Sygn. akt II C 2284/15
W pozwie wniesionym w dniu 17 sierpnia 2015 r. A. B. oraz B. B. domagali się ustalenia czy pozwana (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) prawidłowo różnicuje stawki opłat eksploatacyjnych w zależności od lokalu mieszkalnego oraz lokalu użytkowego. Nadto wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że są właścicielami lokalu użytkowego numer (...) położonego w W. przy ul. (...), którym to budynkiem administruje (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...). Nadto wyjaśnili, że od momentu nabycia powyższego lokalu, tj. od 2007 roku, uiszczają wyższe stawki za opłaty eksploatacyjne, w tym za ochronę budynku, niż właściciele mieszczących się w nim lokali mieszkalnych. Twierdząc, że pozwana podejmując uchwały w zakresie stawek opłat, w żadnym przypadku nie uzasadniła faktu różnicowania stawek za lokale użytkowe oraz lokale mieszkalne.
Jak wynika z treści pozwu w piśmie z dnia 20 lipca 2015 r. skierowanym do pozwanej powodowie wystąpili o przedstawienie ponownych wyliczeń opłat eksploatacyjnych oraz opłat eksploatacyjnych oraz opłat za usługi ochroniarskie (równoważnych do wyliczeń za lokale mieszkalne), oraz zwrot nadpłaconych i nienależnych Spółdzielni kwot za ostatnich trzech lat zgodnie z art. 405 k.c. w zw. z art. 118 k.c.
Na dowód różnicowania stawek opłat eksploatacyjnych oraz opłat za ochronę przedłożył dwie faktury. Pierwsza z nich wystawiona została na lokal moich mocodawców, druga zaś na lokal mieszkalny położony w tym samym budynku. W odpowiedzi na powyższe pismo pozwana poinformowana, że kwestia wysokości czynszu ma bezpośredni związek z przeznaczeniem tego lokalu.
W ich ocenie, wobec braku merytorycznego uzasadnienia różnicowania stawek eksploatacyjnych przez pozwanego, wystąpienie z przedmiotowym powództwem o ustalenie jest jedyną drogą rozwiązania istniejącego od kilku lat sporu między stronami. Bowiem pełna dobrowolność w narzucaniu wysokości ponoszonych przez członków Spółdzielni zobowiązań jest niedopuszczalna, a powoływanie się na fakt, iż wysokość opłat została ustalona w uchwałach Rady Nadzorczej Spółdzielni nie stanowi o słuszności, prawidłowości oraz legalności tych decyzji. Z powyższych względów powodowie twierdzą, że w niniejszej stanie faktycznym istnieją do zastosowania art. 189 k.p.c. Podkreślając, że interes prawny w zakresie ustalenia słuszności różnicowania opłat eksploatacyjnych.
Dla potwierdzenia słuszności swoich twierdzeń powodowie wskazali na orzeczenia sądów powszechnych (pozew k. 1-5).
Pozwana (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, podnosząc zarzut braku interesu prawnego. Nadto wskazała, ze celem powodów jest uzyskanie zwrotu nadpłaconego świadczenia co wynika z treści pisma załączonego do zwrotu z dnia 20 lipca 2015 r. Zatem zwrot nadpłaconych świadczeń winien dochodzony odrębnym postępowaniem, opartym na podstawie prawnej o bezpodstawnym wzbogaceniu (protokół rozprawy k. 35).
Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny
A. B. oraz B. B. są właścicielami lokalu użytkowego numer (...) położonego w W. przy ul. (...) od 2007 r. W przedmiotowym lokalu A. B. prowadzi działalność gospodarczą, pod firmą (...) dla Dzieci (...) A. B.”. Budynkiem, w którym mieści się wskazany lokal użytkowy administruje (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) (dalej: Spółdzielnia) (okoliczności bezsporne).
(...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) naliczyła opłaty za lokal użytkowy w latach 2007 – 2015 na podstawie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 15 grudnia 2000 r.; Statut (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...); Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2007 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 695 z dnia 16 stycznia 2007 r.; Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2008 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 735 z dnia 15 stycznia 2008 r.; Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2009 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 776 z dnia 13 stycznia 2009 r.; Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2010 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 801 z dnia 22 grudnia 2009 r.; Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2011 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 818 z dnia 23 listopada 2010 r.; Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2012 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 834 z dnia 25 października 2013 r.; Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2013 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 853 z dnia 23 października 2012 r.; Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2014 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 869 z dnia 22 października 2013 r.; Planu kosztów eksploatacji osiedli (...) w 2015 r. zatwierdzonego uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr 885 z dnia 20 października 2014 r. ( okoliczność bezsporna, pismo (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 8 lipca 2015 r., 20)
A. B. oraz B. B. uiszczali opłaty za lokal użytkowy w wysokościach, wskazanych przez (...) Spółdzielnię Mieszkaniową (...) (okoliczności bezsporne).
Pismem z dnia 20 lipca 2015 roku, pełnomocnik A. B. oraz B. B., zwrócił się do Spółdzielni o przedstawienie ponownych wyliczeń opłat eksploatacyjnych oraz opłat za usługi ochroniarskie, równoważnych wyliczeń za lokale mieszkalne oraz o zwrot nadpłaconych i nienależnych Spółdzielni kwot z ostatnich trzech lat zgodnie z art. 405 k.c. w zw. z art. 118 k.c. (dowód: pismo pełnomocnika powodów k. 24-26)
W odpowiedzi na powyższe pismo Spółdzielnia odmówiła dokonania ponownych wyliczeń wskazanych opłat wyjaśniając, że różnice kosztowe wynikają z zastosowania wytycznych do ustalania współczynników zwyżki; załącznik nr 1 do uchwały nr 882 Rady Nadzorczej z dnia 20 maja 2014 r. oraz załącznik nr 1 do Planu Kosztów eksploatacji osiedli Spółdzielni na dny rok. Zróżnicowanie opłat eksploatacyjnych wynika zaś ze stopnia uciążliwości prowadzonej w lokalu działalności (statut Spółdzielni par. 26 ust. 4) (dowód: pismo (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 27 lipca 2015 r., k. 27).
Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie wskazanych kserokopii dokumentów, które Sąd w całości uznał za wiarygodne, gdyż ich rzetelność i prawdziwość nie były przez strony kwestionowane, a Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności i mocy dowodowej. Powyższe kserokopie zostały poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym, zaś pozwana nie żądała złożenia oryginałów.
Sąd Rejonowy zważył, co następuje:
Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.
Podstawę prawną żądania powodów stanowił art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.
Interes prawny w rozumieniu powyższego przepisu stanowi obiektywna potrzeba uzyskania ochrony prawnej, występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej, gdy istnieje niepewność co do przysługującego powodowi prawa bądź stosunku prawnego, którego jest on stroną bądź w niektórych przypadkach nawet osoba trzecią wobec danego stosunku. Zachodzi on, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. Powód nie posiada natomiast interesu prawnego, jeśli przysługuje mu w danej sytuacji dalej idące roszczenie o świadczenie czy ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego, nawet w drodze orzeczenia o charakterze deklaratoryjnym (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2010 roku, IV CSK 459/09, LexisNexis nr 2447032, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2015 roku, III CSK 372/14, LEX nr 1745578 i wyrok Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 27 lutego 2015 roku, I ACa 842/14 , LEX nr 1679905). W taki wypadku ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa stanowi przesłankę wskazanego rozstrzygnięcia.
Ponadto wskazać należy, że przepis art. 189 k.p.c. zezwala na poczynienie ustalenia jedynie co do prawa lub stosunku prawnego, a nie faktu, nawet jeśli fakt ten ma doniosłość prawną. W razie gdy żądanie nie dotyczy ustalenia (istnienia albo nieistnienia) prawa lub stosunku prawnego, powództwo podlega oddaleniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2010 roku, II PK 167/09, LexPolonica nr 3870756 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 31 marca 2015 roku, V ACa 712/14, LEX nr 1668597).
Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że powodowie nie mieli interesu prawnego w ustaleniu, czy (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w W. prawidłowo różnicuje stawki opłat eksploatacyjnych w zależności od lokalu mieszkalnego oraz lokalu użytkowego. Mimo że stoją oni na stanowisku, iż wysokość tego rodzaju opłat należnych za jego lokal użytkowy została w sposób nieuzasadniony zawyżona, to uiszczali je w kwotach określonych przez pozwaną. W związku z tym przysługuje mu roszczenie (procesowe) o zwrot przez spółdzielnię nienależnie, jego zdaniem, wpłaconych sum, w którym to postępowaniu zostanie zbadana również zasadność różnicowania przez pozwaną opłat za poszczególne lokale. To, że cel wytoczenia przez powoda niniejszego powództwa stanowi w rzeczywistości uzyskanie swoistego przesądu dla późniejszego procesu o zapłatę, dowodu, który mógłby zostać w jego trakcie wykorzystany, wynika z faktu, że w skierowanym do pozwanej piśmie domagał się on zwrotu nadpłaconych przez niego w okresie ostatnich trzech lat kwot z tytułu opłat eksploatacyjnych.
W wypadku gdy powód jasno definiuje cel, który chce osiągnąć w procesie (określając go np. jako uzyskanie odszkodowania) przez ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c. istnienia stosunku prawnego lub prawa, sąd nie może uznać, że inne względy (korzyści) możliwe do osiągnięcia przez żądane ustalenie są ważniejsze i inaczej określić cel (np. uzyskanie odszkodowania), który strona chce osiągnąć w drodze ustalenia. Nie ma przy tym znaczenia, czy ustalenie istnienia stosunku prawnego lub prawa jest konieczne (stanowi przesłankę) do zaspokojenia roszczenia o zasądzenie (np. o odszkodowanie). To powinno być bowiem rozstrzygnięte w procesie o zasądzenie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2015 roku, I PK 213/14, LEX nr 1789929).
Ponadto za niezasadnością niniejszego powództwa przemawia również to, że powodowie domagali się ustalenia nie prawa lub stosunku prawnego, ale okoliczności o charakterze faktycznym. Wprawdzie dopuszczalne jest ustalenie faktu mającego charakter prawotwórczy, jeżeli w istocie zmierza do ustalenia prawa lub stosunku prawnego, jakim jest przykładowo postanowienie umowne określonej treści (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 1998 roku, III CKN 563/97, LexisNexis nr 1852372), jednakże z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Powodowie wystąpił bowiem o ustalenie prawidłowości bądź nieprawidłowości postępowania spółdzielni w zakresie różnicowania stawek opłat eksploatacyjnych, nie wskazując przy tym, jaka, ich zdaniem, jest właściwa wysokość kwot należnych z tytułu opłat za jego lokal. Żądanie pozwu zostało sformułowane na tyle ogólnie, że jego uwzględnienie nie mogłoby doprowadzić do ustalenia treści łączącego strony stosunku prawnego.
O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, i z uwagi na fakt, że powodowie sprawę niniejszą przegrali, zasądził od nich solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 1200 zł. Na sumę tę złożyła się kwota 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, której wysokość wynika z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, które zgodnie z dyspozycją przepisu przejściowego § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych znajduje zastosowanie do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowego rozporządzenia do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.
Wobec powyższego, orzeczono jak w sentencji wyroku.
Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powodów.