UZASADNIENIE

Powód R. G. wniósł o ustalenie, że pomiędzy nim a pozwanym Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w S. (dalej jako: (...)) istnieje, poczynając od dnia 30 listopada 2018 r., stosunek pracy na podstawie powołania na czas nieokreślony, na podstawie którego powód jest zatrudniony na stanowisku Prezesa Zarządu (...), za wynagrodzeniem w wysokości stanowiącej 3,9-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat zysku w IV kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Nadto, powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu powyższego żądania wskazano, że pomimo istnienia ważnego aktu powołania powoda z dniem 30 listopada 2018 r. na stanowisko Prezesa Zarządu (...), skutkującego nawiązaniem stosunku pracy, organy pozwanego bezpodstawnie odmawiają dopuszczenia powoda do pracy. Pozwany wyjaśnił, że Wojewoda (...) rozstrzygnięciem nadzorczym nr P-1. (...).405.2017.EM stwierdził nieważność uchwały Zarządu (...) z dnia 25 października 2017 r. nr (...), mocą której powód został powołany z dniem 30 listopada 2018 r. na Prezesa Zarządu (...). Spowodowało to wstrzymanie z mocy prawa wykonania ww. uchwały. Dlatego też początkowo powód wykonywał swoje obowiązki pracownicze na podstawie uchwały Zarządu (...) nr (...), której przedmiotem było ustalenie warunków pracy i płacy powoda jako Prezesa Zarządu (...). W uchwale tej ustalono m.in że powód rozpocznie pracę w dniu 7 listopada 2017 r. Następnie w dniu 14 czerwca 2018 r. doszło do prawomocnego uchylenia wyżej wskazanego rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody (...) przez sąd administracyjny. Wówczas Rada Nadzorcza (...) zwróciła się do Zarządu Województwa (...) o podjęcie uchwał w przedmiocie: odwołania powoda ze stanowiska Prezesa Zarządu (...), odwołania P. M. ze stanowiska Wiceprezesa Zarządu (...) i powołania P. M. na stanowisko Prezesa Zarządu (...). Wszystkie wnioski zostały rozpatrzone odmownie. Wobec powyższego w dniu 18 czerwca 2018 r. Rada Nadzorcza w trybie art. 400j ust. 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (p.o.ś.) powołała na stanowisko Prezesa Zarządu (...) P. M., który pismem z dnia 26 czerwca 2018 r. poinformował powoda o odwołaniu go ze stanowiska Prezesa Zarządu i rozwiązaniu z nim stosunku pracy. Powyższe oświadczenie powód ocenił jako bezskuteczne, bowiem w chwili jego otrzymania nie był pracownikiem pozwanego, a ponadto oświadczenie to pochodziło od osoby nieupoważnionej do odwołania go ze stanowiska Prezesa Zarządu (...). Zaakcentował, że w świetle art. 70§ 1 i 1¹k.p. mógł zostać odwołany wyłącznie jedynie przez organ, który go powołał. Podnosząc powyższe powód podkreślił, że nigdy nie został skutecznie odwołany ze stanowiska Prezesa Zarządu (...) i cały czas zachowuje gotowość do podjęcia pracy. Uzasadniając interes prawny powód wskazał, iż nie nabył jeszcze prawa do wynagrodzenia, stąd nie może poszukiwać ochrony prawnej w ramach powództwa o zasądzenie wynagrodzenia. Wskazał również, że istniejący stan niepewności co do sytuacji prawnej powoda oraz zachowanie gotowości do podjęcia pracy w pozwanym Funduszu uniemożliwia mu podjęcie pracy zarobkowej.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu. W uzasadnieniu podniósł, że powód został skutecznie odwołany z zajmowanego stanowiska na skutek podjęcia przez Radę Nadzorczą (...) uchwały nr 44/2018 z dnia 26 czerwca 2018 r., którą powołano w trybie art. 400j ust. 2a p.o.ś. nowego Prezesa Zarządu (...) w osobie P. M.. W ocenie pozwanego, powierzenie przedmiotowej funkcji P. M. spowodowało z mocy prawa odwołanie powoda z dotychczas zajmowanego stanowiska i rozwiązanie stosunku pracy. Pozwany podkreślił, że pismem z dnia 26 czerwca 2018 r. Prezes Zarządu (...) jedynie poinformował powoda o jego odwołaniu wzmiankowaną uchwałą, stąd nie doszło do rozwiązania stosunku pracy przez podmiot nieuprawniony. Nadto, pozwany zaprzeczył, aby powód aktywnie manifestował gotowość podjęcia pracy.

Na dalszym etapie postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe, przy czym w piśmie z dnia 23 czerwca 2020 r. pozwany podniósł dodatkowo zarzut przedawnienia wskazując, że powód uchybił terminowi określonemu w art. 264 k.p.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 października 2017 r. Zarząd Województwa (...) podjął uchwałę numer (...), którą powołał z dniem 30 listopada 2018 r. R. G. na stanowisko Prezesa Zarządu (...), a P. M. na stanowisko Wiceprezesa Zarządu (...). Uchwała weszła w życie z dniem jej podjęcia. Jako podstawę prawną uchwały wskazano art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa i art. 400j ust. 2 p.o.ś. w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 15 września 2017 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska.

Wojewoda (...) w dniu 9 listopada 2017 r. wydał rozstrzygnięcie nadzorcze numer P-1. (...).405.2017.EM, którym stwierdził nieważność powyższej uchwały. Rozstrzygnięcie nadzorcze zostało zaskarżone do sądu administracyjnego przez Zarząd Województwa (...)

Dowód:

- uchwała nr 1738/17 z dnia 25.10.2017 r. k. 23

W dniu 22 listopada 2017 r. Rada Nadzorcza (...) podjęła uchwałę numer (...) w sprawie ustalenia warunków pracy i płacy Prezesa Zarządu (...) w osobie R. G.. Zgodnie z jej treścią R. G. miał pracować w pełnym wymiarze czasu pracy począwszy od dnia 9 listopada 2017 r. za wynagrodzeniem zasadniczym odpowiadającym 3,9-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat zysku w IV kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia.

R. G. przystąpił do wykonywania obowiązków Prezesa Zarządu (...) na zasadach wskazanych w uchwale numer (...).

Dowód:

- uchwała nr 87/2017 z dnia 22.11.2017 r. k. 33

Wojewódzki Sąd Administracyjny w S. wyrokiem z dnia 28 lutego 2018 r. uchylił rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody (...) z dnia 9 listopada 2017 r. nr P-1. (...).405.2017.EM. Powyższy wyrok uprawomocnił się w dniu 14 czerwca 2018 r. w wyniku oddalenia skargi kasacyjnej przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Dowód:

- wyrok z dnia 28.02.2018 r. z uzasadnieniem k. 26-31

- wydruk z Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych k. 32

W dniu 18 czerwca 2018 r. Rada Nadzorcza (...) skierowała do Zarządu Województwa (...) wniosek o podjęcie uchwały w przedmiocie odwołania R. G. ze stanowiska Prezesa Zarządu (...), odwołania P. M. ze stanowiska Wiceprezesa Zarządu (...) i powołania P. M. na stanowisko Prezesa Zarządu (...).

Po rozpoznaniu ww. wniosków Zarząd Województwa (...) w dniu 22 czerwca 2018 r. podjął trzy następujące uchwały: uchwałę numer (...) o odmowie odwołania R. G. ze stanowiska Prezesa Zarządu (...), uchwałę numer (...) o odmowie odwołania P. M. ze stanowiska Wiceprezesa Zarządu (...) oraz uchwałę numer (...) o odmowie powołania P. M. na stanowisko Prezesa Zarządu (...).

Dowód:

- uchwała nr 42/2018 k. 100

- załącznik do uchwały k. 101

- wniosek k. 102

- pismo z dnia 18.06.2018 r k. 103

- uchwała nr 1119/18 z dnia 22.06.2018 r. k. 35

- uchwała nr 1120/18 z dnia 22.06.2018 r. k. 37

- uchwała nr 1121/18 z dnia 22.06.2018 r. k. 39

Następnie w dniu 26 czerwca 2018 r. Rada Nadzorcza (...) podjęła uchwałę nr 44/2018 o powołaniu z dniem 26 czerwca 2018 r. P. M. na Prezesa Zarządu (...). W § 1 uchwały wskazano, że podjęcie niniejszej uchwały nastąpiło w związku z uchwałami Zarządu Województwa (...) numer (...), (...) i (...) z dnia 22 czerwca 2018 r. Jako podstawę prawną uchwały numer (...) wskazano art. 400j ust. 2a p.o.ś. oraz § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie trybu działania organów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Dowód:

- uchwała nr 44/2018 k. 108

- pismo z dnia 28.06.2018 r k. 109

Pismem z dnia 28 czerwca 2018 r. P. M., działając jako Prezes Zarządu (...) w imieniu i na rzecz (...), poinformował R. G. o treści uchwały Rady Nadzorczej (...) numer (...) oraz wskazał, że powyższą uchwałą został on odwołany z funkcji Prezesa Zarządu (...). W piśmie tym wskazano nadto, że odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem stosunku pracy z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynie w dniu 31 sierpnia 2018 r. Jako podstawę prawną rozwiązania stosunku pracy wskazano art. 70 § 2 w zw. z art. 36 §1 pkt 2 k.p. W związku z wypowiedzeniem stosunku pracy P. M. udzielił R. G. urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia i zobowiązał go do wykorzystania urlopu w okresie wypowiedzenia. W przedmiotowym piśmie R. G. został pouczony o prawie wniesienia odwołania do sądu pracy w terminie 21 dni od doręczenia pisma. Powyższe pismo doręczono R. G. w dniu 2 lipca 2018 r.

W związku z odwołaniem R. G. ze stanowiska Prezesa Zarządu (...) wypłacono mu odprawę.

Dowód:

- pismo z dnia 28.06.2018 r. k. 42

- potwierdzenie przelewu k. 116, 117

Pismem z dnia 26 listopada 2018 r. R. G. zawiadomił Prezesa (...) i Przewodniczącego Rady Nadzorczej (...), że w dniu 30 listopada 2018 r. stawi się w siedzibie Funduszu celem rozpoczęcia pracy na stanowisku Prezesa Zarządu, powierzonym mu uchwałą Zarządu Województwa (...) numer (...). Jednocześnie zakwestionował uprawnienie Rady Nadzorczej (...) do odwołania go z tego stanowiska.

W odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 29 listopada 2018 r. Przewodniczący Rady Nadzorczej (...), powołując się na uchwałę Rady Nadzorczej (...) numer (...), poinformował R. G., że jedynym prawnie powołanym Prezesem Zarządu (...) jest P. M..

Dowód:

- pismo z dnia 26.11.2018 r. k. 43-46

- pismo z dnia 29.11.2018 r. k. 41

W dniu 30 listopada 2018 r. R. G. stawił się w siedzibie (...) w celu objęcia stanowiska pracy, jednakże nie uzyskał do niego dostępu. Wówczas zwrócił się pisemnie do Przewodniczącego Rady Nadzorczej (...) o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji i poinformował, że pozostaje w gotowości do objęcia stanowiska Prezesa Zarządu. Jednocześnie R. G. zwrócił się o pomoc w rozwiązaniu sytuacji do Marszałka Województwa (...). W dniu 3 grudnia 2018 r. ponownie stawił się w siedzibie (...) wraz z pracownikami Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...): M. A. i P. W.. W czasie spotkania z P. M. nie osiągnięto jednak porozumienia w kwestii obowiązującego aktu powołania Prezesa Zarządu (...), stąd nie było możliwości objęcia tego stanowiska przez R. G..

Dowód:

- zeznania świadka P. W. k. 141-142

- zeznania świadka M. A. k. 142

- zeznania świadka P. M. k. 147-148

- pismo z dnia 30.11.2018 r. k. 47

- notatka służbowa k. 48

- zeznania powoda R. G. k. 142

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

W rozpoznawanej sprawie powód wystąpił z żądaniem ustalenia istnienia stosunku pracy, a zatem z roszczeniem przewidzianym w art. 189 k.p.c. Stosownie do treści powyższego przepisu powód mógł żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jeżeli miał w tym interes prawny. Zgodnie z utrwalonym w piśmiennictwie i judykaturze poglądem, interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. to obiektywna, rzeczywiście istniejąca potrzeba prawna uzyskania orzeczenia sądowego odpowiedniej treści, występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Innymi słowy, interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka. Z kolei brak interesu prawnego jako przesłanki powództwa z art. 189 k.p.c. zachodzi wówczas, gdy strona nie ma jakiejkolwiek potrzeby ustalania stosunku prawnego lub prawa, gdyż jego sfera prawna nie została ani naruszona, ani zagrożona przez pozwanego. Interes prawny jest materialnoprawną przesłanką powództwa o ustalenie, którą sąd ma obowiązek badać z urzędu.

Stan faktyczny w zakresie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy pozostawał bezsporny. Strony nie kwestionowały treści dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, zbieżnie przedstawiając chronologię wydarzeń zmierzających do wprowadzenia zmian w składzie osobowym zarządu pozwanego. Osią sporu była natomiast ocena prawna zaistniałego stanu rzeczy, a mianowicie wyjaśnienie, czy w świetle ustalonych wyżej faktów strony łączył stosunek pracy na podstawie powołania na warunkach określonych w pozwie. O ile strony pozostawały zgodne co do powołania powoda na stanowisko Prezesa Zarządu (...) na podstawie uchwały Zarządu Województwa (...) numer (...), o tyle prezentowały diametralnie odmienne zapatrywania odnośnie istnienia skutecznego aktu odwołania powoda ze wskazanego stanowiska.

Powołanie jest jednostronnym aktem, który prowadzi do zrealizowania dwóch celów: umocowania danej osoby za jej zgodą w charakterze określonego organu oraz nawiązania stosunku pracy. Stosownie do treści art. 68 § 1 k.p. stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach. W niniejszej sprawie przez „odrębne przepisy” należy rozumieć art. 400j p.o.ś. regulujący skład zarządów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz tryb powoływania ich członków. Należy przy tym wyjaśnić, iż przedmiotowa materia została w sposób istotny zmodyfikowana ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2017 r. poz. 898), która weszła w życie w dniu 24 maja 2017 r. Przepis art. 400j ust. 1-3 p.o.ś. w brzmieniu nadanym powyższą ustawą nowelizującą stanowi, że zarządy wojewódzkich funduszy liczą od 1 do 2 członków. Zarządy wojewódzkich funduszy stanowią prezesi zarządów wojewódzkich funduszy albo prezesi zarządów wojewódzkich funduszy i zastępcy prezesów zarządów wojewódzkich funduszy, powoływani i odwoływani przez zarządy województw, na wniosek rad nadzorczych wojewódzkich funduszy. Jeżeli zarząd województwa w terminie 7 dni od dnia doręczenia wniosku, o którym mowa w art. 400j ust. 2 p.o.ś., nie powoła członków zarządu wojewódzkiego funduszu zgodnie z tym wnioskiem, powołania członków zarządu wojewódzkiego funduszu dokonuje rada nadzorcza wojewódzkiego funduszu. Powołanie, o którym mowa w art. 400j. ust. 2 i 2a p.o.ś. stanowi nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy.

W przypadku powoda, aktem jego powołania na stanowisko Prezesa Zarządu (...) była uchwała Zarządu Województwa (...) z dnia 25 października 2017 r. numer (...). Uchwała ta została podjęta w szczególnym trybie, przewidzianym w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 15 września 2017 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2017 r. poz. 1888), z którego wynikało jednorazowe upoważnienie dla wojewody do przedłożenia zarządowi województwa uzgodnionych z ministrem właściwym do spraw środowiska wniosków w sprawie powołania członków zarządu wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej (wymieniona ustawa weszła w życie w dniu 11 października 2017 r.). Uchwała wchodziła w życie z dniem jej podjęcia, jednak zgodnie z jej treścią stosunek pracy pomiędzy stronami miał zostać nawiązany dopiero w dniu 30 listopada 2018 r., co było dopuszczalne w świetle art. 68² §1 k.p.

W dniu 2 lipca 2018 r., na skutek otrzymania pisma Prezesa Zarządu (...) z dnia 26 czerwca 2018 r., powód powziął wiadomość o odwołaniu go ze stanowiska w wyniku podjęcia przez Radę Nadzorczą (...) uchwały numer (...) w przedmiocie powołania z dniem 26 czerwca 2018r. nowego Prezesa Zarządu w osobie P. M.. W przedmiotowym piśmie powód został poinformowany o udzieleniu mu proporcjonalnego urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia oraz został pouczony o terminie wniesienia odwołania do sądu pracy.

W rozpoznawanej sprawie powód kwestionował skuteczność aktu odwołania wywodząc, że w chwili doręczenia mu ww. pisma nie był pracownikiem pozwanego, a ponadto akt odwołania pochodził od podmiotu nieuprawnionego co determinowało jego wadliwość. W konsekwencji żądał ustalenia, że nie doszło do rozwiązania stosunku pracy nawiązanego uchwałą nr 1738/17, a tym samym pomiędzy stronami, począwszy od 30 listopada 2018 r., istnieje stosunek pracy na podstawie powołania na czas nieokreślony.

Zgodnie z art. 70 § 1 k.p. pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Istotą stosunku pracy wykreowanego na podstawie powołania jest zatem oparcie jego powstania oraz rozwiązania na decyzji właściwego organu.

Co istotne, w myśl art. 70 § 2 k.p. odwołanie pracownika zatrudnionego na podstawie powołania jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. Powyższe odesłanie uzasadnia nie tylko odpowiednie stosowanie do odwołania przepisów o wypowiedzeniu umowy, lecz również korzystanie z dorobku orzeczniczego w zakresie wypowiedzenia umowy o pracę, w tym wadliwości tej czynności, która została podniesiona w niniejszej sprawie.

W tym względzie podkreślić należy, że na gruncie prawa pracy obowiązuje zasada wzruszalności skutków wadliwego wypowiedzenia, tj. wypowiedzenia nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy o wypowiadaniu umów o pracę. W pojęciu wypowiedzenia naruszającego przepisy o wypowiadaniu umów o pracę mieści się przy tym zarówno niezachowanie wymaganego trybu, naruszenie przepisów dotyczących współdziałania ze związkami zawodowymi czy ochrony szczególnej, niezachowanie pisemnej formy wypowiedzenia, czy też wreszcie wadliwa reprezentacja pracodawcy przy składaniu oświadczenia woli o wypowiedzeniu stosunku pracy (tak słusznie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 maja 2006 r. II PK 270/05, OSNP 2007/9-10/125).

Konstrukcja wzruszalności wadliwego wypowiedzenia oznacza, iż jest ono czynnością prawną zaskarżalną. W konsekwencji wadliwe wypowiedzenie, bez jego zaskarżenia do sądu pracy w kodeksowym trybie i terminie, doprowadza do skutecznego rozwiązania stosunku pracy z upływem okresu wypowiedzenia (zob. wyroki Sądu Najwyższego z: 7 marca 1997 r., I PKN 33/97, (...)PiUS 1997 nr 22 poz. 431; 17 listopada 1997 r., I PKN 351/97, OSNAPiUS 1998 nr 17, poz. 501; 16 maja 1997 r., I PKN 170/97, OSNAPiUS 1998 nr 8, poz. 239). Powyższa czynność wywołuje zatem wyrażony w niej skutek także wtedy, gdy jest niezgodna z prawem, o ile skutek ten nie zostanie zniesiony orzeczeniem sądu pracy, wydanym wskutek uwzględnienia odwołania wniesionego przez pracownika. Tym samym każda jednostronna deklaracja pracodawcy o ustaniu stosunku pracy, dokonana nawet z naruszeniem prawa, prowadzi do ustania stosunku pracy w terminie wskazanym przez pracodawcę, bo wszelkie jego czynności, nawet bezprawne, zmierzające do rozwiązania stosunku pracy są skuteczne i mogą być podważone wyłącznie w drodze odpowiedniego powództwa przewidzianego Kodeksem pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 r., II PK 366/14, LEX nr 2019537).

Reasumując powyższe, wzruszenie wadliwych czynności prawnych dotyczących wypowiedzenia umowy o pracę następuje wyłącznie na drodze sądowej, uruchamianej przez odwołanie się pracownika do sądu pracy (art. 264 § 1 i 2 k.p.). Nie służy natomiast temu celowi roszczenie o ustalenie istnienia stosunku pracy sformułowane na podstawie art. 189 k.p.c., gdyż nie jest ono alternatywnym roszczeniem przysługującym w razie naruszenia przez pracodawcę przepisów o wypowiedzeniu stosunku pracy. Przeciwnie, przyznanie pracownikowi tego rodzaju roszczenia prowadziłoby do obejścia przepisów o trybie i terminie wzruszalności wypowiedzenia.

Ochrona praw powoda, zarzucającego wadliwość aktu odwołania ze stanowiska Prezesa Zarządu mocą uchwały Rady Nadzorczej (...) nr (...), mogła zatem nastąpić wyłącznie poprzez wystąpienie w terminie 21 dni z odwołaniem do sądu pracy, czego powód nie uczynił. Podkreślenia przy tym wymaga, iż z uwagi na treść art. 69 pkt 2 k.p. nawet przyjęcie wadliwości aktu odwołania mogło jedynie uzasadniać po stronie powoda roszczenie o odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 § 1 in fine k.p. (dochodzone wyłącznie w trybie określonym w art. 264 §1 k.p.). Zgodnie bowiem z art. 69 pkt 2 k.p. do odwołania stosuje się przepisy dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyłączeniem przepisów o bezskuteczności wypowiedzenia i przywróceniu do pracy.

Wynikające z art. 69 pkt 2 k.p. ograniczenie uprawnień pracowników zatrudnionych na podstawie powołania w związku z ich odwołaniem ze stanowiska - poprzez wyłączenie stosowania przepisów dotyczących orzekania o bezskuteczności wypowiedzenia umowy o pracę i o przywracaniu do pracy - powoduje konieczność stwierdzenia, iż zgodnie z wolą ustawodawcy nie jest możliwa restytucja takiego stosunku pracy niezależnie od wadliwości czynności go rozwiązującej (tak trafnie SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 maja 2006 r., II PK 273/05 wraz z przywołanym orzecznictwem). Powyższe oznacza, że odwołanie ze stanowiska jest zawsze prawnie skuteczne, niezależnie od przyczyn i bez względu na dochowanie wymagań formalnych. Także w razie odwołania wadliwego podmiotowo. W rozpoznawanej sprawie nie budziło wątpliwości Sądu, że powód mógł zostać skutecznie odwołany przed nawiązaniem stosunku pracy, tj. przed dniem 30 listopada 2018 r. W orzecznictwie słusznie bowiem podnosi się, że możliwość wypowiedzenia umowy o pracę, w tym umowy na czas nieokreślony, nie jest uzależniona od nawiązania stosunku pracy. W konsekwencji, dopuszczalne jest dokonanie wypowiedzenia tej umowy przed terminem wskazanym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy przez pracownika (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 2007 r., II PK 56/07, OSNP 2008/23-24/350). Natomiast właściwość podmiotu legitymowanego do odwołania powoda była w rozpoznawanej sprawie wątpliwa. Również Sąd dostrzega, że wykładnia językowa art. 400j p.o.ś. nie dostarcza jednoznacznych, niebudzących wątpliwości rezultatów w zakresie istnienia uprawnienia Rady Nadzorczej (...) do odwołania Prezesa Zarządu bądź też jego braku. Rzecz jednak w tym, iż w ramach przedmiotowego powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy brak było podstaw prawnych do badania wadliwości aktu odwołania powoda. Jak już bowiem wyżej wskazano, sformułowane przez powoda roszczenie o ustalenie istnienia stosunku pracy, zmierzające do dalszego trwania stosunku pracy, nie może być skutecznie dochodzone, bowiem stanowiłoby obejście obowiązujących przepisów prawa pracy w zakresie zaskarżalności wypowiedzenia umowy o pracę.

Ponadto, jak trafnie przyjmuje się w orzecznictwie, z uwagi na omawianą zasadę zaskarżalności, w przypadku wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi nie przysługuje również roszczenie o ustalenie nieważności takiego wypowiedzenia w trybie odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego. Kodeks pracy nie przejął bowiem z prawa cywilnego sankcji nieważności wadliwej czynności prawnej, zastępując ją wyżej opisaną konstrukcją zaskarżalności. Stosowanie w tym zakresie sankcji nieważności przewidzianej w Kodeksie cywilnym jest zatem niedopuszczalne, bowiem naruszałoby obowiązującą na gruncie Kodeksu pracy zasadę wzruszalności skutków wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę, (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2006 r. II PK 270/05, OSNP 2007/9-10/125). W rezultacie sankcji dla jednostronnej czynności prawnej rozwiązującej stosunek pracy, dokonanej w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego granic, należy zatem poszukiwać wyłącznie w przepisach prawa pracy normujących skutki naruszającego przepisy oświadczenia woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 kwietnia 1998 r., I PKN 58/98).

Jak wynika z powyższych rozważań, ustalenie w ramach niniejszego postępowania nieważności wadliwego odwołania powoda przez pryzmat przepisów Kodeksu cywilnego było niedopuszczalne, a właśnie tego rodzaju przesądzenia domagał się w istocie powód opierając żądanie ustalenia istnienia stosunku pracy na twierdzeniu, że z uwagi na brak kompetencji Rady Nadzorczej (...) do odwołania go ze stanowiska, nie doszło do skutecznego rozwiązania stosunku pracy pomiędzy nim a pozwanym.

Warunkiem powództwa o ustalenie jest istnienie interesu prawnego, ten zaś występuje wówczas, gdy istnieje obiektywna niepewność stanu prawnego lub prawa, zagrożenie sfery prawnej powoda ze strony pozwanego. Jeżeli chodzi o powoda odwołanego ze stanowiska ze skutkiem wypowiedzenia umowy o pracę, to nie można przyjąć istnienia stanu niepewności lub zagrożenia praw. Ponadto, skoro art. 69 k.p. nie przewidział dla pracownika odwołanego ze stanowiska prawa żądania uznania bezskuteczności tego odwołania ani przywrócenia do pracy, to nie jest dopuszczalne stworzenie podstaw do uzyskania takich roszczeń w drodze powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy. Zgłoszone przez powoda żądanie, zmierzając wprost do kontynuowania stosunku pracy, prowadziłoby zatem do obejścia wyżej wskazanych ograniczeń. W konsekwencji, z uwagi na skuteczne i definitywne rozwiązanie stosunku pracy, brak było po stronie powoda interesu prawnego w dochodzeniu zgłoszonego roszczenia. Powyższe skutkowało oddaleniem powództwa, o czym orzeczono w punkcie pierwszym wyroku.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie drugim wyroku na podstawie art. 98 k.p.c., stosownie do wyrażonej w tym przepisie zasady odpowiedzialności za wynik procesu. W rozpoznawanej sprawie powód okazał się stroną przegrywającą sprawę w całości, co dawało podstawę do obciążenia go całością poniesionych przez stronę pozwaną kosztów procesu. Przedmiotowe koszty obejmowały koszty zastępstwa procesowego w kwocie 8.100 zł, tj. w wysokości obliczonej na podstawie § 2 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych(dalej jako: Rozporządzenie). Należy wskazać, że sprawa o ustalenie istnienia stosunku stanowi roszczenie majątkowe niepieniężne. Wobec tego, że wskazana kategoria spraw nie została wymieniona w § 9 Rozporządzenia, należało określić wysokość stawki minimalnej, przyjmując za podstawę stawkę w sprawach o najbardziej zbliżonym rodzaju (§ 20 Rozporządzenia). Za sprawy o podobnym do ustalenia istnienia stosunku pracy charakterze należało w ocenie Sądu uznać sprawy o roszczenia wymienione w § 9 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia. Mając powyższe na uwadze, stawka minimalna w niniejszej sprawie została ustalona na poziomie 75% stawki określonej w § 2 pkt 7 Rozporządzenia, tj. na kwotę 8.100 zł.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE