UZASADNIENIE

Formularz UK 1

Sygnatura akt

IV K 74/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

M. I. (1)

art. 135 § 2 kk

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

W dniu 20 lutego 2020r. Prezydent A. D. w związku z inauguracją swojej kampanii wyborczej odbywał wizytę w miejscowości Ł. woj. (...). Wiec wyborczy Prezydenta odbywał się na Nowym (...) w Ł.. Było to otwarte spotkanie dla całej społeczności. Na miejscu zgromadziło się wiele osób, zarówno osób będących zwolennikami Prezydenta, jak i jego przeciwników. W czasie kiedy A. D. przemawiał na scenie, część uczestniczących w wiecu osób skandowała imię Prezydenta, inne osoby wyrażały swoje niezadowolenie. Funkcjonariusze Policji oddzielali zwolenników prezydenta od jego przeciwników.

wyjaśnienia oskarżonego

25odw. t. sądowy

zeznania świadka D. T.

5odw..

zeznania świadka Ł. G.

8odw.

protokół oględzin nagrania

38-39

płyta CD

22

M. I. (1) przybył na wiec, kiedy Prezydent stał już na scenie. Oskarżony stał w tłumie ludzi, na chodniku przy ul. (...). Nad swoją głową trzymał oburącz przygotowany przez siebie transparent koloru białego o wymiarach 890mm na 1020 mm, na którym widniał napis w kolorze czarnym o treści: "mamy durnia za prezydenta", pod którym w lewym dolnym rogu widniały inicjały: L.W. Ludzie zgromadzeni na ul. (...) rynek mieli możliwość odczytania treści, która znajdowała się na transparencie oskarżonego. Oskarżony stał wśród grupy osób, które wykrzykiwały różnego rodzaju hasła m.in. krzyczeli "A. duda to obłuda", "A. D. pod trybunał".

zeznania świadka D. T.

5odw.

zeznania świadka Ł. G.

8odw.

wyjaśnienia oskarżonego

25odw. -26 odw. t. sądowy

protokół oględzin rzeczy

11-14

kserokopia zdjęcia transparentu

16

M. I. (1) wypowiedź L. W., którą zacytował na transparencie znalazł w Internecie. Na kilka godzin przed tym wiecem próbował emailowo i telefonicznie uzyskać w Instytucie i. L. W. uzyskać zgodę na użycie tego cytatu, ale nie uzyskał odpowiedzi. Sam transparent wykonał pół godziny przed wiecem.

Oskarżony na wiecu stał z tyłu sceny, jego celem głównym było, by trzymany przez niego transparent widział nie prezydent, ale ludzie zgromadzeni przed sceną. Chciał zwrócić uwagę ludzi na to, jak faktycznie przebiegała prezydentura A. D..

Oskarżony użył cytatu z przedmiotowym sformułowaniem, by to zabrzmiało mocno, albowiem na sformułowania typu " (...)" nikt nie reaguje i nie reagował.

wyjaśnienia oskarżonego

26 t. sądowy

Na wiecu znajdowało się wiele osób trzymających transparenty krytyczne wobec Prezydenta m.in. z napisami "Przestańcie kraść (...)", "A. D. chce być Prezydentem dziwne, przez 5 lat miał okazję, a ani razu nie skorzystał".

protokół oględzin nagrania

38-39

płyta CD

22

Na polecenie podinsp. M. B. z Komendy Powiatowej Policji w Ł. funkcjonariusze policji, którzy pilnowali porządku podczas wizyty prezydenta podjęli czynności służbowe wobec oskarżonego. Najpierw wylegitymowali oskarżonego. Następnie M. I. (1) został zatrzymany przez policję w dniu 20 lutego 2020r. o godz. 14.35. Wraz z transparentem został przewieziony do KPP w Ł. celem wykonania dalszych czynności.

protokół zatrzymania

3-4

zeznania świadka D. T.

5odw.

zeznania świadka Ł. G.

8odw.

protokół zatrzymania rzeczy

18-20

M. I. (1) był trzeźwy.

protokół badania alkometrem

17

Oskarżony M. I. (1) nie był dotychczas karany.

dane o karalności

8 t. sądowy

M. I. (1) ma 65 lat, jest żonaty, posiada czwórkę dorosłych dzieci, w tym jednego syna na utrzymaniu, od 1 lipca br. jest na emeryturze.

dane osobopoznawcze

25 t. sądowy

1.2.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.2.1.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

2.  OCena DOWOdów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

wyjaśnienia oskarżonego,

zeznania świadków D. T. i Ł. G.,

dowód rzeczowy w postaci transparentu, nagranie z monitoringu

Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego, gdyż generalnie były potwierdzone zeznaniami świadków D. T. i Ł. G., które wzajemnie się uzupełniały. Wyjaśnienia oskarżonego i zeznania świadków korelowały ponadto z dowodami w postaci oględzin rzeczy i nagrania.

Sąd nie dał oskarżonemu wiary jedynie w tej części, w której podawał, że dopiero później sprawdził, co znaczy słowo dureń i faktycznie przekonał się, że jest to słowo obraźliwe. Zdaniem sądu jest to jedynie linia obrony oskarżonego, albowiem już w potocznym rozumieniu, a nie tylko zgodnie z definicją słownikową, jest to sformułowanie obraźliwe. Sam oskarżony wskazuje w swych wyjaśnieniach, że użył tego słowa, właśnie dlatego, że chciał by zabrzmiało mocno. A zatem doskonale zdawał sobie sprawę z jego wydźwięku.

2.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

3.2. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

3.3. Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

3.5. Uniewinnienie

M. I. (1)

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

Zgodnie z przepisem art. 135 § 2 kk kk karze w nim określonej podlega ten kto publicznie znieważa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

M. I. (1) trzymał transparent, określający prezydenta "durniem" , a cała wypowiedź na nim wypisana była cytatem z Prezydenta L. W., który swego czasu, tak wyraził się o prezydencie L. K..

Dla bytu przestępstwa z art. 135 § 2 kk konieczne jest, by sprawca dopuścił się znieważenia Prezydenta RP publicznie. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Czyn oskarżonego miał miejsce na wiecu wyborczym Prezydenta, w obecności wielu zgromadzonych tam osób. Wbrew twierdzeniom oskarżonego i jego obrońcy nie ma znaczenia, że wypowiedź nie była skierowana bezpośrednio do Prezydenta.

Niewątpliwie także wypowiedź znajdująca się na transparencie, który dzierżył oskarżony, miała charakter znieważający. Zgodnie z definicją zawartą w słowniku jez. polskiego znaczenie słowa „dureń” to pogardliwie o człowieku głupim, głupiec, bałwan, zrobić z kogoś durnia to ośmieszyć, skompromitować kogoś. Również znajdujące się w Internecie definicje wskazują, że określenie to jest obraźliwą formą zwrotu do mężczyzny. Zdaniem sądu nie trzeba jednak wiedzy słownikowej, bo potocznie słowo „dureń” jest odbierane powszechnie jako obraźliwe.

Jak już wskazywano powyżej z deklaracji samego oskarżonego wynika, iż użył cytatu z tym określeniem świadomie, bo „brzmi dość mocno”. Oskarżony liczył się zatem i jednocześnie godził się, że będzie w ten sposób oddziaływał na psychikę znieważonego, pogardliwie go traktując i wyrządzając mu przykrość, a tym samym, że jego zachowanie będzie naruszeniem godności osobistej Prezydenta.

Jakkolwiek jednak zarzucany oskarżonemu czyn wyczerpał od strony formalnej znamiona 135 § 2 kk, to nie można w tym przypadku mówić o przestępstwie, gdyż zabrakło materialnego substratu przestępstwa, jakim jest społeczna szkodliwość tego czynu, przekraczająca stopień znikomości. Nie każdy bowiem czyn karalny, realizujący znamiona czynu zabronionego, jest karygodny. Karygodne są tylko takie czyny, które osiągnęły wyższy niż znikomy stopień społecznej szkodliwości.

Jeśli w myśl art. 1 § 2 k.k. "Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma", tym bardziej także "nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, który nie wykazuje cechy społecznej szkodliwości". Wypadek taki zasługuje na potraktowanie (na zasadzie analogii) w taki sposób, jak kodeks postępowania karnego przewiduje odnośnie do wystąpienia okoliczności określonych w art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. tj. że "sprawca nie popełnia przestępstwa". ( zob. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Wojskowa z dnia 25 stycznia 2000 r. (...) 45/99, a także postanowienie składu siedmiu sędziów SN z dnia 10 listopada 1994 r., II KRN 217/94, OSNKW 1994, z. 11-12, poz. 69, wyrok SN z dnia 15 lipca 1993 r., II KRN 107/93, OSNKW 1993, z. 9-10, poz. 60)

W orzecznictwie wskazuje się, że trudno sensownie podważyć ocenę, że uniewinnienie jest najbardziej wyrazistą, a zarazem najbardziej satysfakcjonującą oskarżonego formą stwierdzenia bezpodstawności zarzutu popełnienia przestępstwa. Jeśli więc okoliczności wpływające na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu pozbawiają go niezbędnego składnika przestępstwa, to nie może zapaść inny wyrok, jak uniewinniający. Podzielając powyższą opinię Sąd M. I. (1) uniewinnił, gdyż po przeanalizowaniu wszystkich okoliczności sprawy, strony podmiotowej i przedmiotowej czynu zarzucanego oskarżonemu, w tym sposobu jego działania, motywacji i pobudek, uznał, iż czyn oskarżonego nie osiągnął wyższego, niż znikomy stopnia społecznej szkodliwości.

Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę katalog okoliczności, które ustawodawca wprowadził do kodeksu karnego. Zgodnie z art. 115 § 2 kk okolicznościami tymi są: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu , waga naruszonych przez sprawcę obowiązków , postać zamiaru, motywacja sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Cechy indywidualne czynu, konkretyzujące te okoliczności, decydują o stopniu społecznej szkodliwości czynu i przy atypowym wystąpieniu okoliczności zmniejszających społeczną szkodliwość mogą spowodować, że osiągnie ona stopień znikomy wyłączający karygodność czynu.

Wszystkich wymienionych przez ustawodawcę w art. 115 § 2 kk okoliczności nie można ujmować kumulatywnie, albowiem - z natury rzeczy – nie aktualizują się one jednocześnie. W przedmiotowej sprawie o znikomym stopniu społecznej szkodliwości czynu zadecydowało łączne wystąpienie nietypowych okoliczności w postaci sposobu i okoliczności popełnienia czynu oraz zamiaru i motywacji sprawcy.

Przewodnim motywem działania oskarżonego było bowiem wyrażenie sprzeciwu wobec prezydentury A. D., którą oskarżony oceniał krytycznie. Była to jego odpowiedź na zachowania Prezydenta, których oskarżony nie akceptował, a które opisywał w swych wyjaśnieniach, m.in. wypowiedzi A. D., że nie jest Prezydentem wszystkich Polaków.

Użycie zaś przez M. I. (1) przedmiotowego cytatu, miało na celu jedynie wzmocnienie przekazu, bo słowo, które zacytował brzmi dość mocno, a jak wskazywał oskarżony, na słabsze hasła nikt nie reagował. Jak podkreślał oskarżony, nie reagował na nie sam prezydent, nie zważając na organizowane przez obywateli, w czasie jego prezydentury, protesty. Oskarżony zwracał uwagę, na to, że wielotysięczne protesty były traktowane przez przedstawicieli władzy, jak wyjście obywateli na spacer, tylko dlatego, że protestujący szli spokojnie. Zdaniem sądu wskazane powyżej motywy działania oskarżonego mają bardzo kardynalne znaczenie z punktu widzenia oceny społecznej szkodliwości czynu.

Należy w tym miejscu podnieść, iż w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka podkreśla się, że wolność wypowiedzi stanowi jedną z zasadniczych podstaw społeczeństwa demokratycznego, jeden z warunków jego rozwoju i spełnienia każdej osoby. Wolność ta w myśl art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności ma zastosowanie nie tylko do „informacji” czy też „poglądów”, które są przychylnie przyjmowane, uznawane za nieobraźliwe albo obojętne, lecz także do tych wypowiedzi, które obrażają, szokują lub wprowadzają niepokój. Takie są bowiem wymogi pluralizmu, tolerancji i szerokich horyzontów myślowych. (zob. wyrok (...) z 21 stycznia 1999 r. w sprawie (...) przeciwko Polsce, nr skargi (...) i cytowane tam orzeczenia)

Dla przykładu wskazać można wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 1 lipca 1997 r. w sprawie O. przeciwko Austrii, (nr skargi (...)) wydany w związku nazwaniem polityka „idiotą” w komentarzu dziennikarza do publicznego przemówienia tego polityka, Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazał, że art. art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.) chroni nie tylko treść informacji i poglądów, ale również formę, w jakiej są one przekazywane. W ocenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, w pewnych okolicznościach nawet użycie obraźliwego określenia, takiego jak „idiota”, mieści się w granicach akceptowanej swobody wypowiedzi, gdyż radykalne działania lub wypowiedzi polityka mogą spowodować ostry komentarz.

Jak wskazuje ugruntowane także w krajowym w orzecznictwie stanowisko, w wypadku polityka nie każde zachowanie naruszające pewne standardy kultury, obyczaju, przyzwoitości może być utożsamiane ze znieważeniem. Dlatego aby mówić o istnieniu jakiejkolwiek społecznej szkodliwości, znieważenie musi osiągnąć taki stopień pogardy, którego nie da się usprawiedliwić i stanowić nieracjonalizowany, złośliwy atak osobisty. Mając na uwadze opisywane powyżej motywy, a także okoliczności w jakich doszło do tego zachowania, z taką sytuacją w przypadku M. I. nie mamy do czynienia.

Prokurator Generalny, kiedy Trybunał Konstytucyjny badał zgodność przepisu art.. 135 § 2 kk z Konstytucją, zwrócił uwagę, że w sprawie, na kanwie której sformułowano rozpatrywane pytanie prawne (a zatem tej, z której cytatu użył oskarżony w niniejszej sprawie), organ publiczny, zobowiązany, w myśl zasady legalizmu, do ścigania, zrezygnował z uruchomienia postępowania przed sądem, dochodząc do przekonania, że forma wypowiedzi, uwzględniając kontekst i okoliczności, w jakich do niej doszło, nie kwalifikuje się do uznania jej za karalne znieważenie. (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 lipca 2011 r. P 12/09 ). Podkreślić w tym miejscu należy, iż rzeczywiście autor zacytowanej przez oskarżonego wypowiedzi, nie poniósł za nią odpowiedzialności karnej.

Nie da się racjonalnie uzasadnić zmiany stanowiska organu prokuratorskiego, która nastąpiła w rozpoznawanej sprawie, w przypadku zachowania oskarżonego. M. I. (1) nie był autorem przedmiotowej wypowiedzi, a jedynie posłużył się przedmiotowym cytatem. Sąd podziela stanowisko wyrażane wcześniej przez Prokuratora, że należy uwzględnić kontekst i okoliczności, w jakich doszło do znieważającej wypowiedzi. Dlatego jeśli chodzi o kontekst i okoliczności z jakimi mamy do czynienia w niniejszej sprawie tym bardziej uzasadniony jest pogląd, iż czyn M. I. nie kwalifikuje się do uznania go za karalne znieważenie.

Czyn miał bowiem miejsce w czasie kampanii wyborczej, podczas wiecu wyborczego Prezydenta, który był jednocześnie kandydatem na ten urząd. Można nad tym ubolewać, ale polemizować z tym nie sposób, że wiece wyborcze generalnie nie są wzorem kurtuazji, i to nie za sprawą obywateli, ale przede wszystkim za sprawą samych polityków. Prezydent A. D. nie jest tu wyjątkiem. W czasie kampanii wyborczej, którą zainaugurował w dniu zdarzenia w Ł., zdarzały się wypowiedzi prezydenta A. D. równie mocne, co zacytowana przez oskarżonego na transparencie. Dla przykładu można wymienić choćby wypowiedź prezydenta A. D., w której wyrażał przypuszczenie, że jego kontrkandydat być może jest niezrównoważony. Skoro zatem takie wypowiedzi są akceptowane w walce wyborczej, przez samych polityków, w tym tego piastującego najwyższy urząd w państwie, to zdaniem sądu, nie należy karać, za używanie, na wiecach wyborczych, podobnie brzmiących sformułowań, obywateli.

Jest to niezwykle istotne, nie tylko z uwagi na podnoszoną już powyżej „zasadę grubej skóry” odnoszącej się do polityków, ale przede wszystkim z uwagi na uwzględnienie, iż wymierzanie kary za tego rodzaju czyn mogłoby wywołać tzw. „skutek mrożący” i powstrzymywać obywateli przed jakąkolwiek działalnością krytyczną w stosunku do polityków, w tym głów państw, w przyszłości.

Na koniec dodać także należy, iż w art. 135 § 2 kk przedmiotem ochrony są nie tylko godność i dobre imię Prezydenta, lecz przede wszystkim powaga i niezakłócone funkcjonowanie tego organu państwa, porządek publiczny, a w niektórych sytuacjach także bezpieczeństwo Rzeczypospolitej. Mając na uwadze wszystkie opisane powyżej okoliczności, w jakich doszło do będącego przedmiotem postępowania czynu oskarżonego, uznać należy, iż z całą pewnością nie doprowadził on do jakiegokolwiek zakłócenia funkcjonowania organu państwa jakim jest Prezydent, ani tym bardziej do destabilizacji państwa, co także jest argumentem przemawiającym zza wnioskiem, iż stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego nie przekroczył stopnia znikomości.

Jedynie na marginesie wskazać należy, zdając sobie sprawę, iż nie wpływają one na stopień społecznej szkodliwości czynu, na okoliczności związane z osobą sprawcy, oskarżony ma 65 lat, a dotychczas nie miał konfliktów z prawem, nie był karany.

Mając wszystko powyższe na uwadze sad w oparciu o art. 17 § 1 pkt 2 kpk w zw. z art. 414 § 1 kpk oskarżonego M. I. (1) uniewinnił od zarzucanego mu czynu.

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i
środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

5.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

6.  inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego sąd na podstawie art. 632 pkt 2 kpk koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa.

7.  Podpis