UZASADNIENIE

Pozwem z 1 października 2018 r. powódka A. W. wniosła o zasądzenie od pozwanego Z. W. na jej rzecz 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania według norm przepisanych. Powódka wskazała, że pozwany, jej były mąż, został dwukrotnie skazany za znęcanie się nad nią, a także spowodowanie uszczerbku na zdrowiu. Dalej powódka wskazała, że pozwany przez lata poniżał ją, obrażał wulgarnie, używał w stosunku do niej przemocy fizycznej, na skutek czego podupadło jej zdrowie i poczucie własnej wartości, w związku z czym od 2011 r. leczy się psychiatrycznie i regularnie uczęszcza na terapię psychologiczną. Dodatkowo powódka wskazała, że do dnia wniesienia pozwu ma sztywny palec III ręki lewej z uwagi na ranę szarpaną, powstałą na skutek złamania paliczka dystalnego spowodowanego przytrzaśnięciem go przez pozwanego i jako osoba leworęczna ma trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Jako podstawę prawną roszczenia powódka podała art. 445 § 1 k.c.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 12 października 2018 r. Sąd zwolnił powódkę od kosztów sądowych w całości i oddalił jej wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu (k. 53-54 i 61-63).

W odpowiedzi na pozew z dnia 14 lutego 2019 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości (k. 69).

Prawomocnym postanowieniem z dnia 12 marca 2019 r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o zwolnienie od kosztów sądowych i jego wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu (k. 127-128 i 192-193).

Na rozprawie 16 kwietnia 2019 r. pozwany podtrzymał swoje stanowisko w sprawie i oświadczył, że żadnych wniosków dowodowych w sprawie nie zgłasza (k. 154 i 167).

W piśmie procesowym z 20 września 2019 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany na podstawie art. 442¹ k.c. podniósł zarzut przedawnienia roszczeń wynikających z czynu, który miał mieć miejsce w dniu 20 maja 2013 r., które nie był objęty żadnym ze skazujących wyroków, a postępowanie karne w zakresie tego czynu postanowieniem Prokuratury Rejonowej Poznań - Stare Miasto z 27 września 2013 r. zostało umorzone wobec braku podstaw do przypisania pozwanemu popełnienia przestępstwa. Co do wysokości zadośćuczynienia pozwany argumentował, że na skutek zdarzeń opisanych w tych wyrokach, powódka doznała niewielkich obrażeń, które to obrażenia naruszały czynności narządu ciała jedynie na okres nie dłuższy niż 7, bez trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Ponadto pozwany podniósł, że w wyroku z dnia 5 grudnia 2013 r. sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwoty po 500 zł, łącznie 1.000 zł, która to kwota w całości wyczerpuje należne dla powódki roszczenie z tytułu zadośćuczynienia, albowiem sąd wziął pod uwagę wszystkie istotne elementy poszkodowanego takie jak wiek, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, charakter i dolegliwości doznanych obrażeń, konsekwencje dla życia osobistego powódki. W ocenie pozwanego żądana w niniejszym postępowaniu kwota zadośćuczynienia jest bezzasadna i w sposób oczywisty wygórowana i wynika jedynie z faktu, że pozwany wniósł sprawę o podział majątku wspólnego, a powódka wniosła o przyznanie jej wspólnego lokalu i liczy z obowiązkiem zasądzenia spłaty na rzecz pozwanego. W ocenie pozwanego, zasądzona kwota zadośćuczynienia jest wystarczająca, zwłaszcza jeżeli uwzględnić sytuację majątkową i zdrowotną oraz wiek pozwanego. Zdaniem pozwanego powódka nie wykazała adekwatnego związku przyczynowego między potrzebą korzystania z pomocy psychologiczno - psychiatrycznej a czynami pozwanego. Pozwany zarzucił również, że w sprawie brak podstaw do naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie wskazanych przez stronę powodową. Skoro w sprawie o zadośćuczynienie dopiero w momencie wyrokowania roszczenie staje się wymagalne, powódka ma prawo naliczać odsetki od dnia następnego po dniu wydania takiego orzeczenia.

Na rozprawie w dniu 4 października 2019 r. pełnomocnik powódki podniosła zarzut przerwania biegu terminu przedawnienia w związku z tym, że toczyła się sprawa karna dotycząca czynu z maja 2013 r. Pełnomocnik powódki wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu wg norm przepisanych.

Sąd ustalił, co następuje:

Powódka i pozwany zawarli związek małżeński w dniu 17 maja 1975 r.

Dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 13 maja 2014 roku w sprawie 12 c 1839/11.

Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2012 r. Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w Poznaniu w sprawie VIII K 267/12 uznał pozwanego Z. W. winnym tego, że w okresie od grudnia 2008 r. do 5 sierpnia 2011 r. w P. znęcał się fizycznie i psychicznie nad swoją żoną A. W. w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu popychał pokrzywdzoną, szarpał ją i uderzał oraz wyzywał słowami powszechnie uznawanymi za obelżywe to jest przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 207 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, zawieszając wykonanie orzeczonej kary warunkowo na okres 2 lat próby. W wyroku tym sąd jednocześnie zobowiązał oskarżonego do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu. W uzasadnieniu wyroku sąd ustalił, że Z. W. jest alkoholikiem, od początku trwania małżeństwa nadużywał alkoholu i wyzywał swoją żonę, a od grudnia 2008 r., kiedy to A. W. usłyszała, jak mąż rozmawia z inną kobietą przez telefon i zaczęła podejrzewać, że ją zdradza, coraz częściej będąc pod wpływem alkoholu tracił kontrolę nad swoim zachowaniem, stawał się agresywny i wszczynał awantury, wyzywał małżonkę od „ptasich móżdżków”, „prymitywów”, „kretynów”, „płaskich mózgów”, szarpał ją i popychał na szafę bądź na stół, wypychał z pokoju, w którym przebywał, używając słów wulgarnych typu „spierdalaj stąd”, bił ją po plecach, po przedramionach, mówił, że jej miejsce jest w małym pokoju i domu wariatów, przydeptywał jej specjalnie kapcie z tyłu, by się przewracała. Jak ustalił sąd karny, A. W. podejmowała próby pojednania się z mężem i mobilizowania go do podjęcia terapii odwykowej, ale kończyło się to kolejnymi awanturami. Oskarżony nie widział problemu po swojej stronie i rezygnował z terapii odwykowej. Dalej sąd ustalił, że 5 sierpnia 2011 r. Z. W. będąc pod wpływem alkoholu wszczął awanturę i uderzył A. W. pięścią w skroń, następnie w nos, pod policzek i w okolicy ust, powodując u niej rozcięcia dziąsła. Wyrok ten, po rozpoznaniu apelacji Z. W., wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 28 maja 2013 r. został utrzymany w mocy.

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w Poznaniu z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie o VIII K 267/12 z uzasadnieniem k. 8-18, wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 28 maja 2013 r. w sprawie IV Ka 306/13 k. 4-7, dokumentacja fotograficzna k. 140

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2013 r. w sprawie VIII K 126/13 Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w Poznaniu uznał Z. W. winnym tego, że w dniu 30 lipca 2012 r. uderzył swoją żonę A. W. pięścią w twarz, w wyniku czego doznała ona obrażeń w postaci stłuczenia wargi górnej oraz bolesności uciskowej lewego skrzydełka nosa i lewego łuku jarzmowego, które to obrażenia naruszyły czynności narządów jej ciała na okres trwający nie dłużej niż 7 dni tj. o przestępstwo z art. 157 § 2 k.k. w związku z art. 157 § 4 k.k. i za to wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz, że w dniu 1 stycznia 2013 r. chwycił swoją żonę A. W. bardzo mocno za lewą rękę i popchnął, w wyniku czego upadła, na skutek którego to działania oskarżonego pokrzywdzona doznała obrażeń w postaci sińców w okolicy lewej kończyny górnej, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów ciała na okres trwający nie dłużej niż 7 dni tj. przestępstwa z art. 157 § 2 k.k. i za to wymierzył mu karę 5 miesięcy pozbawienia wolności. W związku z popełnieniem każdego z tych czynów sąd karny na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec Z. W. zadośćuczynienie za krzywdę doznaną przez pokrzywdzoną na skutek przestępstwa poprzez zapłatę na rzecz A. W. kwot po 500 zł tj.t łącznie 1.000 zł. Wymierzoną karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności sąd zawiesił na okres próby 5 lat, poddając oskarżonego w tym okresie dozorowi kuratora sądowego.

Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie IV Ka 218/14, po rozpoznaniu apelacji Z. W., utrzymał w mocy wyrok w sprawie VIII K 126/13.

Czynów tych pozwany dopuścił się w czasie, gdy w toku była sprawa VIII K 267/12 Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w Poznaniu.

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto z dnia 5 grudnia 2012 r. w sprawie VIII K 126/13 k. 20-22, wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 23 kwietnia 2014 r. w sprawie IV Ka 218/14 k. 19, dokumentacja fotograficzna k. 140

W dniu 20 maja 2013 r. w mieszkaniu stron doszło do sytuacji, w której pozwany przytrzasnął powódce palec lewej ręki drzwiami, przy czym pozwany nie widział, że powódka po kolejnej wymianie zdań między stronami po wyjściu z pokoju pozwanego nadal trzyma rękę na ościeżnicy drzwi. Powódka zgłosiła się do SOR Szpitala Wojewódzkiego w P., gdzie stwierdzono u niej ranę szarpaną palca III ręki lewej oraz złamanie paliczka dystalnego palca III ręki lewej. Powódkę skierowano do poradni specjalistycznej – chirurgicznej. Przeprowadzone w dniu 21 maja 2013 r. badanie sądowo – lekarskie potwierdziło powyższy uraz, a lekarz opiniujący ustalił, że obrażenia doznane przez powódkę naruszyły czynności narządów ciała na czas dłuższy niż 7 dni w rozumieniu art. 157 § 1 k.k. W związku z urazem powódka leczyła się u specjalisty chirurga. W październiku 2013 r. była w związku z urazem kierowana na zabiegi fizjoterapeutyczne. W czerwcu i lipcu 2014 r. powódka w związku ze stwierdzonym urazem po złamaniu paliczka dystalnego palca III ręki lewej odbyła leczenie na Oddziale(...).

Postanowieniem z dnia 27 września 2013 r. Prokuratura Rejonowa Poznań - Stare Miasto w Poznaniu umorzyła dochodzenie przeciwko Z. W. podejrzanemu o to, że w dniu 20 maja 2013 r. w mieszkaniu na osiedlu (...), uderzając drzwiami opartą o ościeżnicę dłoni A. W. spowodował ranę szarpaną III palca ręki lewej oraz złamanie paliczka dystalnego III palca ręki lewej to jest o przestępstwo z art. 157 § 1 k.k. w wobec braku znamion czynu zabronionego. Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2014 r. Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w Poznaniu, po rozpoznaniu zażalenia A. W., utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy, wskazując, że przeprowadzony w sprawie eksperyment procesowy wykazał, że w miejscu, w którym podejrzany zatrzasnął drzwi nie mogło być widać wsuniętej pomiędzy drzwi a ościeżnicę ręki pokrzywdzonej, wobec ustalenia, że podejrzany był za drzwiami i go nie widziała. W konsekwencji sąd uznał, że nie sposób przypisać i wykazać podejrzanemu zamiaru popełnienia przestępstwa, ani z art. 157 § 1 k.k. ani z art. 157 § 3 k.k. Sąd uznał, że nie uda się A. W. wykazać, że podejrzany był świadomy tego, że nie zdążyła ona jeszcze odejść, a nawet, że nie zdążyła zabrać ręki, skoro nie było bezpośrednich świadków zdarzenia. Sąd uwzględnił, że pomiędzy stronami istnieje długotrwały konflikt i w żadnym razie nie można wykluczyć dużej złośliwość po stronie podejrzanego, ale nie wystarczy to do wykazania mu, że wypełnił znamiona przestępstwa z art. 157 § 1 k.k. bądź art. 157 § 3 k.k.

Dowód: karta informacyjna z dnia 20 maja 2013 r. k. 30, skierowanie z dnia 20 maja 2013 r. k. 31, sprawozdanie z badania sądowo – lekarskiego z dnia 21 maja 2013 r. k. 156, zaświadczenie z dnia 28 lutego 2014 r. k. 33, historia choroby k. 141-149, skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne z dnia 23 października 2013 r. k. 151, karta informacyjna z dnia 11 lipca 2014 r. k. 154, dokumentacja fotograficzna k. 140, postanowienie Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z dnia 23 września 2014 r. w sprawie VIII Kp 46/14 k. 205, zeznania powódki e-protokół z dnia 16 kwietnia 2019 r. 00:09:17 – 01:08:40 i k. 159-163, częściowo zeznania pozwanego e-protokół z dnia 16 kwietnia 2019 r. 01:10:15 -01:56:19 i k. 163-167

Od początku małżeństwa stron pozwany nadużywał alkoholu, wracał do domu nietrzeźwy, zachowywał się agresywnie wobec powódki, ubliżał jej, poniżał ją używając słów powszechnie uznanych za wulgarne, ciągał za włosy, złośliwie używał oświetlenia uniemożliwiając powódce odpoczynek nocny, uszkadzał palniki w kuchence gazowej, wykręcał drzwi od pralki uniemożliwiając jej użytkowanie, ograniczał kontakty z rodziną.

Małżeństwo stron zostało rozwiązane prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 13 maja 2014 r. przez rozwód, z wyłącznej winy powoda. W wyroku tym jednocześnie zasądzono od powoda na rzecz pozwanej rentę alimentacyjną po 550 zł miesięcznie oraz nakazano powodowi, aby opróżnił, opuścił i wydał pozwanej lokal mieszkalny nr (...) położony w P. na Osiedlu (...) - z powodu stosowania przemocy. Pozwany opuścił wspólny lokal stron w dniu 18 listopada 2014 r. W kolejnych latach sąd rejonowy obniżył rentę alimentacyjną zasądzoną od pozwanego na rzecz powódki do 400 zł miesięcznie.

Dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 13 maja 2014 roku w sprawie 12 c 1839/11, zeznania powódki e-protokół z dnia 16 kwietnia 2019 r. 00:09:17 – 01:08:40 i k. 159-163

Powódka od 8 marca 2011 r. jest na leczeniu w Poradni Terapii Uzależnień i Współuzależnienia wobec stwierdzenia u niej zaburzeń adaptacyjnych. Aktualnie powódka pozostaje w leczeniu psychiatrycznym w związku z komponentą lękową, uczestniczy w spotkaniach z psychologiem, przejawia sytuacyjne obniżenia nastroju, antycypacji lękowej, reakcje fizjologiczne stresu dość znaczne sytuacjach napięcia emocjonalnego, poczucie bezradności wobec zachowań męża. Powódka nadal obawia się byłego małżonka i każdy kontakt z nim jest dla niej źródłem silnego stresu. Leki przepisywane przez psychiatrę w związku z nerwicą depresyjno – lekową powódka przyjmuje na stałe od 2011 r.

dowód: zaświadczenie lekarskie z dnia 19 września 2018 r. k. 25, zaświadczenie z dnia 24 września 2018 r. k. 26, zaświadczenie z dnia 18 października 2018 r. k. 27, zaświadczenie z dnia 3 kwietnia 2017 r. k. 28, zaświadczenie z dnia 15 listopada 2017 r. k. 29, zaświadczenie lekarskie z dnia 6 czerwca 2018 r. k. 157, zeznania powódki e-protokół z dnia 16 kwietnia 2019 r. 00:09:17 – 01:08:40 i k. 159-163

Między stronami toczy się obecnie sprawa o podział majątku wspólnego, w której zasadniczym przedmiotem podziału jest prawo do lokalu mieszkalnego na Os. (...) w P., w którym aktualnie, po opuszczeniu lokalu na skutek orzeczonej eksmisji, zamieszkuje powódka.

Powódka utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w wysokości 1.400 zł netto miesięcznie i alimentów zasądzonych od pozwanego, a z majątku posiada jedynie udział w lokalu mieszkalnym, którego dotyczy sprawa o podział majątku wspólnego.

Pozwany utrzymuje się ze świadczenia rentowego w wysokości 2.700 zł netto miesięcznie, z czego uiszcza alimenty zasądzone na powódkę w kwocie 400 zł. Z majątku posiada udział w lokalu mieszkalnym, którego dotyczy sprawa o podział majątku wspólnego i samochód osobowy.

Dowód: e- protokół rozprawy z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie I Ns 337/17 Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu k. 181-184 i płyta CD z zapisem dźwięku k. 185, decyzja o waloryzacji wojskowej renty inwalidzkiej k. 79, zeznania powódki e-protokół z dnia 16 kwietnia 2019 r. 00:09:17 – 01:08:40 i k. 159-163, częściowo zeznania pozwanego e-protokół z dnia 16 kwietnia 2019 r. 01:10:15 -01:56:19 i k. 163-167

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów i zeznań stron.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów w całości. Wiarygodności ani autentyczności dokumentów żadna ze stron nie kwestionowała, a Sąd nie dopatrzył się podstaw by czynić to z urzędu.

Sąd oddalił wniosek powódki o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka G. W. jako spóźniony. Jak wynika z art. 207 § 6 k.p.c. wszelkie dowody w sprawie winny być zgłoszone w pozwie i zgłoszenie się w toku sprawy profesjonalnego pełnomocnika samo w sobie nie powoduje otwarcia terminu na składanie wniosków dowodowych na nowo, nie jest to bowiem wyjątkowa okoliczność w rozumieniu art. 207 § 6 k.p.c. Dla skutecznego zgłoszenia nowego wniosku dowodowego muszą zostać spełnione przesłanki wskazane w art. 207 § 6 k.p.c. Pełnomocnik powódki przesłanek tych nie tylko nie wskazała, ale nawet nie powołała dla uzasadnienia swojego wniosku.

Oceniając zeznania stron Sąd miał na względzie, że strony pozostają w wieloletnim konflikcie, który aktualnie przeniósł się na sferę majątkową w związku z postępowaniem o podział majątku wspólnego, dla którego wynik niniejszej sprawy może mieć znaczenia z puntu widzenia finansowych rozliczeń stron. Nie powoduje to jednak automatycznie założenia, że twierdzenia powódki są sprokurowane na potrzeby niniejszego postępowania, a tym samym niewiarygodne wobec niepodważalnych dowodów z dokumentów w postaci prawomocnych wyroków skazujących pozwanego za czyny popełnione na szkodę powódki.

Mając powyższe na względzie Sąd zeznania powódki uznał za wiarygodne z wyjątkiem tej części, w której twierdziła, że skutkiem działań pozwanego było schorzenie kręgosłupa i nowotwór jajnika. Jak trafnie zarzuciła strona pozwana, w sprawie nie wykazano związku przyczynowo - skutkowego między działaniami pozwanego a tymi skutkami. Z dokumentacji lekarskiej złożonej przez powódkę do sprawy nie wynika jednoznacznie, że przyczyną powstania tych schorzeń były działania pozwanego. Ustalenie tego rodzaju okoliczności faktycznej nie jest możliwe w oparciu o zasady logiki i doświadczenia życiowego, wymagałoby zatem wiadomości specjalnych tj. przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, o co powódka nie wnosiła. Zeznania powódki w tym zakresie Sąd uznał zatem za niewiarygodne.

Z tych samych względów Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego, że aktualny stan zdrowia psychicznego powódki jest skutkiem traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa. Logika i zasady doświadczenia życiowego dawały podstawę do uznania za wiarygodne twierdzeń powódki, że skutkiem działań pozwanego trwających przez lata są zaburzenia adaptacyjne, w związku z którymi od 2011 r. poddaje się leczeniu psychologicznemu i psychiatrycznemu. Z kolei sama logika i zasady doświadczenia życiowego nie dawały podstawy do uznania za wiarygodne twierdzeń pozwanego o przyczynach stanu psychicznego powódki. Korelacja czasowa (rozpoczęcie leczenia w 2011 r.) przemawia w sposób oczywisty za wiarygodnością twierdzeń powódki w tym zakresie bez konieczności sięgnięcia po wiadomości specjalne. Wykazanie innych przyczyn tego stanu rzeczy wymagałoby ze strony pozwanego przeciwdowowdu w postaci opinii biegłego psychologa. O taki zaś dowód pozwany nie wnosił.

Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanego w części, w której opisywał przebieg zdarzenia z dnia 20 maja 2013 r. oraz co do jego aktualnej sytuacji majątkowej i zdrowotnej.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego zaprzeczającego zachowaniom, które w pozwie zarzucała mu powódka, albowiem zeznania te stoją w oczywistej sprzeczności z treścią prawomocnych wyroków skazujących w sprawach VIII K 267/12 i VIII K 126/13, których treścią na podstawie art. 11 k.p.c. Sąd jest związany.

Pozostałe zeznania pozwanego zmierzające do wykazania przyczynienia się powódki Sąd uznał za niewiarygodne jako gołosłowne i stanowiące linię obrony w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powódki co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

Z treści pozwu wynika, że podstawę faktyczną żądania powódki stanowi skazanie w grudniu 2012 r. i grudniu 2013 r. pozwanego za znęcanie się nad powódką i spowodowanie uszczerbku na zdrowiu oraz spowodowanie uszczerbku na zdrowiu w dniu 20 maja 2013 r. na skutek przytrzaśnięcia palca lewej ręki drzwiami.

Jak wynika z ustaleń w sprawie, poczynionych na podstawie prawomocnych wyroków skazujących pozwanego za czyny popełnione na szkodę powódki (art. 11 k.p.c.), przestępstw pozwany dopuścił się w okresie od grudnia 2008 r. do 5 sierpnia 2011 r. (znęcanie się fizyczne i psychiczne), w dniu 30 lipca 2012 r. spowodowanie uszczerbku na zdrowiu w rozumieniu art. 157 § 2 k.k. w związku z at. 157 § 2 4 k.k. oraz w dniu 1 stycznia 2013 r. spowodowanie uszczerbku na zdrowiu w rozumieniu art. 157 § 2 k.k. w związku z at. 157 § 2 4 k.k. Kolejnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu powódki, pozwany miał się dopuścić w dniu 20 maja 2013 r.

Jak stanowi art. 444 § 1 k.c. w związku z art. 445 § 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W związku z podniesionym przez pozwanego zarzutem przedawnienia należy zauważyć, że roszczenia wynikające z czynów niedozwolonych ulegają przedawnieniu, jeżeli mają charakter majątkowy, jednakże do kategorii roszczeń majątkowych należy zaliczyć także roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia (art. 445 i 448) – J. G., G. B., Komentarz do art. 442(1) kodeksu cywilnego, e-LEX, teza 5.

Zgodnie z art. 442¹ § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Jakkolwiek w przypadkach nieobjętych art. 11 k.p.c. sąd cywilny ma kompetencje do samodzielnego stwierdzenia, czy czyn niedozwolony, stanowiący źródło szkody, jest przestępstwem, o tyle materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie dał podstaw do poczynienia ustaleń, że zachowanie, którego dopuścił się Z. W. w dniu 20 maja 2013 r. – przytrzaśnięcie palca lewej ręki powódki drzwiami - stanowił przestępstwo. Sąd w niniejszej sprawie podziela jako własne ustalenia Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w Poznaniu ze sprawy VIII Kp 46/14, że nie sposób przypisać i wykazać podejrzanemu zamiaru popełnienia przestępstwa, ani z art. 157 § 1 k.k. ani z art. 157 § 3 k.k. w związku z tym zachowaniem. Również w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie dał podstaw do ustalenia, że pozwany miał świadomość, że powódka nie zdążyła jeszcze odejść, a nawet, że nie zdążyła zabrać ręki, skoro nie było bezpośrednich świadków zdarzenia. Tym samym nie zostało wykazane, że pozwany obejmował swoim zamiarem, chociażby ewentualnym możliwość spowodowania uszczerbku na zdrowiu powódki poprzez trzaśnięci drzwiami. W konsekwencji uznać należało, że pozwany nie wypełnił znamiona przestępstwa z art. 157 § 1 k.k. bądź art. 157 § 3 k.k.

Ustalenie, że zachowanie pozwanego w dniu 20 maja 2013 r. nie stanowiło przestępstwa wyklucza zastosowanie co do tego działania pozwanego dłuższego terminu przedawnienia, określonego w art. 442¹ § 2 k.c.

Trafny był zatem zarzut pozwanego przedawnienia roszczenia majątkowego, którego źródłem miałoby być zdarzenie z dnia 20 maja 2013 r., skoro powódka pozew wniosła po upływie lat trzech od tego dnia, wyznaczającego jednocześnie, w obocznościach faktycznych niniejszej sprawy, dzień, w którym dowiedziała się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Nietrafny z kolei był zarzut strony powodowej przerwania biegu terminu przedawnienia. Jak stanowi bowiem art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się:

1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;

3) przez wszczęcie mediacji.

Prowadzenie postępowania karnego, zakończonego umorzeniem postępowania wobec stwierdzenia braku znamion przestępstwa w powyższym katalogu się nie mieści.

Mając powyższe na względzie, rozstrzygając o roszczeniu z tytułu zadośćuczynienia Sąd brał pod uwagę stanowiące przestępstwa zdarzenia objęte prawomocnymi wyrokami skazującymi pozwanego w sprawach VIII K 267/12 i VIII K 126/13 dokonując dodatkowo, na podstawie zeznań powódki własnych ustaleń prowadzących do oceny, że również po 5 sierpnia 2011 r. (koniec okresu przyjętego do przestępstwa z art. 207 § 1 k.k.) do 1 stycznia 2013 r. (data popełnienia ostatniego z przestępstw, za które pozwany został skazany), pozwany dopuścił się na szkodę powódki przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. Jak wynika bowiem z ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie, również po 5 sierpnia 2011 r. Z. W. znęcał się psychicznie nad A. W. w ten sposób, że ubliżał jej, poniżał ją używając słów powszechnie uznanych za wulgarne, ciągał za włosy, złośliwie używał oświetlenia uniemożliwiając powódce odpoczynek nocny, uszkadzał palniki w kuchence gazowej, wykręcał drzwi od pralki uniemożliwiając jej użytkowanie, ograniczał kontakty z rodziną. Sąd przyjął, że w sprawie zostało wykazane, że zachowania te miały miejsce z pewnością do 1 stycznia 2013 r., kiedy to doszło do spowodowania przez Z. W. uszczerbku na zdrowiu powódki poprzez popchnięcie jej w wyniku czego upadając doznała obrażeń w postaci sińców w okolicy lewej kończyny górnej. W związku z tym, że podstawę faktyczną roszczenia stanowiły czyny popełnione w okresie objętym prawomocnymi wyrokami skazującymi (grudzień 2008 r. do 1 stycznia 2013 r.) i czyn z 20 maja 2013 r., co do którego roszczenia majątkowe uległy przedawnieniu, dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia Sąd przyjął okres od grudnia 2008 r. do 1 stycznia 2013 r. tj. 4 lata (rok 2009, 2010, 2011 i 2012).

Powódka jako podstawę prawną roszczenia wskazała art. 445 k.c., ale w ocenie Sądu podstawę prawną zadośćuczynienia w niniejszej sprawie będzie stanowił również art. 448 k.c. Art. 445 k.c. dotyczy bowiem wyłącznie zadośćuczynienia przyznawanego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. W niniejszej sprawie dotyczy to czynów objętych wyrokiem w sprawie VIII K 126/13, które miały miejsce w dniach 30 lipca 2012 r. i 1 stycznia 2013 r. Zgodnie zaś z art. 448 zd.1 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Nie budzi zaś wątpliwości, że w przypadku dopuszczenia się przez sprawcę przestępstwa znęcania się fizycznego i psychicznego dochodzi do naruszenia dóbr osobistych pokrzywdzonego w postaci zdrowia fizycznego i psychicznego, nietykalności cielesnej i godności.

Mając zatem na względzie, że podstawą faktyczną roszczenia w niniejszej sprawie objęte było naruszanie powyżej wskazanych dóbr osobistych powódki przez pozwanego przez okres 4 lat Sąd uznał, że odpowiednią kwotą tytułem zadośćuczynienia za krzywdę będzie po 10.000 zł za każdy rok tych naruszeń, podczas których doszło również dwukrotnie do spowodowania uszczerbku na zdrowiu powódki.

W judykaturze przyjmuje się, że ustalenie wysokości zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, takich jak: wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa.

Biorąc powyższe kryteria pod uwagę Sąd uznał, że 10.000 zł za każdy rok znęcania się pozwanego nad powódką będzie kwotą adekwatną do doznanej krzywdy. Znaczny stopień cierpień fizycznych i psychicznych jest niewątpliwy zważywszy na dotkliwy sposób w jaki pozwany znęcał się nad powódką stosując przemoc i psychiczną i fizyczną, nawet ze skutkami w postaci spowodowania uszczerbku na zdrowiu. Twierdzenia strony pozwanej, że uszczerbek ten jako zakwalifikowany z art. 157 § 2 k.k., nie był znaczny, całkowicie pomijają fakt, że nie były to jednorazowe wydarzenia, tylko stwierdzone uszczerbki na zdrowiu wpisujące się w wieloletnie stosowanie przemocy fizycznej przez powoda. Za wysokością zadośćuczynienia w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy przemawia bardziej całkowity, ustalony na potrzeby sprawy, czas trwania niedozwolonych zachowań pozwanego względem powódki niż stwierdzony dwukrotnie uszczerbek na zdrowiu. Podkreślenia wymaga również, że stwierdzonych czynów z art. 157 § 2 k.k. pozwany dopuścił się w czasie, gdy toczyło się już przeciwko niemu sądowe postępowanie karne o czyn z art. 207 § 1 k.k. O intensywność cierpień fizycznych i psychicznych powódki świadczy fakt, że powódka od 2011 r. pozostaje na stałe pod opieką psychologa i w psychiatrycznym leczeniu farmakologicznym. W świetle zasad doświadczenia życiowego i logiki, bez konieczności zasięgnięcia wiadomości specjalnych, oczywistym jest przy tym, że leczenie to pozostaje w związku przyczynowym z działaniami pozwanego, którym powódka poddawana była od początku zawarcia przez strony związku małżeńskiego. Wcześnie powódka z tego rodzaju leczenia nie korzystała, a na leczenie została skierowana w związku z utrzymująca się sytuacją w domu. Pomimo, że strony ostatecznie rozstały się w listopadzie 2014 r., powódka, chociaż upłynęło 5 lat, nadal obawia się pozwanego i każdy kontakt z nim jest dla niej źródłem silnego stresu. Na skutek wieloletniego działania pozwanego powódka doświadczała obniżonego nastroju, poczucia ciągłego zdenerwowania i zagrożenia, przerastania przez sytuacje z poczuciem bezradności wobec zachowań męża. W ocenie Sądu jedynie kwoty na poziomie 10.000 zł za każdy rok konieczności funkcjonowania ze sprawcą przemocy stanowi odpowiednie zadośćuczynienie krzywdom powódki. Wyższe z kolei kwoty byłyby w ocenie Sądu wygórowane zważywszy na stosunki majątkowe panujące w społeczeństwie i sytuację majątkowa pozwanego.

Rozstrzygając o zadośćuczynieniu Sąd miał na względzie toczącą się między stronami sprawę o podział majątku wspólnego. Nie miała ona jednak znaczenia dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia. Każde z tych postępowań dotyczy odmiennych, niezależnych od siebie kwestii. To, że zasądzone roszczenie może doprowadzić do obniżenia ostatecznej spłaty z tytułu podziału majątku wspólnego (poprzez potrącenie), nie przesądza o jego bezzasadności.

Sytuacja majątkowa pozwanego również nie jest tego rodzaju by przesądzała o bezzasadności roszczenia bądź podstawach do jego ograniczenia do symbolicznych rozmiarów – na podstawie art. 440 k.c. Pozwany istotnie jest osobą wiekową i schorowaną, ale ta okoliczność sama w sobie nie wyłącza jego odpowiedzialności cywilnej. Pozwany posiada stałe źródło dochodu – rentę w wysokości 2.700 zł netto (w stosunkach panujących w społeczeństwie jest to świadczenie rentowe ponadprzeciętne) oraz majątek w postaci ½ prawa do lokalu mieszkalnego w P. na Osiedlu (...) i samochód osobowy. Tymczasem powódka z majątku posiada jedynie ½ prawa do lokalu mieszkalnego w P. na Osiedlu (...) i utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w wysokości 1.400 zł netto i renty alimentacyjnej w kwocie 400 zł zasądzonej na jej rzecz od pozwanego w wyroku rozwodowym w związku z uznaniem Z. W. za wyłącznie winnego rozpadu pożycia z uwagi na stosowanie przemocy wobec powódki. Powódka również jest osoba wiekową i cierpiąca na liczne schorzenia.

Mając powyższe na względzie Sąd w pkt 1 wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powódki 39.000 zł tytułem zadośćuczynienia tj. po 10.000 zł za każdy rok, w którym pozwany dopuszczał się przestępstwa znęcania się nad powódką, z uwzględnieniem dwukrotnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu. Od łącznej kwoty 40.000 zł odjęto 1.000 zł zasądzonego w związku z dwukrotnym spowodowaniem uszczerbku na zdrowiu przez sąd karny zadośćuczynienia.

O odsetkach od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. ustalając początek biegu terminu ich naliczania na dzień następny po uprawomocnieniu się w wyroku w niniejszej sprawie. W okolicznościach faktycznych niniejsze sprawy Sąd podziela pogląd Sadu Apelacyjnego w Warszawie wyrażony w wyroku zm dnia 25 kwietni 2019 r. w sprawie I Aca 701/2018 (LEX nr 2689773), że „ Mimo treści art. 455 k.c. w związku z art. 481 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę wymagalne jest od dnia wyrokowania. Wynika to z treści art. 316 k.p.c. oraz z konieczności uwzględniania przy wyrokowaniu w przedmiocie zadośćuczynienia kryteriów i okoliczności właściwych na tę datę.”.

W pkt 2 wyroku Sąd oddalił powództwo co do żądania zadośćuczynienia ponad kwotę 39.000 zł oraz co do odsetek za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie.

W pkt 3 wyroku Sąd mając na względzie dotychczasowe całkowite zwolnienie powódki od kosztów sądowych w sprawie oraz specyfikę niniejszej sprawy, na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powódki kosztami procesu, w tym kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego.

W pkt 4 wyroku Sąd orzekł o pozostałych kosztach na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. obciążając nimi pozwanego, stosownie do wyniku sprawy, w 40%.

Koszty powódki obejmowały koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 zł (ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie), z czego 40% stanowi kwot 2.160 zł i opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł. Dlatego Sąd w pkt 4a wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powódki 2.177 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 2.160 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W pkt 4b wyroku, na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c, nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 2.000 zł (40% z 5.000 zł) tytułem części opłaty sądowej od pozwu, od której powódka była zwolniona.

/-/ SSO Magdalena Ławrynowicz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE