Przewodniczący:

SSO Karol Troć

Protokolant:

st. sekr. sąd. Anna Sieczkiewicz

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 352/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim z dnia 28 stycznia 2020 r. sygn. akt II K 425/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wyroku, tj. art. 4 kpk, 7 kpk i 410 kpk, polegającej na błędnej i dowolnej – zamiast swobodnej, opartej o wskazania wiedzy, logiki i doświadczenie życiowe – materiału dowodowego, która doprowadziła do błędnych ustaleń faktycznych w zakresie strony podmiotowej czynów oskarżonych, w szczególności braku świadomości i woli przedstawienia nieprawdziwych danych w celu ubiegania się o środki pomocowe dla producentów rolnych za użytkowanie działek gruntów wskazanych w zarzutach aktu oskarżenia i w konsekwencji uniewinnienia oskarżonych od popełnienia zarzuconych im czynów

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Słusznie skarżący wywodzi, że Sąd meriti niewłaściwie oceniając zebrane w sprawie dowody, w szczególności wyjaśnienia oskarżonych, doszedł do błędnego wniosku, że nie można im przypisać sprawstwa ani celowości działania, polegającego na wprowadzaniu pracowników (...) w błąd, bo nie wiedzieli, że nie przysługują im dopłaty. Wszak oskarżeni przyznawali, że we wcześniejszym okresie miała już miejsce sytuacja, gdy kontrola krzyżowa wykazała zbieg roszczeń ich i innych podmiotów i wówczas wycofywali się z wniosków. Niezależnie od wiarygodności ich wyjaśnień o przyczynach takiego postępowania wynika z tego, że oskarżeni wiedzieli, że taka sytuacja może się powtórzyć, ale ani nie wyjaśnili sytuacji wcześniejszych, ani nie przedsięwzięli żadnych kroków, by uniknąć tego na przyszłość, np. poprzez jasne ustalenie z właścicielami uprawnień do posiadania i użytkowania działek. Przede wszystkim Sąd dokonał błędnej interpretacji przesłanek do przyznawania środków pomocowych, o które ubiegali się oskarżeni, przyjmując, że wymagane przepisami posiadanie działek rolnych w dniu 31 maja roku, którego dotyczy wniosek, należy pojmować jako oderwane od innych czynników i że można je stwierdzać nawet na podstawie choćby jednorazowego pobrania z takiej działki pożytków. Sąd powołał się na ugruntowane orzecznictwo (sądów administracyjnych), które rzekomo nakazuje rozumieć posiadanie jako faktyczne użytkowanie i wskazał jako przykład oznaczenie wyroku (dotyczące wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 4 kwietnia 2019 r. I SA/Go 81/19), nie dostrzegając jednak, że dotyczył on odmiennego stanu faktycznego, gdzie wnioskujący o dopłaty nie posiadał ani nie użytkował w żaden sposób działek rolnych, stanowiących własność innych osób. WSA w treści uzasadnienia tego wyroku wskazał zaś na ugruntowaną linię orzeczniczą, z której wynika, że wolą ustawodawcy jest finansowe wspieranie rolników, którzy faktycznie uprawiają grunty rolne, wyjaśniając cywilistyczne znaczenie posiadania i podkreślając, że „dla uzyskania wskazanych płatności nie wystarczy zatem być posiadaczem działek rolnych w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego, ale ponadto należy je rolniczo użytkować. Innymi słowy, posiadanie gruntów w ujęciu cywilistycznym jest niedostateczne i nie stanowi wystarczającej przesłanki do ubiegania się o płatności obszarowe, zaś pojęcie posiadanie na gruncie rozporządzenia w sprawie płatności należy odczytywać w drodze wykładni celowościowej, z uwzględnieniem krajowych i wspólnotowych przepisów dotyczących płatności do gruntów rolnych. W tym stanie pojęcie posiadania gruntów rolnych należy rozumieć jako faktyczne użytkowanie gruntów rolnych. Oznacza to, że można mieć tytuł prawny do gruntu rolnego, ale nie mieć uprawnienia do płatności oraz że można posiadać grunty rolne bez tytułu prawnego, a nawet w złej wierze i z tego tytułu mieć prawo do uzyskania płatności.(…) W zależności od możliwości władanie gruntem może polegać także na zlecaniu osobom trzecim dokonania stosownych zabiegów, jednak istotne jest to by rolnik posiadał decyzyjność jak, co, gdzie i kiedy dany grunt zasiać, komu i kiedy zlecić prace polowe. Co więcej, tego rodzaju prace nie mogą mieć charakteru jedynie sporadycznego, muszą trwać przez cały rok kalendarzowy. Istotą przedmiotowych płatności jest więc to, że są one przyznawane osobie, która rzeczywiście użytkuje grunty, tzn. decyduje, jakie rośliny uprawiać, jakie nasiona wysiać, jakich i przy pomocy jakiego rodzaju maszyn i urządzeń rolniczych dokonywać zabiegów agrotechnicznych, podejmuje także decyzje o terminie zbioru plonów, itp.”.

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że Sąd I instancji skupiając się na ustaleniu, czy oskarżeni w ciągu roku 2018 dokonali skoszenia wskazanych w zarzutach działek pominął okoliczność, że oskarżeni nie tyle użytkowali wymieniane w zarzutach działki, co wyłącznie i jednorazowo pobierali z nich pożytki. Jest oczywistym, że posiadanie i użytkowanie takich użytków rolnych jak łąki nie wiąże się z rozbudowanymi czynnościami pielęgnacyjnymi, jednakże może polegać np. na nawożeniu, wapnowaniu, włókowaniu, czego oskarżeni nie dokonywali, dbaniu o granice i rowy melioracyjne, odchwaszczaniu z roślin niepożądanych i dosiewaniu pożądanych itd. Oskarżeni ograniczali się do jednorazowego wjechania na cudzą własność bez pytania kogokolwiek o zgodę, wykoszenia i zabrania nie należącej do nich skoszonej trawy (siana), z których to czynności wywodzili następnie swe rzekome uprawnienie do uzyskania dodatkowej gratyfikacji w postaci wsparcia dla rolników, dbających przez cały rok o właściwą kulturę łąk. Składając wniosek oskarżeni nie wiedzieli, czy właściciele w danym roku nie zaczną realizować swoich uprawnień i użytkować łąki, licząc jedynie, że skoro nie złożyli wniosków za rok poprzedni, sytuacja powtórzy się w roku kolejnym. Takie pojmowanie wsparcia rolników nie może znajdować akceptacji organów wymiaru sprawiedliwości poprzez konstatację, że oskarżeni jedynie (niesprzecznie z prawem) wykorzystują przepisy i sytuację, gdy prawdziwi posiadacze (właściciele) z różnych powodów nie składają wniosków o dopłaty, nastawiając się na to, że wskażą oprócz działek, co do których rzeczywiście przysługują im dopłaty, także działki, z których pobrali pożytki bezpodstawnie, z zamiarem ich wycofania z wniosku, jeśli właściciele jednak zgłoszą się po należne im dopłaty. Skoro oskarżeni prócz jednorazowego pobrania pożytków nie realizowali żadnych innych zabiegów rolniczych, nie byli w żaden sposób uprawnieni by twierdzić, że byli posiadaczami wymienionych w zarzutach działek w dniu 31 maja 2018 r. Twierdząc odmiennie wprowadzali pracowników (...) w błąd. Na ocenę tego faktu nie może mieć znaczącego wpływu gotowość oskarżonych, by w przypadku, gdy właściciele również zgłoszą się po dopłaty i wykaże to krzyżowa kontrola, wycofać sporne działki z wniosku, by uniknąć zarówno przedłużenia rozpoznania całości wniosku, jak kar administracyjnych czy odpowiedzialności karnej. Nie można twierdzić, że skoro istnieją prawne mechanizmy kontrolne w procedurach ubiegania się o środki finansowe, wszelkie nieprawidłowości winny być wykrywane i załatwiane w ramach tych procedur, wobec czego prawo karne nie powinno mieć zastosowania. Jeśli wnioskujący o środki wie, że mu się one nie należą, ale czyni założenie, że kontrola braku przesłanek do ich uzyskania nie wykryje (jeśli inny podmiot równoległym wnioskiem nie ujawni tego faktu w drodze kontroli krzyżowej), albo w razie wykrycia w prosty sposób będzie mógł wycofać się z próby ich pozyskania, prawo karne w pełni może takie działanie uznać za usiłowanie w pełni świadomego i celowego wyłudzenia nienależnych świadczeń poprzez wprowadzenie osoby rozpatrującej wniosek w błąd co do faktu spełnienia niezbędnych warunków. O braku zamiaru popełnienia przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej nie świadczy też niewielka w proporcji do legalnych dochodów kwota owej bezprawnej korzyści.

Wniosek

O uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec zasadności zarzutu apelacji i treści wyroku wniosek był zasadny

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

Zasadność zarzutu – całość wyroku

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nieprawidłowość rozstrzygnięcia i treść wyroku implikuje konieczność jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Kompleksowa, zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego ocena materiału dowodowego, dokonanie prawidłowych ustaleń w zakresie spełniania bądź niespełniania przez oskarżonych przesłanek do uzyskania dopłat w zakresie zakwestionowanych zarzutami działek rolnych i dokonanie prawidłowej subsumpcji ustaleń względem przepisów prawa karnego.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana