Dnia 26 marca 2020 r.
Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:
Przewodniczący: sędzia Marek Burzyński
po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2020 r. w Szczecinie,
na posiedzeniu niejawnym,
sprawy z powództwa A. W. ,
przeciwko (...) przedsiębiorstwu państwowemu w S. ,
o sprostowanie świadectwa pracy,
oddala powództwo.
Powód A. W. domagał się od pozwanego (...) przedsiębiorstwa państwowego w S. sprostowania świadectwa pracy z dnia 21 maja 2019 r. poprzez ujęcie w ust. 6 pkt 11, że wykonywał prace w szczególnych warunkach – na statku żeglugi morskiej – w okresie zatrudnienia przez pozwane przedsiębiorstwo. Powoływał się na zapisy książeczki żeglarskiej (k. 7-15 i 30-39), z której wynika, że w okresie od 19 stycznia 2009 r. do 17 listopada 2018 r. pracował jako członek załóg (motorzysta) na statkach zagranicznych bander. Z informacji polskiej Żeglugi Morskiej z dnia 31 maja 2019 r. (k. 4) wynika, że powód był zatrudniony na statkach pracodawcy zagranicznego C. na podstawie kontraktów, a w pozwanym przedsiębiorstwie korzystał z urlopu bezpłatnego. Korzystanie z urlopu bezpłatnego w całym okresie zatrudnienia przez pozwane przedsiębiorstwo potwierdza również świadectwo pracy z dnia 21 maja 2019 r. (k. 5).
Na podstawie art. 191 1 § 3 k.p.c. Sąd uznał powództwo za oczywiście bezzasadne odstępując od doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej.
Zagadnienie pracy w warunkach szczególnych wykonywanej w okresie do dnia 31 grudnia 2008 r. uregulowane zostało w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Zgodnie z § 1 tego aktu prawnego – rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej „wykazami”. W myśl § 1 ust. 2 – właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalali w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. Na podstawie § 2 ust. 2 tego rozporządzenia pracodawca wydawał pracownikowi, na jego żądanie, zaświadczenie wykonywania pracy w warunkach szczególnych.
Pozwane przedsiębiorstwo nie miało natomiast obowiązku wydania powodowi takiego zaświadczenia za okres pracy wykonywanej od dnia 1 stycznia 2009 r. Od tego dnia obowiązuje bowiem ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (jednolity tekst – Dz. U. z 2018 r., poz. 1924) regulująca kwestię pracy w warunkach szczególnych wykonywanej począwszy od tej daty.
Obowiązujące przepisy przewidują zatem obecnie dwie grupy prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, których wykonywanie wpływa na uzyskanie określonych uprawnień emerytalnych. Do pierwszej grupy należą prace wymienione w tzw. starych wykazach prac, tj. w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zatrudnienie przy takich pracach przez określony czas uprawnia do uzyskania „wcześniejszej” emerytury. Okresy wykonywania takiej pracy przed dniem 1 stycznia 2009 r. zaliczane są również przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej. Praca w warunkach szczególnych po tej dacie uwzględniana jest jedynie przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej.
Inaczej niż w przypadku okresów pracy w warunkach szczególnych wykonywanej do dnia 31 grudnia 2008 r. (§ 2 ust. 2 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r.), pracodawca nie musi wystawiać świadectwa potwierdzającego okresy wykonywania prac w szczególnych warunkach lub charakterze wymienionych w tzw. nowych wykazach prac, które miały miejsce po dniu 31 grudnia 2008 r. Zgodnie bowiem z art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych – płatnik składek jest zobowiązany jedynie do wystawienia zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r.
Dane dotyczące w warunkach szczególnych za okresy od dnia 1 stycznia 2009 r. zatrudnienia Zakład Ubezpieczeń Społecznych ewidencjonuje na indywidualnych kontach ubezpieczonych na podstawie informacji corocznie podawanych przez pracodawcę w formularzu ZUS ZSWA, który pracodawcy muszą przekazywać za wszystkich pracowników, za których opłacają składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Pierwszego zgłoszenia danych na druku ZUS ZSWA pracodawcy musieli dokonać do dnia 31 marca 2011 r. za 2010 r., przekazując wówczas także informacje za rok 2009 (art. 50 ust. 1 i 2 ustawy). Kolejnych zgłoszeń na ZUS ZSWA płatnicy składek dokonują do dnia 31 marca każdego następnego roku kalendarzowego. W zgłoszeniach tych podają dane o zatrudnieniu pracowników przy pracach w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionych w załącznikach do ustawy pomostowej, w całym poprzednim roku kalendarzowym (art. 38 ustawy).
Omawiane przepisy stanowią jednocześnie uszczegółowienie i lex specialis w stosunku do przepisu art. 125 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016 r., poz. 887 ze zm.), zgodnie z którym pracodawcy obowiązani są m.in. do współdziałania z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania świadczenia oraz wydawania pracownikowi lub organowi rentowemu zaświadczeń niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości (pkt 1 i 2).
Podstawy do żądania powoda wydania zaświadczenia o pracy w warunkach szczególnych nie mogą stanowić też przepisy dotyczące wydawania pracownikom świadectwa pracy, a więc wydane na podstawie art. 97 § 4 k.p. rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectw pracy (jednolity tekst – Dz.U. z 2018 r., poz. 1289). Przepis § 2 ust. 1 pkt 15 tego rozporządzenia stanowi, że w świadectwie pracy zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień z stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczeń społecznych, dotyczące m.in. okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jak wskazano jednak w wytycznych co do sposobu wypełniania świadectwa prawy w ust. 6 pkt 11 świadectwa pracodawca wskazuje okres zatrudnienia pracownika, przypadający do dnia 31 grudnia 2008 r., co zresztą odpowiada aktualnemu stanowi prawnemu, kształtowanemu przez ustawę o emeryturach pomostowych.
Skutkiem powyższych uregulowań było oddalenie powództwa jako że pozwane przedsiębiorstwo nie jest zobowiązane do wydania powodowi poświadczenia o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 r.
Niezależnie od powyższego wskazać należy, że pozwane przedsiębiorstwo nie posiada legitymacji biernej w niniejszym postępownaiu, albowiem powód był zatrudniany przez inny podmiot (zagraniczny) zaś w pozwanym przedsiębiorstwie korzystał przez cały okres zatrudnienia z urlopu bezpłatnego, nie świadcząc faktycznie pracy na rzecz (...). Tym samym pozwane przedsiębiorstwo nie jest podmiotem właściwym do poświadczania charakteru pracy wykonywanej przez powoda w spornym okresie.
1) (...)
2) (...)
3) (...)
4) (...)
(...)