Sygn. akt IX U 118/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 grudnia 2019 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. po rozpatrzeniu wniosku M. D. odmówił jej prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku śmiertelnego przy pracy po jej synu T. D..

Decyzją z dnia 10 grudnia 2019 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. po rozpatrzeniu wniosku T. D. odmówił mu prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku śmiertelnego przy pracy po jego synu T. D..

Decyzją z dnia 10 grudnia 2019 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. po rozpatrzeniu wniosku D. D. odmówił jej prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku śmiertelnego przy pracy po jej bracie T. D..

Pismami z dnia 9 stycznia 2020 r. T. D., M. D. oraz D. D. wnieśli odwołania od decyzji ZUS z dnia 10 grudnia 2019 r. dotyczących odmowy prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku śmiertelnego podczas świadczenia pracy przez T. D., zmarłego 14 maja 2019 r. W uzasadnieniach podnieśli, iż brak jest podstaw do odmowym prawa do jednorazowego odszkodowania.

W odpowiedziach na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołań w całości. W uzasadnieniu wskazano, że w dniu śmierci T. D. jego rodzice (M. i T. D.) nie prowadzili z nim wspólnego gospodarstwa domowego oraz poszkodowany bezpośrednio przed swoją śmiercią nie przyczyniał się do ich utrzymania. Z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy wnika, iż zmarły zamieszkiwał wraz ze swoją partnerką oraz ich wspólnym dzieckiem pod innym adresem zamieszkania niż wnioskodawczyni. Siostra zmarłego D. D. w ogóle nie należała do kręgu osób uprawnionych do otrzymania odszkodowania. Z tego też względu organ rentowy odmówił wnioskodawcom przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku śmiertelnego przy pracy.

Postanowieniami z dnia 9 czerwca 2020 r. połączono sprawy z odwołań M. D., T. D. i D. D. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

T. D. od dnia 26 lutego 2019 r. pracował jako rybak na kutrze rybackim na podstawie umowy o pracę na okres próbny w firmie (...).

W dniu 14 maja 2019 r. zatonęła łódź rybacka na której T. D. świadczył pracę. W wyniku tego wypadku przy pracy T. D. poniósł śmierć.

Okoliczność niesporna, nadto dowód: umowa o pracę – k. 31 akt ZUS; zaświadczenie o zatrudnieniu – k. 100; protokół sekcji zwłok – k. 125-132; odpis aktu zgonu – k. 9; protokół powypadkowy – k. 4-7 akt ZUS; orzeczenie lekarza orzecznika ZUS – k. 141 akt ZUS

T. D. przed śmiercią zamieszkiwał w D. (ul. (...)) z partnerką M. N., z którą wychowywał małoletniego syna T. D. i prowadził gospodarstwo domowe.

Rodzice zmarłego T. D. tj. M. D. oraz T. D. zamieszkiwali w G. oddalonych o około 30 kilometrów od D..

Zmarły T. D. odwiedzał rodziców kilka razy w miesiącu, czasami zabierał ze sobą partnerkę M. N. oraz syna. Zdarzało się, że nocował wówczas w domu rodzinnym rodziców. W trakcie odwiedzin pomagał rodzicom w pracach domowych i porządkowych tj. kosił trawę, przycinał żywopłot, pomagał w naprawach i remontach. Pytał rodziców czy potrzebują coś ze sklepu bądź też sam jechał i robił zakupy dla całej rodziny. Rodzice zmarłego oddawali mu pieniądze za zakupy, jeżeli w danym momencie nie miał pieniędzy. Przyjeżdżając przywoził ze sobą coś dla rodziców tj. rybę lub zakupy żywnościowe. Przywoził także proszek i ubrania robocze do prania, przy czym pozostały po praniu proszek pozostawiał rodzicom. Zmarły T. D. nie wspomagał finansowo rodziców, nie był zobowiązany do ich alimentacji.

W momencie śmierci syna M. D. zarabiała 6.000 zł netto, zaś jej mąż T. D. prowadził działalność gospodarczą z dochodem średnio 4.000 – 5.000 zł miesięcznie. Rodzice zmarłego T. D. nie potrzebowali jego pomocy finansowej, ich sytuacja była stabilna.

T. D. za jeden rejs trwający kilka dni i nocy (po którym następowało kilka dni przerwy) otrzymywał wynagrodzenie w kwocie niekiedy 400-600 zł, a niekiedy 3.000 zł w zależności od wyniku połowu ryb.

D. D. jest siostrą zmarłego T. D.. Od 2014 r. studiuje w P. i tam mieszka. Bywa w domu rodzinnym w G. w przerwach wakacyjnych, na święta i przez kilka dni średnio raz w miesiącu. Zdarzało się, że zmarły T. D. przekazywał siostrze drobne kwoty rzędu 50 -100 złotych.

Dowód: zeznania D. D. – k. 57-58 i 59; zeznania T. D. – k. 58, 59; zeznania M. D. – k. 58 -60, oświadczenia złożone przed ZUS przez M. N. i A. N. - k. 64-65, k. 107 akt ZUS; postanowienie z dnia 8 sierpnia 2017 r. Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie V K. (...) el - k. 68 akt ZUS

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 10 grudnia 2019 r. przyznano synowi zmarłego T. D. tj. urodzonemu (...) T. D. jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ojca w kwocie 82.531 złotych tj. 18- krotność przeciętnego wynagrodzenia.

Dowód: odpis aktu urodzenia – k. 46 akt ZUS; decyzja ZUS – k. 146

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie i podlegały oddaleniu.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Zgodnie zaś z art. 13 ust. 2 powołanej ustawy, członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania są:

1)  małżonek

2)  dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej

3)  rodzice, osoby przysposabiające, macocha lub ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

W przedmiotowej sprawie fakt, że T. D. doznał wypadku przy pracy, wskutek którego poniósł śmierć był bezsporny. Organ rentowy zarówno na etapie przedsądowym, jak i w trakcie niniejszego postępowania nie podnosił zarzutów co do tego, czy wypadek w dniu 14 maja 2019 r. należy zakwalifikować jako wypadek przy pracy.

Kwestią sporną między stronami było natomiast to, czy spełnione zostały pozostałe przesłanki uprawniające członków rodziny do otrzymania jednorazowego odszkodowania. W przypadku rodziców zmarłego należało ustalić, czy zmarły T. D. przyczyniał się bezpośrednio przed śmiercią do ich utrzymania lub prowadził z nimi wspólne gospodarstwo domowe, zaś w przypadku D. D. należało ustalić spełnienie warunków opisanych w rat. 13 ust. 2 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Ustalenia faktyczne w sprawie poczyniono na podstawie zebranych dokumentów zgromadzonych przez organ rentowy oraz zeznań przesłuchanych członków rodziny zmarłego. Zeznania T. D., M. D. oraz D. D. uznano za wiarygodne, bowiem korespondowały ze sobą, a przy tym nie ujawniły się żadne okoliczności podważające ich treść. Świadkowie zgodnie wskazywali, iż zmarły T. D. odwiedzał rodziców kilka razy w miesiącu, a także zdarzało mu się zostawać na noc. Z powyższego nie sposób jednak wywodzić wniosku, iż zamieszkiwał on w domu rodziców, a tym bardziej, że prowadził wspólnie z nimi gospodarstwo domowe w rozumieniu art. 13 ust. 2 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy i chorób zawodowych. W orzecznictwie przyjmuje się, że wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego w rozumieniu powołanego przepisu powinno charakteryzować się stałością we wspólnym prowadzeniu domu i załatwianiu codziennych spraw (tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 r. II URN 65/95). Sam fakt regularnych odwiedzin nie może zatem przemawiać za spełnieniem wskazanej przesłanki, bowiem centrum życiowe zmarłego pozostawało w jego miejscu zamieszkania tj. w domu konkubiny M. N., z którą wychowywał wspólnego syna. Potwierdza to także treść oświadczeń złożonych przed ZUS przez M. N. i A. N. (k. 64-65, k. 107 akt ZUS) oraz postanowienie z dnia 8 sierpnia 2017 r. Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie V K. (...) el o udzieleniu T. D. zezwolenia na odbycie kary 8 miesięcy pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego z obowiązkiem pozostawania w miejscu stałego pobytu pod adresem: (...)-(...) D., ul. (...) (k. 68 akt ZUS).

Nie było także powodów, aby podważać twierdzenia odwołujących dotyczące pomocy jakiej zmarły udzielał rodzicom. W ocenie Sądu brak jest jednak podstawy, aby uznać, że pomoc ta wykraczała poza normalne wsparcie jakiego dorosłe dzieci udzielają rodzicom. Nie było przedmiotem sporu to, że wsparcie zmarłego nie obejmowało kwestii finansowych. Co prawda zdarzało się, że zmarły robił zakupy rodzicom na swój koszt, jednakże naturalnym jest, że w normalnie funkcjonującej kwestie finansowe związane z bieżącymi zakupami nie są dokładnie rozliczane, zwłaszcza, że T. D. oraz jego konkubinie i synowi zdarzało się pozostać na noc w domu rodzinnym T. D.. Drobne zakupy czy też prezenty dla rodziców nie powinny być przy tym postrzegane jako stałe wsparcie finansowe. Co istotne, sami odwołujący się przyznali, że przed śmiercią syna ich sytuacja finansowa była stabilna i nie potrzebowali wsparcia w utrzymaniu. Ustalenia faktyczne wskazują jednocześnie, że sytuacja majątkowa M. i T. D. była w zasadzie korzystniejsza niż zmarłego T. D.. Z twierdzeń odwołujących wynika także, że pomoc zmarłego miała charakter głównie niemajątkowy i obejmowała prace porządkowe w domu, ogrodzie, drobne naprawy czy też wykonywanie bieżących zakupów. Także zakres tych czynności nie wykraczał zatem poza normalną pomoc jakiej dorosłe dzieci udzielają rodzicom. Nie można tu zatem mówić o przyczynianiu się zmarłego do utrzymania rodziców, bowiem granicą (pułapem) badania przesłanki „przyczyniania się” jest niemożność utrzymania się przez rodziców z własnych źródeł utrzymania w zakresie podstawowych potrzeb życiowych (tak w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21.11.2011 r. w sprawie II UK 65/11 MoPr 2012 nr 3 str. 159, Legalis nr 433641).

Z uwagi na powyższe brak jest podstaw, aby uznać, że zmarły T. D. bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do utrzymania rodziców bądź też, aby prowadził z nimi wspólne gospodarstwo domowe. Tym samym M. i T. D. nie spełnili przesłanek do przyznania jednorazowego odszkodowania wskazanych w art. 13 ust. 2 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Odnosząc się natomiast do odwołania D. D. niesporne było to, że nigdy nie została ona przyjęta na wychowanie i utrzymanie przez zmarłego T. D.. Jedynie czasami przekazywał on jej drobne kwoty rzędu 50-100 zł. Także zatem w tym przypadku odwołująca nie spełniła przesłanek do przyznania jednorazowego odszkodowania, wskazanych w art. 13 ust. 2 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Zainteresowanym w sprawie nie był syn nieżyjącego T. D. – małoletni T. D., ponieważ nawet w sytuacji uznania, że odwołujący się należą do kręgu osób uprawnionych do otrzymania odszkodowania po zmarłym T. D., to i tak nie uszczuplałoby to w myśl art. 14 ust. 3 ustawy wypadkowej, wysokości odszkodowania otrzymanego już przez małoletniego T. D..

Z tych też powodów decyzje organu rentowego okazały się zasadne, zaś odwołania podlegały oddaleniu.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...) M. D.. (...)

(...)

(...)

(...)