Sygn. akt I C 1198/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2018 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku - I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Piotr Połczyński

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2018 r. w Gdańsku

na rozprawie protokołowanej przez stażystkę M. S.

sprawy z powództwa A. Ł. (1), A. R. (1), A. R. (1)

przeciwko Polskiemu (...) w W.

o rentę

I.  zasądza od pozwanego Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w W. na rzecz powódki A. R. (1) i na rzecz powoda A. R. (1) rentę w kwocie po 1.150,-(jeden tysiąc sto pięćdziesiąt) złotych miesięcznie na rzecz każdego z nich, począwszy od dnia 1 listopada 2014 r., płatną z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybiania płatności którejkolwiek z rat - z tym zastrzeżeniem, że odsetki od świadczeń rentowych należnych za okres od dnia 1 listopada 2014 r. do dnia 30 czerwca 2016 r. przysługują począwszy od dnia 7 lipca 2016 r.;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powódki A. Ł. (1) na rzecz pozwanego Polskiego (...) w W. kwotę 1.200,-(jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, odstępując od obciążania powódki A. Ł. (1) tymi kosztami w pozostałym zakresie;

IV.  odstępuje od obciążania powódki A. R. (1) i powoda A. R. (1) kosztami procesu związanymi z ich udziałem w sprawie;

V.  nakazuje pobrać od powódki A. Ł. (2) na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku kwotę 359,27 zł (trzysta pięćdziesiąt dziewięć złotych, dwadzieścia siedem groszy) tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych;

VI.  nakazuje pobrać od pozwanego Polskiego (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku kwotę 266,15 zł (dwieście sześćdziesiąt sześć złotych, piętnaście groszy) tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSR Piotr Połczyński

sygn. akt I C 1198/17

UZASADNIENIE

Powodowie A. Ł. (1), A. R. (1) i A. R. (1), pozwem wniesionym w dniu 12 lipca 2017 r., domagali się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego Polskiego (...) w W. renty w kwocie, odpowiednio, 3.063,-zł, 3.105,-zł i 3.105,-zł, każdorazowo płatnej do dziesiątego dnia miesiąca, wraz z odsetkami, począwszy od dnia 28 października 2014 r. - w związku ze śmiercią na skutek wypadku drogowego R. R., będącego partnerem życiowym A. Ł. (1) i ojcem dwójki pozostałych powodów. Wnieśli też o obciążenie pozwanego kosztami procesu.

Pozwany domagał się oddalenia powództwa w całości na koszt powodów, przyznając wszakże swoją legitymację bierną w niniejszej sprawie. Polskie (...)w W. zakwestionowało w szczególności możliwości zarobkowe zmarłego R. R., wskazując nadto, że nie jest dopuszczalne proste - automatyczne - przełożenie, że wobec śmierci R. R. to na pozwanym spoczywa obowiązek alimentacji. Pozwany powołał się też na naruszenie zasad współżycia społecznego ( str. 7 odpowiedzi na pozew, k. 209 akt sprawy) oraz stwierdził - w kontekście potrzeb uprawnionego - że wskazana w pozwie wysokość wydatków została zawyżona. Ponadto pozwany sformułował zarzut przedawnienia części roszczeń rat rentowych ( str. 10 odpowiedzi na pozew, k. 212 akt sprawy) oraz zarzucił - kwestionując żądanie odsetkowe - że o zakresie skierowanych do niego roszczeń powziął wiedzę po raz pierwszy w momencie doręczenia jemu odpisu pozwu.

S ą d ustali ł nast ę puj ą cy stan faktyczny:

W dniu 28 października 2014 r., w wyniku wypadku drogowego, za który odpowiedzialność z mocy ustawy ponosi pozwany, R. R. poniósł śmierć.

/ niesporne/

Sprawca wypadku w chwili jego spowodowania był nietrzeźwy. Do zdarzenia doprowadził uciekając z dużą prędkością przed poruszającymi się za nim radiowozem funkcjonariuszami Policji. Pojazd prowadzony przez sprawcę wypadku G. B. zarejestrowany był w Szwecji.

/ niesporne/

R. R. był ojcem A. R. (1) i A. R. (1).

/ niesporne/

W dacie swojej śmierci R. R. pozostawał w związku z powódką A. Ł. (1) - prowadząc z nią i z małoletnimi powodami wspólne gospodarstwo domowe. A. Ł. (1) uzyskiwała wówczas dochód miesięczny w wysokości około 10.000,-zł netto.

/ dowody: zeznania świadków: J. B., A. F., A. B., B. B. - k. 261 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 r.); przesłuchanie powódki - k. 317 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 29 sierpnia 2018 r.) i k. 382 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 12 października 2018 r. )/

R. R. imał się różnych zajęć. W sezonie letnim, od czerwca do września, prowadził w J. wypożyczalnię rowerów (za odpłatnością 5,-zł za godzinę) i wypożyczalnię segway’ów, wynajmował w J. dwa drewniane domki (koszt wynajmu to 250,-zł za dobę) i cztery przyczepy kempingowe (koszt wynajmu - 200,-zł za dobę), prowadził B. (normalny bilet wstępu kosztował 15,-zł, ulgowy zaś 10,-zł). Utarg dzienny z wypożyczalni rowerów wynosił nawet od 800-1.000,-zł dziennie, jednakże bywały też takie dni, przy niekorzystnej pogodzie, że nie uzyskiwał jakiegokolwiek dochodu z tego tytułu. Ponadto koncertował w pubach, zarabiając od 200 do nawet 400,-zł za występ oraz grywał na weselach. W przeszłości R. R. zarobkował też przy produkcjach telewizyjnych - zarabiając jako dźwiękowiec od około 250-350,-zł dziennie do około 500-600,-zł dziennie (pracując przy użyciu posiadanego przez siebie sprzętu); nie było to jednak stałe zajęcie. Przed śmiercią R. R. on sam oraz zamieszkujący z nim wspólnie A. Ł. (1), A. R. (1) i A. R. (1) żyli na średnim poziomie - raz mieli więcej pieniędzy, niekiedy zaś było ich mniej.

/ dowody: zeznania świadków: J. B., A. F., A. B., B. B. - k. 261 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 r.); zeznania świadków A. N. i Mieszka Z. - k. 280 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 13 czerwca 2018 r.); umowy o dzieło - k. 73-93; umowy o dzieło z rachunkami - k. 98 - 101, przesłuchanie powódki - k. 317 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 29 sierpnia 2018 r.) i k. 382 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 12 października 2018 r. )/

R. R. obciążał obowiązek alimentacyjny wobec dziecka z poprzedniego związku - w kwocie przeszło 1.000,-zł miesięcznie, które to zadłużenie zaprzestał spłacać. W dacie jego śmierci, ciążyło na R. R. zadłużenie alimentacyjne, zadłużenie związane z KRUS-em i zadłużenie kredytowe. A. Ł. (1) odrzuciła w imieniu małoletnich powodów spadek po nim.

/ dowód: przesłuchanie powódki - k. 317 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 29 sierpnia 2018 r.) i k. 382 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 12 października 2018 r. )/

Przed śmiercią R. R. miesięczne wydatki prowadzonego przezeń wspólnie z powodami gospodarstwa domowego wynosiły około 10.000-12.000,-zł. Podlegający opodatkowaniu dochód A. Ł. (1) w latach 2012, 2013 i 2014 wynosił, odpowiednio: 128.141,55 zł, 140.372,22 zł (w roku 2013 powódka ta odnotowała też stratę z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej - w wysokości 27.353,46 zł) i 149.198,78 zł (w 2014 r. powódka odnotowała stratę w kwocie 27.353,46 zł z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej). Część dochodów przeznaczana była na spłatę kredytów. A. Ł. (1) i R. R. zgromadzili jednak oszczędności. Małoletni powodowie pobierali lekcje muzyki (odpłatność z tego tytułu wynosiła 40,-zł za jedną lekcję), tenisa (za odpłatnością 80,-zł za lekcję) i języka angielskiego (za odpłatnością 200,-zł miesięcznie) oraz jazdy konnej (odpłatność wynosi 80,-zł za jedną lekcję).

/ dowód: przesłuchanie powódki - k. 317 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 29 sierpnia 2018 r.) i k. 382 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 12 października 2018 r. ); informacja (...) w R. - k. 307-307v./

Czynsz za mieszkanie zajmowane przez powodów wynosi 580,-zł miesięcznie. Powódka A. Ł. (1) ponosi też opłaty za media. Małoletni powodowie korzystają z obiadów w szkole. Na żywność, ubrania i lekarstwa dla siebie i dzieci A. Ł. (1) wydatkuje miesięcznie kwotę około 2.000,-zł. A. Ł. (1) otrzymuje też na każdego z małoletnich powodów świadczenie „500 plus” (łącznie 1.000,-zł miesięcznie). Uzyskuje też dochód w wysokości 1.200,-zł z tytułu wynajmu mieszkania.

/ dowód: przesłuchanie powódki - k. 317 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 29 sierpnia 2018 r.) i k. 382 (protokół elektroniczny rozprawy z dnia 12 października 2018 r. ); oświadczenie powódki A. Ł. (1) o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania - k. 115-119/

Małoletni powodowie nie uzyskali renty rodzinnej po zmarłym ojcu - R. R. nie był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych. Uzyskiwane przez R. R. przed jego śmiercią dochody w przeważającej mierze nie zostały, w tym przez niego samego, poddane opodatkowaniu.

/ niesporne; nadto: informacja(...) w R. - k. 307-307v./

Odpis pozwu doręczony został pozwanemu w dniu 27 marca 2018 r.

/ dowód: potwierdzenie odbioru - k. 249/

S ą d zwa ż y ł , co nast ę puje:

Powództwo A. Ł. (1) podlegało oddaleniu, natomiast powództwo A. R. (1) i powództwo A. R. (1) zasługiwały na częściowe uwzględnienie.

W sprawie poza sporem pozostawało - i zostało przyznane wprost przez pozwanego w odpowiedzi na pozew - iż zdarzenie z dnia 28 października 2014 r. z udziałem R. R. stanowi wypadek, o jakim mowa w art. 123 pkt 1) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (obecnie - tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 473 ze zm.), oraz że z tego właśnie tytułu objęte jest ono zakresem odpowiedzialności strony pozwanej.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia, wskazania wymaga, iż źródłem roszczeń powodów jest czyn niedozwolony w postaci przestępstwa. Znajdujący w tym przypadku zastosowanie art. 442 1 k.c., normujący terminy przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, nie różnicuje tych terminów w zależności od rodzaju roszczenia, co oznacza, że mają one zastosowanie do wszystkich roszczeń wymienionych w art. 446 k.c., a więc także do roszczenia o rentę. W kontekście tego roszczenia uwzględnić jednak należy, iż jego istotą jest okresowy charakter. W związku z tym trzeba rozróżniać roszczenie o samo prawo do renty, od roszczenia o zapłatę poszczególnych jej rat. To pierwsze ulega przedawnieniu według reguły z art. 442 1 k.c., natomiast roszczenie o zapłatę zaległych konkretnych rat rentowych przedawnia się na podstawie art. 118 k.c. w zw. z art. 120 § 1 k.c. - z upływem trzech lat. Powództwo zostało wytoczone w dniu 12 lipca 2017 r., wobec czego żadna z objętych żądaniem powodów rat renty dochodzonej za okres od 28 października 2014 r. nie uległa do tej chwili przedawnieniu.

Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego (art. 446 § 2 zd. 1 k.c.). Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego (art. 446 § 2 zd. 2 k.c.).

Uznając w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy A. Ł. (1) za osobę bliską R. R., należało stwierdzić, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił ustalić ani tego, by przed swoją śmiercią dostarczał on jej dobrowolnie i stale kosztów utrzymania (przesłanka pierwsza), ani też, by zasądzenie na rzecz tej powódki renty w związku ze śmiercią R. R. było uzasadnione w świetle zasad współżycia społecznego (przesłanka druga). Konieczne w świetle art. 446 § 2 zd. 2 k.c. jest bowiem, aby zmarły łożył stale i dobrowolnie na rzeczywiste utrzymanie, a nie tylko w celu podniesienia stopy życiowej. Sytuacja taka w okolicznościach niniejszej sprawy nie miała miejsca - zarobki A. Ł. (1) w okresie poprzedzającym śmierć R. R., były zdecydowanie wyższe niż przeciętne wynagrodzenie i bez wątpienia pozwalały jej na samodzielne utrzymanie się. A. Ł. (1) nie była więc w tamtym czasie osobą wymagającą czyjegokolwiek wsparcia finansowego i brak jest też podstaw pozwalających przyjąć, by wsparcie takie od R. R. uzyskiwała. Co też w tym kontekście znamienne, zarobki powódki A. Ł. (1) były wówczas w sposób oczywisty wyższe aniżeli wykazana wysokość dochodów uzyskiwanych przez R. R.. Skoro zaś obie wymienione powyżej przesłanki z art. 446 § 2 zd. 2 k.c. muszą zostać spełnione kumulatywnie, rozważanie kwestii tego, czy zasądzenia na rzecz A. Ł. (1) przewidzianej w powołanym ostatnio przepisie prawa renty byłoby uzasadnione w świetle zasad współżycia społecznego stało się bezprzedmiotowe.

W świetle powyższego powództwo A. Ł. (1) zostało oddalone.

Inaczej sytuacja przedstawia się w odniesieniu do żądań pozostałych powodów.

Niesporne w sprawie było, iż R. R. był ojcem A. R. (1) i A. R. (1). W konsekwencji, po myśli art. 133 § 1 k.r.o. ciążył na nim wobec każdego z nich ustawowy obowiązek alimentacyjny (art. 446 § 2 zd. 1 k.c.). Nie sposób przy tym pomijać, że pozwany nie wykazał, by posiadali oni majątek przynoszący dochody, które byłyby wystarczające na pokrycie kosztów ich utrzymania i wychowania i by byli oni w stanie utrzymać się samodzielnie (art. 133 § 1 k.r.o.). Akcentowane przez stronę pozwaną nieprzyznanie małoletnim powodom renty rodzinnej nie ma i nie może mieć w tych zakresie żadnego znaczenia - w szczególności o ile zważyć, że sam pozwany przyznaje - już w odpowiedz na pozew - iż R. R. nie był w ogóle zgłoszony do ubezpieczeń społecznych. Należy zatem podkreślić, że stosownie do art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie - tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm., w dacie śmierci R. R. - tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.), podstawową przesłanką przyznania renty rodzinnej jest przysługiwanie zmarłemu prawa do emerytury lub renty albo spełnienie warunków wymaganych do uzyskania jednego z tych świadczeń (przy czym - zgodnie z art. 65 ust. 2 powołanej ostatnio ustawy - przy ocenie prawa do renty rodzinnej przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy).

Sąd nie znalazł też podstaw pozwalających na podzielenie sformułowanego przez pozwanego ( str. 7 odpowiedzi na pozew, k. 209) zarzutu nadużycia prawa podmiotowego. Żadne z okoliczności sprawy nie pozwalają na formułowanie takiego wniosku w odniesieniu do żądania któregokolwiek z małoletnich powodów. Pozwany zresztą, poza powołaniem się na tezę bliżej nie zidentyfikowanego orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, nie wskazał nawet, do naruszenia jakiej konkretnie zasady/jakich konkretnie zasad współżycia społecznego miałoby dojść na gruncie niniejszej sprawy w odniesienia do żądań małoletnich powodów (niezależnie od powyższego już z tego względu przedmiotowy zarzut nie mógłby zostać uwzględniony).

Wysokość renty zasądzanej na podstawie art. 446 § 2 k.c. wyznaczają w pierwszej kolejności możliwości zarobkowe zobowiązanego, a następnie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego. Dopiero bowiem po ustaleniu możliwości zarobkowych zobowiązanego możliwym jest ustalenie w jakiej wysokości jest lub był on w stanie zaspakajać usprawiedliwione potrzeby uprawnionych. Renta przyznana w oparciu o powołane unormowanie może być wyższa od potencjalnych alimentów w tym znaczeniu, że jej wysokość może pozwalać na pokrycie nie tylko usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej (jak ma to miejsce na gruncie art. 135 k.r.o.), ale także tych wykraczających poza usprawiedliwione. Niemniej jednak zawsze zakres zaspokojenia tych potrzeb jest współlimitowany możliwościami zarobkowymi i majątkowymi osoby obowiązanej do alimentacji. Z tych przyczyn dochodzi do miarkowania renty przez ograniczenie podlegających rekompensacie w formie renty potrzeb uprawnionego, których zakres determinowany jest w istocie możliwościami zarobkowymi i majątkowymi zmarłego. Kwota należnej renty nie może jednak stanowić zwykłego matematycznego przerachowania dochodu zmarłego przez liczbę członków rodziny.

Potrzeby małoletnich powodów wyznaczone są kosztami ich miesięcznego wyżywienia (w tym obiadów szkolnych), przypadającej na nich części czynszu, opłat za media, kosztami zakupu dla nich ubrań, środków higieny, opłacenia zajęć dodatkowych (na które uczęszczali oni przed śmiercią R. R.), dojazdów do szkoły, wycieczek szkolnych, zakupu przyborów szkolnych oraz zapewnienia im rozrywki i odpoczynku odpowiednich do wieku, w tym w okresie wakacji i ferii szkolnych, nadto zaś zakupu lekarstw. Jakkolwiek koszty te nie zostały szczegółowo wykazane, to jednak nie może to prowadzić do oddalenia powództwa (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 24 stycznia 2018 r., I C 814/16, niepubl.). Fundamentalna przesłanka renty przewidzianej w art. 446 § 2 zd. 1 k.c. - w postaci istnienia usprawiedliwionych potrzeb każdego z małoletnich powodów - została bowiem w sposób oczywisty spełniona. Powodowie nie zdołali sprostać spoczywającemu na nich ciężarowi dowodu również w zakresie wykazania wysokości dochodów, jakie mógłby uzyskiwać ich zmarły ojciec. Stosownie jednak do art. 322 k.p.c. - który to przepis znajduje zastosowanie w sprawach o rentę przewidzianą w art. 446 § 2 k.c. (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 15 marca 2012 r., I CSK 314/11, niepubl.) - Sąd może w takiej sytuacji zasądzić tytułem renty odpowiednią sumę według swojej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Podkreślenia w tym aspekcie wymaga, iż omawiane tu świadczenie rentowe nie ma charakteru alimentacyjnego, a odszkodowawczy (jakkolwiek jego istota sprawia, że jest ono zbliżone do roszczeń o charakterze alimentacyjnym).

Biorąc pod uwagę wszystkie przywołane w poprzedzającej części niniejszego uzasadnienia okoliczności faktyczne sprawy - te, które w świetle treści art. 446 § 2 zd. 1 k.c. rzutują na ocenę w przedmiocie potrzeb małoletnich powodów i możliwości zarobkowych R. R. (i których powielanie w tym miejscu należy uznać za zbędne, jako że wystarczające jest odesłanie do poczynionych w poprzedzającej części niniejszego uzasadnienia ustaleń w tym zakresie) - uwzględniając dodatkowo istotny dla określenia wysokości należnej powodom A. R. (1) i A. R. (2) w związku ze śmiercią ich ojca fakt, iż obowiązek utrzymania małoletnich dzieci spoczywa na obojgu rodzicach (art. 133 § 1 k.r.o.), co ma istotne znaczenie w przypadku orzekania o rencie przewidzianej w art. 446 § 2 k.c. (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 14 marca 2017 r., VI ACa 2035/15, niepubl.), nie znajdując przy tym podstaw pozwalających przyjąć, by A. Ł. (1) swój obowiązek w tym zakresie realizować miała, w całości, wyłącznie, przez osobiste starania o ich utrzymanie i wychowanie (art. 135 § 2 k.r.o.), co rzecz jasna też nie pozostaje dla omawianej tu kwestii bez znaczenia (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 lipca 2017 r., I ACa 203/17, niepubl.) - sąd doszedł do przekonania, iż sumą odpowiednią należną każdemu z małoletnich powodów tytułem renty po zmarłym R. R. (art. 446 § 2 zd. 1 k.c. w zw. z art. 322 k.p.c.) jest kwota 1.150,-zł (a tym samym żądania zasądzenia renty z powyższego tytułu w zakresie przenoszącym wskazaną kwotę zostały jednocześnie uznane za pozbawione usprawiedliwionych podstaw). Dokonując oceny w tym zakresie Sąd kierował się także doświadczeniem życiowym. Sąd miał również na względzie, iż renta przewidziana w art. 446 § 2 zd. 1 k.c. jest świadczeniem odmiennym od odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. W ramach dokonywanej oceny nie została rzecz jasna pominięta okoliczność, iż gdyby wszystkie uzyskiwane przez R. R. przychody poddane zostały opodatkowaniu, wysokość pozostających w jego dyspozycji kwot byłaby mniejsza, a nadto i fakt, że ciążył na nim obowiązek alimentacyjny wobec dziecka z poprzedniego związku. Co też istotne, jego faktyczne dochody nie zostały w żaden sposób wykazane, jednak Sąd dokonał, przy zastosowaniu art. 322 k.p.c., oceny jego możliwości zarobkowych.

Powodowie domagali się przyznania tego świadczenia począwszy od dnia 28 października 2014 r., to jest od dnia śmierci R. R.. Jakkolwiek zasadniczo prawo do renty przewidzianej w art. 446 § 2 zd. 1 k.c. powstaje z chwilą powstania szkody polegającej na utracie przez uprawnionego alimentów, w wyniku śmierci zobowiązanego, co w rozpoznawanej sprawie istotnie miało miejsce w dniu 28 października 2014 r., to jednak przewidziany w powołanym ostatnio przepisie obowiązek strony pozwanej powstaje nie od tej daty, a od pierwszego dnia następnego miesiąca, w którym w wyniku śmierci ustał obowiązek alimentacyjny zmarłego (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 17 września 2009 r., IV CNP 42/09, niepubl.). W konsekwencji każdemu z małoletnich powodów renta przysługuje nie od dnia 28 października 2014 r., a od 1 listopada 2014 r. (wobec czego co do dni 28-31 października 2014 r. powództwa ich podlegały oddaleniu).

Jeżeli chodzi o odsetki od tego świadczenia, wskazania wymaga po pierwsze, iż po myśli art. 481 § 1 k.c. przysługują one wierzycielowi w razie opóźniania się dłużnika ze spełnieniem świadczenia, za cały czas opóźnienia, zasadniczo bez względu na przyczynę opóźnienia, jak i niezależnie od tego, czy wskutek opóźnienia wierzyciel ten poniósł szkodę, po drugie zaś, że termin spełnienia świadczenia przez pozwanego, jakim jest Polskie (...) w W., wynika ze znajdującego w tym zakresie zastosowanie przepisu art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - i jest to co do zasady trzydzieści dni od dnia zawiadomienia o szkodzie. Nie ma wszakże w tym zakresie znaczenia data zgłoszenia żądania zasądzenia renty (...) Spółce Akcyjnej w W.. Podmiot ten nie występuje bowiem w niniejszej sprawie w charakterze pozwanego, a Polskiemu Biuru Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie sposób przypisać odpowiedzialności za jego działania i zaniechania. Powodowie jednak nie wykazali, by zgłosili - pozwanemu Polskiemu Biuru Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - żądanie zapłaty renty jeszcze przed wszczęciem procesu w niniejszej sprawie. W takim przypadku za tożsame ze zgłoszeniem należy jednak uznać doręczenie odpisu pozwu, co nastąpiło w dniu 27 marca 2018 r. Powołany termin trzydziestodniowy upłynął zatem z końcem dnia 26 kwietnia 2018 r., a zatem dopiero od dnia 27 kwietnia 2018 r. pozwany pozostaje w opóźnieniu - co dotyczy rzecz jasna wyłącznie świadczeń rentowych przysługujących za okres od 1 listopada 2014 r. do 30 kwietnia 2018 r. Tym samym odsetki od świadczenia należnego za maj 2018 r. przysługują małoletnim powodom od 11 maja 2018 r., a odsetki od rat renty należnej im za dalsze okresy czasu - przy uwzględnieniu płatności ich z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca.

Podkreślenia dodatkowo wymaga, iż obecnie funkcja odszkodowawcza odsetek przeważa nad ich funkcją waloryzacyjną. W tej sytuacji zasądzanie odsetek od daty wyrokowania prowadziłoby w istocie do ich umorzenia za okres sprzed daty wyroku i stanowiłoby nieuzasadnione uprzywilejowanie dłużnika, skłaniając go niekiedy do jak najdłuższego zwlekania z opóźnionym świadczeniem pieniężnym, w oczekiwaniu na orzeczenia sądu znoszące obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 kwietnia 2013 r., I ACa 1436/12, niepubl.).

W tym stanie rzeczy, działając na podstawie art. 446 § 2 zd. 1 k.c. w zw. z art. 322 k.p.c. w zw. z art. 123 pkt 1) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych- co do renty - oraz w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. - w zakresie odsetek - orzeczono jak w punkcie I wyroku.

W punkcie II - w oparciu o treść art. 446 § 2 zd. 2 a contrario k.c. w zw. z art. 481 § 1 a contrario k.c. - oddalono powództwo A. Ł. (1), zaś na podstawie stosowanych a contrario przepisów art. 446 § 2 zd. 1 k.c. w zw. z art. 322 k.p.c. - co do renty w wysokości przekraczającej zasądzone na rzecz każdego z małoletnich powodów tytułem tego świadczenia 1.150,-zł - oraz po myśli art. 446 § 2 zd. 1 a contrario k.c. - w zakresie objętej żądaniami pozwu daty początkowej przyznania prawa do renty - nadto zaś zgodnie z art. 481 § 1 a contrario k.c. w zakresie odsetek w omówionym już powyżej zakresie - Sąd powództwo oddalił.

W punkcie III wyroku, działając na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 109 § 2 k.p.c., Sąd zasądził od przegrywającej sprawę A. Ł. (1) na rzecz pozwanego tytułem zastępstwa procesowego kwotę 1.200,-zł, jednocześnie odstępując od obciążania tej powódki przedmiotowymi kosztami w pozostałym zakresie. Podstawowa stawka wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika zastępującego stronę pozwaną wynosiła 3.600,-zł - stosownie do §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.). Orzekając o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego należnych pozwanemu od powódki A. Ł. (1), Sąd miał jednak na względzie w istocie jednorodzajowość zgłoszonych w pozwie żądań każdego z powodów i implikowany tym faktem nakład nakład pracy pełnomocnika strony pozwanej, które to okoliczności powodują, że zasadne jest obniżenie należnego temu pełnomocnikowi wynagrodzenia i jednoczesne odstąpienie od obciążania A. Ł. (1) kosztami procesu w zakresie przekraczającym wskazane 1.200,-zł (stanowiące 1/3 stawki podstawowej). Nie bez znaczenia w tym zakresie pozostawała również sytuacja majątkowa tej powódki (ustalona ostatecznie dopiero po rozpoczęciu rozprawy, na podstawie przeprowadzonych wówczas dowodów).

W punkcie IV, jakkolwiek z uwagi na tylko częściowe uwzględnienie ich żądań, powinni oni co do zasady, po myśli art. 100 zd. 1 in fine k.p.c., zostać obciążeni kosztami procesu w zakresie, w jakim przegrali sprawę - w tym na rzecz strony przeciwnej - działając na podstawie art. 102 in fine k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 300 ze zm.) - biorąc pod uwagę szczególny, zbliżony do alimentacyjnego, charakter dochodzonego przez każdego z nich roszczenia jak i fakt, iż nie uzyskują oni dochodów - Sąd odstąpił od obciążania małoletnich powodów A. R. (1) i A. R. (1) kosztami procesu związanymi z ich udziałem w sprawie (w tym z tytułu nieuiszczonych kosztów procesu z tytułu zwrotu kosztów podróży i utraconego zarobku świadków). Koszty poniesione przez każdego z tych powodów obejmują: opłatę sądową od pozwu (w wysokości 1.863,-zł), wynagrodzenie pełnomocnika (zasadniczo w kwocie 3.600,-zł), zaś koszty poniesione przez pozwanego w związku z udziałem każdego z tych powodów w sprawie (odrębnie w odniesieniu do każdego z nich) sprowadzają się do wynagrodzenia pełnomocnika (wynoszącego, zasadniczo, 3.600,-zł). Łącznie zamykają się one kwotą 9.063,-zł. Każdy z powodów wygrał sprawę w 37,04%, zatem koszty te przypadają na pozwanego w takim właśnie zakresie, co daje kwotę 3.356,94 zł. Tym samym co do zasady należałoby zasądzić od każdego z małoletnich powodów na rzecz pozwanego kwotę 243,06 zł (byliby oni co do zasady zobowiązani do zapłaty na rzecz pozwanego z tego tytułu również w razie obniżenia wynagrodzenia każdego z pełnomocników do poziomu 1.200,-zł w odniesieniu do każdego z roszczeń). Sąd odstąpił od obciążania każdego z małoletnich powodów tymi właśnie kosztami, a nadto przypadającymi na każdego z nich nieuiszczonymi kosztami sądowymi z tytułu zwrotu kosztów podróży i utraconego zarobku świadków. Koszty te wyniosły łącznie 1.077,81 zł. Związane z udziałem każdego z powodów pozostają one w 1/3 części, to jest w zakresie kwoty 359,27 zł. Każdy z małoletnich powodów wygrał sprawę w 37,04%, więc powinien koszty te ponieść w pozostałych 62,96%, co daje kwotę 226,12 zł. Również ta kwota objęta jest rozstrzygnięciem z punktu IV wyroku.

W punkcie V wyroku, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., Sąd nakazał pobrać od powódki A. Ł. (2) na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku przypadającą na nią część nieuiszczonych kosztów sądowych z tytułu zwrotu kosztów podróży i utraconego zarobku świadków - które wyniosły łącznie 1.077,81 zł (powódkę A. Ł. (1) obciążają one w 1/3 części, to jest w kwocie 359,27 zł).

W punkcie VI wyroku, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 1 in fine k.p.c., Sąd nakazał pobrać od Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku kwotę 266,15 zł, stanowiącą przypadającą na pozwanego część nieuiszczonych kosztów sądowych z tytułu zwrotu kosztów podróży i utraconego zarobku świadków. Koszty te wyniosły łącznie 1.077,81 zł. Pozwany przegrał sprawę - i to jedynie częściowo - wyłącznie w odniesieniu do dwojga z trzech powodów. I tylko w takim zakresie, w wysokości wynikającej z ich stosunkowego rozdzielenia, obciążają go w konsekwencji nieuiszczone koszty sądowe. W przypadku roszczenia każdego z małoletnich powodów wynoszą one 359,27 zł. Daje to w sumie 718,54 zł. Pozwany w przypadku każdego z tych powodów przegrał sprawę w 37,04%, a zatem powołane nieuiszczone koszty sądowe obowiązany jest ponieść w takim też stosunku, co daje kwotę 266,15 zł.