UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 lipca 2019 roku przyznał M. K. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 18 lipca 2019 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji ( 3.381,65 zł);

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (181.462,06 zł);

- średnie dalsze trwanie życia (260,70 miesięcy);

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 709,03 zł (3.381,65 zł + 181.462,06 zł) / 260,70 = 709,03 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi 619,22 zł.

Wysokość emerytury jest niższa od najniższej emerytury wynoszącej 1.100 zł. Emerytury nie podwyższa się wobec nieudowodnienia okresów składkowych i nieskładkowych w łącznym wymiarze 20 lat.

Decyzja ostateczna zostanie wydana po przeprowadzeniu postępowania w zakresie prowadzenia przez wnioskodawczynię działalności gospodarczej.

/decyzja – k. 36 – 38 akt ZUS plik I/

Decyzją z dnia 3 stycznia 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił kapitał początkowy M. K. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1978 roku do 31 grudnia 1987 roku, tj. podstawę wymiaru kapitału początkowego ustaloną w decyzji z dnia 26 sierpnia 2019 roku o ustaleniu kapitału początkowego (545,49 zł). ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 11 lat, 3 miesięcy i 29 dni, tj. 135 miesięcy oraz nieskładkowe w wymiarze 2 lat, 6 miesięcy i 28 dni, tj. 30 miesięcy. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 59,16 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 54.904,30 zł.

/decyzja – k. 18-18 odwrót akt ZUS plik II/

Decyzją ostateczną z dnia 7 stycznia 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 lipca 2019 roku przyznał M. K. emeryturę od dnia 18 lipca 2019 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji ( 3.381,65 zł);

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (237.105,67 zł);

- średnie dalsze trwanie życia (260,70 miesięcy);

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 922,47 zł (3.381,65 zł + 237.105,67 zł) / 260,70 = 922,47 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi 678,88 zł (po dokonaniu w styczniu, lutym i marcu 2020 roku potrąceń z tytułu wypłaconych zasiłków z pomocy społecznej).

Jednocześnie dokonano wyrównania emerytury wnioskodawczyni za okres pomiędzy wydaniem decyzji zaliczkowej z dnia 27 sierpnia 2019 roku a wydaniem decyzji ostatecznej z dnia 7 stycznia 2020 roku.

/decyzja – k. 20 - 22 akt ZUS plik II/

W dniach 6 września 2019 roku, 20 stycznia 2020 roku oraz 3 lutego 2020 roku wnioskodawczyni wniosła odwołania od powyższych decyzji, wnosząc o ich zmianę. Wniosła o uwzględnienie w podstawach wymiaru kapitału początkowego i emerytury okresu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej od dnia 26 lutego 1992 roku do dnia 4 sierpnia 1998 roku. Nadto kwestionowała dokonanie potrąceń z emerytury z tytułu nadpłaconych zasiłków z pomocy społecznej.

/ odwołanie – k. 3, pismo procesowe – k. 16, odwołanie – k. 3-4 akt VIII U 562/20, odwołanie – k. 3- 4 akt VIII U 563/20/

W odpowiedzi na odwołania z dnia 7 października 2019 roku, z dnia 19 lutego 2020 roku oraz z dnia 19 lutego 2020 roku organ rentowy wniósł o ich oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację. Wyjaśniono, że sporny okres prowadzenia działalności gospodarczej (z wyłączeniem okresu, za który nie opłacono składek na ubezpieczenie społeczne, tj. okresy od dnia 6 lutego 1998 roku do dnia 1 marca 1998 roku oraz od dnia 29 lipca 1998 roku do dnia 4 sierpnia 1998 roku) został uwzględniony w podstawie wymiaru kapitału początkowego i emerytury wydanymi w toku procesu decyzjami z dnia 3 stycznia 2020 roku i z dnia 7 stycznia 2020 roku, w związku z zakończeniem postępowania wyjaśniającego. W związku z powyższym dokonano wyrównania emerytury wnioskodawczyni za okres pomiędzy wydaniem decyzji zaliczkowej z dnia 27 sierpnia 2019 roku a wydaniem decyzji ostatecznej z dnia 7 stycznia 2020 roku. Wyjaśniono, że łączny staż pracy wnioskodawczyni wyniósł 14 lat, 5 miesięcy i 26 dni (w miejsce uprzednio popełnionej oczywistej omyłki pisarskiej 15 lat i 25 dni) co nie pozwala na podwyższenie wyliczonej emerytury do kwoty świadczenia minimalnego (wymóg stażu w wymiarze 20 lat). Nadmieniono, że hipotetycznie wydłużenie stażu pracy po dniu 1 stycznia 1999 roku (z uwzględnieniem stażu omyłkowo wskazanego w wymiarze 15 lat i 25 dni) pozostaje bez wpływu na ewentualne podwyższenie emerytury wobec oczywistego braku zaewidencjonowanych składek z tego omyłkowo wskazanego stażu na koncie ubezpieczonej.

/odpowiedź na odwołanie - k. 4 - 5, pisma procesowe – k. 43-43 odwrót, k. 48, k. 64, k. 66-67 odwrót , k. 77-77 odwrót, odpowiedź na odwołanie – k. 11-12 odwrót akt VIII U 562/20, odpowiedź na odwołanie – k. 11-12 odwrót akt VIII U 563/20/

Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2020 roku Sąd ustanowił dla wnioskodawczyni radcę prawnego z urzędu.

/postanowienie – k. 33/

W piśmie z dnia 3 marca 2020 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie od decyzji z dnia 27 sierpnia 2019 roku, wnosząc o jej zmianę. Nadto wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając, że koszty te nie zostały opłacone ani w części, ani w całości. Podtrzymał dotychczasową argumentację i wniósł o wyjaśnienie rozbieżności w określonym przez ZUS stażu pracy.

/pismo procesowe – k. 53-54, koperta – k. 55, pismo procesowe – k. 73/

Postanowieniami z dnia 3 marca 2020 roku i z dnia 3 marca 2020 roku Sąd Okręgowy połączył sprawy o sygn. akt VIII U 562/20 i VIII U 563/20 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 4291/19.

/postanowienia - k. 14 akt VIII U 562/20, k. 14 akt VIII U 563/20/

Na rozprawie w dniu 17 września 2020 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołania i wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając, że koszty te nie zostały opłacone ani w części, ani w całości, oraz zwrot poniesionych wydatków w kwocie 23,60 zł zgodnie z zestawieniem. Oświadczył, że nie kwestionuje okresów składkowych przyjętych przez ZUS. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań.

/stanowiska stron - 00:01:41 - 00:13:31, 00:14:25-00:16:36 - płyta CD k. 87, wykaz wydatków – k. 81/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona M. K. urodziła się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

W dniu 29 lipca 2019 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie emerytury.

/wniosek k. 1 – 3 odwrót akt ZUS plik I/

Wnioskodawczyni w okresie od dnia od dnia 26 lutego 1992 roku do dnia 4 sierpnia 1998 roku prowadziła działalność gospodarczą pod firmą Handel Hurt- (...) (artykuły spożywcze i przemysłowe) przy ul. (...) w Ł..

/decyzja Urzędu Miasta Ł. – k. 16 akt ZUS plik I, k. 8 akt VIII U 562/20, k. 8 akt VIII U 563/20, k. 19, zaświadczenie Prezydenta Miasta Ł. – k. 5 akt VIII U 562/20, k. 5 akt VIII U 563/20, k. 17, poświadczenie ubezpieczenia społecznego dla celów emerytalno-rentowych – k. 6-7 akt VIII U 562/20, k. 6-7 akt VIII U 563/20, k. 18-18 odwrót/

Prowadzenie działalności gospodarczej ubezpieczonej było zawieszone w okresach od dnia 1 do dnia 31 lipca 1992 roku, od dnia 15 stycznia do dnia 15 kwietnia 1993 roku, od dnia 8 lipca do dnia 8 sierpnia 1993 roku, od dnia 16 lipca do dnia 16 września 1994 roku oraz od dnia 6 maja do dnia 31 grudnia 1996 roku.

Decyzją z dnia 28 sierpnia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy M. K. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1978 roku do 31 grudnia 1987 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 44,68 % i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 545,49 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 8 lat, 9 miesięcy i 15 dni, tj. 105 miesięcy. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 47,43 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 42.019,45 zł.

/decyzja – 31-31 odwrót akt ZUS plik I, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – k. 32 akt ZUS plik I, wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego – k. 29 akt ZUS plik I, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego – k. 30 – 30 odwrót akt ZUS plik I/

Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął następujące dochody stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawczyni:

- 1978 rok – 16.830,00 zł;

- 1979 rok – 30.004,00 zł;

- 1980 rok – 17.024,00 zł;

- 1981 rok – 30.600,00 zł;

- 1982 rok – 46.800,00 zł;

- 1983 rok – 93.620,00 zł;

- 1984 rok – 32.174,00 zł;

- 1985 rok – 128.397,00 zł;

- 1986 rok – 137.745,00 zł;

- 1987 rok – 101.816,00 zł;

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 32 akt ZUS plik I/

Zaskarżoną decyzją z dnia 27 sierpnia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 lipca 2019 roku przyznał M. K. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 18 lipca 2019 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji ( 3.381,65 zł);

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (181.462,06 zł);

- średnie dalsze trwanie życia (260,70 miesięcy);

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 709,03 zł (3.381,65 zł + 181.462,06 zł) / 260,70 = 709,03 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi 619,22 zł.

/decyzja – k. 36 – 38 akt ZUS plik I/

W podstawie wymiaru emerytury zaliczkowej uwzględniono staż pracy w wymiarze 9 lat, 4 miesięcy i 14 dni w tym:

- 8 lat, 9 miesięcy i 15 dni (do dnia 31 grudnia 1998 roku) obejmujące okresy składkowe od dnia 1 kwietnia 1978 roku do dnia 30 czerwca 1980 roku ( (...)), od dnia 1 kwietnia 1981 roku do dnia 21 marca 1984 roku ( Przedsiębiorstwo Handlu (...)), od dnia 22 listopada 1984 roku do dnia 30 czerwca 1987 roku (ZOZ Ł.), od dnia 16 listopada 1987 roku do dnia 30 października 1988 roku ( Restauracja (...)),

- 6 miesięcy i 29 dni (po 1 stycznia 1999 roku) z tytułu pobierania zasiłku dla bezrobotnych od dnia 6 lutego 1999 roku – wobec braku daty zakończenia pobierania zasiłku (ostatnia składka opłacona do dnia 31 stycznia 2000 roku) przyjęto proporcjonalnie 6 miesięcy i 29 dni.

/pismo ZUS – k. 48 akt ZUS plik I, wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego – k. 29 akt ZUS plik I, odpowiedź na odwołanie – k. 4-5, pismo procesowe – k. 43-43 odwrót/

Zaskarżoną decyzją z dnia 3 stycznia 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił kapitał początkowy M. K. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1978 roku do 31 grudnia 1987 roku, tj. podstawę wymiaru kapitału początkowego ustaloną w decyzji z dnia 26 sierpnia 2019 roku o ustaleniu kapitału początkowego (545,49 zł). ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 11 lat, 3 miesięcy i 29 dni, tj. 135 miesięcy oraz nieskładkowe w wymiarze 2 lat, 6 miesięcy i 28 dni, tj. 30 miesięcy. Łącznie okresy składkowe i nieskładkowe wyniosły 13 lat, 10 miesięcy i 27 dni. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 59,16 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 54.904,30 zł.

/decyzja – k. 18-18 odwrót akt ZUS plik II, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – k. 32 akt ZUS plik I, pismo procesowe – k. 66-67 odwrót, wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego – k. 15 - 16 akt ZUS plik II, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego – k. 17 – 17 odwrót akt ZUS plik II/

Zaskarżoną decyzją ostateczną z dnia 7 stycznia 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 lipca 2019 roku przyznał M. K. emeryturę od dnia 18 lipca 2019 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji ( 3.381,65 zł);

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (237.105,67 zł);

- średnie dalsze trwanie życia (260,70 miesięcy);

Jednocześnie dokonano wyrównania emerytury wnioskodawczyni za okres pomiędzy wydaniem decyzji zaliczkowej z dnia 27 sierpnia 2019 roku a wydaniem decyzji ostatecznej z dnia 7 stycznia 2020 roku.

/decyzja – k. 20 - 22 akt ZUS plik II/

W podstawie wymiaru emerytury uwzględniono ostatecznie staż pracy w wymiarze 14 lat, 5 miesięcy i 26 dni w tym:

- 11 lat, 3 miesiące i 29 dni (do dnia 31 grudnia 1998 roku) obejmujące okresy składkowe od dnia 1 kwietnia 1978 roku do dnia 30 czerwca 1980 roku ( (...)), od dnia 1 kwietnia 1981 roku do dnia 21 marca 1984 roku ( Przedsiębiorstwo Handlu (...)), od dnia 22 listopada 1984 roku do dnia 30 czerwca 1987 roku (ZOZ Ł.), od dnia 16 listopada 1987 roku do dnia 30 października 1988 roku ( Restauracja (...)) oraz od dnia 26 lutego 1992 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku, od dnia 1 sierpnia 1992 roku do dnia 14 stycznia 1993 roku, od dnia 16 kwietnia 1993 roku do dnia 7 lipca 1993 roku, od dnia 9 sierpnia 1993 roku do dnia 15 lipca 1994 roku, od dnia 17 września 1994 roku do dnia 5 maja 1996 roku, od dnia 1 stycznia 1997 roku do dnia 5 lutego 1998 roku, od dnia 2 marca 1998 roku do dnia 28 lipca 1998 roku (okresy prowadzenia działalności gospodarczej z wyłączeniem okresów, za który nie opłacono składek na ubezpieczenie społeczne, tj. okresy od dnia 6 lutego 1998 roku do dnia 1 marca 1998 roku oraz od dnia 29 lipca 1998 roku do dnia 4 sierpnia 1998 roku),

- 2 lata, 6 miesięcy i 28 dni (do dnia 31 grudnia 1998 roku) obejmujące okresy nieskładkowe od dnia 1 maja 1993 roku do dnia 30 czerwca 1993 roku, od dnia 1 września 1993 roku do dnia 31 października 1993 roku, od dnia 1 lutego 1994 roku do dnia 30 kwietnia 1994 roku, od dnia 1 października 1994 roku do dnia 30 listopada 1994 roku, od dnia 1 lutego 1995 roku do dnia 31 lipca 1995 roku, od dnia 1 listopada 1995 roku do dnia 30 kwietnia 1996 roku, od dnia 15 lipca 1997 roku do dnia 17 grudnia 1997 roku, od dnia 2 marca 1998 roku do dnia 24 lipca 1998 roku,

tj. łącznie 13 lat, 10 miesięcy i 27 dni,

/pismo ZUS – k. 48 akt ZUS plik I, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego – k. 17 – 17 odwrót akt ZUS plik II, odpowiedź na odwołanie – k. 4-5, pisma procesowe – k. 43-43 odwrót, k. 66-67 odwrót , k. 77-77 odwrót/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyliczenia rent i emerytur (00:13:31 – 00:13:56 – płyta CD k. 87) na podstawie art. 235²§ 1 pkt 2 i 5 kpc jako mający wykazać fakt bezsporny (pełnomocnik wnioskodawczyni nie kwestionował ostatecznie okresów składkowych i nieskładkowych) i zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania (pismo – k. 73). Niezależnie od powyższego bez znaczenia dla ustalenia wartości zwaloryzowanego kapitału początkowego a co za tym idzie wysokości emerytury pozostawała długość stażu wnioskodawczyni po dniu 31 grudnia 1998 roku (tj. omyłkowo wskazanego w wymiarze 15 lat i 25 dni w miejsce prawidłowego i ostatecznie bezspornego 14 lat, 5 miesięcy i 26 dni). Również w przypadku ewentualnej emerytury w wysokości minimalnej wobec niewykazania przez ubezpieczoną 20 lat stażu pracy kwestia stażu po dniu 31 grudnia 1998 roku nie ma znaczenia. Powyższe kwestie zostaną szerzej wyjaśnione w rozważaniach prawnych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołania wnioskodawczyni nie zasługują na uwzględnienie.

Wskazać należy, że zaskarżone decyzje dotyczyły przyznania zaliczki na poczet przysługującej emerytury, ponownego ustalenia kapitału początkowego oraz prawa do emerytury, ustalenia ich wysokości oraz przeliczenia.

Stosownie do art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 roku poz. 1270 ze zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy na dzień wejścia w życie ustawy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust. 2).

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przepis ust. 2 art. 174 stanowi, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, to jest w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Z kolei z mocy art. 15 ust. 1 analizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok,
w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i 5 w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty,

oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Natomiast stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie do art. 25 analizowanej ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę - art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (ust. 2). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (ust. 4).

Emerytura na tzw. starych zasadach wyliczana jest wyłącznie tym osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 roku, które mają prawo do wcześniejszej emerytury (np. na podstawie art. 88 ustawy Karta Nauczyciela).

Zatem w przypadku osób, dla których ustalany jest kapitał początkowy, wysokość emerytury uzależniona jest od kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowanych od dnia 1 stycznia 1999 roku na koncie ubezpieczonego.

Z kolei w myśl art. 87 ust. 1 cytowanej ustawy w przypadku gdy emerytura przysługująca z Funduszu określona w art. 26, łącznie z okresową emeryturą kapitałową, albo emerytura przysługująca z Funduszu określona w art. 26, jest niższa niż kwota, o której mowa w art. 85 ust. 2 i 3, emeryturę przysługującą z Funduszu, w tym emeryturę ustaloną ze zwiększeniem, o którym mowa w art. 26a, podwyższa się w taki sposób, aby suma tych świadczeń nie była niższa od tej kwoty, o ile ubezpieczony:

1) mężczyzna - osiągnął wiek emerytalny wynoszący 65 lat i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,

2) kobieta - osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 60 lat i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat,

- z uwzględnieniem ust. 3-7. Przepis art. 5 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

W okresie składkowym, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, uwzględnia się okres, za który ustalono zwiększenie, o którym mowa w art. 26a (ust. 1a).

Podwyższenie, o którym mowa w ust. 1, podlega refundacji z budżetu państwa (ust. 2).

Przy obliczaniu okresów składkowych przypadających po dniu wejścia w życie ustawy dla celów podwyższenia emerytury w myśl ust. 1 miesiące, w których składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe były obliczone od podstawy wymiaru niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, uwzględnia się w części odpowiadającej proporcji tej podstawy do kwoty minimalnego wynagrodzenia (ust. 3).

Art. 85. ust. 2 w/w ustawy stanowi, że kwota najniższej emerytury, z zastrzeżeniem art. 24a ust. 6, art. 54, art. 54a ust. 2 i art. 87, oraz renty rodzinnej wynosi 1100,00 zł miesięcznie (według stanu obowiązującego na dzień wydania skarżonych decyzji).

Zgodnie zaś z ogólną zasadą wyrażoną w art. 116 ust. 1 cytowanej ustawy postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Na podstawie art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Z kolei zgodnie z art. 116 ust. 5 do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 roku, nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Oznacza to, że to na osobie zainteresowanej ciąży obowiązek przedłożenia dokumentacji wymaganej przepisami art. 116 ust. 5 cytowanej ustawy i przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie był sposób ustalenia przez organ rentowy podstawy wymiaru emerytury w kwocie zaliczkowej, kapitału początkowego oraz emerytury ostatecznej. W przekonaniu strony odwołującej się organ rentowy powinien uwzględnić okres prowadzenia przez nią działalności gospodarczej od dnia 26 lutego 1992 roku do dnia 4 sierpnia 1998 roku albowiem obecnie otrzymywane świadczenie emerytalne jest zaniżone.

Przede wszystkim zauważyć należy, że organ rentowy uwzględnił skarżonymi decyzjami z dnia 3 stycznia 2020 roku (ponowne ustalenie kapitału początkowego) i z dnia 7 stycznia 2020 roku (emerytura ostateczna) wszystkie udokumentowane okresy ubezpieczenia oraz zarobki wnioskodawczyni w tym sporny okres prowadzenia przez nią działalności gospodarczej (z uwzględnieniem faktu, że we wskazanych wyżej okresach wnioskodawczyni dokonywała zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej), tj.:

- okresy składkowe od dnia 26 lutego 1992 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku, od dnia 1 sierpnia 1992 roku do dnia 14 stycznia 1993 roku, od dnia 16 kwietnia 1993 roku do dnia 7 lipca 1993 roku, od dnia 9 sierpnia 1993 roku do dnia 15 lipca 1994 roku, od dnia 17 września 1994 roku do dnia 5 maja 1996 roku, od dnia 1 stycznia 1997 roku do dnia 5 lutego 1998 roku, od dnia 2 marca 1998 roku do dnia 28 lipca 1998 roku (z wyłączeniem okresów, za który nie opłacono składek na ubezpieczenie społeczne, tj. okresów od dnia 6 lutego 1998 roku do dnia 1 marca 1998 roku oraz od dnia 29 lipca 1998 roku do dnia 4 sierpnia 1998 roku co nie było kwestionowane przez odwołującą się) co łącznie z pozostałymi okresami składkowymi przyjętymi przez ZUS dało 11 lat, 3 miesiące i 29 dni, oraz

- okresy nieskładkowe od dnia 1 maja 1993 roku do dnia 30 czerwca 1993 roku, od dnia 1 września 1993 roku do dnia 31 października 1993 roku, od dnia 1 lutego 1994 roku do dnia 30 kwietnia 1994 roku, od dnia 1 października 1994 roku do dnia 30 listopada 1994 roku, od dnia 1 lutego 1995 roku do dnia 31 lipca 1995 roku, od dnia 1 listopada 1995 roku do dnia 30 kwietnia 1996 roku, od dnia 15 lipca 1997 roku do dnia 17 grudnia 1997 roku, od dnia 2 marca 1998 roku do dnia 24 lipca 1998 roku co dało 2 lata, 6 miesięcy i 28 dni.

Łączny staż pracy wnioskodawczyni do dnia 31 grudnia 1998 roku wyniósł 13 lat, 10 miesięcy i 27 dni.

Natomiast łącznie z przyjętym przez ZUS stażem pracy po dniu 1 stycznia 1999 roku, tj. okresem pobierania zasiłku dla bezrobotnych od dnia 6 lutego 1999 roku przyjętym wobec braku daty zakończenia pobierania zasiłku (ostatnia składka opłacona do dnia 31 stycznia 2000 roku) proporcjonalnie w wymiarze 6 miesięcy i 29 dni, ostatecznie przyjęty do podstawy wymiaru emerytury staż pracy wnioskodawczyni wyniósł 14 lat, 5 miesięcy i 26 dni.

Nadmienić trzeba, że jedyną przyczyną, dla której Zakład nie uwzględnił tego okresu w decyzji zaliczkowej z dnia 27 sierpnia 2019 roku była okoliczność prowadzenia postępowania wyjaśniającego w zakresie spornego okresu co zostało wyjaśnione na korzyść odwołującej się. Oznacza to, że ZUS wyliczając kapitał początkowy a następnie emeryturę miał na uwadze całość dokumentacji dotyczącej zatrudnienia i osiąganego wynagrodzenia przez ubezpieczoną we wskazanym okresie.

Podkreślenia wymaga, że ostatecznie strona odwołująca nie kwestionowała przyjętego przez ZUS do podstawy wymiaru świadczenia stażu pracy w tym okresu prowadzenia działalności gospodarczej.

Reasumując, wnioskodawczyni nie przedłożyła żadnych dowodów pozwalających na ustalenie wysokości emerytury w wysokości wyższej niż przyjęta przez ZUS.

Odnośnie podnoszonego przez wnioskodawczynię zarzutu dotyczącego potrącenia z przyznanej jej ostatecznie emerytury w styczniu, lutym i marcu 2020 roku potrąceń z tytułu wypłaconych zasiłków z pomocy społecznej wskazać należy, że zostały one dokonane w oparciu o przepis art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1507). Zgodnie z powołanym przepisem osobie, której przyznano emeryturę lub rentę za okres, za który wypłacono zasiłek stały lub zasiłek okresowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz inne organy rentowe, które przyznały emeryturę lub rentę, wypłacają to świadczenie pomniejszone o kwotę odpowiadającą wysokości wypłaconych za ten okres zasiłków i przekazują te kwoty na rachunek bankowy właściwego ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych - centrum usług społecznych.

Wskazać także trzeba, że decyzją z dnia 7 stycznia 2020 roku przyznającą emeryturę wnioskodawczyni dokonano jednocześnie wyrównania emerytury za okres pomiędzy wydaniem decyzji zaliczkowej z dnia 27 sierpnia 2019 roku a wydaniem decyzji ostatecznej z dnia 7 stycznia 2020 roku. Zważyć przy tym należy, że dokonane w świetle wskazanych wyżej przepisów potrącenia z tytułu wypłaconych zasiłków z pomocy społecznej dotyczyły również wyrównania emerytury.

Wreszcie dla ustalenia wartości zwaloryzowanego kapitału początkowego a co za tym idzie wysokości emerytury nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia okresy po 31 grudnia 1998 roku. Wyjaśnić w tym miejscu należy, że nawet omyłkowo wskazany w początkowym etapie procesu staż pracy wnioskodawczyni w wymiarze 15 lat i 25 dni (w miejsce prawidłowego 14 lat, 5 miesięcy i 26 dni) pozostaje bez wpływu na ewentualne podwyższenie emerytury wobec oczywistego braku zaewidencjonowanych składek z tego omyłkowo wskazanego stażu na koncie ubezpieczonej. Natomiast decyzja z dnia 7 stycznia 2020 roku uwzględnia zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowane od dnia 1 stycznia 1999 roku na koncie ubezpieczonego.

Jednakże długość stażu pracy odwołującej po dniu 1 stycznia 1999 roku może mieć znaczenie w przypadku ewentualnego przyznania emerytury w wysokości minimalnej.

W przypadku wnioskodawczyni brak jest podstaw do przyznania emerytury w wysokości minimalnej wobec nieudowodnienia okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat. O ile wysokość emerytury jest niższa od najniższej emerytury wynoszącej (na dzień wydania skarżonej decyzji o przyznaniu emerytury) 1.100 zł ubezpieczona wykazała jedynie 14 lat, 5 miesięcy i 26 dni stażu pracy. Wyjaśnić w tym miejscu należy, że nawet omyłkowo wskazany w początkowym etapie procesu staż pracy wnioskodawczyni w wymiarze 15 lat i 25 dni pozostaje bez wpływu na wysokość wyliczonej emerytury.

Podsumowując wyliczenie kapitału początkowego, a co za tym idzie emerytury M. K. dokonane przez organ rentowy jest zgodne z przepisami ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustaleń dokonał w oparciu o przedłożoną dokumentację, która to nie budziła wątpliwości Sądu, co do autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c oddalił odwołania, gdyż nie znalazł podstaw do ich uwzględnienia z przyczyn wymienionych w niniejszym uzasadnieniu (pkt 1 sentencji).

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej (wynagrodzenie oraz poniesione udokumentowane wydatki) udzielonej wnioskodawczyni przez pełnomocnika z urzędu Sąd uwzględniając nakład pracy pełnomocnika z urzędu orzekł na podstawie § 2 w zw. z§ 15 ust. 2 w zw. z § 4 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 68) podwyższając należne wynagrodzenie o podatek VAT (pkt 2 sentencji wyroku) i przyznając zwrot poniesionych i udokumentowanych wydatków.

K.W.