul. (...), rzeczywiście zostały wykonane i przekazane pozwanej. Uznał, że brak było w zebranym materiale dowodowym jakichkolwiek materiałów, które wskazywałyby na dokonanie aktu przekazania, w przeciwieństwie do tych prac, które uwzględniane były z jednej strony w protokołach zdawczych i protokołach odbioru nr (...), za które wystawiono fakturę nr (...) na kwotę 43.542 zł brutto (35.400 zł netto) płatną do 4 sierpnia 2013 r., z której wierzytelność była przedmiotem przelewu wierzytelności z powodów na (...) S.A., a z drugiej strony w protokołach zdawczych nr (...), za które wystawiono fakturę VAT nr (...), a co do których powództwo oddalono z uwagi na przedawnienie roszczenia.

Zaznaczył ten Sąd, że powodowie sami w toku przesłuchania w charakterze strony wskazywali na nieprzekazanie pozwanej przedmiotu umowy z uwagi na zaległości w

płatności ze strony pozwanej, powołując się przy tym na art. 490 § 1 k.c., jednocześnie jednak powodowie w żaden sposób nie wykazali, że spełnienie świadczenia przez pozwaną jest wątpliwe z uwagi na jej stan majątkowy, ani nawet nie podnieśli w tym zakresie żadnych konkretnych twierdzeń, ograniczając się do tego, że opierali się na okolicznościach związanych z rozwiązaniem umowy między Gminą O. a (...) S.A., jak i na tym, że zdarzało się, że pozwana ociągała się z płatnościami za już oddane prace, które wskazano w protokołach zdawczych i protokołach odbioru nr (...), a co do której to zapłaty powodowie dokonali cesji wierzytelności na (...) S.A., a ta zapłaciła im jako cenę za wierzytelność, kwotę równą kwocie wierzytelności powodów w tym zakresie. Okoliczności takie nie są zdaniem Sądu I instancji wystarczające, ażeby uznać, że ziściły się przesłanki z art. 490 § 1 k.c., a zatem brak było podstaw po stronie pozwanej do powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia i przekazaniem pozwanej wykonanych podziałów geodezyjnych działek.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynikało ani, że prace dotyczące odcinków oznaczonych jako „(...)”, „(...)”, „(...)”, „(...)”, „(...)”, „(...)”, „(...)”, ul. (...) uwzględnione były w protokołach nr (...) (co do których powodowie i tak nie mają obecnie żadnych wierzytelności względem pozwanej, gdyż zbyli je na rzecz (...) S.A.), ani też nie były uwzględnione w protokołach nr (...), których dotyczyło roszczenie dochodzone pierwotnie wniesionym pozwem. Co za tym idzie, nawet jeżeli powodowie rzeczywiście wykonali wskazywane przez siebie prace dotyczące tych odcinków (co do których nie wymienili jednak nawet konkretnej liczby wykonanych podziałów działek wycenianych po 800 zł netto za działkę ani konkretnej liczby wykonanych ponownych podziałów działek wycenianych po 400 zł netto za działkę), to żaden dowód nie wskazuje na to, ażeby kiedykolwiek prace te wydali pozwanej, podczas gdy zgodnie z umową nr (...) powodom wynagrodzenie miało przysługiwać nie tylko za samo wykonanie podziałów działek, ale konieczne było również wydanie rezultatów tych prac pozwanej, stąd też strony w postanowieniach umowy wprowadziły procedurę odbioru związaną z protokołami zdawczymi i protokołami odbiorczymi.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. przyjmując, że na kwotę 5.238,45 zł złożyło się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika w wysokości 3.600 zł zgodnie z art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, kwota 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od udzielenia pełnomocnictwa oraz kwota 1.621,45 zł tytułem wydatków pełnomocnika w związku ze stawiennictwem na rozprawie, zgodnie z art. 98 § 3 k.p.c. Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał ściągnąć od powodów nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci opłaty stosunkowej od rozszerzonego pozwu w wysokości 5.880 zł.

Powodowie wnieśli apelację od tego wyroku zaskarżając go w całości. Wyrokowi zarzucili:

I.  Naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, a więc:

1)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez błędną redakcję uzasadnieniu zaskarżonego wyroku polegającą na braku wyjaśnienia w uzasadnieniu wszystkich okoliczności, które były istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, co skutkowało niemożliwością odczytania, jaki konkretnie stan faktyczny legł u podstaw rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd orzekający, a w konsekwencji doprowadziło do niewyjaśnienia istoty sprawy;

2)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niedostateczne wyjaśnienie przyczyn, na podstawie których Sąd I instancji przyjął, że podniesienie przez pozwaną zarzutu przedawnienia nie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a tym samym nie stanowiło nadużycia prawa podmiotowego, co uniemożliwia kontrolę instancyjną zaskarżonego wyroku w tym zakresie;

3)  przepisu art. 210 § 2 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie skutkujące błędnym ustaleniem, że roszczenia składające się na rozszerzenie powództwa nie były objęte wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, podczas gdy pozwana nie wypowiedziała się w tym zakresie, a mając na uwadze wyniki całej rozprawy okoliczność ta winna zostać przez Sąd uznana za przyznaną i udowodnioną;

4)  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i pominięcie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego a tym samym niedokonanie istotnych dla rozstrzygnięcia ustaleń faktycznych polegających na: a) pominięciu wiadomości e-mail powoda do Prezesa Zarządu pozwanej z dnia 20 listopada 2014 r. oraz zeznań powoda M. W. wskazujących na prowadzone negocjacje z Prezesem Zarządu pozwanej a tym samym niedokonanie ustalenia, że strony prowadziły w okresie biegu okresu przedawnienia rozmowy ugodowe, które rzutują na ocenę zarzutu przedawnienia w świetle art. 5 k.c; b) pominięciu wiadomości e-mail z dnia 8 sierpnia 2013 r. S. L. wskazującej na złą sytuację majątkową pozwanej, a tym samym nie ustalenie, że powodowie byli uprawnieni do wstrzymania przekazywania prac pozwanej; c) pominięciu załączonych do pisma powodów z dnia 19 września 2016 r. załączników w postaci Zestawienia zleceń zmian podziałów wraz z tabelami oraz Mapami a tym samym nie ustalenie ilości podziałów oraz ponownych podziałów które zlecane były powodom; d) pominięciu Ewidencji Kontrolnej Sprawy (...), Rachunku nr (...) z dnia 19.08.2013 r., potwierdzenia wykonania przelewu z dnia 2.09.2013 r. a tym samym nie ustalenie że powodowie wykonywali czynności na rzecz realizacji przedmiotu umowy do dnia wstrzymania prac przez pozwaną, a tym samym byli gotowi do wykonania przedmiotu umowy;

5)  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na: a) błędnym uznaniu, że na skutek niezałączenia przez powodów do akt sprawy załącznika do wniosku o zawezwanie do próby ugodowej powodowie nie udowodnili, że zawezwanie do próby ugodowej dotyczyło wierzytelności dochodzonych w rozszerzonym pozwie, a tym samym powodowie nie udowodnili przerwania biegu terminu przedawnienia, podczas gdy wnioskowi takiemu przeczą następujące okoliczności faktyczne sprawy: - powodowie załączyli do akt sprawy załączniki do wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w postaci samodzielnych załączników do pisma z dnia 19 września 2016 r. stanowiącego rozszerzenie powództwa; - pozwana znając treść wniosku o zawezwanie do próby ugodowej oraz jego załączników (z racji ich doręczenia w postępowaniu ugodowym) nie kwestionowała w toku postępowania podnoszonej przez powodów okoliczności, że roszczenia objęte rozszerzonym powództwem były przedmiotem zawezwania do próby ugodowej, a uzasadniając swój zarzut w zakresie przedawnienia tego roszczenia wskazała tylko na złożenie wniosku po przedawnieniu roszczenia; - pomiędzy stronami nie zawarto nigdy innej umowy niż ta z dnia 25 lipca 2011 r., zatem nie ulega wątpliwości, że zawezwanie do próby ugodowej dotyczyło roszczeń wynikających z umowy będącej podstawą roszczeń powodów w niniejszym postępowaniu; - zarówno z treści wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jak i pisma rozszerzającego powództwo wraz z załącznikiem wynika, że oba pisma obejmują wynagrodzenia za podziały geodezyjne działek oraz zmiany w takich podziałach; - treść wniosku o zawezwanie do próby ugodowej wskazuje, że załącznikiem do wniosku jest tabela posiadająca kolumnę „Sprzedane", i taką też kolumnę zawiera załącznik do pisma z dnia 19 września 2016 r. zawierającego rozszerzenie powództwa; - kwota netto rozszerzonego powództwa odpowiada kwocie z wniosku o zawezwanie do próby ugodowej; b) błędnym uznaniu, że fakt nieprzekazania przedmiotu umowy pozwanej stanowił podstawę do oddalenia powództwa, podczas gdy: - mimo wykonywania prac zgodnie ze zleceniem pozwanej (opracowywanie dokumentacji geodezyjnej gotowej do uwierzytelnienia pieczęcią) na skutek polecenia pozwanej wstrzymania prac, które były w toku, powodowie nie byli w stanie wykonać przedmiotu umowy z powodu przyczyn dotyczących zamawiającego; - przedmiotem umowy była dokumentacja geodezyjna posiadająca uwierzytelnienia w postaci pieczęci urzędowych i tylko taką pozwana gotowa była odebrać; c) błędnym ustaleniu, że powodowie rozszerzając powództwo nie wskazali w piśmie konkretnych twierdzeń „ani o ilości tych ponownych podziałów, ani o zakresie tych ponownych podziałów" podczas gdy do pisma załączono „Zestawienie zleceń zmian podziałów" wraz z tabelami i mapami dokładnie obrazujące ilość i zakres podziałów; d) błędnym ustaleniu, że przyczyną nieprzekazania pozwanej przez powodów swych prac były zaległości płatnicze pozwanej, podczas gdy: - powodowie przesłuchani w sprawie wyraźnie wyjaśnili, że zaległości płatnicze były tylko powodem czasowego wstrzymania przekazywania prac, a ostateczne wykonanie przedmiotu umowy i jego przekazanie uniemożliwiła decyzja pozwanej o wstrzymaniu wykonywani prac i odmowa odbioru dokumentacji nie posiadającej pieczęci potwierdzającej włączenie do zasobu geodezyjnego; - przesłuchany w sprawie świadek S. T. zeznał, że dokumentacja przygotowywana przez powodów bez uzyskania pieczęci potwierdzających włączenie do zasobu geodezyjnego nie nadawała się do odbioru i pozwana odmówiła odbioru takich prac; e) błędnym ustaleniu, że powodowie nie wykazali, że sytuacja majątkowa pozwanej była na tyle trudna, że wątpliwe było
spełnienie przez nią świadczenia wzajemnego, podczas gdy: - powodowie przedstawili wiadomość mailową z dnia 8 sierpnia 2013 r. zawierającą oświadczenie przedstawiciela pozwanej ojej trudnej sytuacji finansowej, - przesłuchany Prezes Zarządu pozwanej A. M. czak potwierdził, że pozwana miała problemy finansowe i zaległości płatnicze; f) nieprawidłowym przyjęciu, że brak było po stronie powodów podstaw do powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia i przekazaniem pozwanej wykonanych podziałów geodezyjnych działek, podczas gdy: - powodowie wykazali, że sytuacja majątkowa pozwanej była na tyle trudna, że wątpliwe było spełnienie przez nią świadczenia wzajemnego; - zgodnie z § 7 ust. 3 umowy „Podwykonawca ma prawo wstrzymać wykonywanie kolejnych etapów prac w przypadku niedotrzymywania terminów płatności przez Wykonawcę". - w dniu 7 sierpnia 2013 r. pozwana zalegała powodom z tytułu płatności za fakturę nr (...) z dnia 5 lipca 2013 r. (termin płatności 4 sierpnia 2013 r.);

6)  art. 98 § 1 w zw. z art. 109 § 1 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu w wysokości wynikającej ze spisu kosztów złożonego przez pełnomocnika pozwanej w formie ustnej na rozprawie, podczas gdy spis kosztów powinien zostać złożony w formie pisemnej, a w przypadku złożenia tego spisu w formie ustnej, wniosek powinien zostać potraktowany jako domaganie się zasądzenia zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

I.  Naruszenie prawa materialnego, to jest:

1)  art. 123 § 1 pkt 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że roszczenie powodów o zapłatę w zakresie rozszerzonego powództwa uległo przedawnieniu z uwagi na fakt, że złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej nie doprowadziło do przerwania biegu przedawnienia, ponieważ do akt niniejszej sprawy nie załączono wykazu, z którego wynikało, które roszczenia wynikające z umowy były objęte zawezwaniem, podczas gdy powodowie do pisma z dnia 19 września 2016 r. stanowiącego rozszerzenie powództwa załączyli przedmiotowe zestawienie, a zatem złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej doprowadziło do przerwania biegu przedawnienia, a w konsekwencji uwzględnienie przez Sąd I instancji zarzutu przedawnienia doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy;

2)  647 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sprawie i przyjęcie, że umowa zawarta przez strony w niniejszej sprawie stanowiła umowę o dzieło, a nie umowę o roboty budowlane, podczas gdy czynności, które zostały zlecone powodom na podstawie umowy stanowiły część szeroko pojętego procesu budowlanego, bez ich wykonania nie byłoby w ogóle możliwe przystąpienie do budowy, a tym samym należy uznać je za roboty budowlane;

3)  art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie i bezpodstawne przyjęcie, że podniesienie przez pozwaną zarzutu przedawnienia w stosunku do roszczeń dochodzonych pozwem nie stanowi nadużycia prawa podmiotowego, podczas gdy okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności brak współdziałania pozwanej przejawiający się w braku wystawienia protokołów odbioru, nieuzasadniona odmowa inwentaryzacji prac w siedzibie powodów, prowadzenie przez powodów z pozwaną w dobrej wierze negocjacji co do rozliczenia roszczeń wynikających z zawartej umowy, a także niewielkie przekroczenie terminu przedawnienia świadczą o tym, że podniesienie zarzutu przedawnienia było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, w szczególności zasadą uczciwości kupieckiej;

4)  490 § 1 k.c. w zw. z § 7 ust. 3 umowy nr (...) z dnia 25 lipca 2011 r. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i bezpodstawne przyjęcie, że powodowie nie mieli podstaw do wstrzymania się z przekazywaniem pozwanej wykonanych przez siebie prac z uwagi na fakt, że nie uzasadniała tego sytuacja majątkowa pozwanej, podczas gdy powodowie nie tylko wykazali, że sytuacja majątkowa pozwanej była na tyle trudna, że dalece wątpliwym było, czy spełni świadczenie wzajemne wynikające z umowy, a dodatkowo, powodowie uprawnieni byli do wstrzymania się z wykonywaniem prac na podstawie § 7 ust. 3 zawartej z pozwaną umowy

5)  649 4 § 3 k.c. ewentualnie art. 639 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sprawie skutkujące całkowitym pominięciem okoliczności, że powodowie pozostawali w gotowości do wykonania prac zgodnie z umową, a doznali przeszkód z przyczyn leżących wyłącznie po stronie pozwanej (nakazanie wstrzymania wykonania prac), w związku z czym przysługiwało im wynagrodzenie nawet w przypadku niewykonania prac, a pozwana mogła jedynie odliczyć kwoty przez nich zaoszczędzone.

Wskazując na powyższe zarzuty powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie solidarnie na rzecz powodów od pozwanej: 1) kwoty 11.808,00 zł wraz z odsetkami: a) ustawowymi za okres od dnia 2.04.2015 r. do dnia 2.03.2015 r., b) ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 3.03.2015 r. do dnia zapłaty; 2) kwoty 117.588,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 16 października 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Wnieśli też o zasądzenie solidarnie od pozwanej na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych, o ile nie zostanie złożony spis kosztów.

Wnieśli też o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z uwierzytelnionych przez Sąd Rejonowy w Gliwicach odpisów załączników do wniosku o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 2 września 2015 r. (sygn. akt VII GCo 319/15) na okoliczność tożsamości dokumentów stanowiących załączniki do próby ugodowej z dokumentami złożonymi do akt niniejszej sprawy przy piśmie z dnia 19 września 2016 r.; zwrócenie się do Sądu Rejonowego w Gliwicach VII Wydział Gospodarczy ul. Powstańców Warszawy 23, 44-101 Gliwice o przedstawienie akt sprawy o sygn. VII GCo 319/15 oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się na kk. 5-24 na okoliczność jak w pkt 1;

W uzasadnieniu skarżący rozwinęli argumentację odnoszoną do wskazanych wyżej zarzutów.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje

W niniejszej sprawie należy oddzielić ocenę w zakresie żądania pierwotnego od rozważań w sprawie roszczenia zgłoszonego w ramach rozszerzenia pozwu.

W pierwszym zakresie powodowie zdają się nie zaprzeczać, na wypadek przyjęcia, że umowa stron nie należy do umów o roboty budowlane, lecz jest umową o dzieło, że termin przedawnienia został przekroczony. Oczywiście powodowie obstają przy kwalifikacji umowy pomiędzy stronami, jako umowy o roboty budowlane, natomiast gdyby natomiast przyjąć, że jest to umowa o dzieło, to powodowie zarzucają pozwanej nadużycie prawa przy korzystaniu z zarzutu przedawnienia. W drugim zakresie powodowie przede wszystkim stanowczo twierdzą, że do przedawnienia nie doszło.

Przechodząc do kwalifikacji roszczenia należy stwierdzić, że zawarta pomiędzy stronami umowa z dnia 25 lipca 2011 roku nr (...) nie jest umową o
roboty budowlane, tym samym Sąd Okręgowy słusznie zakwalifikował ją jako umowę o dzieło, a przez to bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 647 ( 1) k.c. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przedstawione zostało wyjaśnienie wskazanej kwalifikacji, które Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne. Symptomatyczne nadto, że skarżący tej oceny nie poddają żadnej analizie, a więc nie odnoszą się do wyjaśnienia podstawy prawnej przyjętej przez Sąd Okręgowy w sprawie kwalifikacji wskazanej wyżej umowy stron, jako umowy o dzieło. O takiej analizie nie świadczy poprzestanie na argumencie, że prace powodów służyły szeroko pojętemu procesowi budowlanemu, bowiem powyższe wcale samoistnie nie stanowi, że wszystkie prace, które temu służą, a więc chociażby również projektowe, czy wykonania ewidencji geodezyjnej, stanowią roboty budowlane.

Zważywszy na powyższą kwalifikację należy stwierdzić, że trafne jest przyjęcie przez Sąd Okręgowy przedawnienia roszczenia o zapłatę kwoty 11.808 zł z ustawowymi odsetkami od 1 kwietnia 2015 roku. Skarżący zarzut nieuwzględnienia art. 5 k.c. przy ocenie powołania się pozwanej na to przedawnienie uzasadnia okolicznościami, z których tylko niektóre dotyczą wskazanych w pozwie podstaw dochodzenia przez powodów wymienionej kwoty. Dla przykładu, zupełnie bez znaczenia dla tej oceny jest podnoszona przez powodów rzekoma odmowa pozwanej udziału w inwentaryzacji prac powodów, abstrahując od słuszności tego zarzutu, bowiem chodzi o inwentaryzację dotyczącą prac objętych żądaniem przedstawionym w piśmie rozszerzającym powództwo, a nie tych, które zostały objęte żądaniem pierwotnym.

Co do pozostałych motywów omawianego zarzutu zawartych w apelacji, zupełnie niezrozumiały jest argument o powstrzymywaniu się pozwanej z wystawieniem protokołów odbioru dzieła powodów, skoro przepis art. 646 k.c. wskazuje na początek terminu przedawnienia wiązany z oddaniem dzieła, a nie z jego odbiorem. Nie uzasadnia także przyjęcia nadużycia prawa w korzystaniu przez pozwaną z zarzutu przedawnienie argument powodów w sprawie prowadzenia negocjacji pomiędzy stronami w sprawie rozliczeń, i to na blisko rok przed upływem terminu przedawnienia, ani zarzut niewielkiego przekroczenia terminu przedawnienia. Strony są profesjonalistami, toteż nie sposób przyjąć nadużycia prawa w korzystaniu przez jednego z przedsiębiorców z zarzutu przedawnienia, zwłaszcza przewidzianego przepisem szczególnym, a więc uwzględniającym specyfikę zobowiązania. Na powyższe wskazuje zresztą ustawodawca formułując korzystanie z względów słuszności jedynie w sprawie możliwości nieuwzględnienia upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego konsumentowi (art. 117 1 § 1 k.c.), przez co kwestionowanie możliwości korzystania z zarzutu przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy na podstawie art. 5 k.c. należy ograniczyć do sytuacji zupełnie wyjątkowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2003 roku, V CK 399/02). Trzeba dodać, że także nieznaczna wysokość omawianego roszczenia powodów nie uzasadnia zarzutu nadużycia prawa. Jak widać, bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 5 k.c.

Stwierdzenie przedawnienia roszczenia w omawianym zakresie wyłącza potrzebę badania jego istnienia. Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. roszczenie przedawnione, po skutecznym podniesieniu przez zobowiązanego zarzutu przedawnienia, jest niezaskarżalne. O znaczeniu instytucji przedawnienia stanowi także ostatnia zmiana Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którą upływ terminu przedawnieniu bierze się pod uwagę z urzędu w postepowaniu klauzulowym (art. 782 1 § 1 pkt 2 k.p.c.) oraz egzekucyjnym (art. 804 § 2 k.p.c.).

Jeśli chodzi o drugie z roszczeń powodów, to należy przyznać im częściowo rację co do kwalifikacji czynności powodów w postaci wniosku o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 2 września 2015 roku. Rzeczywiście, pismo to stanowi o dochodzeniu, choć jedynie w części, tych roszczeń, z którymi powodowie wystąpili w niniejszej sprawie rozszerzeniem powództwa w piśmie przygotowawczym z dnia 26 września 2016 roku (data nadania). Ocena w tym zakresie musi uwzględniać całość dokumentacji czynności zawezwania do próby ugodowej przedłożonej przez powodów, toteż nie było potrzeby ponownego dopuszczania dowodów z załączników do tego zawezwania, na wniosek złożony w apelacji, skoro Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 21 marca 2018 roku dowody te dopuścił, a jedynie należało rozszerzyć tezę dowodową tego postanowienia dowodowego, co nastąpiło podczas rozprawy apelacyjnej.

Zawezwanie do próby ugodowej może być traktowane jako czynność skutkująca przerwaniem biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bowiem może stanowić o przedsięwzięciu w celu dochodzenia roszczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 5 listopada 2014 roku, I ACa 19/14), przy czym tych roszczeń, które zostały precyzyjnie określone w treści tego zawezwania, zarówno co do przedmiotu, jak i wysokości (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2017 roku, I CSK 716/17).

O przedmiocie i wysokości tych roszczeń może stanowić sama treść pisma będącego zawezwaniem do próby ugodowej, lecz także pismo to może odwoływać się w tym względzie do konkretnych, wyraźnie wskazanych, załączników. Oceniając wobec tego powyższe załączniki trzeba zauważyć, że zostały one także powołane w piśmie rozszerzającym powództwo w niniejszej sprawie. Już choćby to wskazuje, że przedmiot zawezwania do próby ugodowej z dnia 26 września 2016 roku i przedmiot rozszerzenia powództwa w niniejszej sprawie korespondują ze sobą. Właściwie przyznała to strona pozwana w odpowiedzi na pismo rozszerzające pozew w niniejszej sprawie (pismo z dnia 19 grudnia 2016 roku), co trafnie wskazano w apelacji przy zarzucie naruszenia art. 229 k.p.c. (lecz bezzasadnie przytoczono przy tym art. 210 § 2 k.p.c. i art. 230 k.p.c.), zarzucając jedynie, że roszczenie powodów uległo przedawnieniu jeszcze przed datą zawezwania do próby ugodowej (ostatni akapit pisma z dnia 19 grudnia 2016 roku). Będzie jeszcze o tym mowa niżej.

Od razu trzeba jednak stwierdzić, że nie jest tożsama wysokość dochodzenia powodów w oparciu o obie wymienione czynności. Zawezwanie do próby ugodowej z dnia 2 września 2015 roku dotyczy roszczeń, których wysokość zamyka się kwotą 95.600 złotych, a więc tylko co do tej wysokości roszczeń objętych rozszerzeniem powództwa w niniejszej sprawie pismem z dnia 26 września 2016 roku można rozważać przerwanie biegu przedawnienia wskazanym zawezwaniem do próby ugodowej. Trzeba od razu zauważyć, że na podstawie dowodów pisemnych powołanych przez powodów w wymienionym piśmie nie sposób wyodrębnić co do przedmiotu, tych roszczeń, które zostały objęte zawezwaniem do próby ugodowej z dnia 2 września 2015 roku, a więc co do których można rozważać przerwanie biegu przedawnienia na skutek tego zawezwania.

Powyższe jest o tyle istotne, że przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 k.c. może dotyczyć tylko roszczeń nieprzedawnionych, nie można bowiem przerwać biegu przedawnienia, którego termin upłynął. W piśmie rozszerzającym pozew w niniejszej sprawie o roszczenie w wysokości 117.588 złotych powodowie powołali się na szczegółowe zestawienie terminów wykonania przez nich prac w załączonym do pisma zestawieniu zleceń zmian podziałów, natomiast treść dowodu załączonego do tego pisma, oznaczonego jako „zestawienie zleceń zmian podziałów” (k. 258) żadnych dat nie zawiera. Jeśli z kolei uznać, że daty zleceń i ich wykonań mają wynikać z kolejnych dowodów zawierających tabelaryczne zestawienia, to nie wskazują one żadnych dat późniejszych, niż data 2 września 2013 roku, a więc 2 lata przed dniem zawezwania do próby ugodowej, powołanego przez powodów jako czynność powodująca przerwanie biegu przedawnienia. Także załączone do pisma rozszerzającego pozew mapy zleconych podziałów nie wskazują na daty po dniu 2 września 2013 roku. Powinno być oczywiste, że nie służą naprawieniu tych braków dowody ze źródeł osobowych.

W piśmie rozszerzającym powództwo w niniejszej sprawie o kwotę 117.588 złotych powodowie wyraźnie wskazali, że wykonywali prace, za które domagają się wskazanej kwoty, do 2 września 2013 roku, co dodatkowo potwierdza, że oddanie tych prac nie mogło nastąpić później. Co prawda powodowie twierdzili, co podtrzymują także w apelacji, że zaprzestali oddawania prac po tej dacie z przyczyn leżących po stronie pozwanej spółki, jednakże powyższe nie oznacza, że termin oddania prac, na których wykonanie powodowie się powołują, a więc objętych zleceniami w datach wskazanych przez powodów, wcześniejszych niż dzień 2 września 2013 roku o kilka, a nawet kilkanaście miesięcy, nie przypadał przed wskazaną datą. Na powyższe wskazuje chociażby zestawienie na karcie 259, gdzie została wskazana data zmian w treści map wykonanych przez powodów, na co powodowie powołują się dochodząc wskazanego roszczenia, określona na dzień 8 maja 2013 roku. Nie sposób więc przyjąć, że termin oddania tych prac przypadał po dniu 2 września 2013 roku. Wskazuje też na powyższe treść powołanej przez powodów korespondencji mejlowej, której ostatnią datą dotyczącą czynności zlecanych przez pozwaną powodom jest data 21 czerwca 2013 roku, a większość korespondencji pochodzi z lutego 2013 roku.

Jak widać, na podstawie twierdzeń i materiału przedstawionych przez powodów nie sposób stwierdzić czy, a jeżeli tak, to które z czynności, za które powodowie dochodzą wskazanego roszczenia, zostały oddane po dniu 1 września 2013 roku, a więc nie były objęte przedawnieniem w chwili wystąpienia przez powodów o zawezwanie do próby ugodowej pismem z dnia 2 września 2015 roku. Powyższe jest o tyle istotne, że pozwana zarzuciła przedawnienie roszczenia twierdząc, że obowiązek przekazania prac, o ile zostały one wykonane, miał miejsce przed dniem 2 września 2013 roku (pozwana podniosła, że zawezwanie do próby ugodowej nastąpiło po upływie terminu przedawnienia).

Przez to nie można podważyć podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia także tego roszczenia, zwłaszcza, że sami powodowie przyznali, że zgodnie z umową pomiędzy stronami z dnia 25 lipca 2011 roku, zmienioną aneksem nr (...) z dnia 13 lutego 2013 roku, termin oddania poszczególnych prac zgodnie z harmonogramem nie przekraczał daty 27 marca 2013 roku. Niewątpliwie termin przedawnienia upłynął w chwili wystąpienia z pismem z dnia 26 września 2016, obejmującym żądanie zasądzenia kwoty 117.588 złotych, natomiast powodowie nie wykazali, że dokonali skutecznie czynności powodującej przerwanie biegu przedawnienia tego roszczenia.

Niezależnie od powyższego, nawet gdyby przyznać, że powodowie roszczeniem obejmują prace, których termin oddania przypadał na dzień po 2 września 2013 roku, czego rzekomo nie mogli dokonać z przyczyn leżących po stronie pozwanej, mimo ich gotowości, to nie sposób wyodrębnić, które z tych prac, objętych dochodzonych roszczeniem wytoczonym pismem z dnia 26 września 2016 roku, a przy tym objętych zawezwaniem do próby ugodowej z dnia 2 września 2015 roku, miały właśnie taki termin oddania. Powodowie nie przedstawili na tą okoliczność nie tylko żadnego dowodu, ale też żadnego twierdzenia, zaś treść umowy z dnia 25 lipca 2011 roku, a także aneksu z dnia 13 lutego 2013 roku wskazuje na krótkie terminy realizacji (najdłuższy termin i to z umowy pierwotnej, wynosił 5 miesięcy i 6 dni).

Nie wytrzymuje krytyki argument powodów o nieoddaniu prac z przyczyn leżących po stronie pozwanej spółki. Zgodnie z powołaną umową stron, a także treścią art. 627 k.c. obowiązkiem wykonawcy dzieła jest jego oddanie. Skoro powodowie w piśmie rozszerzającym pozew twierdzili, że prace, za które dochodzą zapłaty zostały wykonane (przedostatni akapit wymienionego pisma – k. 223), to nic nie stało na przeszkodzie ich oddaniu. Trzeba zauważyć, że pozwana zaprzeczyła wykonaniu prac powołanych przez powodów i treści zestawień tych prac załączonych do pisma z dnia 26 września 2016 roku.

Zupełnie nie ma zastosowania do powołanej sytuacji art. 490 § 1 k.c. Powodowie powołali się na korespondencję e-mailową z dnia 8 sierpnia 2013 roku (nota bene złożoną bez obowiązkowego tłumaczenia na język polski – k. 437), z której miałaby wynikać zła sytuacja majątkowa pozwanej, wywołująca zagrożenie wykonania jej świadczenia wzajemnego wobec powodów, natomiast z żadnego z dowodów przedstawionych przez powodów nie wynika, że termin oddania prac, za które powodowie domagają się zapłaty kwoty dochodzonej rozszerzeniem powództwa, przypadał po tej dacie. Niezależnie od powyższego powodowie nie wymagali od pozwanej świadczenia wzajemnego lub dania zabezpieczenia, co więcej twierdzili, że w dalszym ciągu wykonywali zlecenia pozwanej, a przyczyną przerwania ich prac było pismo o ich wstrzymanie pismem pracownika pozwanej S. T. (1).

Sprzeczne z podanym wyżej twierdzeniem jest równoległe przytoczenie powodów, że pozostawali w gotowości wykonania dalszych prac, jednakże nie zostały one wykonane z przyczyn leżących po stronie pozwanej spółki, przez to należy się im za tą gotowość wynagrodzenie. Po pierwsze, nie sposób wyodrębnić, jaka część dochodzonej kwoty dotyczy prac niewykonanych, co do których o gotowość wykonania twierdzą powodowie oraz jakie dowody miałyby potwierdzać ewentualnie wskazaną wartość. Po drugie, nic nie stało na przeszkodzie oddaniu tych wykonanych zleceń, które zostały przyjęte do realizacji przez powodów, zwłaszcza w sytuacji, gdy – jak twierdzą powodowie – prace te prowadzili do dnia 2 września 2013 roku, po trzecie, powodowie mieli prawo doprowadzić do inwentaryzacji wykonanych prac, co stanowiłoby o wykonaniu umowy z dnia 25 lipca 2011 roku, nie ulega bowiem wątpliwości, że zakres, którego dotyczyło rozszerzenie powództwa nie został określony wprost w tej umowie, ani zawartym do niej aneksie, a więc jego podstawą mogły być dopiero uzgodnienia dalsze, na co zresztą powodowie powołali korespondencję e-mailową.

Tym samym bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 639 k.c. (podnoszony równolegle zarzut wskazujący na przepis art. 449 4 § 3 k.c. jest bezprzedmiotowy z uwagi na kwalifikację umowy stron), nawet gdyby uznać, że nie doszło do przedawnienia roszczenia powodów dochodzonego rozszerzeniem pierwotnego powództwa, skoro nie można przyjąć, czy, jaka kwota i na jakich podstawach obejmuje żądanie zapłaty za prace, których powodowie nie wykonali, choć byli gotowi do wykonania.

Podnoszone przez skarżących zarzuty naruszenia procedury cywilnej bądź to nie zasługują na uwzględnienie, bądź też wskazane uchybienia nie miały wpływu na treść orzeczenia. Druga sytuacja dotyczy zarzutu naruszenia art. 229 k.p.c., o czy była już mowa wyżej, a także odnoszonego do kwestii znaczenia zawezwania do próby ugodowej zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być uwzględniony tylko wówczas, gdy treść uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia nie daje podstawy do ustalenia motywów sądu I instancji przy jego wydawaniu, a więc nie pozwala na dokonanie kontroli instancyjnej. O takiej sytuacji nie może być mowy w niniejszej sprawie, o czym pośrednio stanowi sama treść apelacji, która dowodzi, że skarżący w całości poznali i zrozumieli te motywy, i to w sposób, który umożliwił im szczegółowe i krytyczne odniesienie się do ich treści.

Uzasadniając w pozostałym zakresie zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. skarżący przede wszystkim przedstawili własną ocenę dowodów przeprowadzonych w sprawie, a nadto posługując się zarzutem powołującym wskazany przepis, wskazali na kwestionowanie zastosowania prawa materialnego, a więc art. 5 k.c., art. 123 k.c., art. 490 k.c. i art. 639 k.c. Ocena w powyższym zakresie została przedstawiona wyżej, natomiast odnosząc powyższe do kategorii procesowych należy stwierdzić, że trafna była ocena Sądu Okręgowego, że powodowie nie wykazali roszczenia w zakresie dochodzonej kwoty 117.588 złotych zarówno co do przedmiotu własnego świadczenia, a przede wszystkim co do jego wysokości. Powyższe należy traktować jako konstatacja pomijająca to, że za skuteczny należało uznać zarzut przedawnienie nie tylko roszczenia pierwotnego, o czym była mowa w początkowej części uzasadnienia prawnego, ale też roszczenia dochodzonego w sposób wskazany w piśmie rozszerzającym powództwo, z dnia 26 września 2016 roku.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 109 § 1 k.p.c. należy stwierdzić, że drugi z wymienionych przepisów nie wymaga – wbrew odmiennemu stanowisku powodów - pisemnego złożenia wniosku o zasądzenie kosztów obejmujących elementy wymienione w art. 98 § 2 k.p.c. Powodowie nie zaprzeczyli poniesieniu żądanych kosztów przez pozwaną, toteż uzasadnione było ich zasądzenie przez Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe należało uznać, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, co uzasadniało oddalenie apelacji na podstawie art. 385 k.p.c. Orzeczenie o kosztach w postępowaniu apelacyjnym znajduje podstawę w art. 98 § 1 k.p.c., a wysokość wynagrodzenia adwokata zastępującego pozwaną ustalono na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Krzysztof Górski Leon Miroszewski Halina Zarzeczna