Sygn. akt VIII U 4847/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 listopada 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił wysokość emerytury z FUS i okresową emeryturę kapitałową. Wysokość emerytury kapitałowej ustalona wyrokiem Sądu wynosi od 01.06.2016 r. – 2273,47 zł. Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 413,81 zł. Łącznie kwota emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej wynosi 2687,28 zł.

Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie

Od 01.03.2017 r. – 2283,47 zł

Od 01.03.2018 r. – 2351,52 zł

Od 01.03.2019 r. – 2418,77 zł

Okresowa emerytura po waloryzacji przysługuje w kwocie:

Od 01.03.2017 r. – 415, 63 zł

Od 01.03.2018 r. – 428, 02 zł

Od 01.03.2019 r. – 440, 26 zł

/decyzja – k.154 plik II akt ZUS/

Wnioskodawczyni E. B. w dniu 19 listopada 2019 r. złożyła odwołanie od w/w decyzji ZUS II Oddział w Ł. i wniosła o przyznanie ustawowych odsetek za zwłokę w wypłacie świadczenia.

/odwołanie – k. 3 w aktach VIII U 4847/19/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 26 listopada 2019 r. organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

/odpowiedź na odwołanie – k. 5 w aktach VIII U 4847/19/

Decyzją z dnia 22 listopada 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił E. B. prawa do wypłaty odsetek. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że prawomocny wyrok Sądu Okręgowego wpłynął do organu rentowego w dniu 10.10.2019 r. i jest to data wyjaśnienia ostatniej okoliczności.

/decyzja – k. 158 plik II akt ZUS/

Wnioskodawczyni w dniu 2 grudnia 2019 r. złożyła odwołanie od w/w decyzji ZUS II Oddział w Ł. i wniosła o uchylenie decyzji i przyznanie ustawowych odsetek za zwłokę w wypłacie świadczenia. Wnioskodawczyni nie zgodziła się z odmową wypłaty ustawowych odsetek za okres od 01.06.2016 r. do chwili obecnej,

/odwołanie – k. 3 w aktach VIII U 4976/19/

W odpowiedzi na odwołanie z 6 grudnia 2019 2018 r. organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podając argumentację tożsamą jak w decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 5 w aktach VIII U 4976/19/

Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2020 r. Sąd połączył na podstawie art. 219 k.p.c. sprawę o sygn. akt VIII U 4976/19 ze sprawą o sygn. akt VIII U 4847/19 do rozpoznania łącznie pod sygn. akt VIII 4847/19.

/postanowienie k.15 w aktach VIII U 4976/19/

Na rozprawie z dnia 9 lipca 2020 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie.

/protokół z rozprawy z dnia 09 lipca 2020 r. 00:00:41 płyta CD k.20/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny

Wnioskodawczyni E. B. urodziła się w dniu (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 3 czerwca 2016 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne przeliczenie emerytury i podjęcie wypłaty. Wraz z wnioskiem wnioskodawczyni złożyła świadectwo pracy potwierdzające zatrudnienie od 01 lutego 1998 r. do 31 maja 2016 r. w (...) sp. z.o.o. oraz drukiem RP-7

/wniosek – k. 17 II akt ZUS, świadectwo pracy k.18 plik II akt ZUS, druk RP-7 k.19/

Decyzją z dnia 13 czerwca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu w/w wniosku ponownie ustalił wysokość i podjął od 1 czerwca 2016 r. wypłatę emerytury należnej E. B., ustalając jej wysokość jako sumę emerytury z FUS w kwocie (...),07 i emerytury kapitałowej w kwocie 418,81 zł, łącznie – 2585,88 zł.

Decyzją z dnia 28 czerwca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpoznaniu w/w wniosku przeliczył od dnia 1 czerwca 2016 r. emeryturę E. B., ustalając jej wysokość jako sumę emerytury z FUS w kwocie 2176,12 zł i emerytury kapitałowej w kwocie 413,81 zł, łącznie – 2589,93 zł.

/decyzje – k. 23, k.26 plik II akt ZUS/

Uznając powyższe decyzje za krzywdzące, ubezpieczona wniosła odwołanie, wnosząc o ich korektę.

Spór w sprawie niniejszej dotyczył dokonanego przez organ rentowy ponownego ustalenia podstawy obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonej (w szczególności przyjętego mechanizmu waloryzacji składek i kapitału początkowego), w sytuacji gdy prawo do emerytury nabyte z mocy art. 24 ustawy emerytalnej, zostało przyznane i ustalone co do wysokości od 2 października 2015 r. decyzją organu rentowego z 20 października 2015 r., z jednoczesnym zawieszeniem wypłaty świadczenia, z uwagi na kontynuowanie przez wnioskodawczynię zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy.

Sąd I Instancji uznał, iż na podstawę obliczenia emerytury E. B. przyznanej jej od dnia 2 października 2015 r. składa się obok zwaloryzowanego kapitału początkowego, również suma: kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2015 r., kwoty składek należnych za 2015 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust.1 pkt 3 ustawy, obejmująca stan konta po drugim kwartale 2015 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca kwietnia 2015 r.), a w przypadku decyzji z dnia 28 czerwca 2016 r., nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu drugiego kwartału 2015 r. o końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury – do 31 maja 2016 r., które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 3 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z drugim kwartałem 2015 r. W świetle powyższego brak było podstaw do ponownego ustalenia podstawy wysokości emerytury ubezpieczonej w czerwcu 2016 r. z zastosowaniem waloryzacji rocznej składek w dniu 1 czerwca 2016 r. Wobec faktu, że ubezpieczona rozwiązała stosunek pracy z dniem 31 maja 2016 r. i wystąpiła z wnioskiem o podjęcie wypłaty, przeliczenie wysokości emerytury a nie jej podstawy powinno nastąpić z uwzględnieniem składek opłaconych w okresie od uzyskania prawa do emerytury do podjęcia jej wypłaty, czyli za okres od dnia 2 października 2015 r. do dnia 31 maja 2016 r. w oparciu o art. 108 ustawy emerytalnej.

Wyrokiem z dnia 9 lipca 2018 r. w sprawie sygn. akt VIII U 1713/16 Sąd Okręgowy w Łodzi – VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił E. B. od dnia 1 czerwca 2016 r. wysokość emerytury należnej z FUS na kwotę 2273,47 zł łącznie z emeryturą kapitałową na kwotę (...),28 oddalając odwołanie w pozostałej części.

/odwołanie – k. 2 – 3 w aktach VIII U 1713/16, wyrok – k. 371 w aktach VIII U 1713/16, uzasadnienie – k. 374 - 382 w aktach VIII U 1713/16/

Organ rentowy złożył apelację od w/w wyroku i Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2019 r. w sprawie sygn. akt III AUa 1097/18 oddalił apelację. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy stanął na stanowisku, iż w sytuacji wnioskodawczyni powinno dojść do ustalenia na nowo wysokości emerytury, ale nie poprzez ponowne ustalenie jej wysokości tak jak byłaby przyznawana po raz pierwszy, tylko z odwołaniem się do decyzji pierwotnej, przyznającej ubezpieczonej prawo do tego świadczenia, to jest do decyzji z dnia 20 października 2015 r. i z uwzględnieniem składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej po dacie, od której przyznano świadczenie po raz pierwszy, tj. po 2 października 2015 r. do dnia rozwiązania stosunku pracy, w tym przypadku do dnia 31 maja 2016 r.

/apelacja – k. 390 - 391 w aktach VIII U 1713/16, wyrok – k. 417 w aktach VIII U 1713/16, uzasadnienie – k. 422 - 429 w aktach VIII U 1713/16/

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi wpłynął do organu rentowego w dniu 10 października 2019 r.

/pismo – doręczenie k.140 plik II akt ZUS /

Zaskarżoną decyzją z dnia 6 listopada 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. zrealizował wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 lipca 2018 r.

/decyzja – k. 154 plik II akt ZUS/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni jest zasadne.

Przedmiotem sporu było prawo ubezpieczonej do odsetek od wypłaconej przez organ rentowy, emerytury w związku z realizacją wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 lipca 2018 r.

Wskazać należy, iż zgodnie z art. 118 ust. 1, 1a i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności, niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. Inaczej mówiąc, oznacza to, iż chwilą, od której rozpoczyna bieg 30-dniowy termin do wydania decyzji jest rozstrzygnięcie ostatniej kwestii koniecznej dla ustalenia uprawnień wnioskodawcy. Celem tak skonstruowanej regulacji jest zagwarantowanie ubezpieczonym możliwie szybkiego uzyskania świadczenia bez zbędnego przedłużania postępowania w sprawie o jego nabycie. W przypadku uchybienia powyższemu terminowi, organ rentowy popada w zwłokę ze spełnieniem świadczenia, czego konsekwencją jest obowiązek zapłaty odsetek w ustawowej wysokości.

W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość, organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ust.1 w/w art. 118.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. (P. 11/2007 OTK ZU, 2007/8A poz. 97), art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, rozumiany w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

W uzasadnieniu powołanego wyroku, Trybunał Konstytucyjny wywiódł w szczególności, że przez pojęcie „wyjaśnienie ostatniej niezbędnej okoliczności” z art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Stąd też 30 dniowy termin na wydanie decyzji w sprawie świadczenia i jego wypłaty w razie, gdy prawo do świadczenia zostało ustalone przez Sąd, powinien być liczony od dnia doręczenia wyroku Sądu tylko wtedy, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (np. błędna interpretacja przepisów, zaniechanie podjęcia określonych działań z urzędu, błędne orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS w sprawie niezdolności do pracy), termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia.

Jeżeli więc odpowiedzialność taka jest po stronie organu rentowego, ubezpieczony ma prawo do odsetek. Omawiany przepis może więc dotyczyć wyłącznie takiej sytuacji, której dla wykazania okoliczności, która miałaby wpływ na prawo do świadczenia lub na jego wysokość, dopiero w postępowaniu sądowym zostałby przedstawione odpowiednie dowody, z których strona mogłaby skorzystać już w postępowaniu przed organem rentowym, lecz tego nie uczyniła (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 września 2006 r. III AUa 1126/2005). Organ rentowy ma bowiem obowiązek znać i prawidłowo stosować prawo materialne i w tym zakresie ponosi pełną odpowiedzialność. Jedynie wówczas, gdy brak możliwości wydania prawidłowej decyzji był podyktowany niezależnymi od organu rentowego, brakami w ustaleniach faktycznych, możliwe jest przyjęcie, że organ nie ponosi odpowiedzialności przewidzianej w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Należy przy tym zauważyć, że użyty w tym przepisie termin „ustalenie okoliczności” dotyczy wyłącznie sfery faktów, a nie prawa, bowiem przy wykładni prawa nie dochodzi do żadnych „ustaleń okoliczności”.

Stosownie do dyspozycji zawartej przez ustawodawcę w treści normy prawnej wyrażonej w przepisie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.), jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że w sprawie chodziło o wypłatę emerytury przy niespornych dokumentach. Wnioskodawczyni wraz z wnioskiem o przeliczenie emerytury z dnia 3 czerwca 2016 r. złożyła wszystko co niezbędne do dokonania przez organ w/w czynności. Organ po 10 dniach wydał błędną decyzję o ponownym ustaleniu wysokości emerytury. Należy wskazać, iż fakt, że w sprawie pojawili się biegli nie usprawiedliwia błędnego zastosowania prawa materialnego i w konsekwencji błędnego obliczenia emerytury przez organ rentowy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek prawidłowo interpretować przepisy i we właściwiej wysokości naliczyć świadczenie. W ocenie Sądu przepisy nie wymagały szczególnej interpretacji. Problem tkwił w prawidłowym ich zastosowaniu. Organ ponosił odpowiedzialność za wydanie błędnej decyzji, co doprowadziło do sprawy VIII U 1713/16.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 kwietnia 2004 r., w sprawie III UA 1/04 (OSNP 2004/23/406), stwierdził, że jeżeli organ rentowy nie wyda decyzji pozytywnej w sprawie ustalenia prawa do świadczenia lub nie wypłaci tego świadczenia w terminie 30 - dniowym od (...) "daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania przez organ rentowy decyzji", a następnie - w wyniku przeprowadzonego w sprawie postępowania - okaże się, iż w tej dacie zostały już faktycznie wyjaśnione wszystkie okoliczności niezbędne dla wydania takiej decyzji, to wówczas organ rentowy obowiązany jest do wypłaty także stosownych odsetek od tego świadczenia, chyba że zaistniałe opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności.

W ocenie Sądu ZUS wydając decyzję w dniu 13 czerwca 2016 r. posiadał wszelkie niezbędne dane ku temu, by wydać decyzję ustalającą wysokość emerytury we właściwej, najkorzystniejszej dla niej wysokości.

W ocenie Sądu początkowa data, od której należało przyznać prawo do odsetek to dzień 1 czerwca 2016 r. tj. od miesiąca, w którym wnioskodawczyni złożyła wniosek o ponowne przeliczenie i wypłatę emerytury, załączając świadectwo pracy i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Natomiast data końcowa to dzień 31 października 2019 r., gdyż zaspokojono roszczenie z dniem 31 października 2019 r. decyzją z dnia 6 listopada 2019 r. W konsekwencji w pozostałym zakresie odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 22 listopada 2019 r. i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Sąd oddalił w całości odwołanie od decyzji z dnia 6 listopada 2019 r., gdyż odsetki należne za okres od 01.06.2016 r. nie były przedmiotem w/w decyzji.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem i pouczeniem doręczyć pełn. ZUS wypożyczając akta rentowe.

J.K.