UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z 23 kwietnia 2019 r. odmówił H. P. uchylenia decyzji z 20 stycznia 2014 r. oraz stwierdził, że została ona wydana z naruszeniem prawa.

W odwołaniu od tej decyzji H. P. powołała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. i wskazała, że odmowa przeliczenia emerytury jest niesprawiedliwa.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z 2 lipca 2019 r. oddalił odwołanie (pkt I) oraz zasądził od H. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Sąd Okręgowy ustalił, że H. P. urodziła się (...) ZUS decyzją z 9 września 2008 r. przyznał jej wcześniejszą emeryturę od 25 sierpnia 2008r. Wysokość emerytury została obliczona na podstawie art. 53 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Decyzją z 20 stycznia 2014 r. odwołująca nabyła prawo do emerytury w pełnym wieku emerytalnym. Podstawa obliczenia tego świadczenia została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. 9 kwietnia 2019 r. odwołująca wniosła o przeliczenie jej emerytury, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego. ZUS postanowieniem z 23 kwietnia 2019 r. wznowił postępowanie w tej sprawie, a decyzją z tego samego dnia odmówił uchylenia decyzji z 20 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 6 marca 2019 r. (P 20/16) orzekł, że art. 25 ust. 1b Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Wchodzą w życie z dniem ogłoszenia. Według ustępu 4 tego artykułu orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Postępowanie w sprawach emerytalno-rentowych ma charakter wnioskowy. Zgodnie z art. 124 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w niej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Za przepis o charakterze szczególnym uznaje się art. 114 tej ustawy, który dotyczy ponownego rozpoznania prawa do świadczenia lub jego wysokości. Wśród wymienionych w nim podstaw ponownego ustalenia wysokości emerytury nie ma orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego uznającego ustawę lub jej część za niezgodną z Konstytucją RP. Wznowienie postępowania na w tym zakresie jest możliwe np. na podstawie art. 401¹ k.p.c., art. 145a k.p.a. i art. 540 § 2 k.p.k.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 27 października 2004 r. (SK 1/04) art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, przyznając jednostce prawo do rozstrzygnięcia sprawy, w następstwie utraty mocy przez zdyskwalifikowaną normę prawną, nie deklaruje utraty skuteczności prawnej ex lege niekonstytucyjnego aktu. W zgodzie z zasadą pewności prawa i zasadą ochrony zaufania nakazuje wznowienie prawomocnie (ostatecznie) zakończonych postępowań. Przepis ten odsyła do ustaw zwykłych, ale to Konstytucja RP sama kształtuje prawo do zniweczenia każdego rozstrzygnięcia leżącego u genezy skargi konstytucyjnej. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z 6 marca 2019 r. uznał za jego skutek wznowienie postępowania na podstawie art. 401¹ k.p.c. lub art. 145a k.p.a. W ten sposób pośrednio przesądził o braku podstaw do zastosowania art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Okręgowy wskazał, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie jest nowym dowodem lub nową okolicznością istniejącą przed wydaniem przez organ rentowy decyzji dotyczącej wysokości świadczenia.

Sąd Okręgowy powołał się też na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2012 r. (K 5/11), zgodnie z którym prawomocność jest sama w sobie wartością konstytucyjną. Ochrona prawomocności wynika z art. 7 Konstytucji RP, dlatego prawomocne rozstrzygnięcia mają za sobą konstytucyjne domniemanie wynikające z tego przepisu. Może ono zostać przełamane, gdy samo rozstrzygnięcie odbiega od konstytucyjnego standardu. Podważenie prawomocności musi być każdorazowo przedmiotem skrupulatnego ważenia wartości. Nie jest zasadą konstytucyjną nieograniczona w czasie wzruszalność ostatecznych decyzji administracyjnych. Konstytucja RP nie zawiera regulacji, która wyłączałaby możliwość wprowadzenia ograniczenia wzruszalności takich orzeczeń.

Zdaniem Sądu Okręgowego prawo do wznowienia postępowania nie ma charakteru absolutnego. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z 24 września 2015 r. (II UZ 19/15) wyraził pogląd, według którego niemożność wniesienia skargi o wznowienie postępowania w ustawowym pięcioletnim (obecnie dziesięcioletnim) terminie ze względu na to, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, będące podstawą wznowienia, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie, weszło w życie po upływie tego terminu, nie stanowi pozbawienia możności działania, które uzasadniałoby dopuszczenie skargi o wznowienie po upływie pięcioletniego terminu.

Sąd Okręgowy wskazał, że pięcioletni termin określony w art. 146 § 1 k.p.a. jest terminem prekluzyjnym, a jego upływ czynił niezasadnym wniosek odwołującej.

Sąd I instancji rozważył również interpretację treści art. 114 ustawy emerytalnej w kontekście rozumienia „nowej okoliczności". Ten termin jest zastrzeżony tylko i wyłącznie do nowych faktów, które ujawniły się po wydaniu decyzji. W ocenie Sądu Okręgowego nie jest nowym faktem orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, czy orzeczenia innego sądu. Do takich konkluzji doszedł Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 7 czerwca 2018 roku, wydanym w sprawie III AUa 314/18 (LEX nr 2549814). W orzeczeniu tym Sąd Apelacyjny stwierdził, że: „Wznowienie postępowania w sprawie ponownego ustalenia wysokości świadczenia uzasadnia ujawnienie tylko takich okoliczności, które istniały już przed wydaniem decyzji oraz mają wpływ na wysokość świadczenia. Dlatego Sąd Okręgowy uznał, ze w rozpoznawanej sprawie nie miał zastosowania art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tego względu Sąd oddalił odwołanie na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c., zaś o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego złożyła H. P.. Zaskarżając wyrok w całości, zarzuciła mu:

1)naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść wyroku, a w szczególności:

- art. 145 a § 2 k.p.a. wskutek nieuwzględnienia przez Sąd I Instancji faktu, że skarga o wznowienie postępowania została wniesiona w terminie przewidzianym w tym przepisie, a mianowicie przed upływem miesiąca od wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r.;

-art. 114 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 146 § 1 k.p.a. poprzez odmowę uchylenia decyzji emerytalnej z dnia z dnia 20.01.2014 r. (znak: 001042780/15/ENP) pomimo jej niezgodności z przepisami prawa oraz złożenia przez skarżącą w dniu 9.04.2019 r. wniosku o jej uchylenie,

- art. 7, 8 i 9 kodeksu postępowania administracyjnego wskutek nieuwzględnienia przewidzianego w tych przepisach słusznego interesu skarżącej; nie pouczenie jej o możliwościach złożenia wniosku o wznowienie postępowania zmierzającego do uchylenia niekorzystnej decyzji emerytalnej z dnia 20.01.2014 r. oraz pominiecie wcześniejszego wniosku skarżącej o ponowne przeliczenie emerytury złożonego bez zwłoki po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia w dniu 6 marca 2019 r.,

- art. 146 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego przez jego niewłaściwe zastosowanie.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku oraz zmianę decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23.04.2019 r. o odmowie uchylenia decyzji z dnia 20.01.2014 r. i nakazanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przeliczenie emerytury na rzecz skarżącej bez pomniejszeń o wypłaty dokonane w ramach wcześniejszej emerytury z zasądzeniem od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz H. P. kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył:

Apelacja była częściowo zasadna.

Stan faktyczny rozpoznawanej sprawy nie był sporny. Wynikało z niego, że 9 kwietnia 2019 r. H. P. złożyła do organu rentowego wniosek o ponowne obliczenie jej emerytury zgodnie z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (P 20/16). Organ rentowy potraktował ten wniosek jako skargę o wznowienie postępowania, a następnie wznowił na podstawie art. 145a Kodeksu postępowania administracyjnego (zwanego dalej „k.p.a.”) postępowanie w sprawie zakończonej decyzją z 20 stycznia 2014 r., którą przyznano odwołującej prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym i obliczono wysokość emerytury, pomniejszając podstawę obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur po uwzględnieniu kwoty wypłaconego wyrównania. Po wznowieniu postępowania organ rentowy wydał zaskarżoną w sprawie decyzję z 23 kwietnia 2019 r. W decyzji tej organ rentowy odmówił H. P. uchylenia decyzji z 20 stycznia 2014 r. i jednocześnie stwierdził wydanie tej decyzji z naruszeniem prawa. Taka decyzja wyznaczała więc zakres i przedmiot postępowania sądowego oraz wydanego w jego następstwie wyroku.

Niewątpliwie problem prawny, który wystąpił w sprawie, a który skłonił Sąd Okręgowy do oddalenia odwołania H. P. od decyzji z 23 kwietnia 2019 r., powstał w wyniku wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 6 marca 2019 r. (P 20/16), w którym orzeczono, że art. 25 ust. 1b Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zwanej dalej „ustawą emerytalną”) w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten został opublikowany w Dzienniku Ustaw 21 marca 2019 r. Od tego dnia wszedł więc w życie i wywołał skutek w postaci niemożności stosowania tego przepisu przez sądy oraz inne organy także w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Nie oznacza to jednak automatycznego pozbawienia mocy obowiązującej decyzji wydanych z uwzględnieniem uchylonego przez Trybunał Konstytucyjny przepisu. Konieczne jest bowiem zainicjowanie odpowiedniego postępowania zmierzającego do wzruszenia decyzji wydanej na podstawie przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją. Wynika to z art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

Trybunał Konstytucyjny, stwierdzając niekonstytucyjność zaskarżonego przepisu w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...) r., które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej, nie zakwestionował możliwości stosowania określonego w nim mechanizmu potrącania w stosunku do pozostałych osób. Skutkiem niniejszego wyroku jest prawo wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji RP dla wszystkich kobiet objętych zakresem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Przepis ten otwiera drogę do sanacji konstytucyjności sytuacji prawnych, w których zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej wywołało konsekwencje zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny. Z powszechnego charakteru wyroków Trybunału Konstytucyjnego, o którym mowa w art. 190 ust. 1 Konstytucji RP i utraty mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP), wynika, że możliwość rozstrzygnięcia sprawy z pominięciem derogowanego przepisu odnosi się zasadniczo do wszystkich spraw, w których niekonstytucyjny przepis był podstawą orzeczenia o prawach osób uprawnionych, bez względu na to, kto i w jakim trybie zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z odpowiednim żądaniem. Pojęcie „wznowienia postępowania”, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji RP ma szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia” w sensie technicznym, przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń (zob. np. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 14 kwietnia 2004 r., SK 32/01).

Prawo sanacji konstytucyjności może być zrealizowane w dwojakim trybie. Postępowania zakończone wydaniem wyroku przez sądy pracy i ubezpieczeń społecznych mogą być wznowione na podstawie art. 401¹ ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2018 r., poz. 1360 ze zm.), natomiast osobom, które nie odwołały się od decyzji wydanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przysługuje wznowienie postępowania na podstawie art. 145a Ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2096, ze zm.) w związku z art. 124 ustawy emerytalnej. Wznowienie w tym kontekście oznacza prawo do skorzystania ze środków proceduralnych zmierzających do wydania w zakończonej sprawie nowego rozstrzygnięcia, opartego na stanie prawnym ukształtowanym po wejściu w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 września 2006 r., SK 60/05). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 6 marca 2019 r. (P 20/16), wymienione przepisy dotyczące wznowienia postępowania nie uwzględniają jednak specyficznej sytuacji związanej z obowiązkiem sanacji konstytucyjności w sprawach dotyczących emerytur kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej. Pozostawiają tym samym znaczny margines dowolności organom i sądom w ocenie i rozstrzygnięciu następstw wyroku Trybunału Konstytucyjnego w konkretnych wypadkach.

Specyfika spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych wyraża się między innym tym, że związanie sądu i organu rentowego ostateczną decyzją administracyjną nie ma charakteru bezwzględnego. Istnieje możliwość dokonania ponownych ustaleń warunkujących prawo lub wysokość przyznanego wcześniej świadczenia. Podstawę do tego zawiera art. 114 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), który na gruncie ubezpieczeń społecznych daje podstawy do ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości, jeżeli zostaną spełnione warunki określone w tym przepisie. Niewątpliwie instytucja przewidziana w art. 114 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie jest wznowieniem postępowania sensu stricto, lecz co najwyżej „swoistym wznowieniem postępowania”. Instytucja ta ma szerszy charakter niż wznowienie postępowania i nieco odmienne od niego przesłanki. Z istoty swej służy też innym celom, pozwalając ponownie ustalić prawo do świadczeń emerytalno-rentowych lub ich wysokość przy wykorzystaniu mniej rygorystycznych podstaw niż określone w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego podstawy wznowienia takiego postępowania. Niemniej jednak jest szczególną instytucją w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, która umożliwia ponowne rozpatrzenie prawa do świadczeń emerytalno-rentowych lub ich wysokości, mimo istnienia w obrocie prawnym prawomocnej decyzji organu rentowego. Z uwagi zatem na specyfikę postępowań w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, zdaniem Sądu Apelacyjnego, należało również rozważyć możliwość zastosowania art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej jako jedną z form „wznowienia” postępowania zakończonego decyzją organu rentowego. W wyroku z 3 grudnia 2019 r., wydanym w sprawie o sygnaturze akt III AUa 683/19, Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyjaśnił zasadność zastosowania art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej przy ocenie żądań osoby ubezpieczonej powołującej się na korzystny dla niej wyrok Trybunału Konstytucyjnego, a także to, dlaczego wyrok Trybunału Konstytucyjnego korzystny dla osoby ubezpieczonej może stanowić okoliczność uzasadniającą wznowienie postępowania na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej. Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela to stanowisko.

Zawarte w skierowanym do ZUS wniosku z 9 kwietnia 2019 r. żądanie odwołującej o „przeliczenie emerytury” w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku, było bardzo ogólnie sformułowane. ZUS rozpatrzył wniosek pod kątem spełnienia przesłanek do wznowienia postępowania na podstawie art. 145a Kodeksu postępowania administracyjnego i wznowił postępowanie w sprawie zakończonej decyzją z 20 stycznia 2014 r., którą przyznano odwołującej prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym i obliczono wysokość emerytury, pomniejszając podstawę obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur. Następnie decyzją z 23 kwietnia 2019 r. odmówił uchylenia decyzji z 20 stycznia 2014r. i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa, powołując się na art. 146 § 1 w zw. z art. 151 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. W tym zakresie organ rentowy właściwie rozpoznał żądanie odwołującej. O ile bowiem odwołująca złożyła wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem stanowiska zawartego w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (P 20/16) w terminie miesiąca od ogłoszenia tego wyroku, jak tego wymaga art. 145a § 2 k.p.a., to jednak od momentu doręczenia jej decyzji z 20 stycznia 2014 r. (przyznającej prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnej emerytury z zastosowaniem art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej), upłynęło 5 lat, o których mowa w art. 146 § 1 k.p.a. Z tego względu organ rentowy nie mógł – na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. – uchylić kwestionowanej decyzji z 20 stycznia 2014 r. i wydać nowej decyzji rozstrzygającej o istocie sprawy. W rezultacie decyzja organu rentowego odmawiająca uchylenia decyzji z 20 stycznia 2014 r. i stwierdzająca wydanie jej z naruszeniem prawa była właściwa.

Niemniej jednak – zdaniem Sądu Apelacyjnego – organ rentowy jako profesjonalny organ zajmujący się ustalaniem prawa do świadczeń emerytalnych i ich wysokości powinien szerzej rozpatrzyć żądanie odwołującej niż tylko w zakresie art. 145a i art. 146 § 1 w zw. z art. 151 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Powinien wziąć pod uwagę każdy możliwy sposób rozpatrzenia zgłoszonego żądania, w tym również w trybie art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Organ rentowy nie ustosunkował się do żądania odwołującej w tym zakresie, dlatego zdaniem Sądu Apelacyjnego należało potraktować odwołanie H. P. jako odwołanie nie tylko w zakresie, na który wskazuje zaskarżona w sprawie decyzja organu rentowego z 23 kwietnia 2019 r. (odmawiająca uchylenia decyzji z 20 stycznia 2014 r. i stwierdzająca wydanie jej z naruszeniem prawa), ale również jako odwołanie wniesione w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy co do możliwości zastosowania art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. W tym zakresie miał zastosowanie art. 477⁹ § 4 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym jeżeli organ rentowy nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przepisany, odwołanie można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu. Sąd Apelacyjny dostrzegł, że w momencie złożenia przez odwołującą odwołania od decyzji z 23 kwietnia 2019 r. nie upłynął jeszcze dwumiesięczny termin liczony od dnia złożenia wniosku odwołującej z 9 kwietnia 2019 r., w którym organ rentowy powinien wydać decyzję. Termin ten upłynął jednak do momentu zakończenia postępowania w pierwszej instancji. Do tego czasu organ rentowy nie wydał decyzji w trybie art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. Z tego względu Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony w sprawie punkt I wyroku Sądu Okręgowego w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. do wydania decyzji w sprawie z wniosku H. P. z 9 kwietnia 2019 r. o przeliczenie świadczenia w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (P 20/16) w trybie art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a w pozostałym zakresie oddalił apelację. O tym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 oraz art. 385 k.p.c. (punkt I sentencji wyroku).

Ponadto Sąd Apelacyjny nie stwierdził rażącego naruszenia prawa przez organ rentowy, o którym mowa w art. 477¹⁴ § 3 k.p.c. Organ rentowy ustosunkował się do wniosku odwołującej o przeliczenie emerytury w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 6 marca 2019 r. i wydał decyzję przed upływem dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku. Nadał zatem bieg wnioskowi i w rozsądnym okresie ustosunkował się do niego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. W tym zakresie nie można było zarzucić organowi rentowemu rażącego naruszenia prawa. Sąd Apelacyjny uznał, że ze względu na specyfikę spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, ogólnie sformułowane żądanie odwołującej oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego odnoszący się do szczególnej sytuacji kobiet urodzonych (...), należało rozpoznać wniosek odwołującej również w trybie art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej jako szczególnej postaci wznowienia postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Nierozpoznanie żądania również w tym trybie nie mogło stanowić jednak podstawy do przypisania organowi rentowemu rażącego naruszenia prawa, o którym mowa w art. 477¹⁴ § 3 k.p.c. (punkt II sentencji wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego należnym odwołującej za udział jej pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym, Sąd Apelacyjny orzekł, zgodnie z art. 98 ust. 1, 3 i 4 w zw. z art. 99 k.p.c., § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz w zakresie zwrotu opłaty od apelacji poniesionej przez odwołującą w wysokości 30 zł, zgodnie z art. 36 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 300)– punkt III sentencji wyroku.

Dorota Elżbieta Zarzecka Barbara Orechwa-Zawadzka Marek Szymanowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE