UZASADNIENIE

w zakresie punktu 1 wyroku

Decyzją z dnia 1.02.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w Ł. w Z., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2018, poz. 1270 t.j.), ponownie ustalił J. K. kapitał początkowy, który według stanu na dzień 1.01.1999 roku wyniósł 64129,56 zł. Ustalony w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest okresu od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 45,31 %. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości: 11 lat, 5 miesięcy i 26 dni i nieskładkowe w ilości 6 lat, 1 miesiąca i 24 dni. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku (40 lat) oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla ubezpieczonej wyniósł 68,66 % (decyzja k. 48 - 49 akt kapitałowych ZUS)

Decyzją z dnia 5.02.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z., na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z późn. zm.) przyznał J. K. emeryturę od dnia 21 stycznia 2019 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Wysokość emerytury zaliczkowej została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. Przyjęto, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Wskazano, że wysokość emerytury zostanie ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą wypłaty emerytury, tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Średnie dalsze trwanie życia zostanie ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

Emerytura zaliczkowa stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła – 227416,03 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła – 256536,85 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 262,20 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła zaś 1.845,74 zł. (decyzja k. 7 – 8 verte akt ZUS)

Kolejną decyzją z dnia 8.02.2019 Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z późn. zm.) podjął wypłatę emerytury wnioskodawczyni od dnia 1 lutego 2019 roku, tj. od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy. Przyjęto, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury, tj. na dzień 31.01.2019 r. Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła – 227416,03 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła – 256536,85 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 262,20 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła zaś 1.845,74 zł. Organ rentowy wskazał, że niniejsza decyzja ma charakter zaliczkowy ze względu na brak składki za styczeń 2019 r. Składka ta zostanie doliczona z urzędu po wpływie do ZUS. (decyzja k. 11 – 12 verte akt ZUS)

Decyzją z 14.03.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z późn. zm.) ponownie ustalił J. K. kapitał początkowy, który według stanu na dzień 1.01.1999 roku wyniósł 65674,07 zł. Podstawa wymiaru kapitału początkowego została ustalona z kolejnych 10 lat kalendarzowych, tj. z okresu od 1.01.1987 r. do 31.12.1996 r. i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 48,48 %. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości: 11 lat, 5 miesięcy i 26 dni i nieskładkowe w ilości 6 lat, 1 miesiąca i 24 dni. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku (40 lat) oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla ubezpieczonej wyniósł 68,66 % (decyzja k. 50 - 51 akt kapitałowych ZUS)

Kolejną decyzją z dnia 15.03.2019 r. ZUS na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z późn. zm.) przeliczył wnioskodawczyni emeryturę od dnia 1 marca 2019 roku, tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono odwołanie do Sądu. Przyjęto, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury, tj. na dzień 31.01.2019 r. Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła – 229527,85 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła – 262715,23 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 262,20 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła zaś 1.877,36 zł. (decyzja k. 24 – 24 verte akt ZUS)

J. K. w dniu 6 marca i 11 kwietnia 2019 r. odwołała się od powyższych decyzji do Sądu Okręgowego w Łodzi uznając je za krzywdzące i wniosła o ich zmianę i ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego przy przyjęciu najkorzystniejszych lat 1987-1996. Ubezpieczona podkreśliła, że za rok 1987 kiedy była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w PHU (...) stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy obliczony na podstawie kart wynagrodzeń z Archiwum (...), wyniósł 52, (...): (...), natomiast za rok 1988 stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy wyniósł 73, (...): (...). Ponadto za lata 1989 -1990 nie zostały uwzględnione składki z prowadzonej pod patronatem PHU (...) agencji. (odwołanie k. 3 – 3 verte, odwołanie k. 3 akt o sygn. VIII U 1378/19, odwołanie k. 3 akt o sygn. VIII U 1379/19, odwołanie k. 3 – 3 verte akt o sygn. VIII U 519/19, odwołanie k. 3 – 3 verte akt o sygn. VIII U 518/19 )

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. wniósł o oddalenie odwołań wywodząc jak w zaskarżonych decyzjach. Dodatkowo wskazał, że zarówno decyzjami kapitałowymi jak i emerytalną - wydanymi w trakcie postępowania odwoławczego - do kapitału początkowego uwzględniono wynagrodzenia za lata 1987-1989 (w oparciu o karty wynagrodzeń) z okresu zatrudnienia od 18.09.1986 r. do 9.06.1989 r. w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł.. Nie uwzględniono natomiast wynagrodzeń z okresu zatrudnienia od 11.08.1989 r. do 2.07.1990 r. w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł., ponieważ podstawy do naliczenia składek z tytułu zatrudnienia jako agenta nie zostały wystarczająco udowodnione z uwagi na brak poszczególnych składników, które mogłyby stanowić taką podstawę. Za okres nieudokumentowany wysokościami dochodów, przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego mocą decyzji z 14.03.2019 r. Zakład uwzględnił minimalne wynagrodzenia obowiązujące w sferze gospodarki narodowej i dotyczy to okresu od 18.09.1986 r. do 31.12.1986 r. (odpowiedź na odwołanie k. 6 – 7 verte, odpowiedź na odwołanie k. 4 – 5 verte akt o sygn. VIII U 1378/19, odpowiedź na odwołanie k. 4 – 5 verte akt o sygn. VIII U 1379/19, odpowiedź na odwołanie k. 4 – 5 verte akt o sygn. VIII U 518/19, odpowiedź na odwołanie k. 4 – 5 verte akt o sygn. VIII U 519/19 )

Na podstawie art. 219 k.p.c. Sąd Okręgowy w Łodzi połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt VIII U 517/19, VIII U 518/19, VIII U 519/19, VIII U 1378/19 oraz VIII U 1379/19 i postanowił prowadzić je łącznie pod sygn. akt VIII U 517/19. (okoliczność bezsporna)

W piśmie procesowym z dnia 12 listopada 2019 r. wnioskodawczyni zmodyfikowała odwołanie i wskazała, że wnosi o doliczenie do dochodów za rok 1987 kwot premii kwartalnych, premii jakościowych oraz nagród zadaniowych tj. kwot: 1750 zł -za luty, premii jakościowej – 5076 zł za marzec, 5400 zł za czerwiec, 3780 zł za wrzesień oraz za grudzień 6701 zł (...)+ (...). Doliczenia do dochodów za rok 1988 kwot premii kwartalnych, premii jakościowych oraz nagród zadaniowych tj. kwot: 6000 zł za styczeń, nagrody zadaniowej 31440 zł za luty, premii jakościowej 5750 zł za marzec, 2250 zł za kwiecień, premii jakościowej 8475 zł za czerwiec, 8180 zł za wrzesień, 4000 zł za październik, 21830 zł za listopad oraz za grudzień 56532 zł (...)- tzw.trzynastka+ (...). Doliczenia do dochodów za rok 1989 kwot premii kwartalnych, premii jakościowych oraz nagród zadaniowych tj. kwot: premii jakościowej 8740 zł za luty, premii jakościowej – 4800 zł za marzec, premii zadaniowej 8500 zł za lipiec, oraz trzynastki za rok 1989 naliczonej w październiku - 116759 zł. Ponadto wniosła, aby uwzględnić podstawy wynagrodzenia w wysokości 754166 zł, od których opłaciła do (...)u składki jako agent. Doliczenia do dochodów za 1990 rok podstawy wynagrodzenia w wysokości 2413 200 zł, od których zapłaciła do (...)u składki jako agent. Wniosła również o naliczenie odsetek od kwoty, o którą zaniżono jej świadczenie, od dnia kiedy nabyła do niego prawo. Dodatkowo ubezpieczona podkreśliła, że ZUS nie uwzględnił przy naliczaniu emerytury okresu od października do grudnia 2002 r. W październiku 2002 zostałam zatrudniona w Szkole Podstawowej nr (...), w Ł. ,na stanowisku głównego księgowego, gdzie pracowała do emerytury. (pismo procesowe wnioskodawczyni z dnia 12.11.2019 r. k. 77 – 77 verte)

Na terminie rozprawy poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku z dnia 10.09.2020 r. wnioskodawczyni zmodyfikowała swoje stanowisko w sprawie i wskazała, że nie kwestionuje hipotetycznego wyliczenia kapitału początkowego dokonanego przez organ rentowy i wniosła o wyliczenie kapitału zgodnie z II wariantem. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań. (oświadczenie wnioskodawcy 00:00:48, 00:04:25, oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:00:41, 00:04:42 e – protokół rozprawy z dnia 10.09.2020 r., płyta CD k. 117)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Wnioskodawczyni J. K. urodziła się w dniu (...) (okoliczność bezsporna)

W okresie od 18 września 1986 r. do 9 sierpnia 1989 r. J. K. była zatrudniona na umowę o pracę w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy jako referent w D. O. oraz jako inspektor w D. O.. (świadectwo pracy k. 4 akt kapitałowych ZUS)

Z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. ubezpieczona poza wynagrodzeniem zasadniczym otrzymywała także takie składniki jak: dodatek funkcyjny, dodatek stażowy, premie regulaminowe, jakościowe.

U wskazanego wyżej pracodawcy wynagrodzenie wnioskodawczyni kształtowało się następująco:

- od 18.09. 1986 r. do 31.12.1986 r. – 12096 zł;

- 1987 r. – 182424 zł ( w tym premie regulaminowe, jakościowe w kwotach : 1750 zł w lutym, 5076 zł w marcu, 5400 zł w czerwcu, 3780 zł we wrześniu, 4968 zł w grudniu oraz kwotę 1793 zł tytułem prowizji w miesiącu grudniu)

- 1988 r. – 413510 zł ( w tym premie regulaminowe, jakościowe w kwotach : 6000 w styczniu, 5750 zł w marcu, 2250 zł w kwietniu, (...) w czerwcu, 8180 zł we wrześniu, 4000 zł w październiku, 21830 zł w listopadzie, 52500 zł w grudniu;

- od 1.01.1989 r. do 8.08.1989 r. – 390594 zł ( w tym premie regulaminowe, jakościowe w kwotach: 8740 zł w lutym, 4800 zł w marcu, 8500 zł w lipcu. (listy wynagrodzeń k. 33 – 35, k. 40, angaże i umowy o pracę k. 46, 48 – 49, k. 66-67)

W Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. składki do ZUS były odprowadzane od następujących składników w szczególności: płacy zasadniczej, dodatków funkcyjnych, prowizji, dodatków stażowych, premii obciążających osobowy fundusz płac w postaci: premii jakościowej, premii z funduszu, premii z funduszu dyrektora, premii za dbałość o towary, nadto nagrody jubileuszowe do 1990 r., zasiłki chorobowe do 15.11.1991 r. Nie objęte składką ZUS były min. : dodatki osłonowe, dodatki za pranie odzieży, premia z zysku – tzw. czternastka. ( pismo PHU (...) z dnia 25.11.1994 r. k. 39)

W okresie od 11 sierpnia 1989 r. do 2 lipca 1990 r. J. K. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. i prowadziła na warunkach umowy agencyjnej punkt sprzedaży detalicznej jako agent.

§ 10 umowy agencyjnej przewidywał, że z tytułu pracy wykonywanej na podstawie niniejszej umowy agent jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym stosownie do postanowień ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia i przepisów na jej podstawie wydanych. Składki na ubezpieczenie agenta i osób współpracujących oraz za pracowników zatrudnionych przez agenta przekazuje zleceniodawca do Oddziału ZUS. ( świadectwo pracy k. 5 akt ZUS, umowa agencyjna k. 12)

W przypadku agentów sklepów zatrudnionych w PHU (...) w ramach umów zlecenia składki były naliczane od ustalonego ryczałtu. Do wyliczenia podstawy świadczeń emerytalno – rentowych przyjmowane było 5 – krotne najniższe wynagrodzenie w j.g.u., od którego odprowadzane były składki ZUS. Część należnej składki opłacał ajent a drugą PHU (...). ( pismo PHU (...) z dnia 25.11.1994 r. k. 39, zeznania świadka J. F. 00:35:32 – 00:48:47, płyta CD k. 27)

Podstawa do naliczenia składek ZUS w przypadku wnioskodawczyni jako agenta na ryczałcie wyniosła:

- za okres od 1.09.1989 r. do 31.12.1989 r. – 680500 zł;

- za okres od 1.01.1990 r. do 2.07.1990 r. – 3114600 zł. (karty dotyczące podstawy do naliczenia składek ZUS k. 36 – 38, zeznania wnioskodawczyni (...), płyta CD k. 27 w zw. z 00:03:54, płyta CD k. 117)

Decyzją z dnia 19 czerwca 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS ustalił wartość kapitału początkowego J. K.. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 57.629,66 zł. Ustalony w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest okresu od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 43,17 %. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości: 11 lat, 5 miesięcy i 26 dni i nieskładkowe w ilości 6 lat, 2 miesięcy i 15 dni. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku (40 lat) oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla ubezpieczonego wyniósł 62,68 % (decyzja k. 42 – 43 akt kapitałowych ZUS)

W dniu 31 grudnia 2018 r. ubezpieczona złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. (wniosek k. 1 - 6 akt ZUS)

W toku postępowania sądowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w dniu 2 kwietnia 2020 r. w I wariancie, dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości kapitału początkowego oraz emerytury wnioskodawczyni. Wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego został wyliczony z uwzględnieniem wynagrodzenia z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. lat 1987 - 1996 przy przyjęciu za okres zatrudnienia od 18 września 1986 r. do 9 sierpnia 1989 r. w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł., wynagrodzenia ustalonego na podstawie kart wynagrodzeń, w tym składników w postaci: premii zasadniczej , jakościowej i kwartalnej oraz prowizji.

W lutym 1988 r. wykazano kwotę 31440 zł oznaczoną na karcie wynagrodzeń jako NZ- wpisaną w rubryce nr 24. Zgodnie z przedłożoną kserokopią objaśnienia cyfr do kart wynagrodzeń, pozycja 24 dotyczy prania odzieży. W roku 1988 pranie odzieży nie było objęte składką na ubezpieczenie społeczne.

Tzw.” trzynastki” oskładkowane są dopiero od 1990 r. dlatego w latach 1988 i 1989 nie mogą być wliczone do wysokości wynagrodzeń.

Natomiast odnośnie okresu od 1 września 1989 r. do 2 lipca 1990 r., w którym J. K. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. i prowadziła na warunkach umowy agencyjnej punkt sprzedaży detalicznej jako agent podstawy wymiaru składek ustalonej na podstawie kart dotyczących podstawy do naliczenia składek ZUS.

W ten sposób wyliczony wskaźnik wyniósł 56,00 %.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego został wyliczony przy przyjęciu za lata 1987 - 1996 niżej wskazanych kwot:

- 1987 r. – 182424 zł (wpw 52,09%);

- 1988 r. – 413510 zł (wpw 64,91%) ;

- 1989 r. – 1071094 zł (wpw 43,17%);

- 1990 r. – 5813976 zł (wpw 47,06%);

- 1991 r. – 10479768 zł (wpwp 49,34%);

- 1992 r. - 18272800 zł (wpw 51,88%);

- 1993 r. – (...) (wpw 46,38%)

- 1994 r. – 30861800 zł (wpw 48,27%)

- 1995 r. – 5185,17 zł (wpw 61,50%)

- 1996 r. – 8331,30 zł (wpw 95,43%). Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości: 11 lat, 5 miesięcy i 26 dni i nieskładkowe w ilości 6 lat, 1 miesiąca i 24 dni.

Kapitał początkowy według stanu na dzień 1.01.1999 roku wyniósł 69339,93 zł.

Wartość emerytury wyniosła:

kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła – 229527,85 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła – 277379,78 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 262,20 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła zaś 1.933,29 zł. (hipotetyczne wyliczenie ZUS z dnia 2.04.2020 r. w I wariancie k. 97 - 106)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS oraz dokumentach osobowo – płacowych z Przedsiębiorstwa Handlu (...) w Ł., w tym karty wynagrodzeń, karty dotyczące podstawy do naliczenia składek ZUS i umowy agencyjnej, umów o pracę, angaży. Dokumenty takie jak wspomniane wyżej karty dotyczące podstawy do naliczenia składek, umowa agencyjna oraz pismo PHU (...) w Ł. z dnia 25.11.1994 r., potwierdziły, że wnioskodawczyni jako agent podlegała ubezpieczeniu społecznemu i były odprowadzane składki do ZUS. Powyższe potwierdziła ubezpieczona w swoich zeznaniach a także świadek J. F., która w PHU (...) pracowała w D. naliczania ZUS ajentów. Sąd przyjął jednak zeznania świadka jako wiarygodne jedynie w części dotyczącej informacji, iż część składek opłacał ajent a część pracodawca. Procent naliczonych składek nie był jednak identyczny jak zeznała świadek. Wniosek taki wynika w sposób jednoznaczny z kart wynagrodzeń, na których podano, iż procent obciążeń to 14% i 11% – łącznie 25%. Zdaniem sądu wadliwość w zeznaniach świadka wynikała z upływu czasu, który zaciera szczegóły. Niewątpliwie jednak składki te były naliczane i odprowadzane.

Podkreślić przy tym należy, że ZUS skutecznie nie zakwestionował dokumentów dotyczących wynagrodzeń za lata 1987 – 1989, to jest list płac a także kart dotyczących podstawy do naliczenia składek.

Ponadto Sąd przyjął za wiarygodne hipotetyczne wyliczenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wysokości kapitału początkowego oraz emerytury z dnia 2 kwietnia 2020 r. w I wariancie, które jest zgodne z dokumentacją z akt osobowych oraz odpowiada treści przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku, a nadto także jest zgodne z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących prace na rzecz jgu na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U z 1975 r. Nr 46, poz. 250) oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 1982 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jgu na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U z 1982 r., Nr 13, poz. 102).

Do sporządzenia hipotetycznego wyliczenia organ rentowy dysponował źródłową dokumentacją w postaci wymienionych wyżej list płac i kart dotyczących podstawy do naliczenia składek ZUS.

Tylko przyjęcie sposobu ustalenia zarobków J. K. przyjęte w hipotetycznym wyliczeniu organu rentowego w I wariancie w oparciu o dokumentację źródłową pozwoli na precyzyjne i najbardziej zbliżone określenie wysokości zarobków wnioskodawczyni w spornych latach 1987 - 1990.

W tej sytuacji Sąd odmówił natomiast wiary pozostałym hipotetycznym wyliczeniom ZUS, które bądź nie uwzględniały wszystkich wskazanych wyżej dokumentów z akt osobowych wnioskodawczyni, bądź uwzględniały, ale bez wzięcia z kolei pod uwagę wymienionych wyżej przepisów rozporządzeń.

Sąd nie wziął pod uwagę II wariantu wyliczenia ZUS z dnia 2 kwietnia 2020 r., gdyż brak jest podstaw do przyjęcia do wysokości wynagrodzeń kwot tzw. „trzynastek” oraz ekwiwalentu za pranie odzieży, gdyż w spornym okresie składniki te nie były oskładkowane.

Jednocześnie sąd nie znalazł podstaw by, wbrew treści dokumentów przyjąć, iż w kartach wynagrodzeń wpisane były premie a nie ryczałt za pranie odzieży jak również uwzględnić kwot których tytułu nie podano i jednocześnie nie uwzględniono ich w sumie wynagrodzeń.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie J. K. zasługuje na uwzględnienie w części.

Stosownie do treści art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U z 2020 r. poz. 53 z późn. zm.) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

W myśl art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Zgodnie z ust. 3 wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie cytowanej ustawy.

Stosownie do treści art. 174 ust. 1 cytowanej ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2. (ust. 2)

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (ust. 3)

Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu ( 3b).

W świetle art. 6 ust. 2 pkt. 13 ustawy emerytalnej za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne takie jak:

praca na obszarze Państwa Polskiego wykonywana na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu takiej umowy:

- objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki;

- wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1976 r., jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu.

W myśl § 1 ust. 2 rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących prace na rzecz jgu na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U z 1975 r. Nr 46, poz. 250) obowiązkowe ubezpieczenie społeczne określone ustawą obejmuje osoby wykonujące stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zwartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej.

Zgodnie zaś z § 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 1982 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jgu na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U z 1982 r., Nr 13, poz. 102) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie i podstawa wymiaru świadczeń z ubezpieczenia nie mogą przekraczać pięciokrotnej kwoty najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej

Z treści § 22 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 roku poz. 237, nr 1412) wynika, że jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1)legitymacja ubezpieczeniowa;

2)legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Jednakże judykatura stoi na stanowisku, że w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2006 roku, I UK 115/06).

Zgodnie natomiast z dyspozycją art. 6 k.c. to na odwołującej się ciążył ciężar dowodowy w przedmiotowej sprawie, zatem to ona powinna udowodnić okoliczności, z których wywodzi skutki prawne. Samo zaś twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 k.pc.).

J. K. powinna była więc przedłożyć dowody na podstawie, których możliwym byłoby ustalenie wysokości otrzymywanych wynagrodzeń w okresie zatrudnienia od 18 września 1986 r. do 9 sierpnia 1989 r. w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. oraz wysokości podstawy wymiaru składek w okresie od 11 sierpnia 1989 r. do 2 lipca 1990 r., gdy ubezpieczona była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. i prowadziła na warunkach umowy agencyjnej punkt sprzedaży detalicznej jako agent.

Ubezpieczona za wskazane okresy przedłożyła dokumenty źródłowe w postaci podstawowych kart wynagrodzeń, w oparciu o które to możliwe stało się ustalenie wysokości wynagrodzenia a także kart dotyczących podstawy do naliczenia składek ZUS, które posłużyły do ustalenia podstawy wymiaru składek ZUS w okresie obowiązywania umowy agencyjnej.

Za lata 1989 – 1990 wnioskodawczyni przedstawiła karty dotyczące podstawy do naliczenia składek. Wobec braku jakiegokolwiek innego dowodu na to, że składki były opłacane od innych kwot, niż dochód osiągany z umowy, w oparciu o te karty ustalono wysokość dochodów wnioskodawczyni. Podkreślić przy tym należy, że organ rentowy nie kwestionował tych dokumentów (art. 6 k.c.). Sąd miał nadto na względzie obowiązujące wówczas przepisy i wynikające z nich ograniczenia kwotowe.

Na podstawie dostępnej dokumentacji źródłowej organ rentowy wyliczył w I wariancie z dnia 2 kwietnia 2020 r. wysokość wynagrodzeń za lata sporne 1987 – 1990 i obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego J. K. oraz ustalił wysokość kapitału początkowego i emerytury, Sąd przypisał przymiot wiarygodności przedmiotowemu wyliczeniu. Podkreślić należy, że na kartach wynagrodzeń z PHU (...) w Ł. wpisano oprócz stałych składników wynagrodzeń również wypłaty jednorazowe takie jak: wypłaty z (...) (tzw. trzynastki), które należy pominąć, ponieważ wypłaty te były finansowane z wypracowanego zysku i nie były od nich odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne.

Wskazać należy, że zgodnie z § 1 rozporządzenia (...) z 13.12.1976 r. (Dz. U z 1976 r., Nr 40, poz. 239) obowiązującym do 31.12.1983 r. oraz § 1 rozporządzenia (...) z 27.12.1983 r. (Dz. U. z 1983r., Nr 73, poz. 332) obowiązującym od 1.01.1984 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za pracowników uspołecznionych zakładów pracy stanowią wypłaty pieniężne zaliczone w myśl przepisów o klasyfikacji wynagrodzeń w jednostkach gospodarki uspołecznionej do wynagrodzeń osobowych.

Kwalifikacja ta w spornym okresie dokonana została uchwałą Nr 33 Rady Ministrów z dnia 25 marca 1983 r. w sprawie klasyfikacji wynagrodzeń w jednostkach gospodarki uspołecznionej (Mon. Pol. Nr 15, poz. 85 ze zm.), obowiązująca w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 29 marca 2001 r. Zgodnie z § 2 uchwały wynagrodzenia dzielą się na:

1) wynagrodzenia osobowe,

2) wynagrodzenia bezosobowe,

3) honoraria,

4) wynagrodzenia agencyjno – prowizyjne,

5) nagrody z zakładowego funduszu nagród,

6) wypłaty z zysku do podziału i z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach ,

7) rekompensaty pieniężne z tytułu wzrostu cen detalicznych.

Nie było więc podstaw do kwalifikowania nagrody wypłaconej z zakładowego funduszu nagród jako składnika wynagrodzenia osobowego wypłaconego z osobowego funduszu płac, skoro zaliczała się ona do odrębnej kategorii funduszu płac.

Natomiast w wysokości wynagrodzeń należało uwzględnić składniki takie jak: premie regulaminowe, jakościowe oraz prowizje, gdyż jak bezsprzecznie wynika z pisma PHU (...) w Ł. z dnia 20 lutego 1995 r., od tych składników wynagrodzenia były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne. Natomiast z pisma tego wynika także, że dodatki za pranie odzieży nie były objęte składką ZUS.

W obliczu tak poczynionych ustaleń przy przyjęciu, do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, wynagrodzeń osiągniętych przez odwołującą się w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest z lat: 1987 - 1996, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, wyniósł 56,00 % i okazał się wyższy od poprzednio przyjętego w zaskarżonych decyzjach w konsekwencji dając wyższą kwotę emerytury w wysokości 1.933,29 zł, co czyni złożone odwołanie zasadnym w części.

Należy przy tym podkreślić, iż przyjęte przez Sąd, a także w hipotetycznym wyliczeniu w wariancie I z dnia 2.04.2020 r. wynagrodzenia wnioskodawczyni są wynagrodzeniami niewątpliwymi wynikającymi z załączonych dokumentów.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku zgodnie z treścią I wariantu hipotetycznego wyliczenia organu rentowego.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE