Decyzją z dnia 27 czerwca 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. odmówił M. M. przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania wobec złożenia wniosku po upływie miesiąca od daty wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 roku w sprawie P 20/16. /decyzja k. 29 akt ZUS/
W dniu 22 lipca 2019 roku M. M. odwołała się od powyższej decyzji wnosząc o przywrócenie terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania, wskazując, że z uwagi na sprawowanie opieki nad ciężko chorymi bliskimi członkami rodziny tj. matką, bratem oraz synem a także z uwagi na przebyte przez ubezpieczoną badanie związane z jej chorobą onkologiczną, nie była ona w stanie uzyskać na bieżąco informacji związanych z zapadłym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. /odwołanie – k. 3 - 5/
Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 13 sierpnia 2019 roku organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację powołaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie – k. 11 – 11 verte/
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
M. M. urodziła się w dniu (...) . /niesporne/
Ubezpieczona była uprawniona do emerytury w wieku obniżonym (art. 29 w zw. z 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. /niesporne/
Decyzją z dnia 17 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział przyznał ubezpieczonej emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego, której wysokość obliczono z zastosowaniem art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.), czyli podstawę emerytury pomniejszono o sumę kwot pobranych emerytur. Wypłata emerytury została zawieszona, gdyż korzystniejszym świadczeniem była dotychczasowa emerytura. /decyzja k. 7 akt ZUS/
Wyrokiem z 6 marca 2019 roku wydanym w sprawie sygn. akt P 20/16 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1 b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 poz. 39 ) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 roku w zakresie w jakim dotyczy urodzonych w r. kobiet które przed 01 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten został ogłoszony w dniu 21 marca 2019 roku. /niesporne/
W okresie marzec – kwiecień 2019 roku wnioskodawczyni opiekowała się swoją 90-letnią matką cierpiącą na chorobę Alzheimera. Matka ubezpieczonej przebywała wówczas w prywatnym Domu Opieki Społecznej, a córka odwiedzała ją tam codziennie. Stan zdrowia matki ubezpieczonej nie zmienił się w marcu – kwietniu 2019 r. Choroba postępowała i kobieta zmarła w dniu 25 czerwca 2019 r. /zeznania wnioskodawczyni 00:02:49 e- protokół z dnia 14.07.2020 r., płyta CD k. 51/
W okresie od 14 marca do (...) syn ubezpieczonej był hospitalizowany w (...) Szpitalu (...) im. WAM w Ł., gdzie przebył operację jelit z powodu skrętu jelita cienkiego. Po opuszczeniu szpitala syn wnioskodawczyni wymagał stałej opieki, w tym specjalnej diety. Wnioskodawczyni zaopiekowała się synem, gdyż nie miał on własnej rodziny. Zaraz po powrocie ze szpitala syn zamieszkiwał przez kilka dni u matki. Potem mieszkał sam, zaś wnioskodawczyni nadal przygotowywała mu posiłki. /karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 34 – 34 verte, zeznania wnioskodawczyni 00:02:49 e- protokół z dnia 14.07.2020 r., płyta CD k. 51, /
W okresie styczeń - marzec 2019 roku bezdomny brat ubezpieczonej przebywał na zamkniętym leczeniu odwykowym w Szpitalu im. (...) w Ł.. Następnie zaszła możliwość przeniesienia go do Ośrodka (...) w G. pod Ł.. Na ten okres M. M. musiała zapewnić mu miejsce pobytu. Pod koniec marca 2019 roku wynajęła mu wówczas kwaterę prywatną. Wnioskodawczyni zajmowała się bratem w okresie jego pobytu w hostelu długoterminowym dla osób uzależnionych od alkoholu. Odwiedzała go średnio 4 razy w tygodniu. / karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 35 – 35 verte, zaświadczenie k. 36, zeznania wnioskodawczyni 00:02:49 e- protokół z dnia 14.07.2020 r., płyta CD k. 51/
W dniu 12 kwietnia 2020 roku ubezpieczona przebyła badanie USG jamy brzusznej w związku z kontrolą po przebytej chorobie nowotworowej . /wyniki badania USG k. 37/
M. M. w dniu 24 kwietnia 2019 roku nadała na Poczcie Polskiej wniosek skierowany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przeliczenie emerytury w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 roku w sprawie P 20/16 . Przedmiotowy wniosek do ZUS został sporządzony w dniu 23 kwietnia 2019 r. i jeszcze tego samego dnia ubezpieczona pojechała do placówki pocztowej, żeby go nadać, ale okazało się, że palcówka znajdująca się najbliżej - przy ul. (...) w Ł. została zlikwidowana. Wówczas ubezpieczona uznała, że z powodu nadmiaru obowiązków związanych z opieką nad najbliższymi członkami rodziny a także z uwagi na okres Ś. Wielkanocnych nie jest już w stanie w dacie sporządzenia pisma nadać przesyłkę do organu rentowego . /zeznania wnioskodawczyni 00:02:49 e- protokół z dnia 14.07.2020 r., płyta CD k. 51, wniosek o przeliczenie świadczenia k. 27 akt ZUS/
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie jest zasadne.
Zgodnie z brzmieniem art.145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. Zgodnie z treścią §2 powołanego przepisu w sytuacji określonej w §1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Przepis art.190 ust.4 Konstytucji RP stanowi z kolei, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Przepis ten wprost odnosi się do możliwości wzruszania w trybach nadzwyczajnych prawomocnych orzeczeń sądowych, ostatecznych decyzji administracyjnych lub rozstrzygnięć w innych sprawach.
Ustalenia Sądu poczynione w przedmiotowej sprawie wykazują, że wnioskodawczyni złożyła skargę o wznowienie postepowania jeden dzień po upływie miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 roku.
Natomiast zgodnie z treścią art. 58 § 1 i 2 k.p.a. w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy; prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu; jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.
Uprawdopodobnienie jest wyjątkiem od reguły formalnego przeprowadzenia dowodu, działającym na korzyść strony powołującej się na określony fakt. Odwołanie się w art. 58 § 1 k.p.a. do braku winy powoduje, że przywrócenie uchybionego terminu uzasadniają wyłącznie obiektywne, występujące bez woli strony, okoliczności i zdarzenia, które mimo dołożenia odpowiedniej staranności w prowadzeniu własnych spraw udaremniły dokonanie czynności we właściwym czasie.
Przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie jest dopuszczalne, gdy strona zawiniła uchybieniu terminu, choćby w postaci lekkiego niedbalstwa. Przy ocenie winy należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od osoby dbającej należycie o swoje interesy. Kryterium braku winy jako przesłanki zasadności wniosku o przywrócenie terminu wiąże się z obowiązkiem strony do zachowania staranności przy dokonywaniu czynności.
Przy ocenie winy strony lub jej braku w uchybieniu terminu do dokonania czynności procesowej należy brać pod rozwagę nie tylko okoliczności, które uniemożliwiły stronie dokonanie tej czynności w terminie, lecz także okoliczności świadczące o podjęciu lub niepodjęciu przez stronę działań mających na celu zabezpieczenie się w dotrzymaniu terminu. Brak winy w uchybieniu terminu należy przyjąć wtedy, gdy zainteresowany nie był w stanie przeszkody pokonać (usunąć) przy użyciu sił i środków normalnie dostępnych, nie ryzykując własnym bądź innych zdrowiem, życiem lub nie narażając siebie bądź innych na poważne straty majątkowe. Osoba zainteresowana powinna uwiarygodnić stosowną argumentacją swoją staranność oraz fakt, że przeszkoda była od niej niezależna i istniała przez cały czas, aż do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu.
Do okoliczności faktycznych uzasadniających brak winy po stronie zainteresowanego przywróceniem terminu należy zaliczyć przerwę w komunikacji, nagłą chorobę, która nie pozwala się na wyręczenie inną osobą, powódź, pożar itp.
W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę – mające miejsce w okresie marzec – kwiecień 2019 roku: ciężka i nagła choroba syna wnioskodawczyni a także choroba jej starszej matki oraz leczenie odwykowe jej bezdomnego brata i wynikająca z powyższego konieczność sprawowania opieki nad wskazanymi wyżej osobami - najbliższymi członkami jej rodziny jak również ciężka i przewlekła choroba onkologiczna samej wnioskodawczyni - to okoliczności przemawiające za przyjęciem uprawdopodobnienia braku winy M. M. w uchybieniu terminowi do złożenia skargi o jeden dzień.
Dlatego też Sąd na podstawie art.477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przywrócił odwołującej termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania.
K.B