UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 października 2013 roku (...) sp. z o.o. w W. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, by pozwani Z. K. i D. K. zapłacili solidarnie powódce z weksli kwotę 412 749,95zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 lipca 2012 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania. Powódka wskazała, że jest remitentem weksli własnych wystawionych przez Z. K. i poręczonych przez D. K., zgodnie z treścią których pozwani byli zobowiązani do zapłaty powodowej spółce łącznie kwoty 548 930,47zł, przy czym do dnia wniesienia pozwu nie uiścili kwoty 412 749,95zł (k.3-4).

W dniu 18 listopada 2013 roku tut. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym sygn. II Nc 387/13, uwzględniając żądanie pozwu (k.14).

W ustawowym terminie pozwani złożyli zarzuty od nakazu zapłaty, domagając się uchylenia nakazu w całości i oddalenia powództwa. Pozwani zarzucali iż weksle zabezpieczały roszczenia powódki wobec Z. K. z tytułu umowy leasingu i 3 umów pożyczek, a powódka wypełniła je niezgodnie z deklaracjami wekslowymi, gdyż pozwani spełnili swoje zobowiązania wobec powódki poprzez zapłatę nominalnej sumy zobowiązań, a żądanie przewyższające tę sumę jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz strona powodowa nie rozliczyła uzyskanych przez siebie korzyści ze sprzedaży przedmiotu leasingu. Pozwani podnieśli także zarzut zaniechania im okazania weksli, nieważności weksli i przedawnienia roszczeń wekslowych. (k.21-23)

(...) sp. z o.o. w W. podtrzymywała swoje żądanie i dodatkowo domagała się zasądzenia od pozwanych na rzecz powoda kosztów zastępstwa adwokackiego i zwrotu kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Przyznała, że weksle dołączone do pozwu były wekslami in blanco zabezpieczającymi wierzytelności powódki wobec pozwanego Z. K. z umów pożyczki nr (...) oraz z umowy leasingu nr (...), zaznaczając iż zostały one wypełnione zgodnie z porozumieniem wekslowym oraz przedkładając dokumenty prywatne obrazujące sposób obliczenia sumy wekslowej. Powódka cofnęła pozew w części dotyczącej kwoty 511,06zł, wyjaśniając iż po dokonaniu w dniu 11 marca 2014 roku korekty faktury z tytułu polisy ubezpieczeniowej należność ta została zaliczona na poczet wymagalnego zadłużenia pozwanych i wnosiła o zasądzenie kwoty 412 238,89zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 lipca 2012 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz odsetek ustawowych od kwoty 511,06zł za okres od dnia 10 lipca 2012 roku do dnia 11 marca 2014 roku. (k.152-156, 273-274, 349 i 583-584)

Pozwani podtrzymywali swoje stanowisko, w szczególności co do nieuwzględnienia przez stronę powodową wszystkich wpłat dokonywanych przez pozwanego w wykonaniu umowy leasingu i umów pożyczek oraz wnosili o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego księgowego celem zweryfikowania poprawności rozliczenia w/w umów. (k.261-262) W późniejszych pismach procesowych pozwani podnieśli, że nie doszło do prawidłowego rozliczenia umowy leasingu i umów pożyczek (tj. wpłat dokonywanych przez pozwanego) na skutek wadliwego obliczenia przez stronę powodową dyskonta, stosowania indeksacji jenem japońskim przewyższającej limit odsetkowy dopuszczony polskim prawem i rażąco niekorzystnego zagospodarowania przez powoda zwróconego przedmiotu leasingu. (k.370-379)

Do zamknięcia rozprawy strony podtrzymywały swoje stanowiska, z tym iż pełnomocnik pozwanych z tzw. ostrożności procesowej wnosił o rozłożenie należności pozwanych na raty. (e-protokół rozprawy z 18 maja 2018 roku)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 lipca 2008 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., jako finansujący i Z. K., prowadzący działalność gospodarczą, jako korzystający, zawarli umowę leasingu o numerze (...). Przedmiotem umowy leasingu było fabrycznie nowy kombajn zbożowy D. (...) o wartości początkowej 275 000zł, tj. 13 832 302,20 JPY. Z. K. zobowiązał się do zapłaty 73 rat leasingowych, zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik do umowy, przy czym pierwsza rata leasingowa stanowiła 5% wartości przedmiotu leasingu.

Przewidziano, iż istnienie zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty leasingowej i brak reakcji na wezwanie do zapłaty z wyznaczeniem dodatkowego terminu do spełnienia świadczenia uprawniają (...) sp. z o.o. do wypowiedzenia umowy leasingu ze skutkiem natychmiastowym. Stanowiące załącznik do umowy ogólne warunki umowy leasingu precyzowały, iż po wypowiedzeniu umowy korzystający zobowiązany jest do zwrotu przedmiotu leasingu i poniesienia kosztów jego zwrotu oraz do zapłaty na rzecz (...) sp. z o.o., w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu wezwania do zapłaty, wszystkich wymagalnych a niezapłaconych należności wraz z odsetkami, wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat leasingowych pomniejszonych o dyskonto w wysokości stopy oprocentowania z dnia wypowiedzenia z tytułu ich zapłaty przed terminem wynikającym z harmonogramu spłat należności leasingowych, szacunkowej wartości przedmiotu leasingu oraz kosztów związanych z odzyskaniem przedmiotu leasingu przez (...) sp. z o.o. Wskazano, że w przypadku gdy waluta umowy będzie inna niż złoty polski do wszystkich przeliczeń dla w/w kwot będzie stosowany kurs sprzedaży waluty umowy Narodowego Banku Polskiego z dnia wypowiedzenia umowy leasingu przez (...) sp. z o.o. Ustalono także, iż w przypadku sprzedaży przez (...) sp. z o.o. zwróconego przez korzystającego przedmiotu leasingu, suma należności leasingowych i szacunkowej wartości przedmiotu leasingu, do której zapłaty korzystający jest zobowiązany, zostanie pomniejszona o cenę sprzedaży przedmiotu leasingu bez podatku Vat, pomniejszoną o koszty sprzedaży, w tym opłaty od czynności cywilnoprawnej, koszty biegłego rzeczoznawcy, koszty pośrednictwa w sprzedaży, koszt przechowania, koszty transportu i ubezpieczenia.

Jako zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy leasingu (...) sp. z o.o. i Z. K. przewidzieli weksel in blanco z wystawienia korzystającego na zlecenie finansującego poręczone przez D. K.. Porozumienie wekslowe stanowiło załącznik do umowy leasingu i przewidziano w nim m.in. iż (...) sp. z o.o. będzie uprawniona do uzupełnienia treści weksla poprzez wpisanie na wekslu miejsca wystawienia, daty wystawienia, remitenta, miejsca i terminu płatności oraz sumy wekslowej w wysokości pokrywającej całość roszczenia pieniężnego finansującego do korzystającego z tytułu nie wywiązywania się korzystającego z zobowiązań wynikających z umowy.

Dowody: umowa leasingu z załącznikami k.191-192, ogólne warunki umowy leasingu k.193-202, aneksy do umowy leasingu k.204-207

Strony przystąpiły do realizacji umowy leasingu nr (...). Pozwany Z. K. przekazał powódce podpisany przez siebie jako wystawcę oraz przez D. K. jako poręczyciela weksel in blanco. niesporne

W dniu 4 listopada 2009 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała umowę leasingu nr (...) ze względu na zaległości w zapłacie rat leasingowych. Na wniosek Z. K., deklarującego chęć kontynuowania umowy leasingu, w dniu 8 lipca 2010 roku strony zawarły porozumienie, na mocy którego (...) sp. z o.o. cofnęła swe oświadczenie o rozwiązaniu umowy leasingu, a Z. K. zobowiązał się do przedstawienia powodowi weksla własnego in blanco poręczonego przez D. K., dla zabezpieczenia roszczeń z umowy leasingu nr (...). Dowód: porozumienie z 8 lipca 2010 roku k.211 Następnego dnia strony podpisały porozumienie, w którym Z. K. potwierdził istnienie swojego zadłużenia z tytułu wymagalnych rat leasingowych w kwocie 10 167,61zł i zobowiązał się do jego ratalnego uregulowania do dnia 31 października 2010 roku. Dowód: porozumienie z 9 lipca 2010 roku k.214

W dniu 5 kwietnia 2011 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała umowę leasingu nr (...) ze względu na zaległości w zapłacie rat leasingowych. Na wniosek Z. K., który pokrył zaległość i deklarował chęć kontynuowania umowy leasingu, w dniu 29 lipca 2011 roku strony zawarły porozumienie, na mocy którego (...) sp. z o.o. cofnęła swe oświadczenie o rozwiązaniu umowy leasingu. Dowód: porozumienie z 29 lipca 2011 roku k.216

Pismem z dnia 20 marca 2012 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała Z. K. umowę leasingu nr (...), z uwagi na nieuregulowanie zaległości w zapłacie rat leasingowych pomimo wyznaczenia dodatkowego terminu zapłaty, wzywając do natychmiastowego wydania przedmiotu leasingu. Dowód: oświadczenie o wypowiedzeniu z potwierdzeniem nadania k.234-236 Z. K. zwracał się do (...) sp. z o.o. o odstąpienie od czynności windykacyjnych i podpisanie aneksu do umowy, deklarując dokonanie częściowej spłaty długi. Dowód: pismo z dnia 24 kwietnia 2012 roku k.25-26

W dniu 29 czerwca 2012 roku powodowa spółka dokonała rozliczenia umowy leasingu nr (...), określając swoją wierzytelność wobec Z. K. na kwotę 474 389,11zł. W jej skład wchodziły: należności zafakturowane a niezapłacone na dzień wystawienia noty w kwocie 94 815,72zł, odsetki od wymagalnych należności w kwocie 13916,53zł, wartość szacunkowa przedmiotu leasingu w kwocie 5527,12zł, suma przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat pomniejszonych o dyskonto w kwocie 351 413,29zł i koszty windykacji w kwocie 8716,45zł. Dowód: nota rozliczeniowa k.224v, rozliczenie umowy k.225-226 Sporządzona przez powódkę nota rozliczeniowa prawidłowo ujmowała sumę zaległości pozwanego wobec powódki. Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości k.475-527 i opinia uzupełniająca k.558-572

Pismem z dnia 29 czerwca 2012 roku Z. K., jako wystawca weksla i D. K., jako poręczyciel weksla zostali poinformowani przez (...) sp. z o.o. o uzupełnieniu weksla in blanco, wystawionego na zabezpieczenie roszczeń z umowy leasingu nr (...), poprzez wpisanie jako sumy wekslowej kwoty 474 389,11zł oraz wysokości i rodzaju należności składających się na tę kwotę. Powód jednocześnie wezwał pozwanych do wykupu weksla do dnia 9 lipca 2012 roku, informując iż taki został wpisany termin płatności weksla.

niesporne, nadto zawiadomienie o uzupełnieniu weksla z potwierdzeniem nadania k.240, weksel k. 5

W maju 2012 roku na zlecenie powódki przeprowadzona została wycena zwróconego przez pozwanego kombajnu – rzeczoznawca określił jego szacunkową wartość w warunkach sprzedaży wymuszonej na kwotę 127 000zł.

Będący wcześniej przedmiotem leasingu ciągnik rolniczy został sprzedany przez (...) sp. z o.o., w następstwie aukcji trwającej od 25 lipca 2012 roku do 9 sierpnia 2012 roku, w dniu 14 sierpnia 2012 roku za kwotę 135 000zł netto. Dowód: wycena środka technicznego k.385-402, faktura k.227, raport sprzedaży k.384

Po sprzedaży ciągnika rolniczego, będącego wcześniej przedmiotem leasingu i odnotowaniu wpłaty kwoty 1180,52zł, strona powodowa określiła swe należności z tytułu umowy leasingu wobec Z. K. na kwotę 338 208,59zł. Dowód: nota rozliczeniowa według stanu na 23 września 2013 roku k.224

W dniu 11 lutego 2009 roku powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jako pożyczkodawca i pozwany Z. K., w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, zawarli umowę pożyczki nr (...), której przedmiotem była pożyczka kwoty 806 696,08 JPY. Strony przewidziały iż pozwany w okresie od marca 2009 roku do lutego 2015 roku zapłaci na rzecz powódki 72 raty pożyczki, zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik do umowy. Pożyczona kwota miała zostać przeznaczona na zakup sprzętów rolniczych – głębosza i wału mechanicznego, których wartość jako przedmiotu dostawy strony określiły na 31 659zł. Uzgodniono, iż płatności pożyczkobiorcy mogą być dokonywane w jenach japońskich (i wówczas (...) sp. z o.o. była uprawniona do pobrania opłaty manipulacyjnej związanej z podejmowanymi czynnościami walutowymi w wysokości 3% wpłacanej kwoty) lub złotych polskich (po przeliczeniu miesięcznej raty wyrażonej w jenach japońskich na złote polskie według kursu sprzedaży jena w banku prowadzącym rachunek bankowy (...) sp. z o.o. z dnia wystawienia faktury). Nie zapłacenie przez pożyczkobiorcę jakiejkolwiek kwoty przewidzianej w umowie uprawniało powódkę do wypowiedzenia umowy w całości lub w części poprzez pisemne zawiadomienie skierowane do pożyczkobiorcy. Strony przewidziały, iż z momentem doręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy niespłacona kwota pożyczki wraz z odsetkami i innymi kwotami należnymi od pożyczkobiorcy stanie się wymagalna i będzie podlegać spłacie w terminie określonym w zawiadomieniu, ustalając według kursu waluty z jakiego dnia przeliczone zostaną na złote polskie należności z umowy pożyczki.

Jako zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy pożyczki strony przewidziały: 1) weksel in blanco z wystawienia pożyczkobiorcy na zlecenie pożyczkodawcy, poręczony przez D. K., 2) warunkową umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie ustanowioną na w/w przedmiocie dostawy, 3) ustanowienie zastawu rejestrowego na w/w przedmiocie dostawy. Warunkowa umowa przewłaszczenia i porozumienie wekslowe były załącznikami do umowy pożyczki. W porozumieniu wekslowym przewidziano, iż (...) sp. z o.o. w W. będzie uprawniona do uzupełnienia treści weksla w razie nie wywiązywania się przez pozwanego Z. K. z zobowiązań przewidzianych w umowie pożyczki, poprzez wpisanie na wekslu m.in. sumy wekslowej w wysokości pokrywającej całość roszczenia pieniężnego (...) sp. z o.o. do pożyczkobiorcy z tytułu nie terminowego wywiązywania się z zobowiązań wynikających z umowy.

Dowody: umowa pożyczki z załącznikami k. 161--164, aneksy do umowy pożyczki k.168-169 i 170-171, ogólne warunki umowy pożyczki k.165-167

Strony przystąpiły do realizacji umowy pożyczki nr (...). Pozwany Z. K. przekazał powódce podpisany przez siebie jako wystawcę oraz przez D. K. jako poręczyciela weksel in blanco. niesporne

W dniu 4 listopada 2009 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała umowę pożyczki nr (...) ze względu na zaległości w zapłacie rat pożyczki. Na wniosek Z. K., deklarującego chęć kontynuowania umowy, w dniu 8 lipca 2010 roku strony zawarły porozumienie, na mocy którego (...) sp. z o.o. cofnęła swe oświadczenie o rozwiązaniu umowy pożyczki. Dowód: porozumienie z 8 lipca 2010 roku k.210 Następnego dnia strony podpisały porozumienie, w którym Z. K. uznał swoje zadłużenie z umów pożyczek nr (...) w łącznej kwocie 5769,79zł i zobowiązał się do jego ratalnego uregulowania do końca października 2010 roku. Dowód: porozumienie z 9 lipca 2010 roku k.212-213

W dniu 5 kwietnia 2011 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała umowę pożyczki nr (...) ze względu na zaległości w zapłacie rat pożyczki. Na wniosek Z. K., który spłacił zadłużenie i deklarował chęć kontynuowania umowy, w dniu 29 lipca 2011 roku strony zawarły porozumienie, na mocy którego (...) sp. z o.o. cofnęła swe oświadczenie o rozwiązaniu umowy pożyczki. Dowód: porozumienie z 29 lipca 2011 roku k.215

Pismem z dnia 20 marca 2012 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała Z. K. umowę pożyczki nr (...), z uwagi na nieuregulowanie zaległości w zapłacie rat pożyczki pomimo wyznaczenia dodatkowego terminu zapłaty, wzywając do natychmiastowego wydania przedmiotów finansowanych w/w umową. Dowód: oświadczenie o wypowiedzeniu z potwierdzeniem nadania k.228 Z. K. zwracał się do (...) sp. z o.o. o odstąpienie od czynności windykacyjnych i podpisanie aneksu do umowy, deklarując dokonanie częściowej spłaty długi. Dowód: pismo z dnia 24 kwietnia 2012 roku k.25-26

W dniu 29 czerwca 2012 roku powodowa spółka dokonała rozliczenia umowy pożyczki nr (...), określając swoją wierzytelność wobec Z. K. na kwotę 20 249,42zł. W jej skład wchodziły: należności zafakturowane a niezapłacone na dzień wystawienia noty w kwocie 8446,03zł, odsetki od wymagalnych należności w kwocie 996,82zł, kapitał pożyczki pozostały do spłaty w kwocie 9342,07zł i koszty windykacji w kwocie 1464,50zł. Dowód: nota rozliczeniowa i rozliczenie umowy k.217-218 Sporządzona przez powódkę nota rozliczeniowa prawidłowo odzwierciedlała sumę zaległości pozwanego wobec powoda. Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości k.475-527 i opinia uzupełniająca k.558-572

Pismem z dnia 29 czerwca 2012 roku Z. K., jako wystawca weksla i D. K., jako poręczyciel weksla zostali poinformowani przez (...) sp. z o.o. o dokonanym w tym dniu uzupełnieniu weksla in blanco, wystawionego na zabezpieczenie roszczeń z umowy pożyczki nr (...), poprzez wpisanie jako sumy wekslowej kwoty 20 249,42zł (oraz rodzaju i wysokości należności składających się na tę kwotę) i daty 9 lipca 2012 roku jako terminu płatności weksla, oraz wezwani do wykupu weksla. niesporne, nadto weksel k. 8, zawiadomienia o uzupełnieniu weksla k.237 W zakreślonym terminie pozwani nie dokonali wykupu weksla. niesporne

W dniu 18 lutego 2009 roku powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jako pożyczkodawca i pozwany Z. K., w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, zawarli umowę pożyczki nr (...), której przedmiotem była pożyczka kwoty 1 125 333,26 JPY. Strony przewidziały iż pozwany w okresie od marca 2009 roku do lutego 2015 roku zapłaci na rzecz powódki 72 raty pożyczki, zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik do umowy. Pożyczona kwota miała zostać przeznaczona na zakup sprzętów rolniczych – wału uprawowego i spulchniacza, których wartość jako przedmiotu dostawy strony określiły na 44164zł. Warunki spłaty, podstawy wypowiedzenia i sposób rozliczenia umowy był tożsamy jak ustalony w umowie pożyczki nr (...).

Dowody: umowa pożyczki z załącznikami k. 172 - 175, aneksy do umowy pożyczki k.179-182, ogólne warunki umowy pożyczki k.. 176-178

Strony przystąpiły do realizacji umowy pożyczki nr (...). Pozwany Z. K. przekazał powódce podpisany przez siebie jako wystawcę oraz przez D. K. jako poręczyciela weksel in blanco. niesporne

W dniu 4 listopada 2009 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała umowę pożyczki nr (...) ze względu na zaległości w zapłacie rat pożyczki. Na wniosek Z. K., deklarującego chęć kontynuowania umowy leasingu, w dniu 8 lipca 2010 roku strony zawarły porozumienie, na mocy którego (...) sp. z o.o. cofnęła swe oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki. Dowód: porozumienie z 8 lipca 2010 roku k.210 Następnego dnia strony podpisały porozumienie, w którym Z. K. uznał swoje zadłużenie z umów pożyczek nr (...) w łącznej kwocie 5769,79zł i zobowiązał się do jego ratalnego uregulowania do końca października 2010 roku. Dowód: porozumienie z 9 lipca 2010 roku k.212-213

Pismem z dnia 20 marca 2012 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała Z. K. umowę pożyczki nr (...), z uwagi na nieuregulowanie zaległości w zapłacie rat pożyczki pomimo wyznaczenia dodatkowego terminu zapłaty, wzywając do natychmiastowego wydania przedmiotów finansowanych w/w umową. Dowód: oświadczenie o wypowiedzeniu z potwierdzeniem nadania k.230 Z. K. zwracał się do (...) sp. z o.o. o odstąpienie od czynności windykacyjnych i podpisanie aneksu do umowy, deklarując dokonanie częściowej spłaty długi. Dowód: pismo z dnia 24 kwietnia 2012 roku k.25-26

W dniu 29 czerwca 2012 roku powodowa spółka dokonała rozliczenia umowy pożyczki nr (...), określając swoją wierzytelność wobec Z. K. na kwotę 20 059,16zł. W jej skład wchodziły: należności zafakturowane a niezapłacone na dzień wystawienia noty w kwocie 3546,38zł, odsetki od wymagalnych należności w kwocie 1588,29zł, kapitał pożyczki pozostały do spłaty w kwocie 13032,09zł i koszty windykacji w kwocie 1892,40zł. Dowód: nota rozliczeniowa i rozliczenie umowy k.219-220 Sporządzona przez powódkę nota rozliczeniowa prawidłowo ujmowała sumę zaległości pozwanego wobec powódki. Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości k.475-527 i opinia uzupełniająca k.558-572

Pismem z dnia 29 czerwca 2012 roku Z. K., jako wystawca weksla i D. K., jako poręczyciel weksla zostali poinformowani przez (...) sp. z o.o. o dokonanym w tym dniu uzupełnieniu weksla in blanco, wystawionego na zabezpieczenie roszczeń z umowy pożyczki nr (...), poprzez wpisanie jako sumy wekslowej kwoty 20 059,16zł (oraz rodzaju i wysokości należności składających się na tę kwotę) i daty 9 lipca 2012 roku jako terminu płatności weksla, oraz wezwani do wykupu weksla. niesporne, nadto weksel k. 7, zawiadomienia o uzupełnieniu weksla k.238 W zakreślonym terminie pozwani nie dokonali wykupu weksla. niesporne

Dowody: umowa pożyczki z załącznikami k. 183 - 185, aneks do umowy pożyczki k.189-190, ogólne warunki umowy pożyczki k.. 186-188

Strony przystąpiły do realizacji umowy pożyczki nr (...). Pozwany Z. K. przekazał powódce podpisany przez siebie jako wystawcę oraz przez D. K. jako poręczyciela weksel in blanco. niesporne

W dniu 4 listopada 2009 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała umowę pożyczki nr (...) ze względu na zaległości w zapłacie rat pożyczki. Na wniosek Z. K., deklarującego chęć kontynuowania umowy pożyczki, w dniu 8 lipca 2010 roku strony zawarły porozumienie, na mocy którego (...) sp. z o.o. cofnęła swe oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Dowód: porozumienie z 8 lipca 2010 roku k.210 Następnego dnia strony podpisały porozumienie, w którym Z. K. uznał swoje zadłużenie z umów pożyczek nr (...) w łącznej kwocie 5769,79zł i zobowiązał się do jego ratalnego uregulowania do końca października 2010 roku. Dowód: porozumienie z 9 lipca 2010 roku k.212-213

Pismem z dnia 20 marca 2012 roku (...) sp. z o.o. wypowiedziała Z. K. umowę pożyczki nr (...), z uwagi na nieuregulowanie zaległości w zapłacie rat pożyczki pomimo wyznaczenia dodatkowego terminu zapłaty, wzywając do natychmiastowego wydania przedmiotów finansowanych w/w umową. Dowód: oświadczenie o wypowiedzeniu z potwierdzeniem nadania k.232 Z. K. zwracał się do (...) sp. z o.o. o odstąpienie od czynności windykacyjnych i podpisanie aneksu do umowy, deklarując dokonanie częściowej spłaty długi. Dowód: pismo z dnia 24 kwietnia 2012 roku k.25-26

W dniu 29 czerwca 2012 roku powodowa spółka dokonała rozliczenia umowy pożyczki nr (...), określając swoją wierzytelność wobec Z. K. na kwotę 34 232,78zł. W jej skład wchodziły: należności zafakturowane a niezapłacone na dzień wystawienia noty w kwocie 7562,58zł, odsetki od wymagalnych należności w kwocie 2978,52zł, kapitał pożyczki pozostały do spłaty w kwocie 22 140,18zł i koszty windykacji w kwocie 1551,50zł. Dowód: nota rozliczeniowa i rozliczenie umowy k.221-223 Sporządzona przez powódkę nota rozliczeniowa prawidłowo ujmowała sumę zaległości pozwanego wobec powódki. Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości k.475-527 i opinia uzupełniająca k.558-572

Pismem z dnia 29 czerwca 2012 roku Z. K., jako wystawca weksla i D. K., jako poręczyciel weksla zostali poinformowani przez (...) sp. z o.o. o dokonanym w tym dniu uzupełnieniu weksla in blanco, wystawionego na zabezpieczenie roszczeń z umowy pożyczki nr (...), poprzez wpisanie jako sumy wekslowej kwoty 34 232,78zł (oraz rodzaju i wysokości należności składających się na tę kwotę) i daty 9 lipca 2012 roku jako terminu płatności weksla, oraz wezwani do wykupu weksla. niesporne, nadto weksel k. 6, zawiadomienia o uzupełnieniu weksla k.239 W zakreślonym terminie pozwani nie dokonali wykupu weksla. niesporne

W okresie pomiędzy zawarciem spornych umów a ich rozwiązaniem w 2012 roku Z. K. dokonywał płatności na rzecz powodowej spółki. Zostały one uwzględnione przez powódkę przy dokonywaniu rozliczenia każdej ze spornych umów. Dowody: zestawienie rozliczeń i rozrachunków k.281-307, potwierdzenia płatności k.27-78, opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości k.475-527 i opinia uzupełniająca k.558-572

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione.

Skoro powódka powoływała się na odpowiedzialność pozwanego Z. K. jako wystawcy weksla i odpowiedzialność pozwanej D. K. jako poręczyciela weksla, podstawą prawną żądania pozwu był przepis art. 47 ustawy prawo wekslowe (przewidujący, iż wystawca i poręczyciel weksla ponoszą solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza weksla), art. 103 ust. 1 w zw. z art. 28 ust. 1 ustawy prawo wekslowe (przewidujący, iż wystawca weksla własnego jest zobowiązany do bezwarunkowej zapłaty weksla w terminie płatności) i art. 32 w/w ustawy (przewidujący iż poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył).

W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, iż pozwany Z. K. podpisał jako wystawca cztery weksle, stanowiące załączniki do pozwu. Na przedniej stronie spornych weksli znajduje się zwrot o treści (...), co spełnia wymogi ważności poręczenia wekslowego, określone w art. 31 powołanej ustawy. Przedstawione przez powódkę weksle in blanco zostały uzupełnione w sposób konieczny dla powstania ważnego weksla własnego, sprecyzowane w art. 101 ustawy prawo wekslowe. Wobec powyższego lapidarny zarzut pozwanych o nieważności weksli okazał się nietrafny.

Pozwani nie uzasadnili także sformułowanego przez siebie zarzutu przedawnienia należności wekslowych. Sąd zaznacza, iż zgodnie z art. 70 w zw. z art. 103 i art. 32 ustawy prawo wekslowe roszczenia wekslowe przeciwko wystawcy i poręczycielowi wystawcy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia płatności weksla. Zasada ta obowiązuje także wówczas, gdy weksel jako niezupełny został wręczony dla zabezpieczenia określonego roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2004 roku V CK 228/04). Skoro więc termin płatności spornych weksli był oznaczony na 9 lipca 2012 roku, a strona powodowa wniosła pozew w dniu 31 października 2013 roku, oczywiste jest, że roszczenia wekslowe przeciwko pozwanym nie uległy przedawnieniu.

Nieuzasadniony okazał się zarzut pozwanych, jakoby sporne weksle nie zostały im okazane przez powodową spółkę jednocześnie z wezwaniem do ich zapłacenia. Stosownie do art. 38 ustawy Prawo wekslowe posiadacz weksla, płatnego w oznaczonym dniu albo w pewien czas po dacie lub po okazaniu, powinien przedstawić go do zapłaty bądź w pierwszym dniu, w którym można wymagać zapłaty, bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich. Sąd zauważa, że przedstawienie weksla do zapłaty nie jest warunkiem powstania roszczenia, a zaniechanie przedstawienia weksla w stosunku do wystawcy weksla powoduje jedynie, że odsetki za zwłokę nie obciążają wystawcy od dnia płatności wskazanego na wekslu oraz że może on złożyć sumę wekslową do depozytu sądowego na koszt i niebezpieczeństwo posiadacza weksla (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2003 roku V CK 241/02). W realiach niniejszej sprawy istotne jest jednak, że zawiadamiając o uzupełnieniu każdego z weksli i wzywając do ich zapłaty strona powodowa informowała pozwanych, że przedstawienie weksli do zapłaty nastąpi w miejscu oznaczonym na wekslu jako miejsce jego płatności, tj. w siedzibie powodowej spółki (k.237-240). Poinformowanie wystawcy weksla własnego o możliwości zapoznania się z oryginałem weksla w miejscu jego płatności może być uznane za spełniające wymaganie przedstawienia weksla do zapłaty, przy czym przedstawienie weksla do zapłaty następuje wówczas nie z chwilą wystosowania do wystawcy stosownego zawiadomienia, ale w dniu, w którym mógł on faktycznie dokonać oględzin weksla i ustalić czy jest zobowiązany do jego zapłaty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2006 roku IV CSK 132/05). Jak wskazano w części wstępnej uzasadnienia, powódka stosowne zawiadomienie wystosowała do pozwanych 29 czerwca 2012 roku, a pozwani nie wykazali by przed dniem 9 lipca 2012 roku pozbawieni byli możliwości zapoznania się z oryginałami uzupełnionych weksli.

Nie było przedmiotem sporu, iż weksle przedstawione przez powódkę były wekslami in blanco o charakterze gwarancyjnym – miały zabezpieczać wierzytelności (...) sp. z o.o. wobec Z. K. z tytułu umowy leasingu nr (...) (weksel na k.5), z tytułu umowy pożyczki nr (...) (weksel na k.8), umowy pożyczki nr (...) (weksel na k.7) i umowy pożyczki nr (...) (weksel na k.6). Gwarancyjny charakter weksli ma istotne znaczenie z uwagi na zakres przysługujących pozwanym zarzutów. Stosownie do art. 10 ustawy prawo wekslowe, jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Ponieważ w rozpoznawanej sprawie powódka jest remitentem, pozwani nie byli ograniczeni w możności podnoszenia zarzutu uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym. Zarzut taki pozwani formułowali, wskazując iż w dacie wypełnienia weksla wierzytelność powódki wobec Z. K. z tytułu umowy leasingu i umów pożyczki nie istniała lub że istniała w mniejszej wysokości niż kwota wpisana na wekslu. Tej treści zarzuty skutkowały przeniesieniem sporu na płaszczyznę tzw. stosunku podstawowego, czyli umowy leasingu i umów pożyczki zawartej przez powódkę z pozwanym. Wymaga jednak podkreślenia, że podniesienie przez dłużnika wekslowego zarzutów ze stosunku podstawowego nie powoduje utraty przez posiadacza weksla formalnej i materialnej legitymacji wekslowej. W dalszym ciągu na dłużniku wekslowym spoczywa ciężar udowodnienia, że weksel wypełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem wekslowym i nie ma podstaw, aby ciężar dowodzenia okoliczności ze stosunku podstawowego, uzasadniających uzupełnienie weksla, przerzucać na wierzyciela wekslowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2000 roku V CKN 136/00). Dochodzenie przez powoda praw z weksla wystawionego przez dłużnika osobistego stwarza domniemanie istnienia wierzytelności wekslowej w wysokości sumy wekslowej i przerzuca ciężar dowodu przeciwnego na dłużnika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2009 roku V CSK 129/09).

(...) sp. z o.o. i Z. K. zamieszczone w porozumieniach wekslowych oznaczają, iż powódka była uprawniona do uzupełnienia otrzymanych weksli in blanco m.in. poprzez wpisanie jako sumy wekslowej kwoty pokrywającej całość roszczenia pieniężnego (...) sp. z o.o. do Z. K. z tytułu nieterminowego wywiązywania się z zobowiązań pieniężnych wynikających z umowy leasingu/umowy pożyczki. Oznacza to, iż suma wekslowa miała odzwierciedlać wysokość zobowiązania pozwanego z umowy leasingu czy umowy pożyczki istniejącego w dacie uzupełnienia weksla. Weksle zostały wypełnione przez stronę powodową w dniu 29 czerwca 2012 roku, a sposób w jaki go uzupełniono przedstawiony w zawiadomieniu o wypełnieniu i w tzw. rozliczeniu umowy nakazuje przyjąć, iż zdaniem strony powodowej na tę datę zobowiązania Z. K. z umowy leasingu nr (...) wynosiły kwotę 474 389,11zł, z umowy pożyczki nr (...) – 20 249,42zł, z umowy pożyczki nr (...) – 20 059,16zł i z umowy pożyczki nr (...) – 34 232,78zł. Pozwani kwestionowali powyższe, powołując się m.in. na przekazanie powodowej spółce ciągnika rolniczego będącego przedmiotem umów leasingu i konieczność uwzględnienia korzyści stąd wynikających przy rozliczaniu umowy. Trzeba zaznaczyć, iż zgodnie z art. 709¹⁵ kc, w razie wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu na skutek okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązaniem umowy leasingu. Zakres odpowiedzialności korzystającego wynikający z powyższej regulacji był wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego i obecnie ugruntowane jest stanowisko, popierane przez tut. Sąd, iż świadczenia korzystającego przewidziane w art. 709¹⁵ kc pełnią funkcję odszkodowania za szkodę poniesioną przez finansującego wskutek naruszenia przez korzystającego umowy leasingu. Tym samym - wykładnia tego artykułu nie może być sprzeczna z zasadą wyrażoną w art. 361§2 kc, zgodnie z którą odszkodowanie nie może przenosić wartości szkody doznanej przez wierzyciela. Jak wskazywano w części wstępnej uzasadnienia, strony w umowie leasingu przewidziały, iż po wypowiedzeniu umowy korzystający zobowiązany miał być do zwrotu przedmiotu leasingu i poniesienia kosztów jego zwrotu oraz do zapłaty na rzecz powódki 1) wszystkich wymagalnych, a niezapłaconych należności wraz z odsetkami, 2) wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat leasingowych, pomniejszonych o dyskonto (w wysokości stopy oprocentowania z dnia wypowiedzenia z tytułu ich zapłaty przed terminem wynikającym z harmonogramu spłaty należności) i o cenę sprzedaży przedmiotu leasingu bez podatku Vat (w razie sprzedania przedmiotu leasingu przez (...) sp. z o.o.), 3) szacunkowej wartości przedmiotu leasingu, 4) kosztów odzyskania przedmiotu leasingu (w szczególności kosztów obsługi prawnej, kosztów opłat sądowych oraz kosztów windykacji), 5) wszelkich kwot wymaganych od korzystającego na podstawie umowy bądź przepisów prawa, powiększonych o podatek Vat. W ocenie Sądu cytowane uregulowanie umowne, przewidujące możliwość pomniejszenia zobowiązań korzystającego o ile finansujący sprzeda ów przedmiot o uzyskaną przez finansującego cenę sprzedaży bez podatku Vat, jest zgodne z art. 709¹⁵ kc, o ile finansujący dokona sprzedaży za cenę odpowiadającą rynkowej wartości przedmiotu. W innym przypadku doszłoby bowiem do nieuzasadnionego wzbogacenia powodowej spółki, jeśli odzyskałaby przedmiotu leasingu o określonej wartości, zbyła go po zaniżonej cenie i żądała od korzystającego zapłaty różnicy między rzeczywistą wartością tego przedmiotu a uzyskaną ceną. W rozpoznawanej sprawie pozwani nie udowodnili jednak swoich twierdzeń, że powódka zbyła przedmiot leasingu po zaniżonej cenie i jaka była jego rzeczywista wartość rynkowa w dacie wydania go powódce. Zgłoszony na tę okoliczność w piśmie procesowym z dnia 11 marca 2016 roku wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny motoryzacji był nieskuteczny, jako spóźniony w rozumieniu art. 493§1 kpc i oczywiście błędny z uwagi na nieprawidłową specjalność biegłego. Powodowa spółka wykazała natomiast dochowanie ogólnych aktów staranności, tj. zlecenie wyceny przedmiotu leasingu. Uzyskana cena nie jest ceną zaniżoną, gdyż przewyższa wartość wskazaną przez rzeczoznawcę, a powszechnie wiadomo, że w warunkach tzw. sprzedaży wymuszonej, jaką była oceniana transakcja, uzyskiwane są ceny niższe niż przy „zwykłych” transakcjach.

Strona powodowa, przedkładając notę rozliczeniową, rozliczenie umowy i zawiadomienie o uzupełnieniu weksla wykazała wysokość zobowiązania pozwanego wobec niej z tytułu umowy leasingu i umów pożyczek, a więc i zasadność wpisania kwot tych zobowiązań jako sumy wekslowej na wystawionych przez pozwanego wekslach in blanco mających zabezpieczać wierzytelności z tych umów. Wskazywany przez stronę powodową sposób obliczenia wysokości owych należności znajdował podstawy w postanowieniach zamieszczonych w ogólnych warunków umowy leasingu i ogólnych warunkach umowy pożyczki, a przedstawione obliczenia były poprawne pod względem rachunkowym (co zostało zweryfikowane przez biegłego z zakresu rachunkowości), z tym, iż już po rozliczeniu umowy leasingu doszło do sprzedaży przedmiotu leasingu i korekty należności z tytułu polisy ubezpieczeniowej i „pomniejszenia” należności z umowy leasingu do kwoty 338 208,59zł. Przeprowadzony na wniosek pozwanych dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości nie potwierdził zarzutów pozwanych o nieprawidłowym rozliczeniu umów pożyczek nr (...) oraz umowy leasingu nr (...). Przeciwnie, biegła oceniła, że powodowa spółka w toku realizowania umów uwzględniała i poprawnie zarachowywała wszystkie dokonywane przez pozwanego wpłaty, prawidłowo obliczyła dyskonto przy umowie leasingu, stosowała ustalony przez strony kurs jena japońskiego dla określania salda zobowiązań i nie popełniła błędu rachunkowego na niekorzyść pozwanego przy obliczeniach rachunkowych, jak również że ustalone oprocentowanie umów pożyczki było niższe niż odsetki maksymalne z art. 359§2¹ kc. Sporządzoną przez biegłą L. P. opinię Sąd uznał za wiarygodną i przekonującą, albowiem była jednoznaczna oraz szczegółowo, obszernie i zrozumiale uzasadniona, a ich autorem była osoba której wiedzy fachowej nie sposób kwestionować. Sąd miał przy tym na uwadze, iż biegła wyczerpująco umotywowała swoje stanowisko, dbając o czytelność wywodu przez laików poprzez zamieszczenie wielu tabel przedstawiających sposób i wynik obliczeń oraz odnosząc się do zastrzeżeń pozwanych.

Sąd nie podzielił także stanowiska pozwanych, iż wystąpienie przez powodową spółkę z pozwem stanowi nadużycie prawa i nie powinno korzystać z ochrony, a pozew winien być oddalony na podstawie art. 5 kc. Sam fakt, iż obecnie pozwani oceniają zawarte przez pozwanego z powódką umowę leasingu i umowy pożyczki za niekorzystne z uwagi na zaistniały wzrost wartości jena japońskiego, nie oznacza by w chwili ich zawierania również miały one taki charakter. Przeciwnie, należy przypuszczać że skoro pozwany zdecydował się na zawarcie spornych umów, to oceniał jej postanowienia jako korzystne dla siebie, mimo niebezpieczeństw wiążących się z przyjęciem innej waluty jako podstawy wzajemnych rozliczeń stron. Konieczność wywiązania się z zawartych umów, mimo iż dotkliwa finansowo dla pozwanego, nie może być ujmowana jako działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tym bardziej iż to pozwany naruszał owe zasady, nie realizując obowiązku płatności rat leasingowych i rat pożyczki, a strona powodowa dwukrotnie umożliwiała pozwanemu kontynuowanie umów poprzez cofnięcie swoich oświadczeń o ich wypowiedzeniu. Nie zasługiwał na uwzględnienie także wniosek pozwanych o rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia na podstawie art. 320 kpc, jako że do chwili zamknięcia rozprawy pozwani nie udowodnili zaistnienia okoliczności mających uzasadniać takie rozwiązanie, a przy tym sam upływ czasu od chwili wezwania pozwanych do zapłaty weksli sprzeciwiał się powyższemu (pozwani przez kilka lat nie podjęli próby spłaty zadłużenia).

W następstwie skutecznego cofnięcia pozwu co do kwoty 511,06zł, Sąd uchylił nakaz zapłaty w części zasądzającej tę kwotę i umorzył postępowanie w tym zakresie, stosownie do art. 496 kpc i art. 355§1 kpc. Natomiast w pozostałym zakresie, w ocenie Sądu żądanie strony powodowej okazało się uzasadnione i Sąd utrzymał w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym tut. Sądu z dnia 18 listopada 2013 roku sygn. II Nc 387/13 w części zasądzającej kwotę 412 238,89zł z ustawowymi odsetkami za okres od 10 lipca 2012 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz zasądzającej ustawowe odsetki od kwoty 511,06zł za okres od 10 lipca 2012 roku do 11 marca 2014 roku i koszty procesu.

W toku postępowania Skarb Państwa poniósł tymczasowo wydatki wiążące się z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego w kwocie 6676,73zł (k.541 i 604), do poniesienia których zobowiązani są pozwani jako strona przegrywająca sprawę – art. 83 ust.2 w zw. z art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE