UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Świnoujściu oddalił wniosek.

W uzasadnieniu wskazał, iż dłużnik Hotel (...) sp. z o.o.sp.k. z siedzibą w Ś.złożył skargę na czynności komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym (...) A. W., Km 2751/13, wnosząc o zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w tejże sprawie.

Zgodnie z art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nie będącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Sąd wyjaśnił, iż zwolnienie od kosztów sądowych stanowi formę kredytu udzielanego przez (...)na zasadach całkowicie odmiennych od tych, jakie stosuje się przy finansowaniu osób prawnych, w tym przedsiębiorców przez banki. Pochopne zatem uwzględnienie wniosku o zwolnienie powodowałoby, że (...)stałby się kredytodawcą, pokrywającym koszty dochodzenia należności przez te podmioty, co niewątpliwie sprzeczne jest z art. 103 ustawy (por. M K., Stosowanie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Przegląd Sądowy 06.9.44). Zatem zwolnienie od kosztów powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych, zasługujących na szczególne uwzględnienie. Z uwagi na to, planowanie wydatków bez uwzględnienia konieczności poniesienia kosztów sądowych, jest naruszeniem równoważnego traktowania swoich powinności finansowych, natomiast strona, która realizuje swoje zobowiązania w taki sposób, że wyzbywa się zdolności do zapłaty kosztów sądowych - preferencyjnie traktując inne zobowiązania - nie może prawnie skutecznie podnieść zarzutu, że odmowa zwolnienia jej od kosztów sądowych jest ograniczeniem dostępu do realizacji jej praw przed sądami (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w(...)W celu uzyskania zwolnienia osoby prawne muszą udowodnić, że nie mają dostatecznych środków na ich uiszczenie. Zawarte w art. 103 ustawy sformułowanie „jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie” należy rozumieć jako obowiązek wykazania trwałej niemożności uzyskania środków na uiszczenie kosztów sądowych (por.(...), Stosowanie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Przegląd Sądowy 06.9.44). Okoliczności uzasadniające zwolnienie muszą istnieć w chwili orzekania (art. 316 § 1 k.p.c.), ale powinny obrazować status materialny osoby prawnej w szerszej perspektywie czasowej, bo może wystąpić przejściowy tylko brak środków płatniczych. Istotny jest też rozmiar opłaty (opłat) w porównaniu do zasobów i obrotów wnioskodawcy (por. (...)Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Ustawa i orzekanie. Komentarz praktyczny, Oficyna, 2008, wyd. (...)Obowiązek udowodnienia faktu braku dostatecznych środków na uiszczenie kosztów, czyli przedstawienia dowodów uzasadniających twierdzenia o braków tych środków, spoczywa na wnioskodawcy.

Sąd zważył, że skarżący w przedmiotowej sprawie nie wykazał niemożliwości pokrycia kosztów sądowych, nie powołał na powyższe żadnych okoliczności ani twierdzeń.

W świetle powyższego Sąd uznał, że nie ma przesłanek do zwolnienia skarżącego od ponoszenia kosztów sądowych i zważył, że będzie on w stanie uiścić kwotę opłaty sądowej, która nie jest opłatą szczególnie wysoką.

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiódł dłużnik i zaskarżając postanowienie w całości, wniósł o jego zmianę oraz orzeczenie zgodnie z uprzednim wnioskiem, względnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Wskazał, że wniosek dłużnika o zwolnienie od kosztów postępowania skargowego został złożony w trakcie postępowania komorniczego toczącego się przeciwko spółce. W jego wyniku komornik zablokował cały majątek spółki, uniemożliwiając dłużnikowi poczynienie jakichkolwiek wypłat. O okolicznościach tych dłużnik informował sąd w skardze.

Nie jest prawdą, jakoby oddalony wniosek nie był uzasadniony ani poparty dodatkowymi twierdzeniami. W tutejszym sądzie dłużnik złożył szereg skarg na czynności komornika, o czym sąd miał wiedzę z urzędu. Już z samego materiału procesowego wynikała ciężka sytuacja finansowa dłużnika i niemożliwość pokrycia ww. kwoty. To w ocenie żalącego, uzasadnienie rozstrzygnięcia sądu było lakoniczne i nie wyjaśniło stronie motywów decyzji sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się niezasadne.

Zagadnienie zwolnienia od kosztów osoby prawnej reguluje art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przepis ten stanowi, że sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Mając na uwadze brzmienie przywołanego wyżej przepisu, należy stwierdzić, że wolą ustawodawcy było, aby w sytuacji, gdy osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, ale mająca zdolność prawną, nie wykazała braku dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych – oddalić wniosek. Taką decyzję należy także podjąć w przypadku fragmentarycznego oświadczenia strony lub uczestnika postępowania ubiegającego się o zwolnienie od kosztów sądowych, niepozwalającego na dokonanie oceny jego sytuacji majątkowej.

Niewątpliwie zatem do rozstrzygnięcia wniosku osoby prawnej o zwolnienie od kosztów sądowych potrzebne są miarodajne informacje o jej kondycji finansowej i możliwościach płatniczych, które sąd bada na dzień rozpoznania wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Korzyść ze zwolnienia od kosztów ma odnieść strona i to ona powinna przedstawić argumenty na rzecz uwzględnienia wniosku i w tym celu dołączyć niezbędne dokumenty, z których wynikać będzie brak dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych. Przewidziany w art. 103 ustawy obowiązek wykazania nieposiadania dostatecznych środków na opłacenie kosztów jest kwestią merytoryczną, nie formalną, i prowadzi do merytorycznego rozstrzygnięcia wniosku, tj. do uwzględnienia w całości lub w części albo do oddalenia wniosku.

Wbrew stanowisku skarżącej spółki nie wykazała ona, iż nie ma dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych. Słusznie zauważył Sąd Rejonowy, iż dłużnik nie przedstawił żadnych dokumentów dotyczących swojej sytuacji finansowej. Ograniczył się jedynie do stwierdzenia, iż w toku postępowania egzekucyjnego komornik sądowy zajął rachunek bankowy spółki, w związku z czym nie może ona dokonywać żadnych wypłat.

Zgodnie z treścią art. 103 ustawy osoba prawna musi wykazać, a więc udowodnić, iż nie ma dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych. Tymczasem skarżąca nawet nie próbowała wykazać, iż nie posiada innego majątku poza środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym, nie wskazała nawet, że nie posiada żadnych środków w gotówce, ani żadnych ruchomości, które mogłaby spieniężyć. Samo zaś stwierdzenie, że nie ma możliwości dysponowania swoim rachunkiem bankowym z uwagi na jego zajęcie w postępowaniu egzekucyjnym nie wyczerpuje normy wynikającej z art. 103 wskazanej wyżej ustawy.

Nie bez znaczenia pozostaje jeszcze fakt, że koszy sądowe na obecnym etapie postępowania sprowadzają się jedynie do opłaty od wniesionej skargi na czynność komornika, która wynosi 100 zł, a zatem nie jest to kwota wysoka, której przedsiębiorca w ramach swojej działalności nie mógłby sprostać.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 kpc, w zw. z art. 397 § 2 kpc i art. 13 § 2 kpc, orzekł jak w sentencji postanowienia.

(...)

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE