UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 września 2019 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił obie apelacje wniesione przez pozwanych, w punkcie II zasądził od pozwanego W. K. na rzecz powódki kwotę 900 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, zaś w punkcie III zasądził od pozwanego M. L. na rzecz powódki kwotę 900 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego. Podstawę rozstrzygnięcia w zakresie kosztów procesu stanowiły przepisy art. 108§1 k.p.c. i art. 98§1 k.p.c. w zw. z §2 pkt 4 i §10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Pozwani wnieśli zażalenie na postanowienie o kosztach postępowania apelacyjnego zawarte w pkt II i III wyroku, zarzucając naruszenie art. 72§1 pkt 1 k.p.c., art. 98§1-3 k.p.c., art.105§1 i 2 k.p.c., art.109§1-2 k.p.c., art.233§1 k.p.c. w zw. z art.366-369 k.c. w zw. z §2 pkt 4 i §10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, art 5 k.c. i art.102 k.p.c. poprzez uznanie, że pozwani nie byli współuczestnikami materialnymi i procesowymi, a w konsekwencji, że należne wynagrodzenie z tytułu kosztów zastępstwa dla pełnomocnika powódki zostało niejako zdublowane, zamiast wynosić łącznie 900 zł (po 450 zł od każdego ze współuczestników sporu – pozwanych solidarnie). Pozwani podnieśli zarzut naruszenia zasad słuszności i współżycia społecznego poprzez uznanie, że w sprawie nie zachodzi przypadek szczególny uzasadniający nieobciążanie pozwanych kosztami procesu. W związku z tymi zarzutami pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia i nieobciążanie ich kosztami procesu z uwagi na szczególny przypadek z art. 102 k.p.c., a w razie nieuwzględnienia tego wniosku o zasądzenie od każdego z pozwanych solidarnych na rzecz powódki kwot po 450 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sad zważył, co następuje:

Zażalenie pozwanych okazało się niezasadne.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyjęcia, że w przedmiotowej sprawie występuje przypadek szczególny, uzasadniający nieobciążanie pozwanych kosztami procesu w postępowaniu apelacyjnym. Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej część kosztów procesu albo nie obciążać jej kosztami w ogóle. Należy podkreślić, że uregulowanie powyższe stanowi wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy uregulowanej w art. 98 § 1 k.p.c., a wobec tego nie podlega wykładni rozszerzającej.

Sąd dokonuje swobodnej oceny czy w danej sprawie występuje szczególny przypadek, który uzasadniałby odstąpienie od obciążania strony kosztami procesu, przy czym uwzględnia w tym zakresie zasady współżycia społecznego. Dla oceny tej znaczenie ma zarówno sytuacja majątkowa strony, jak i charakter zgłoszonego roszczenia, czy sposób prowadzenia przez stronę procesu. Sami pozwani w zażaleniu nie wskazali okoliczności, które determinowałyby potraktowanie tego przypadku jako szczególnie uzasadnionego. Skarżący powołali się jedynie na to, iż do tej pory nie otrzymali żadnego wynagrodzenia z tytułu prowadzenia sprawy na rzecz M. T., czy (...) Centrum (...), wskazując, że termin przedawnienia na dochodzenie tych roszczeń już minął. Zauważyć jednak należy, iż okoliczności te odnoszą się do kwestii rozliczeń pomiędzy pozwanymi o osobami trzecimi, nie występującymi w sprawie. Powódka nie miała zaś jakiegokolwiek wpływu ani na rozliczenie pomiędzy tymi podmiotami, ani na bieg terminu przedawnienia. Z rozstrzygnięcia zawartego w wyroku z dnia 12 września 2019 r. oraz jego uzasadnienia wynika zaś w sposób jednoznaczny, że pozwani nie byli uprawnieni do zatrzymania części, przekazanej omyłkowo na ich rachunek przez ubezpieczyciela, kwoty należnej poszkodowanej M. T.. W konsekwencji okoliczności te nie mogą uzasadniać sięgnięcia do regulacji z art. 102 k.p.c. Rozpoznając zażalenie pozwanych Sąd nie dopatrzył się w ich sytuacji jakichkolwiek szczególnych okoliczności, które przemawiałyby za tym, by odstąpić od obciążania ich kosztami postępowania apelacyjnego.

W związku z tym, że apelacje pozwanych zostały oddalone, pozwani mają obowiązek ponieść koszty procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zgodnie z art. 98 §1 k.p.c.

Nie zasługiwał także na uwzględnienie wniosek ewentualny skarżących o zmianę rozstrzygnięcia o kosztach poprzez zasądzenie od każdego z pozwanych solidarnych na rzecz powódki kwot po 450 zł. Nie uzasadnia takiego rozstrzygnięcia sam tylko fakt, iż po stronie pozwanych solidarnie występuje współuczestnictwo materialne.

Zwrot kosztów procesu przez współuczestników sporu reguluje przepis art. 105 k.p.c., który stanowi w § 1, że współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Sąd może jednak nakazać zwrot kosztów odpowiednio do udziału każdego ze współuczestników w sprawie, jeżeli pod tym względem zachodzą znaczne różnice. Zgodnie zaś z § 2 na współuczestników sporu odpowiadających solidarnie co do istoty sprawy sąd włoży solidarny obowiązek zwrotu kosztów. Za koszty wynikłe z czynności procesowych, podjętych przez poszczególnych współuczestników wyłącznie we własnym interesie, inni współuczestnicy nie odpowiadają.

W przedmiotowej sprawie pozwani zostali zobowiązani solidarnie do zapłaty stronie powodowej kwoty 5.904 zł z odsetkami, a zatem zastosowanie znajduje norma zawarta w art. 105 § 2 k.p.c., która wyłącza zwrot kosztów procesu w częściach.

Zgodnie z art. 72 §1 k.p.c. kilka osób może w jednej sprawie występować w roli pozwanych, jeżeli przedmiot sporu stanowią prawa lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo materialne). Zgodnie z art. 74 k.p.c. każdy ze współuczestników sporu ma prawo samodzielnie popierać sprawę.

Zarzucając naruszenie art. 105 k.p.c. zarówno odnośnie przepisu zawartego w § 1, jak i w § 2, skarżący zdają się pomijać normę wynikającą z § 2 zdanie drugie. Podkreślenia zatem wymaga, że każdy pozwany złożył odrębnie apelację, zawierającą inne zarzuty i odmienną argumentację. Fakt ten determinował złożenie przez powódkę odrębnie odpowiedzi na apelacje każdego z pozwanych.

Zgodnie z art. 98 §1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Stroną przegrywającą w niniejszej sprawie są wnoszący apelację. Strona wygrywająca, czyli w strona powoda poniosła koszty niezbędne do celowej obrony w postaci kosztów pełnomocnika, który złożył dwie odpowiedzi na apelację. Zgodnie z art. 109 § 2 k.p.c, na który powołują się pozwani w zażaleniu, sąd orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu, bierze pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

W przedmiotowej sprawie sąd ustalając koszty procesu wziął pod uwagę nakład pracy pełnomocnika strony powodowej, który musiał odeprzeć zarzuty zawarte w dwóch apelacjach. Strona wygrywająca nie powinna być obciążona kosztami postępowania apelacyjnego, które wygenerowali pozwani wnosząc osobno apelacje. Twierdzenie pozwanych w zażaleniu, że: „powódkę reprezentował ten sam pełnomocnik, który do każdego z pozwanych solidarnych użył analogicznej, a wręcz tej samej argumentacji” nie jest uzasadnione. Pełnomocnik strony powodowej musiał zapoznać się z każdą z apelacji, a następnie przygotować odpowiedź na każdą apelację, adekwatną do podniesionych w nich zarzutów. Każdy z pozwanych wysunął w apelacji inne zarzuty, które wymagały ustosunkowania się przez pełnomocnika powódki. Zauważyć należy, że gdyby pozwani wnieśli jedną apelację, wówczas kosztami postępowania zostaliby obciążeni solidarnie. Zasadny jest zatem wniosek, że wnosząc osobno apelację każdy z pozwanych wygenerował koszty postępowania.

Wobec tego zaś, że sama wysokość stawki, według której zasądzono koszty zastępstwa procesowego nie budzi wątpliwości, brak było podstaw do uwzględnienia zażalenia.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 397 §2 k.p.c. w zw. z art. 385 k.p.c. orzekł jak na wstępie.

Natalia Pawłowska-Grzelczak Agnieszka Górska Anna Budzyńska

(...)

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE