Sygn. akt II Ca 1270/19
Dnia 16 stycznia 2020 roku
Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Mariusz Broda
Sędzia Sądu Okręgowego Elżbieta Ciesielska
Sędzia Sądu Rejonowego del. Monika Wrona- Zawada
Protokolant: starszy sekretarz sądowy Katarzyna Nawrot
po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2020 roku w Kielcach
na rozprawie
sprawy z powództwa Towarzystwa (...) S.A. w W.
przeciwko I. S. (1)
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanej
od wyroku Sądu Rejonowego w Sandomierzu
z dnia 7 maja 2019 roku sygn. I C 967/18
1. zmienia zaskarżony wyrok w całości i:
a. uchyla nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 8 października 2018 roku – sygnatura akt I Nc 1387/18 i oddala powództwo;
b. zasądza od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz I. S. (1) kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów procesu;
2. zasądza od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz I. S. (1) kwotę 1300 (jeden tysiąc trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.
Sygn. akt IICa 1270/19
Wyrokiem z dnia 7.05.2019r. Sąd Rejonowy w Sandomierzu:
- w pkt. I nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Sandomierzu w postępowaniu nakazowym z dnia 8. (...). w sprawie I Nc 1387/18 (nakazujący obowiązek zapłaty przez pozwaną na rzecz powoda kwoty 8 000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 09.05.2018r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu) w całości utrzymał w mocy;
- w pkt. II zasądził od pozwanej I. S. (1) na rzecz powoda Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwotę 900 złotych tytułem kosztów procesu.
Podstawy faktyczne i prawne tej treści rozstrzygnięcia Sąd pierwszej instancji przedstawił w pisemnym uzasadnieniu (k.104-110)
Wyrok w całości zaskarżyła pozwana. W wywiedzionej apelacji podniosła zarzuty szczegółowo opisane w jej treści (str.2-4, k.115-117), które najogólniej rzecz ujmując zmierzały po pierwsze do wzruszenia oceny materiału dowodowego i wykazania w związku z tym wadliwości ustaleń, o ile te doprowadziły Sąd Rejonowy do konkluzji, że pozwana zbiegła z miejsca zdarzenia, po drugie i w konsekwencji tego – do wykazania naruszenia przepisów prawa materialnego, o ile jego zastosowanie przez Sąd pierwszej instancji miałoby uzasadniać roszczenie regresowe powoda w stosunku do pozwanej. Wobec tego pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, zasądzenie kosztów procesu, ponadto domagała się także zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego.
Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego na swoją rzecz.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja, o ile prowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku okazała się zasadna.
Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia, co do wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a Sąd Okręgowy przyjął je za własne. Jest tak z jednym wyjątkiem, a mianowicie obejmującym interpretację zachowania pozwanej, która bezpośrednio po zdarzeniu odjechała prowadzonym przez siebie samochodem z miejsca tego zdarzenia. To zagadnienie, chociaż ma odniesienie do prawa materialnego, bo przez jego pryzmat jest interpretowane, to w dalszym ciągu obejmuje sferę konkretnego zachowania, czyli faktu. Sąd pierwszej instancji doszedł do wniosku, że opuszczenie przez pozwaną miejsca zdarzenia stanowiło zbiegnięcie z miejsca zdarzenia w rozumieniu art. 43 pkt. 4 ustawwy z dnia 22.05.2003r. o Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym (…) Dz.U.z 2016r. poz. 2060t.j.). Natomiast w ocenie Sądu Okręgowego zachowanie pozwanej nie nosiło znamion zbiegnięcia z miejsca zdarzenia w ujęciu w/w podstawy prawnej. Do analogicznej konkluzji doszedł Sąd Okręgowy w Kielcach w sprawie o sygn. akt II Ca 1202/19 z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W. przeciwko I. S. (2) o zapłatę kwoty 5724,12 zł, która to stanowiła przedmiot tzw. regresu nieprawidłowego, z tytułu pierwszej – wypłaconej przez ubezpieczyciela poszkodowanemu S. G., jeszcze na etapie postępowania likwidacyjnego, części zadośćuczynienia za doznaną przez niego krzywdę. Przedmiotem żądania regresowego w niniejszym postępowaniu była druga – wypłacona przez ubezpieczyciela – w wyniku ugody sądowej zawartej z S. G., część zadośćuczynienia w kwocie 8000 zł. Oczywistą zatem była tożsamość podmiotowa i przedmiotowa obu postępowań, a różnica dotyczyła jedynie tego, że każdym z nich powód dochodził zwrotu od pozwanej innych części wypłaconego na rzecz poszkodowanego, na skutek jej zachowania, zadośćuczynienia. Rozpoznając w postępowaniu apelacyjnym tą pierwszą sprawę, tj. dotyczącą zasądzenia kwoty 5724,12 zł Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo w całości, dochodząc do wniosku, że brak podstaw do uznania, by pozwana zbiegła z miejsca zdarzenia, a tym samym odpadło w/w już ustawowe źródło regresu nieprawidłowego. Z tych względów aktualności w niniejszym postępowaniu nabrało zagadnienie prawomocności materialnej prawomocnego formalnie wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 19.12.2019r. sygn. akt II Ca 1202/19, które sprowadza się do tego, że Sąd Okręgowy był nim związany w niniejszym postępowaniu apelacyjnym.
Przypomnieć w związku z tym należy, że zgodnie z art. 365 k.p.c. związanie wyrokiem sądu cywilnego oznacza brak możliwości zignorowania zarówno ustaleń faktycznych stanowiących bezpośrednio podstawę rozstrzygnięcia, jak i podstawy prawnej. Nie jest dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnych procesach sądowych, chociażby przedmiot tych spraw się różnił. Mocą wiążącą objęte jest to, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Moc wiążącą uzyskuje bowiem rozstrzygnięcie o żądaniu w powiązaniu z jego podstawą faktyczną i w kolejnym postępowaniu sąd ma obowiązek przyjąć, że istotna z punktu widzenia zasadności żądania kwestia kształtowała się tak, jak to zostało ustalone w prawomocnym wyroku. Związanie stron (oraz wyjątkowo innych osób), o którym mowa w art. 365 k.p.c. oznacza, że inne sądy są związane prejudycjalnie, czyli nie mogą dokonać odmiennej oceny prawnej roszczenia, niż zawarta w prejudykacie, ale także nie mogą dokonać odmiennych ustaleń faktycznych. Jest to tzw. pozytywny aspekt prawomocności materialnej. W rezultacie uprawomocnienia się takiego orzeczenia nikt nie może kwestionować nie tylko faktu jego istnienia, lecz także jego treści i to nawet bez względu na to, czy był, czy też nie był stroną postępowania zakończonego tym orzeczeniem. (p. m.in. wyrok SA w Białymstoku z dnia 8.08.2019r. I AGa 47/19 LEX nr 2728137; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26.08. 2016 r. I ACa 1030/15, LEX nr 2115437; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4.07.2018 r., I AGa 127/18, LEX nr 2549918; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 czerwca 2018 r., I ACa 15570/17, LEX nr 2545095). W rezultacie uprawomocnienia się takiego orzeczenia nikt nie może kwestionować nie tylko faktu jego istnienia, lecz także jego treści i to nawet bez względu na to, czy był, czy też nie był stroną postępowania zakończonego tym orzeczeniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2009 r., I CSK 456/08, LEX nr 584190).
Tak pojmowane skutki prawomocności materialnej w/w prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 19.12.2019r., po pierwsze oznaczały stan związania zawartym w jego treści rozstrzygnięciem w powiązaniu z jego ustaloną podstawą faktyczną, która obejmowała także odjechanie pozwanej samochodem z miejsca zdarzenia, nie będące zbiegnięciem w ujęciu już wskazanym, po drugie i w konsekwencji tego – zakaz czynienia przez Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu apelacyjnym jakichkolwiek odmiennych ustaleń w tym zakresie. Reasumując, to prawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego w Kielcach miało prejudycjalne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.
Już tylko z tej perspektywy podniesione w pkt. III apelacji zarzuty okazały się trafne.
Konsekwencją tego wszystkiego jest i to, że straciła także na aktualności prawnomaterialna ocena, jakiej dokonał Sąd pierwszej instancji. Skoro okazało się, że zachowanie pozwanej nie wyczerpało znamion „zbiegnięcia” z miejsca zdarzenia w rozumieniu art. 43 pkt. 4 w/w ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), to i na pozwanej nie spoczywał określony w tym przepisie obowiązek zwrotu świadczenia odszkodowawczego spełnionego przez ubezpieczyciela na rzecz poszkodowanego. Dlatego powództwo podlegało oddaleniu – analogicznie jak w tej wcześniej prawomocnie rozpoznanej sprawie.
Wobec powyższego bezprzedmiotowym pozostawało odnoszenie się do pozostałych zarzutów podniesionych w apelacji.
W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 par. 1 kpc w zw. z art. 496 kpc w zw. z art. 391 par. 1 kpc orzekł jak w pkt. 1 sentencji. Zmiana orzeczenia w zakresie kosztów procesu była pochodną rozstrzygnięcia co do meritum, nastąpiła z uwzględnieniem art. 98 par. 1 kpc; par. 2 pkt. 4 Rozp. Min. Spr. z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800, z p.zm.).
Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w art. 98 par. 1 kpc w zw. z art. 391 par. 1 kpc oraz w par. 2 pkt. 4, par. 10 ust. 1 pkt. 1 Rozp. Min. Spr. z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.poz.1800, z p. zm.) oraz uwzględnia poniesione przez pozwaną koszty postepowania apelacyjnego w postaci opłaty od apelacji.
SSR(del.) Monika Wrona Zawada SSO Mariusz Broda SSO Elżbieta Ciesielska
(...)